ΚΑΤΩΙΤΑΛΙΚΗ ή ΓΡΕΚΑΝΙΚΗ ΤΑ ΓΡΕΚΑΝΙΚΑ GRICO ΚΑΤΩΙΤΑΛΙΚΗ ή ΓΡΕΚΑΝΙΚΗ
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ 1η θεωρία: Τα γκρεκάνικα προέρχονται από τη γλώσσα των Βυζαντινών εποίκων του 9ου αιώνα. 2η θεωρία: Οι ρίζες της διαλέκτου ανάγονται στον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας τον 8ο αιώνα π.Χ. Επικρατέστερη είναι η 2η. Αποδεικνύεται από τα πολλά στοιχεία της αρχαίας δωρικής διαλέκτου που διατηρούνται στα γκρεκάνικα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 1. A chiatera mou en’ armameni Η θυγατέρα μου είναι παντρεμένη Α: το θηλυκό δωρικό άρθρο Eni: το ομηρικό ένεστι=είναι Armameni:από την πανάρχαιη έκφραση «αρμόζειν την θυγατέρα», «αρμόζω κόρα άνδρα» (=προσκολλώ άνδρα στην κόρη- συνάπτω γάμον). 2. klammeni=σπασμένη Από το κλάω,κλώ=σπάω,τσακίζω
3. Mèscia (=μαστόρισα) isela na mu fani dio piche se ampano 3. Mèscia (=μαστόρισα) isela na mu fani dio piche se ampano. ampano:<από το ανάπανον<αναπηνίζομαι=ξετυλίγω< ο πήνος-πάνος=ύφασμα-πανί<πηνίον, δωρ.= αδράχτι Πηνελόπη 4. brokke=πηρούνι: από το βρόχος ή βρόγχος= είδος παγίδας για πουλιά.
«ΑΝΤΙΚΑ ΓΑΠΙΣΙΑ» Ελλάδα σου γαπάω, μα εσού εν γαπάσε εμμέ, δε σέριδε πιά ίμμο, μα εγώ αγρονίζω εσσέ. Εγώ ίμμο i η Καλαβρία, να μόρτσιο σε Ελλάδα, εσού ίσσο το δενδρό, η ραδικάτι εδό. Σε τσίντα λάργα καιρό κλάστισσα κλάδια, επέτασα φίδδα χιούρηα τσι ήρτα ώδε σε μμα τσε άφικαι τί σπορά. Ιάστο αππαρτενέο σ’ εσσέ, λεδδά. Δόμμου ΄να χέρι τσε έλα μ’ εμμέ, γυρεύομε ισμία τε δικέ μμα οπλέ. Τσίντε τι αφίκαι οι αντενάτοι, παππόυ, μάνε τσε πάτρι. ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΑ ΤΡΙΠΟΝΤΙ
«EΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ MIMMA NUCERA για τη γλώσσα» I glossama en ecchi na petheni. O pappumma viata mu leghi ti sta keru dicatu ti glossa ti eplatega ito viata to grecu. Ce arte, lego ego: iati΄ i guvernaturi thelusi na chathi i glossa tu grecani? Ecini fenonde manacho΄ ste votazioni ce ulli crazzondo fili ce cumparidi podo ti tteglionni to bdomadi en agronizzu pleo canena. Afudatema esi cali΄ christianima pu iste ode delemmeni na some stili stin addi ghenia ti glossama ce ta pramata to pappumma.