11. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΣ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

11. 1. ΤΕΧΝΙΚΗ Κατά προτίμηση με το ζώο σε όρθια στάση Συνεργάσιμο ζώο (δύσκολη σε Σ που αντιδρούν και αυξάνουν την τάση των κοιλιακών τοιχωμάτων, σε επιθετικές Γ μπορεί να χρειαστεί χορήγηση ηρεμιστικού) Απαλά (χαϊδεύουμε και ψηλαφούμε ταυτόχρονα) Συστηματικά (ψηλάφηση όλης της κοιλιάς, συνήθως από εμπρός προς τα πίσω και από πάνω προς τα κάτω) Σ μεσαίου-μεγάλου μεγέθους: με τις παλάμες των δυο χεριών Σ μικρού μεγέθους-Γ: με την παλάμη του ενός χεριού Σε παχύσαρκα και μεγαλόσωμα ζώα η ψηλάφηση της κοιλιάς είναι δύσκολη και τα ευρήματά της (ιδιαίτερα η απουσία παθολογικών ευρημάτων) όχι πολύ αξιόπιστα

Συστηματική ψηλάφηση της κοιλιάς

Η ψηλάφηση της κοιλιάς στο Σ

Η ψηλάφηση της κοιλιάς στη Γ

11.2. ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ Ακεραιότητα κοιλιακών τοιχωμάτων (π.χ. κοιλιοκήλη) Διόγκωση κοιλιακής κοιλότητας Ενδοκοιλιακός πόνος Ενδοκοιλιακά όργανα που μπορούν να ψηλαφηθούν Παρουσία μαζών ή άλλων παθολογικών μορφωμάτων Παρουσία ελεύθερου υγρού στην κοιλιακή κοιλότητα

11.2.1. ΔΙΟΓΚΩΣΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΔΙΟΓΚΩΣΗ ΕΝΔΟ-ΚΟΙΛΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Βλ. παρακάτω ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΥΓΡΟ Βλ. παρακάτω ΜΕΙΩΜΕΝΟΣ ΤΟΝΟΣ ΚΟΙΛΙΑΚΩΝ ΤΟΙΧΩΜΑΤΩΝ Απίσχναση Υπερφλοιο-επινεφριδισμός ΕΝΔΟ-ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΛΙΠΟΣ Παχυσαρκία Υπερφλοιο-επινεφριδισμός Οι παραπάνω μηχανισμοί μπορεί να συνυπάρχουν (π.χ. σε Σ με υπερφλοιοεπινεφριδισμό η διόγκωση της κοιλιακής κοιλότητας οφείλεται σε ηπατομεγαλία, μειωμένο τόνο των κοιλιακών τοιχωμάτων και αυξημένη εναπόθεση ενδοκοιλιακού λίπους)

Διόγκωση της κοιλιακής κοιλότητας σε Σ με υπερφλοιοεπινεφριδισμό

11.2.2. ΕΝΔΟΚΟΙΛΙΑΚΟΣ ΠΟΝΟΣ Διάταση κοίλου οργάνου (π.χ. έμφραξη εντέρου από ξένο σώμα) Σπασμός λείων μυϊκών ινών του τοιχώματος κοίλου οργάνου Ξένο σώμα στον αυλό κοίλου οργάνου (π.χ. λιθίαση ουρητήρα) Αυξημένη τάση στο μεσεντέριο ή το περιτόναιο (π.χ. στροφή εντέρου) Ισχαιμία οργάνου (π.χ. διάταση και στροφή στομάχου) Φλεγμονή σηπτική ή άσηπτη (π.χ. περιτονίτιδα) Ο ενδοκοιλιακός πόνος εκδηλώνεται με ανησυχία, στάση «ανακούφισης», αυξημένη τάση των κοιλιακών τοιχωμάτων και αντίδραση του ζώου στην ψηλάφηση. Ίδια συμπτώματα μπορούν να διαπιστωθούν και σε επώδυνες παθολογικές καταστάσεις γειτονικών οργάνων (π.χ. προβολή μεσοσπονδύλιου δίσκου). Όταν ο πόνος προέρχεται από ένα όργανο τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να είναι εντοπισμένα (μόνο κατά την ψηλάφηση του συγκεκριμένου οργάνου) ή διάχυτα, ανάλογα με την ένταση του πόνου και την ιδιοσυγκρασία του ζώου.

11.2.3. ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΕΝΔΟΚΟΙΛΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Νεφροί Ήπαρ Στόμαχος Σπλήνας Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ουροδόχος κύστη Διάφορα άλλα ενδοκοιλιακά όργανα μπορούν να ψηλαφηθούν υπό συγκεκριμένες συνθήκες, είτε φυσιολογικές (π.χ. η μήτρα σε περίπτωση εγκυμοσύνης) ή παθολογικές (π.χ. πυομήτρα)

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ Φυσιολογικός νεφρός Αύξηση μεγέθους (π.χ. υδρονέφρωση) Μείωση μεγέθους (π.χ. σε Γ με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια) Ανώμαλη επιφάνεια (π.χ. νεόπλασμα) Πόνος (π.χ. νεφρολιθίαση)

Στο Σ οι νεφροί εντοπίζονται στην υποσφυϊκή χώρα και ψηλαφώνται με σχετική δυσκολία. Ο αριστερός βρίσκεται πιο πίσω και είναι περισσότερο κινητός

Στη Γ οι νεφροί κρέμονται στην κοιλιακή κοιλότητα, είναι ευκίνητοι και ψηλαφώνται ευκολότερα σε σχέση με το Σ

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ Φυσιολογικό ήπαρ Αύξηση μεγέθους (ηπατομεγαλία) (π.χ. λιπίδωση ήπατος Γ) Μείωση μεγέθους (μικροπηπατία) (π.χ. συγγενής πυλαία παράκαμψη) Ανώμαλη επιφάνεια (π.χ. νεόπλασμα) Πόνος (π.χ. λοιμώδης ηπατίτιδα Σ)

Στο Σ το ήπαρ ψηλαφάται με δυσκολία, πίσω από την τελευταία πλευρά και πιέζοντας τα δάχτυλα προς τα εμπρός. Η αδυναμία ψηλάφησης του ήπατος δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρόκειται για μικροηπατία

Στη Γ η ψηλάφηση του ήπατος είναι πιο εύκολη σε σχέση με το Σ

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΧΟΥ Αύξηση μεγέθους Φυσιολογικός στόμαχος (ψηλαφάται μόνο όταν έχει περιεχόμενο-μετά το γεύμα) Αύξηση μεγέθους (π.χ. διάταση και στροφή στομάχου Σ) Ανώμαλη επιφάνεια (π.χ. νεόπλασμα) Πόνος (π.χ. έλκος στομάχου)

Ο φυσιολογικός στόμαχος του Σ ψηλαφάται μόνο όταν έχει περιεχόμενο

Ο φυσιολογικός στόμαχος της Γ ψηλαφάται μόνο όταν έχει περιεχόμενο

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΣΠΛΗΝΑ Αύξηση μεγέθους Φυσιολογικός σπλήνας (ψηλαφάται δύσκολα ή καθόλου, ιδιαίτερα όταν ο στόμαχος δεν έχει περιεχόμενο) Αύξηση μεγέθους (π.χ. οξεία μονοκυτταρική ερλιχίωση Σ) Ανώμαλη επιφάνεια (π.χ. αιμάτωμα) Πόνος (π.χ. στροφή σπλήνα)

(α) (β) (β) (α) Η θέση του φυσιολογικού σπλήνα στο Σ όταν ο στόμαχος είναι άδειος (α) και μετά το γεύμα (β)

(β) (α) (α) (β) Η θέση του φυσιολογικού σπλήνα στη Γ όταν ο στόμαχος είναι άδειος (α) και μετά το γεύμα (β)

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Φυσιολογικό λεπτό έντερο Διάταση (π.χ. οξεία εντερίτιδα από Parvovirus στο Σ) Μη φυσιολογική σύσταση περιεχομένου Ανώμαλη μορφολογία (π.χ. εγκολεασμός) Πόνος

Στο Σ οι φυσιολογικές έλικες του λεπτού εντέρου ψηλαφώνται στο πρόσθιο και κάτω τμήμα της κοιλιακής κοιλότητας

Στη Γ οι φυσιολογικές έλικες του λεπτού εντέρου ψηλαφώνται στο πρόσθιο και κάτω τμήμα της κοιλιακής κοιλότητας

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΧΕΩΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Φυσιολογικό παχύ έντερο (κατιόν κόλο) Διάταση (π.χ. μεγάκολο Γ) Μη φυσιολογική σύσταση περιεχομένου (π.χ. κοπρόλιθοι Σ) Ανώμαλη μορφολογία (π.χ. νεόπλασμα) Πόνος (π.χ. διάτρηση ύστερα από χορήγηση γλυκοκορτικοειδών)

Ψηλάφηση του παχέος εντέρου στο Σ

Ψηλάφηση του παχέος εντέρου στη Γ

ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ Φυσιολογική ουροδόχος κύστη (ψηλαφάται μόνο όταν έχει αρκετό περιεχόμενο) Μόνιμη διάταση (π.χ. κατακράτηση ούρων) Μόνιμα μικρή-μη ψηλαφητη (π.χ. ανουρία) Πόνος (π.χ. ουρολιθίαση)

Ψηλάφηση της ουροδόχου κύστης στο Σ

Ψηλάφηση της ουροδόχου κύστης στη Γ

Τοπογραφία των κυριότερων οργάνων που ψηλαφούμε στην κοιλιακή κοιλότητα του Σ

Τοπογραφία των κυριότερων οργάνων που ψηλαφούμε στην κοιλιακή κοιλότητα της Γ

11.2.4. ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΜΑΖΩΝ ή ΑΛΛΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΜΑΤΩΝ Νεόπλασμα Κοκκίωμα Απόστημα Κύστη Αιμάτωμα

11.2.5. ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΥΓΡΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΙΑΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ Τεχνική: Χτυπάμε απαλά με την παλάμη του ενός χεριού το κοιλιακό τοίχωμα και περιμένουμε να αισθανθούμε κίνηση υγρού (αντιτυπία) με την παλάμη του άλλου χεριού στο απέναντι κοιλιακό τοίχωμα Με τη δοκιμή της αντιτυπίας μπορούμε να αντιληφθούμε την παρουσία μέτριας-μεγάλης ποσότητας ελεύθερου υγρού. Όταν το υγρό είναι λίγο η δοκιμή είναι αρνητική-όμως κατά την ψηλάφηση της κοιλιάς ίσως αντιληφθούμε ότι τα ενδοκοιλιακά όργανα «γλιστράνε» περισσότερο από το φυσιολογικό

Η αντιτυπία οφείλεται στον κυματισμό του ελεύθερου υγρού

Η δοκιμή της αντιτυπίας σε Σ

ΑΙΤΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΥΓΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΙΑΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ Αυξημένη υδροστατική πίεση στην πυλαία φλέβα-πυλαία υπέρταση (π.χ. ίνωση ήπατος, δεξιά συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια) Μειωμένη κολλοειδοσμωτική πίεση πλάσματος (π.χ. υπολευκωματιναιμία) Αυξημένη υδροστατική πίεση ή ρήξη λεμφαγγείων (π.χ. λεμφαγγειεκτασία) Ενδοκοιλιακή αιμορραγία (π.χ. τοξίκωση από μυοκτόνα) Ενδοκοιλιακά νεοπλάσματα Ρήξη ενδοκοιλιακών οργάνων (π.χ. ουροδόχου κύστης) Περιτονίτιδα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΕΛΤΙΟΥ Ηπατομεγαλία, με ανώμαλη επιφάνεια Μεγάλη ποσότητα υγρού στην κοιλιακή κοιλότητα Φυσιολογικοί οι νεφροί κατά την ψηλάφηση Καταγράφουμε όλα τα παθολογικά ευρήματα της κλινικής εξέτασης, όχι όμως και τα φυσιολογικά