Σχολικός Εκφοβισμός

Εκφοβισμός Επιθετική, σκόπιμη πράξη ή συμπεριφορά Εκδηλώνεται από ένα άτομο(θύτης) ή ομάδα ατόμων επαναλαμβανόμενα Έχει διάρκεια στο χρόνο Απευθύνεται σε ένα άτομο (θύμα) που δεν μπορεί να υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του

Διαφορά εκφοβισμού από διαμάχη Ο εκφοβισμός: Είναι σκόπιμη ενέργεια Εμφανίζει επαναληψιμότητα Υπάρχει ανισορροπία ισχύος μεταξύ του θύτη και του θύματος

Σχολικός Εκφοβισμός Φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας Χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση Εμφανίζεται με διάφορες μορφές

Μορφές βίας στον εκφοβισμό Σωματική: Σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές Κλοτσιές, τρικλοποδιές Γροθιές Χτυπήματα με όπλα ή αντικείμενα Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων

Μορφές βίας στον εκφοβισμό Ψυχολογική κοινωνική απομόνωση του θύματος αποκλεισμός από το σύνολο των μαθητών ή της ομάδας και από τις δραστηριότητες της ομάδας. αδιαφορία προς το θύμα συμπεριφορά προς αυτό ως ανεπιθύμητο πρόσωπο (το αγνοούν, δεν του απευθύνουν το λόγο, του αναθέτουν δυσάρεστα ή ταπεινωτικά καθήκοντα και ρόλους).

Ψυχολογική βία Περιλαμβάνει ύπουλα κυρίως μέσα όπως η διάδοση κακοήθων φημών, κουτσομπολιού δημοσιοποίηση ντροπιαστικών (πολλές φορές ψευδών) στοιχείων για τη ζωή και την προσωπικότητα του θύματος.

Μορφές βίας στον εκφοβισμό Λεκτική βία Περιλαμβάνει συστηματική χρήση υβριστικών εκφράσεων. Χρησιμοποιεί σταθερά ένα άτομο ως στόχο πειραγμάτων, κάνοντάς το περίγελο.

Μορφές βίας στον εκφοβισμό Ηλεκτρονική Αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού. Δημοσίευση φωτογραφιών ή βίντεο τα οποία έχουν τραβηχθεί χωρίς τη γνώση ή τη συγκατάθεση του παιδιού ή εφήβου που εκφοβίζεται. Κυκλοφορία του παραπάνω υλικού σε αποδέκτες, γνωστούς του θύματος, μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, από υπηρεσίες που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και από διαδικτυακούς τόπους κοινωνικής δικτύωσης

Ρόλοι στα περιστατικά εκφοβισμού Θύτης: ασκεί βία Θύμα: υφίσταται τη βία Παρατηρητές: παρακολουθούν το περιστατικό και αντιδρούν με διάφορους τρόπους

Θύτες και τα χαρακτηριστικά τους Παιδιά που δείχνουν έντονη αυτοπεποίθηση δεν πειθαρχούν σε κανόνες θέλουν να επιβάλλονται θεωρούν ότι η βία είναι κοινωνικά αποδεκτή.

Βασικά χαρακτηριστικά του θύτη είναι: Βασικά χαρακτηριστικά του θύτη είναι: Θυμώνει εύκολα Δυσκολεύεται να δεχτεί τη ματαίωση των επιθυμιών του Νιώθει συχνά ότι οι άλλοι είναι απειλητικοί προς τον ίδιο και σε κάθε περίπτωση καταφεύγει στη βία ή στον εκφοβισμό για να επιλύει διαφορές Έχει την τάση να εξαιρεί παιδιά από την παρέα και υιοθετεί το ρόλο του αρχηγού στις παρέες ή φτιάχνει «κλίκες» Δεν είναι απαραίτητα μεγαλόσωμος.

Ομάδα εργασίας: Αναγνωστοπούλου Κατερίνα, Γιαννακαρώνη Άννα, Γούλα Ροδάνθη, Καραγράνη Μαρία, Μυλωνά Αρετή

Χαρακτηριστικά του θύματος Το παιδί που εκφοβίζεται συνήθως έχει ανασφαλή προσωπικότητα. Τα παιδιά που είναι παθητικά και αγωνιώδη είναι πιθανότερο να είναι θύματα του σχολικού εκφοβισμού.

Το παιδί που εκφοβίζεται είναι λιγότερο αποδεκτό από συνομήλικους. Τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού έχουν λιγότερους φίλους από τα παιδιά που δεν εκφοβίζονται. Το παιδί που εκφοβίζεται διαφέρει με κάποιο τρόπο.

Δυστυχώς, τα παιδιά με ειδικές ικανότητες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν θύματα του σχολικού εκφοβισμού. Το παιδί που εκφοβίζεται είναι σωματικά αδύναμο Τα τυπικά θύματα είναι περισσότερο αγχώδη και ανασφαλή από το μέσο όρο των μαθητών.

Αίτια σχολικού εκφοβισμού. Ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών. Χαρακτηριστικά του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. To φύλο: τα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας.

Διάφορες πλευρές του σχολικού περιβάλλοντος. Το ψυχολογικό κλίμα του σχολείου. Οι πολιτικές του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι στάσεις των ίδιων των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών απέναντι στη βία. Ο τρόπος προβολής της βίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Γενικότερα κοινωνικά προβλήματα που ενισχύουν τις αντικοινωνικές συμπεριφορές.

Για ποιούς λόγους ένα παιδί μπορεί να δέχεται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο; Πολλές φορές στόχος γίνεται το «διαφορετικό», το οποίο μπορεί να αφορά σε οποιοδήποτε ανθρώπινο γνώρισμα, είτε εξωτερικό είτε εσωτερικό. Με την έννοια αυτή ο καθένας μπορεί να γίνει στόχος εκφοβιστικών και βίαιων συμπεριφορών σε κάποια φάση της ζωής του και συνεπώς το συγκεκριμένο φαινόμενο μας αφορά όλους.

Για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει εκφοβιστικές και βίαιες συμπεριφορές; Τα παιδιά που εκφοβίζουν: Μπορεί σε άλλο χώρο ή χρόνο να ήταν ή και να είναι ακόμα και τώρα αποδέκτες εκφοβιστικών και βίαιων συμπεριφορών. Θέλουν να νιώσουν ανώτερα από τους άλλους καθώς αντλούν ισχύ και δύναμη από τη συγκεκριμένη μορφή συμπεριφοράς. Είναι δυστυχισμένα και προσπαθούν να μεταφέρουν το έλλειμμα χαράς που νιώθουν στους άλλους. Ζηλεύουν ορισμένους μαθητές και γι’ αυτό τους εκφοβίζουν

Συνέπειες σχολικού εκφοβισμού. Σωματικές: Γρατζουνιές, μώλωπες, πόνοι πλάτης, στομαχόπονοι. Αλλαγές στον ύπνο, αϋπνία, εφιάλτες Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, απώλεια όρεξης ή βουλιμία.

Τα θύματα είναι πιθανόν να παρουσιάσουν σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν: πονοκεφάλους ημικρανίες, δερματικά προβλήματα, τρέμουλο, αυξημένους παλμούς κρίσεις πανικού, αύξηση ορμονών, στρες, άγχος.

Πνευματικές: Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στη μάθηση. Έλλειψη κινήτρων για μάθηση, χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία. Δε λένε τις σκέψεις τους από φόβο χλευασμού.

Σχολική άρνηση, μείωση της σχολικής απόδοσης και παρουσίας στο σχολείο, όπως και αυξημένες πιθανότητες να παρατήσουν εντελώς το σχολείο. Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες.

Κοινωνικές: Προσκόλληση σε ένα φίλο, υποτακτικά, από φόβο μην τον χάσουν και μείνουν μόνα. Δυσκολία να δημιουργήσουν αληθινούς φίλους ακόμα και όταν η βία σταματήσει.

Αυτοεικόνα Η κοροϊδία μειώνει την αυτοεκτίμησή τους, ιδιαίτερα όταν αυτή σχετίζεται με τη διαφορετικότητά τους (σωματική διάπλαση, εθνικότητα, κλπ). Παιδιά που δεν αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι, γίνονται ιδιαίτερα ευαίσθητα σε οποιουδήποτε είδους κριτική. Είναι ιδιαίτερα αυστηρά, απαιτητικά με τον εαυτό τους. Επικρίνουν τον εαυτό τους και σταδιακά όλους τους άλλους.

Ψυχοκοινωνικές, ψυχοσωματικές Το θύμα: Είναι δυνατόν να νιώσει έντονη θλίψη, στενοχώρια ή και κατάθλιψη και μπορεί τα συμπτώματα αυτά να εξακολουθήσουν να υπάρχουν μέχρι την ενηλικίωση. Το κυριεύει το άγχος και η ανασφάλεια. Αισθάνεται μοναξιά και απομόνωση και κυριότερα νιώθει απελπισία και πανικό καθώς αδυνατεί να αντιδράσει. Έχει τάσεις αυτοκτονίας που μπορεί να συνεχίσουν και μέχρι την ενηλικίωση.

Συντελεστές : Σέβη Παυλάκη, Δέσποινα Κουκουβέ, Χριστίνα Καλογιάννη, Ευαγγελία Κιντώνη, Δήμητρα Μανάλη

Κατηγορίες παρατηρητών Ο αμέτοχος παρατηρητής σκηνών σχολικής βίας Οι παρατηρητές που ενισχύουν το θύτη Οι παρατηρητές που υποστηρίζουν το θύμα

Ο αμέτοχος παρατηρητής Δεν έχει απέναντι στα φαινόμενα εκφοβισμού την ηθική στάση ενός ενήλικα. Δεν αξιολογεί πάντα ως αρνητική και ως μη αποδεκτή την εκδήλωση σχολικής βίας, και κάποιες φορές μάλιστα του προκαλούν ευχαρίστηση τέτοια συμβάντα.

Ο αμέτοχος παρατηρητής Οι Έλληνες μαθητές έχουν την ίδια έλλειψη αντίδρασης με τους μαθητές άλλων χωρών. Δεν αντιδρούν διότι δεν θεωρούν ότι γίνεται κάτι κακό, δεν αντιδρούν διότι το διασκεδάζουν οι ίδιοι, δεν αντιδρούν διότι «του/της άξιζε», φράση που λένε για το πρόσωπο που υπέστη βία. Η αδράνεια του παρατηρητή αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντική, αν σκεφθεί κανείς ότι ανάμεσα στους τρόπους αντιμετώπισης που μπορεί να σκεφθεί το θύμα μιας βίαιης προσέγγισης ή επίθεσης είναι να ζητήσει βοήθεια από φίλους.

Οι παρατηρητές που ενισχύουν το θύτη Πρόκειται για άτομα που έχουν κοινά στοιχεία με το θύτη χωρίς να μπορούν να εκδηλώσουν την ίδια επιθετική συμπεριφορά. Αρέσκονται στη βία, τους έλκει μία τέτοιου είδους συμπεριφορά, ακόμα κι αν δεν την υιοθετούν. Έχουν την πεποίθηση ότι παίρνουν κι οι ίδιοι «δόξα», δύναμη και την εξουσία επιβολής, όπως ο θύτης. Ο βίαιος μαθητής διογκώνει, «παραφουσκώνει» θα λέγαμε, το εγώ του επειδή βρίσκει στήριξη γύρω του.

Οι παρατηρητές που υποστηρίζουν το θύμα Είναι λιγότεροι σε σχέση με τους άλλους παρατηρητές. Τρέφουν ευγενή αισθήματα και αποστρέφονται τη βία. Διαθέτουν σε υψηλό βαθμό το αίσθημα της δικαιοσύνης. Η συμπεριφορά τους βασίζεται στον ανθρωπισμό. Αυτά τα άτομα αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και μπορούν με τη στάση τους να συμβάλουν στην εξάλειψη

Ομάδα εργασίας Γρούμπας Παύλος Ζαφείρης Παναγιώτης Κακολύρη Αφροδίτη Κατσαντώνης Φώτης Κυλόγλου Γιάννης

Eρωτηματολόγιο για την ενδοσχολική βία Η έρευνα έγινε στα εξής σχολεία: 5ο και 11ο Δημοτικά σχολεία Βύρωνα 3ο Γυμνάσιο Βύρωνα 3ο Λύκειο Βύρωνα

Σου έχει ασκηθεί σκόπιμα σωματική βία στο σχολικό χώρο; Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο

Έχεις αισθανθεί να σε αποφεύγουν ή να σε αποκλείουν από την παρέα οι συμμαθητές σου; Δημοτικό Συναισθήματα: Απόρριψη Θυμός Λύπη Μοναξιά Αιτίες: Με ζηλεύουν Με περιφρονούν Η καταγωγή μου Ήμουν εγωιστής Τους έκανα κακό και με εκδικήθηκαν

Έχεις αισθανθεί να σε αποφεύγουν ή να σε αποκλείουν από την παρέα οι συμμαθητές σου; Γυμνάσιο Λύκειο

Σε έχουν κοροϊδέψει ποτέ ή σου έχουν μιλήσει άσχημα οι συμμαθητές σου;

Σε έχουν απειλήσει ποτέ οι συμμαθητές σου ότι θα παρουσιάσουν προσωπικά σου στοιχεία στο διαδίκτυο;

Έχεις παρατηρήσει να συμβαίνει κάποιο περιστατικό εκφοβισμού στο σχολείο σου;