στην πόλη» Ιδέες για εκπαιδευτικές δραστηριότητες, το εκπαιδευτικό υλικό ΕΑΑ «Το Δώρο της Βροχής στην πόλη» ΒΑΣΙΛΗΣ ΨΑΛΛΙΔΑΣ Γραμματεία MEdIES

Στρατηγική για τη Μεσόγειο: νέα «κουλτούρα νερού» Οι προκλήσεις στη Μεσόγειο περιλαμβάνουν: - Την ανασκόπηση, την προσαρμογή και την ‘ανανέωση’ παλιών εγκαταλελειμμένων πρακτικών, χρήσιμων σήμερα αλλά και στο μέλλον. - Το σεβασμό και την αναστήλωση/ αποκατάσταση παλιών εγκαταλελειμμένων υποδομών νερού, προκειμένου να αποτελέσουν στοιχεία έμπνευσης κ δημιουργίας και να αξιοποιηθούν για εκπαιδευτικούς σκοπούς. - Την αλλαγή στον τρόπο σκέψης από τους χρήστες, κυρίως μέσα από την Εκπαίδευση (ΕΑΑ) - Την εφαρμογή αποτελεσματικών και αποδοτικών τεχνολογιών και πρακτικών.

Πιέσεις στους υδάτινους πόρους στη Μεσόγειο Πιέσεις στους υδάτινους πόρους στη Μεσόγειο Αίτια Επιπτώσεις Δημογραφική αύξηση Αστικοποίηση Εντατική άρδευση Τουριστικές δραστηριότητες Ρύπανση Κλιματική αλλαγή Μείωση των αποθεμάτων νερού Υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτινων οικοσυστημάτων Αύξηση του κόστους του νερού

Υδάτινοι πόροι στη Ελλάδα Η Ελλάδα είναι μια Μεσογειακή χώρα με άνιση κατανομή των βροχοπτώσεων, όπου η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδάτινων Πόρων (ΟΔΥΠ) είτε απουσιάζει είτε είναι ελλιπής. Η ΟΔΥΠ στοχεύει στη συντονισμένη ανάπτυξη και διαχείριση των φυσικών πόρων διασφαλίζοντας έτσι την οικονομική και κοινωνική ευημερία, χωρίς να υπονομεύει τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Ορισμένες περιοχές της χώρας μας, κυρίως τα νησιά του Αιγαίου δέχονται σοβαρές πιέσεις όσον αφορά τους υδάτινους πόρους.

Καζανάκι 40% Μπάνιο /ντούς 25% Πλυντήρια πιάτων και ρούχων 20 % Πλυντήρια πιάτων και ρούχων 20 % Κουζίνα 10% Καθαριότητα 5 % Καζανάκι 40% Μπάνιο /ντούς 25%

Επιτακτική ανάγκη για ‘‘εναλλακτικές’’ πηγές νερού Επιτακτική ανάγκη για ‘‘εναλλακτικές’’ πηγές νερού Πιεστική η ανάγκη για αύξηση του διαθέσιμου νερού και αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων που θα το διασφαλίσουν, με την εφαρμογή καινοτόμων προσεγγίσεων. Η αναβίωση παραδοσιακών τεχνικών συλλογής όμβριων υδάτων, που είχαν εγκαταλειφθεί είναι μια ενέργεια προς τη σωστή κατεύθυνση.

‘‘Εναλλακτικές’’ πηγές νερού Συστήματα συλλογής όμβριων υδάτων Επαναχρησιμοποίηση νερού Αφαλάτωση με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ Φορείς: Global Water Partnership - Mediterranean Αποστολή Νερό Δημοτικές Αρχές των νησιών MIO-ECSDE Διάρκεια: 2008-σήμερα και συνεχίζεται

Greece - Demographics

Το πρόγραμμα από το 2008 Μάλτα, Κύπρο και Ιταλία Νησιά Κυκλάδων, Δωδεκανήσων Αθήνα και ΚΠΕ Επισκέψεις σε σχολεία (μαθητές –εκπ/κοι) Σεμινάρια εκπαιδευτικών Μαθητικός Διαγωνισμός Τεχνίτες και στελέχη Εγκατάσταση συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού Επισκευή και αποκατάσταση συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού Εγκατάσταση συστήματος επανάχρησης γκρίζου νερού Μάλτα, Κύπρο και Ιταλία

Το Διδακτικό Υλικό 1. O υδρολογικός κύκλος & ο άνθρωπος 2. Το νερό στην πόλη μας 3. H βροχή στην πόλη μας 4. Το σύστημα συλλογής του βρόχινου νερού 5. Το γκρίζο & το μαύρο νερό 6. H διαχείριση του νερού στην πόλη 7. Μία μέρα στο δημοτικό συμβούλιο 8. Το νερό στο παρελθόν 9. Το νερό που καταναλώνω, συλλέγω, εξοικονομώ 10. Το νερό στον τύπο 11. Τα μνημεία του νερού 12. Στάλα -στάλα , λέξη-λέξη

Στόχοι Πληροφορίες Οδηγίες Ιστοσελίδες

Φύλλο εργασίας

(κλίμα, κλιματική αλλαγή κ.ά.) Διαθεματικότητα Οικολογία - Μελέτη Περιβάλλοντος (υδρολογικός κύκλος, οικοσυστήματα...) Οικιακή Οικονομία (διαχείριση του νερού, υπεύθυνη κατανάλωση... ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ /ΕΑΑ Βρόχινο Νερό Ιστορία - Λαογραφία Γεωγραφία - Μετεωρολογία (κλίμα, κλιματική αλλαγή κ.ά.) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Μυθολογία Γλώσσα-Λογοτεχνία (αξιοποίηση έργων, κειμένων, αρχείων,...)

Ιδέες για σχολικές δραστηριότητες Ο υδρολογικός κύκλος με φωτογραφίες και ήχους (κατάλληλη και για νήπια) Το ταξίδι του βρόχινου Νερού (Χρονοδιάγραμμα) Τα συστατικά στοιχεία ενός συστήματος συλλογής βρόχινου νερού (λέξεις κλειδιά σε μουσαμά) Πόσο παλιά είναι αυτή η στέρνα (ανάλυση φωτογραφιών, εργασία σε ομάδες) Η μακέτα της στέρνας (διερεύνηση του σχήματος, των υλικών κατασκευής και των ιδιοτήτων τους) Ο κύκλος του νερού στο νησί μου … (αφισάκι) Ο Υδρολογικός κύκλος στην πόλη Το ρέμα …..

1. Ο υδρολογικός κύκλος με φωτογραφίες και ήχους 1. Ο υδρολογικός κύκλος με φωτογραφίες και ήχους Γράφημα του κύκλου σε μεγάλο μέγεθος Τυπωμένες Φωτογραφίες (στιγμιότυπα του κύκλου) Τυπωμένες νότες (Ήχοι της θάλασσας, της βροχής, της βρύσης κ.λπ.) CD player / PC Blue tack

2. Το σύστημα συλλογής βρόχινου νερού Μοιράζουμε τις έννοιες (λέξεις κλειδιά) σε ομάδες των 3 Με συζήτηση τοποθετούμε τις έννοιες στο κατάλληλο σημείο του μουσαμά Κλείνουμε με συζήτηση για τη συντήρηση ενός τέτοιου συστήματος ή για τις χρήσεις του βρόχινου νερού

3. Οι στέρνες στο πέρασμα του χρόνου Σε μικρές ομάδες μοιράζουμε τις εικόνες από παλιές στέρνες Τις παρατηρούν και προσπαθούν να μαντέψουν Που μπορεί να βρίσκονται; Για ποιο λόγο υπάρχουν; Από ποιους έχουν φτιαχτεί; Με τι υλικά; Εξυπηρετούσαν ένα σπίτι ή περισσότερα; Πότε φτιάχτηκαν ; Αν έχουν δει παρόμοιες, που; Παρουσιάζουν οι ομάδες, εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές, και αν μπορούν τις βάζουν σε χρονολογική σειρά

4. Η μακέτα της χτιστής στέρνας Με βάση τη μακέτα (στέρνα σε τομή) απαντάμε με καταιγισμό στα ακόλουθα: Ποιος έχει δει στο σπίτι του, ή σους παππούδες του ή αλλού; Είναι πάνω ή κάτω από τη γη; Γιατί; Πως γεμίζει; Πόσο μεγάλη είναι; Κατασκευή Στέρνας … Ξέρετε πως φτιάχνεται; Οι παλιοί πως ήξεραν που να τη χτίσουν; (π.χ. Αδιαπέραστος βράχος, με φυσική κοιλότητα) Πως έχτιζαν την υπόλοιπη; (Πέτρες και συνδετικό υλικό) Πως τη στεγανοποιούσαν; (Χρήση υαλώματος, άλλου υλικού) Πως έλεγχαν ότι το νερό της ήταν καθαρό (χέλια, ασβέστης, κ.λπ.) Πως χρησιμοποιούσαν το νερό της; (πόση, πότισμα, κ.λπ.) Οι μεγαλύτεροι μαθητές… Με πιπέτες δοκιμάζουν την (α)διαπερατότητα σε νερό υλικών όπως: Τσιμέντο, Κεραμικό, Πορσελάνη, Αλουμίνιο, Γεωύφασμα, κ.λπ. Με τι από τα παραπάνω θα προτείνατε να κατασκευάσουμε μια στέρνα σήμερα ;;;

5. Ο υδρολογικός κύκλος στο νησί μου Από τις παρακάτω έννοιες ή διαδικασίες του υδρολογικού κύκλου , σημείωσε στο γράφημα ποιες εντοπίζεις στο νησί σου: βροχή, επιφάνεια συλλογής βρόχινου νερού, εξάτμιση, δίκτυο ύδρευσης, σταθμός βιολογικού καθαρισμού, χρήσεις βρόχινου νερού. Με συζήτηση με το δάσκαλο μπορείς να συμπληρώσεις και άλλες διαδικασίες, όπως διαπνοή, συμπύκνωση, υδροφόρος ορίζοντας, κ.ά.

Προτάσεις για προεκτάσεις Ο κύκλος του νερού στην αυλή μας Παιχνίδι με τις λέξεις νερό & ύδωρ (οικογένεια λέξεων) Να ζωγραφίσουν οι ίδιοι οι μαθητές τον υδρολογικό κύκλο ώστε να διαπιστωθεί ο βαθμός εμπέδωσης Αφήγηση ιστορίας ή θεατρικές τεχνικές ή εκπαιδευτικό δράμα για τις μικρές τάξεις Δημοτικού

Περισσότερες πληροφορίες: www.gwpmed.org Για την υλοποίηση του προγράμματος: konstantina@gwpmed.org Για τις εκπαιδευτικές δράσεις: info@medies.net Για το πρόγραμμα: www.apostolinero.gr Περισσότερες πληροφορίες: www.gwpmed.org

Το MEdIES είναι… ... ένα Διεθνές ηλεκτρονικό Δίκτυο εκπαιδευτικών, σχολείων και άλλων φορέων σχετικών με την ΠΕ και την ΕΑΑ (ΜΚΟ, Πανεπιστήμια, ΚΠΕ, Υπουργεία , κ.ά.). Εγκαινιάστηκε το 2002 στη Διεθνή Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Γιοχάνεσμπουργκ) από Ελλάδα, Ιταλία, UNESCO, UNEP/MAP, MIO-ECSDE. Εγκεκριμένο από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας ως διεθνές δίκτυο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση & την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Έχει σήμερα ~4.000 εγγεγραμμένα μέλη εκπαιδευτικούς- εκπαιδευτές. (~1000 Έλληνες).

ΔΡΑΣΕΙΣ του MEdIES Α. Εκπαιδευτικά Υλικά /Εκδόσεις για την ΕΑΑ σε πολλές γλώσσες, σε θέματα όπως το νερό, η κατανάλωση, τα απορρίμματα κ.ά. Β. Επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς/ εκπαιδευτές, Προγράμματα Ανταλλαγής, Δραστηριότητες με μαθητές σε σχολεία Γ. Ιστοσελίδα www.medies.net Δ. Υποστήριξη συντονισμό σχετικά με την Δεκαετία για την ΕΑΑ Ε. Προώθηση των νέων στρατηγικών (Nagoya–Japan, 10-12 Νοεμβρίου 2014) και MAP_Mediterranean Action Plan

Τα εκπαιδευτικά μας υλικά είναι όλα διαθέσιμα στην ιστοσελίδα (free download)

Το υλικό σε αρχεία pdf είναι διαθέσιμο www.medies.net This slide describes the lay-out of the activity’s sheet. Each activity starts with some basic facts and context information regarding the topic of the activity. The educators could use it for starting a discussion with students (or even, a brainstorming) in order to stimulate interest and “detect” their ideas and knowledge on the issue. The educational objectives of the activity are always given, according to Bloom’s taxonomy, and divided in the three basic domains: cognitive (development of: knowledge & comprehension, synthesis & analysis, critical thinking); affective (adoption of responsible environment behaviour and positive attitudes towards the conservation of water resources and the environment); phychomotor (development of skills and abilities). The activity-sheet describes the necessary material and equipment for the conduction of the activity, which, in most cases, are simple and easy to find. The process of the activity is presented in full details, step by step, including questions for students’ comprehension and “metacognition” (knowing what they are doing and the reasons for). Additionally, some more facts or questions, etc. are included in order to spark reflection on the issue or further exploration of it or even, action beyond the classroom, if the activity does not provide it. At the end the estimated duration, the relevant subjects areas (where the activity could be integrated) and the key-terms (basic concepts) of the activity’s topic are given.

210-3247490 /267 psallidas@mio-ecsde.org Επικοινωνία W: www.medies.net E: info@medies.net 210-3247490 /267 Γραμματεία MEdIES: Ηρώ Αλάμπεη, Βίκυ Μαλωτίδη & Βασίλης Ψαλλιδάς psallidas@mio-ecsde.org