EΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δρ ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΑΧΙΩΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τροποποίηση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον. Ο διαλεκτικός χαρακτήρας της εργασίας: Αναγκαία για την επιβίωση & τη δημιουργία πολιτισμού. Αιτία νοσηρότητας & θνησιμότητας.

«Έτσι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι κάθε βιοποριστική δραστηριότητα του ανθρώπου προκαλεί στον εργάτη δυστυχίες & ασθένειες συχνά πολύ σοβαρές, ακόμα και θάνατο.» Bernadino Ramazzini, “De morbis artificum diatriba”

ΓΙΑΤΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ; L. DEVOTTO, MILAN 1902

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ: ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ‘’ Ως εργατικόν χαρακτηρίζεται το ατύχημα το επελθόν κατά την εκτέλεσιν της εργασίας και ένεκα ταύτης (η εκτέλεσις της εργασίας ερμηνεύεται υπο ευρείαν έννοιαν)’’ ‘’ Αιφνίδιον συμβάν επιφέρον απρόβλεπτον καθυστέρισιν κατά την κανονική εκτέλεσιν της εργασίας και προκαλούν ή δυνάμενον να προκάλέσει σωματικήν κάκωσιν ή υλικήν ζημίαν’’

>250.000.000 εργατικά ατυχήματα σε παγκόσμια κλίμακα: ετησίως 330.000 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα/ ετησίως. Άλλες εκτιμήσεις: 1 δισ. εργατικά ατυχήματα/ έτος 2 εκ. θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα Διεθνές Γραφείο Εργασίας

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ--- ΔΙΑΡΚΗΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ--ΚΟΣΤΟΣ 4% ΑΕΠ EΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ: ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΩΝ & ΑΝΑΠΤΥΣΟΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ‘’ Επαγγελματική νόσος είναι κάθε νόσος ή παθολογική κατάσταση, η οποία προκαλείται/ή επιδεινώνεται στον εργαζόμενο λόγω της εργασίας του’’ Ιατρικό κριτήριο Ασφαλιστικό κριτήριο

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εργασιακό περιβάλλον είναι ο χώρος, στον οποίο διεξάγονται διάφορες παραγωγικές δραστηριότητες, αποτελεί συνάρτηση επενδύσεων & εργατικής δύναμης & εμπερικλείει δυναμική πρόκλησης νοσηρότητας και θνησιμότητας

κεφάλαιο κέρδος αγαθά Μέσα παραγωγής νοσηρότητα εργατική δύναμη

νοσηρότητα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η συμβολή της Ιατρικής στην εργασία, ώστε η εργασία να προσαρμοστεί στις ψυχοσωματικές δυνατότητες του εργαζομένου. Πολυεπιστημονική συμβολή

Γενική Παθολογία Επιδημιολογία Τοξικολογία Εργονομία Ψυχολογία της εργασίας Τεχνολογία παραγωγής Εργατικό δίκαιο Κοινωνιολογία

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Προαγωγή στον υψηλότερο βαθμό της ψυχοσωματικής Ισορροπίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα Η πρόληψη κάθε βλάβης στην υγεία λόγω της εργασίας Η προστασία των εργαζομένων απο βλαπτικούς παράγοντες έναντι της υγείας τους

Η τακτοποίηση και διατήρηση των εργαζομένων σε θέσεις εργασίας που ανταποκρίνονται στις φυσιολογικές & ψυχολογικές τους δυνατότητες Η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, τοποθετώντας κάθε εργαζόμενο στην κατάλληλη θέση εργασίας

Βασικές έννοιες της Ιατρικής Εργασίας Η έννοια της Βλαπτικότητας Η έννοια της Επικινδυνότητας

Βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος: για την ασφάλεια / ατυχήματος για την υγεία εγκάρσιοι

Κίνδυνοι ατυχήματος Ελλείψεις σε κτιριακές δομές Εμβαδόν και ύψος χώρου εργασίας Φωτισμός Δάπεδα (ολισθηρά, ανώμαλα) Τοίχοι, διάδρομοι Πατάρια, ψευδοροφές Έξοδοι, πόρτες Σήμανση ασφαλείας

Κίνδυνοι ατυχήματος Μηχανές, εγκαταστάσεις Προφυλακτήρες στις μηχανές Όργανα εκκίνησης, μηχανισμός μετάδοσης κίνησης, επιφάνεια εργασίας μηχανών, όργανα χειρισμού μηχανών Ανυψωτικά μηχανήματα, ανελκυστήρες Χρήση συσκευών υπο πίεση, κυκλώματα Πρόσβαση σε κλιμακοστάσια, φρεάτια, δεξαμενές

Κίνδυνοι ατυχήματος Επικίνδυνες ουσίες Εύφλεκτες Καυστικές Διαβρωτικές Ερεθιστικές Οξειδωτικές Τοξικές Εκρηκτικές

Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις Ακαταλληλότητα εγκαταστάσεων και χρήσης Εργασίες συντήρησης

Πυρκαϊές - εκρήξεις Εύφλεκτα υλικά Ακατάλληλα ερμάρια Ακατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης εύφλεκτων και εκρήξιμων υλικών Συστηματα πυρασφάλειας- πυρανίχνευσης Σηματοδότηση

Βλαπτικοί παράγοντες στο χώρο της εργασίας (υγεία) Φυσικοί παράγοντες Χημικοί Βιολογικοί Εγκάρσιοι κίνδυνοι

Φυσικοί βλαπτικοί παράγοντες Θόρυβος Δονήσεις Φωτισμός Θερμικό περιβάλλον Ακτινοβολίες

Χημικοί βλαπτικοί παράγοντες Χημικές ουσίες του εργασιακού περιβάλλοντος

Εγκάρσιοι (οργανωτικοί βλαπτικοί παράγοντες) Σχετίζονται με την οργάνωση της εργασίας Φθοροποιός εργασία (νυκτερινή εργασία, κυλιόμενες βάρδιες, χρόνος εργασίας) Τύπος εργασιακών σχέσεων Χειρωνακτική διακίνηση φορτίων Οθόνες οπτικής απεικόνισης Χωροταξική διάταξη στοιχείων

Εγκάρσιοι βλαπτικοί παράγοντες ψυχο-κοινωνικοί Ρυθμός εργασίας και παραγωγής Επαναληπτικότητα, μονοτονία εργασίας Κατανομή διαλειμάτων Έλεγχος της εργασιακής διαδικασίας Σύγκρουση ρόλων Σχέσεις στον εργασιακό χώρο Παρουσία φυσικών βλαπτικών παραγόντων Έντονα χρωματικά ερεθίσματα

Εγκάρσιοι βλαπτικοί παράγοντες Εξοπλισμός εργασίας Ακατάλληλη διάταξη παραγωγικών στοιχείων Έλλειψη ομαδικής εργασίας Ιεραρχική επικοινωνία με ‘’κοινοποιήσεις’’ Έλλειμα ενημέρωσης των εργαζομένων Ασαφείς οδηγίες σχετικά με τα καθήκοντα

Εγκάρσιοι κίνδυνοι Μη συμμετοχή των εργαζομένων σε αποφάσεις σχετικές με την εργασιακή διαδικασία και τον προγραμματισμό της παραγωγής Υπερβολικές απαιτήσεις μνήμης, προσοχής και γενικά γνωστικών λειτουργιών

Εγκάρσιοι κίνδυνοι Εργασίες με ζώα Υπερβαρικό ή υποβαρικό περιβάλλον Ακατάλληλα ΜΑΠ Βίαιη επανένταξη στην εργασία των παθόντων εν υπηρεσία Ένταξη σε ακατάλληλες εργασίες ατόμων με ειδικές ανάγκες

Η Διαδικασία Εκτίμησης του Επαγγελματικου Κινδύνου του εργασιακού περιβάλλοντος

EτΕκ Δυναμική ολοκληρωμένη ανάλυση των συνθηκών εργασίας--σχεδιασμός και οργάνωση επέμβασης στο εργασιακό περιβάλλον -προστασία και προαγωγή της υγείας των εργαζομένων

ΕτΕκ Συνεχής διαδικασία: Πληροφόρησης, τεκμηρίωσης, καταγραφής των συνθηκών εργασίας Απλή περιγραφή-προσδιορισμός βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος & επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία

ΕτΕΚ Δυναμικός χαρακτήρας της διαδικασίας Αξιολόγηση των επεμβάσεων για την προστασία και πρόληψη της υγείας των εργαζομένων Παρακολούθηση της εξέλιξης των βλαπτικών παραγόντων (τεχνολογία)

ΕτΕκ Όχι απλώς αποθήκευση πληροφοριών Συμμετοχικός/ συλλογικός χαρακτήρας Το στοιχείο της γνώσης Αποτελεσματική γνώση-συλλογική διαδικασία ‘’αποδόμησης’’ του εργασιακού περιβάλλοντος

Συμμετοχή Διαλεκτική σχέση της γνώσης με την συμμετοχή των εργαζομένων--προσανατολισμός της πρόληψης Συμμετοχή-εμπέδωση και καλλιέργεια της γνώσης-ενεργή παρέμβαση των εργαζομένων στην εκτίμηση του κινδύνου.

Γραπτή εκτίμηση του ΕΚ Νομοθετική υποχρέωση του εργοδότη ΠΔ 17/96 Κατοχύρωση της εργατικής άποψης και πρωτοβουλίας

Ομοιογενής ομάδα εργαζομένων Βασική συνιστώσα ανάλυσης, μελέτης, συμμετοχής στο μοντέλο εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου Η έννοια της ομοιογενούς ομάδας εργαζομένων (ΟΟΕ) Απόρριψη παθητικής εξουσιοδότητσης-ενεργός συμμετοχή

ΟΟΕ Απόκτηση γνώσης σχετικά με το εργασιακό περιβάλλον Μοχλός ελέγχου των συνθηκών εργασίας

Αποτελεί μια σύνθετη, διαχρονική και δυναμική διαδικασία ανάλυσης και ‘’αποδόμησης’’ του εργασιακού περιβάλλοντος, που στοχεύει:

Ποιοί οι εμπλεκόμενοι Εργοδότης Υπηρεσία Προστασίας και Πρόληψης του Επαγγελματικού Κινδύνου Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας

στον εντοπισμό των βλαπτικών παραγόντων στον ποσοτικό και ποιοτικό προσδιορισμό τους στην εκτίμηση της επίδρασης τους στην υγεία των εργαζομένων στο σχεδιασμό και προγραμματισμό των διαδικασιών πρόληψης

3 στάδια Αποτύπωση της παραγωγικής διαδικασίας Περιβαλλοντικός έλεγχος εργασιακού χώρου Βιολογικός- ιατρικός έλεγχος εργαζομένων Προγραμματισμός και διαχείριση διαδικασιών πρόληψης

Εντοπισμός κινδύνων Αποτύπωση παραγωγικών διαδικασιών Ο καθοριστικός ρόλος της συμμετοχής των εργαζομένων.

Περιβαλλοντικός έλεγχος Ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός των βλαπτικών παραγόντων, με τη διεξαγωγή μετρήσεων και τη συσχέτιση των αποτελεσμάτων με τις προτεινόμενες Οριακές Τιμές Έκθεσης, της κείμενης Εθνικής ή Κοινοτικής Νομοθεσίας ή και Διεθνών Επιστημονικών Οργανισμών (ILO, ACGIH, OSHA, NIOSH)

τον ιατρικό έλεγχο των εργαζόμενων, μετά την πρόσληψη ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ- ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΣΗ Η Ιατρική παρακολούθηση (σύμφωνα και με την κείμενη νομοθεσία), περιλαμβάνει βασικά δύο μορφές «εκτίμησης της υγείας», συνισταμένες της ίδιας συνιστώσας που λέγεται διαφύλαξη της υγείας των εργαζόμενων τον ιατρικό έλεγχο των εργαζόμενων, μετά την πρόσληψη τον περιοδικό ιατρικό έλεγχο των εργαζόμενων Καταλληλότητα εργαζόμενου για τη θέση εργασίας

ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Κλινική εξέταση Εργαστηριακός- βιολογικός έλεγχος Γενικός [ π.χ. ΗΚΓ, Γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις] Ειδικός [π.χ. μόλυβδος αίματος και ούρων, ΖΖΡ]

Βιολογικοί δείκτες Συμπληρωματική της περιβαλλοντικής παρακολούθησης είναι η βιολογική. Υλοποιείται μέσω της εκτίμησης βιολογικών παραγόντων από δείγματα που συλλέχτηκαν από τον εργαζόμενο. Βιολογικοί δείκτες έκθεσης Βιολογικοί δείκτες αποτελέσματος (εξειδικευμένοι/ γενικοί)

ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ αποτελούν όρια ελέγχου των συνθηκών εργασίας και όχι όρια ασφάλειας ανάμεσα σε ακίνδυνες και επικίνδυνες συγκεντρώσεις χημικών ουσιών στους χώρους εργασίας

Στόχοι βιολογικού ελέγχου να χαρακτηρισθούν οι συνθήκες έκθεσης στο βλαπτικό παράγοντα να προσδιορισθεί η απορροφηθείσα δόση από τον οργανισμό σε σχέση με το είδος και τη μορφή της εργασίας να εντοπισθούν πρώιμες βιολογικές αλλοιώσεις

Υποθέσεις κινδύνου Μη παρουσία κινδύνων κίνδυνοι ελεγχόμενης έκθεσης κινδύνοι μη ελεγχόμενης έκθεσης Επεμβάσεις

Η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο [ καταλληλότητα θέσης ερασίας] Ο προγραμματισμός των διαδικασιών πρόληψης Η ανάδειξη & επισήμανση των κινδύνων [ συμβουλευτικός ρόλος]

Τι μπορεί να προσφέρει η ιατρική της εργασίας; Μείωση του επαγγελματικού κινδύνου Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης Βελτίωση ποιότητας ζωής Η διέγερση της αυξημένης συμμετοχής & ενημέρωσης των εργαζομένων στα θέματα της YAE

Ποιά τα προβλήματα κατά την άσκησή της; Σχέση με εργαζόμενους- εργοδότες Αλλαγή θέσης εργασίας Ενημέρωση για νέες τοξικές ουσίες στην παραγωγική διαδικασία Βιοηθικά προβλήματα

Ταχεία επισκόπηση των σύγχρονων επαγγελματικών βλαπτικών παραγόντων για την υγεία Χημικοί βλαπτικοί παράγοντες Το παράδειγμα του αμιάντου Μοριακή βιολογία:’’νέοι δείκτες’’- βιοηθικά ζητήματα ‘’Παραδοσιακοί δείκτες’’ ΄’’ Σύνδρομο άρρωστου κτιρίου’’ Το πρόβλημα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Φυσικοί βλαπτικοί παράγοντες Το ‘’ παλαιό’’ πρόβλημα του θορύβου [διασύνδεση εργασιακού & ευρύτερου περιβάλλοντος] Δονήσεις Ιοντίζουσες ακτονοβολίες Εργασία σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες Φωτισμός Ηλεκτρομαγνητικά πεδία

Βιολογικοί βλαπτικοί παράγοντες Μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης HBV HCV HIV

Εργονομικοί βλαπτικοί παράγοντες/ εγκάρσιοι Χειρωνακτική διακίνηση φορτίων Μηχανοποίηση: νέοι βλαπτικοί παράγοντες Μυοσκελετικά προβλήματα ράχης & άκρων. Σουηδία: 60% των αναφερόμενων επαγγελματικών παθήσεων: μυοσκελετικές Μέιωση ποιότητας ζωής, οικονομικό κόστος Επαναλαμβανόμενες μονότονες κινήσεις: VDU

Ψυχολογικοί- κιονωνικοί παράγοντες, εγκάρσιοι ‘’ καταπόνηση του επαγγέλματος’’ Υψηλές εργασιακές απαιτήσεις, χαμηλό επίπεδο ελέγχου: κίνδυνος για καρδιαγγειακές παθήσεις, μυοσκελετικές διαταραχές & διαταραχές ύπνου Σύνδρομο Mobbing

Το σύνδρομο mobbing δεν αποτελεί μια αυτούσια νοσολογική οντότητα αλλά το πλαίσιο για επανειλημμένες ψυχολογικές ή άλλου τύπου και βαθμού επιθέσεις που περιλαμβάνουν διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις και συκοφαντίες, ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων, καθώς και για ενέργειες που θα μπορούσαν να θίξουν την επαγγελματική και κοινωνική εικόνα του θύματος στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων.

Νέες μορφές εργασιακής παθολογίας

ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ- ΣΚΑΝΔΙΑΥΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ: 50% ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ Μερική απασχόληση, χαμηλά αμοιβόμενες Θάνατοι εμβρύων: αυξημένος κίνδυνος σε Νοσηλεύτριες Σερβιτόρες καθαρίστριες

πλυντήρια & στεγνοκαθαριστήρια Ορισμένα χειρωνακτικά επαγγέλματα Χρήση διαλυτών

Περιβαλλοντική υγεία Ιατρική εργασίας & περιβάλλοντος προσθετικά τροφίμων Φυτοφάρμακα Θόρυβος καυσαέρια Παθητικό κάπνισμα σκόνη αμαλγάματα