1 Η Απουσία Διεθνούς Μακροοικονομικής Ισορροπίας στην Πρόσφατη Οικονομική Κρίση και η Περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γ. Δ. Δημόπουλος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Στην ομιλία μου θα αναφερθώ στα εξής: Σε ένα σύντομο ιστορικό της διεθνούς πιστωτικής αναταραχής από το Στη διάδοση της πιστωτικής αυτής αναταραχής και τις επιπτώσεις της. Στα αίτια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

3 Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα της ζώνης του ευρώ σε ότι αφορά: –Στους μηχανισμούς προσαρμογής των οικονομιών των χωρών-μελών σε ισορροπία –Στην ικανοποιητική ή όχι λειτουργία των μηχανισμών αυτών προσαρμογής. –Και, στην έλλειψη αυτόματου μηχανισμού αποκαταστάσεως της ισορροπίας στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ.

4 Πιστωτική αναταραχή 2007 Υψηλή ρευστότητα Συμπεριφορά επενδυτών: –Υψηλές αποδόσεις με υψηλό ρίσκο Πρακτικές Τραπεζών: –Ανάπτυξη σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων –Πώλησή τους και διάχυση πιστωτικού κινδύνου

5 Πιστωτική αναταραχή: Διάδοση και επιπτώσεις (1) Κρίση στην αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ και μείωση των τιμών τους Αύξηση αποπληρωμής στεγαστικών δανείων νοικοκυριών χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας Μείωση αξίας τιτλοποιημένων δανείων τραπεζών Ζημιές χρηματοπιστωτικού κλάδου

6 Πιστωτική αναταραχή: Διάδοση και επιπτώσεις (2) Οι ζημιές του χρηματοπιστωτικού τομέα οδηγούν σε: Δυσκολίες τραπεζών για νέες τιτλοποιήσεις δανείων Στενότητα ρευστότητας και αύξηση διατραπεζικών επιτοκίων Παρέμβαση κεντρικών τραπεζών Έντονη μεταβλητότητα και πτώση των χρηματιστηριακών αγορών

7 Πιστωτική αναταραχή: Διάδοση και επιπτώσεις (3) Επιπτώσεις στις αγορές ομολόγων, μετοχών και συναλλάγματος Απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών Επανεκτίμηση κινδύνου και στροφή σε κρατικούς τίτλους Μείωση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων

8 Πιστωτική αναταραχή: Διάδοση και επιπτώσεις (4) Έντονη μεταβλητότητα Ανατίμηση του γιέν και υποτίμηση $ και € Αύξηση αβεβαιότητας ως προς: Μελλοντικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης Αποκατάσταση της διεθνούς μακροοικονομικής ισορροπίας

9 Τα αίτια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης Απουσία διεθνούς μακροοικονομικής ισορροπίας και –έλλειψη μηχανισμών αποκαταστάσεώς της Εκφράζεται με παρουσία πλεονασμάτων και ελλειμμάτων στα ισοζύγια πληρωμών των κυριοτέρων χωρών του κόσμου

10 Μερκαντιλιστική πολιτική και αποτελέσματα Πλεονάσματα στα ισοζύγια πληρωμών Αυξημένη αποταμίευση Αυξημένη διεθνή ρευστότητα Χαμηλά πραγματικά επιτόκια

11 Επομένως: Τα αίτια της κρίσης αποδίδονται Στην παρουσία πλεονασμάτων και ελλειμμάτων στα ισοζύγια πληρωμών κυριότερων χωρών του κόσμου Στα χαμηλά πραγματικά επιτόκια που επεκράτησαν πριν από την κρίση Και η Διεθνής Μακροοικονομική Ανισορροπία συνεχίζεται

12 Όσον αφορά την Ευρώπη Οι αγορές (εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών) είναι ατελείς Και ο μηχανισμός τιμών δεν λειτουργεί ικανοποιητικά Επίσης, δεν υπάρχει ακόμα μεγάλη κινητικότητα της εργασίας Υπάρχουν, παράλληλα, δημοσιονομικές ανισορροπίες σε χώρες-μέλη της ένωσης

13 Επομένως Οι μηχανισμοί προσαρμογής κάθε οικονομίας χώρας-μέλους –για την απορρόφηση ασυμμετρικών διαταραχών Δεν είναι ούτε αυτόματοι ούτε ικανοποιητικοί

14 Έτσι, Στις περιπτώσεις εμφάνισης ελλειμμάτων στο ισοζύγιο πληρωμών, χωρών της ζώνης του ευρώ Το βάρος αποκαταστάσεως της ισορροπίας το φέρουν υποχρεωτικά οι ελλειμματικές χώρες: –Που θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τα ελλείμματά τους –Με μείωση των τιμών αγαθών και συντελεστών της παραγωγής

15 Ενώ, Οι πλεονασματικές χώρες θα πρέπει να περιορίσουν τα πλεονάσματα τους: –Με αύξηση των τιμών αγαθών και των συντελεστών παραγωγής Που όμως δεν το κάνουν Ούτε υπάρχουν άλλα κίνητρα για να περιορίσουν τα πλεονάσματά τους

16 Όπως, Η υιοθέτηση και αποδοχή ενός μηχανισμού αποκαταστάσεως της ισορροπίας στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ Έτσι, Οι ελλειμματικές χώρες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση Και αναγκάζονται να προσφεύγουν στις διεθνείς αγορές για κάλυψη των υποχρεώσεών τους

17 Όμως, Εάν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους θα: –Δημιουργηθούν δυσεπίλυτα προβλήματα, και –Η αποκατάστασή τους θα έχει σημαντικό κόστος, όπως έδειξε η τελευταία κρίση

18 Επειδή οι οικονομικές κρίσεις δεν θα σταματήσουν να εμφανίζονται Ο ολιγότερο οδυνηρός δρόμος εξόδου μας από αυτές, ίσως είναι: –Η υιοθέτηση μηχανισμών αποκαταστάσεως της ισορροπίας ταυτόχρονα στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνώς

19 Επομένως Θα ήταν χρήσιμη –Η δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού, που –Θα «παρεμποδίζει» τις πιστώτριες χώρες να υπεραποταμιεύσουν και –Να «υποχρεώνει» τις οφειλέτιδες χώρες να λαμβάνουν μέτρα περιορισμού των ελλειμμάτων του ισοζυγίου πληρωμών τους

20 Σας ευχαριστώ θερμώς για την προσοχή σας