3ο. Πολεοδομία και Οικιστική στη μέση Βυζαντινή περίοδο – Οι πόλεις και η εξέλιξή τους από την παλαιοχριστιανική στη μεσοβυζαντινή περίοδο: οι κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές και τα αρχαιολογικά δεδομένα: α) πόλεις με υστερορρωμαϊκό υπόβαθρο (Κωνσταντινούπολη, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κόρινθος, Αίγινα, Φίλιπποι) β) νέες «πόλεις - κάστρα» (Ρεντίνα, Σέρβια, Σέρρες) γ) στοιχεία οχυρωματικής (είδη πύργων, μεσοπύργια, διατειχίσματα, ακροπόλεις) – Η οργάνωση της ζωής στις μεσοβυζαντινές πόλεις (σπίτια, δρόμοι, πλατείες και καταστήματα)

Βιβλιογραφία Καραγιάννη Φλ., Οι βυζαντινοί οικισμοί στη Μακεδονία μέσα από τα αρχαιολογικά δεδομένα (4ος – 15ος αιώνας), Θεσσαλονίκη 2010 Μπούρας Χ., Πολεοδομικά των μεσοβυζαντινών και υστεροβυζαντινών πόλεων, ΔΧΑΕ 20 (1998-1999), 89-98 Μπούρας Χ., Βυζαντινή Αθήνα. 10ος-12ος αι., Αθήνα 2010 Ευγενίδου Δ., Κάστρα Μακεδονίας και Θράκης. Βυζαντινή καστροκτισία, Αθήνα 1997 Bouras Ch., Houses in Byzantium, ΔXAE 11 (1982-1983), 1-26 Rheidt K., Byzantinische Wohnhäuser des 11. bis 14. Jahrhunderts in Pergamon, DOP 44 (1990), 195-204 Sigalos L., Middle and Late Byzantine Houses in Greece (Tenth to Fifteenth Centuries), στο: Dark K., επιμ., Secular Buildings and the Archaeology of Everyday Life in the Byzantine Empire, Oxford 2004, 53-81

Κωνσταντινούπολη Cristoforo Buondelmonti, Liber insularum archipelagi, Marc. lat. xiv, 25=4595, fol. 123, περ. 1420–1430

Κωνσταντινούπολη: Παλάτι του Βουκολέοντος α’ φάση: επί Θεοδοσίου Β’ και β’ φάση: επί Θεοφίλου (829-843) αναδιοργάνωση των τειχών επί Νικηφόρου Φωκά (963-969)

Κωνσταντινούπολη: Παλάτι του Βουκολέοντος

Κωνσταντινούπολη: Παλάτι Ρωμανού Α’ Λεκαπηνού (αυτοκράτορας 920-944), πριν από το 920

Καππαδοκία: Παλάτι στο Hallaç (Ortahisar) (μέσα 11ου αι.)

Το παλάτι του Διγενή Ακρίτα Διγενής Ακρίτας, έκδ. J. Mavrogordato, Oxford 19632, VII.42-107, σ. 218-222

Αθήνα

Κόρινθος: Ανασκαφές Αρχαίας Αγοράς

Αίγινα: ανασκαφές Αφαίας

Ανακαίνιση πύλης θαλασσίου τείχους, (904) Θεσσαλονίκη Ανακαίνιση πύλης θαλασσίου τείχους, (904)

Φίλιπποι: τείχη και ακρόπολη

[Ἐτελειώθη τὸ ἔργον τοῦ κάσ]τρου Φιλήπο(ν) ἐπὶ Φίλιπποι: επιγραφές βυζαντινής πόλης [Ἐτελειώθη τὸ ἔργον τοῦ κάσ]τρου Φιλήπο(ν) ἐπὶ [τῶν φιλοχρίστων δεσποτῶν Νικηφ]όρου Βασιλ(είου) κ(αὶ) Κων(σ)ταντ(ίνου) [ἔτους κτίσεως κόσμου ,Ϛυο´. σ]τρατιγεύοντ(ος) Ρωμα [νοῦ βασιλικοῦ πρωτοσπαθαρί]ου ἐπιστα(τοῦντος) Λέων(τος) τουρμάρχ(ου) Νικηφόρος Φωκάς (963-969), 966 (κατά P. Lemerle) Μιχαήλ Ζ’ Δούκας (1071-1078), 1076-1077 (κατά Γ. Βελένη-Κ. Τριανταφυλλίδη και S. Provost)

Ρεντίνα Θεσσαλονίκης

Σέρβια Κοζάνης

Σέρρες

Πύργοι οχυρώσεων

Ακροπόλεις: Ακροκόρινθος

Ακροπόλεις: Επταπύργιο Θεσσαλονίκης

Οικία: οι «δύσκολοι αιώνες» Λουτρά Αλεξάνδρου (ρωμαϊκή αποικία Πέλλας): αγροτική οικία με χειροποίητη κεραμεική

Οικία: Πέργαμος

Οικία: Κόρινθος

Οικία: Αθήνα

Οικία: Θεσσαλονίκη Ἔγγραφος ἀνταλλαγὴ ἅμα καὶ παράδοσις (14 Δεκ. 1117): ο πρόεδρος και μάγιστρος Νικηφόρος Βούρτζις και η σύζυγός του Άννα ανταλλάσσουν με τη μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους μια οικία στη Θεσσαλονίκη με το μισό προάστειο του Ρουσαίου στη Βρύα Χαλκιδικής και με 50 υπέρπυρα (N. Oikonomides, Actes de Docheiariou, Paris 1984, αρ. 4, απόσπασμα)

Αποθηκευτικοί χώροι σε οικίες του άστεως και της υπαίθρου

Οικία: δρόμοι και πλατείες

Οικία: οι πύργοι και τα πυργόσπιτα Πύργος Απολλωνίας

Οικία: το πυργόσπιτο στην ύπαιθρο Πυργόσπιτο στο Kemalpaşa (Έφεσος) Πυργόσπιτο στα Λεχώνια

Σύνοψη