ΚΟΙΝΩΝΙΑ πόλιν = σύνολο των πολιτών Άστυ = Aθήνα, πληθυσμός 300.000-350.000 κατοίκους Αθηναίοι πολίτες ήταν, οι ενήλικοι άρρενες, των οποίων και οι δύο γονείς κατάγονταν από τους δήμους της Aθήνας, και αριθμούσαν 50.000. Oι γυναίκες, οι μέτοικοι και οι δούλοι, στερούνταν πολιτικών δικαιωμάτων. Οίκος: βασική μονάδα της πόλης. Κοινωνική διαφοροποίηση: καθοριζόταν με βάση την απασχόληση των μελών της αθηναϊκής κοινωνίας. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΟΙΚΟΣ Οικογένεια: πυρηνική, άντρας, γυναίκα, παιδιά και οικιακοί δούλοι. Βασικοί ρόλοι της οικογένειας: η διατήρηση του οίκου, γέννηση γνήσιων απογόνων, η πρόνοια για τους ηλικιωμένους και διατήρηση ταφικών εθίμων. Σύναψη γάμου- εταίρες. Οι σχέσεις των μελών της οικογένειας ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ κοινωνία αντρών. πολεμικές συρράξεις πολιτικά δικαιώματα γυμναστήρια Αγορά συμπόσια, η συνέχεια της πόλης μέσα στον οίκο. Ξενοφώντας, Συμπόσιο 2.24-26: "Τότε πάλι ο Σωκράτης είπε: "Να πίνουμε, φίλοι μου, κι εγώ πολύ το θέλω. Γιατί στ'αλήθεια το κρασί ποτίζοντας τις ψυχές κοιμίζει τις λύπες, όπως ο μανδραγόρας τους ανθρώπους, ενώ τις καλές διαθέσεις τις φουντώνει όπως το λάδι τη φωτιά. Νομίζω, όμως, ότι και τα συμπόσια των αντρών παθαίνουν τα ίδια με τα φυτά της γης. Γιατί και κείνα, όταν ο θεός τα ποτίζει υπερβολικά, δεν μπορούν ούτε να στηλωθούν όρθια ούτε να δεχθούν τις πνοές της αύρας. Όταν, όμως, πίνουν όσο τα ευχαριστεί, αναπτύσσονται πολύ στητά και φθάνουν θάλλοντας σε καρποφορία. 'Ετσι κι εμείς αν ποτιστούμε με άφθονο πιοτό, τότε γρήγορα τα σώματα και τα πνεύματά μας θα βλαφτούν και όχι μόνο δεν θα μπορούμε να λέμε τίποτα αλλά ούτε και ν'αναπνέουμε. Αν, όμως, οι υπηρέτες συχνά μας δροσίζουν με μικρές κύλικες - για να μιλήσω κι εγώ με τα λόγια του Γοργία - έτσι, χωρίς να μας βιάζει το κρασί να μεθύσουμε, αλλά προχωρώντας σταδιακά, θα φθάσουμε στην πιο εύθυμη διάθεση" (Μεταφ. εκδόσεις Κάκτος). ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

H ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Περιορισμός της γυναίκας στο εσωτερικό του οίκου Πολιτικά δικαιώματα. Περιορισμός της γυναίκας στο εσωτερικό του οίκου θρησκευτικές τελετές, ανατροφή των παιδιών και διατήρηση οίκου. Ξενοφών, Οικονομικός 7.11-13: 11. Γιατί ξέρω, κι αυτό είναι και σε σένα ολοφάνερο, πως ο λόγος που παντρευτήκαμε δεν είναι γιατί είχαμε έλλειψη από πλαγιάσματα· μα γιατί ψάχναμε, εγώ βέβαια για τον εαυτό μου κι οι γονείς σου για σένα, να βρούμε τον καλύτερο συνεργάτη του σπιτιού και των παιδιών, γι' αυτό εγώ διάλεξα εσένα, κι οι γονείς σου, κατά τις δυνάμεις τους, εμένα. 12. Λοιπόν, όσο για τα παιδιά, αν καμμιά φορά δώσει ο θεός και κάνουμε, θα σκεφτούμε τότε γι' αυτά, πως θα τα μορφώσουμε όσο το δυνατό πιο τέλεια· γιατί αυτό, το να βγάλουμε καλά παιδιά, βοηθούς και τροφούς στα γεράματα, είναι αγαθό που ενδιαφέρει και τους δυο μας. 13. Μα για την ώρα όμως έχουμε τούτο δα το σπιτικό κοινό αγαθό· γιατί κι εγώ και συ, όσα είχαμε όλα μαζικά τα καταθέσαμε. Και δεν πρέπει να σκεπτόμαστε ποιος απ' τους δυο μας έχει καταθέσει τα περισσότερα, μα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τούτο, πως, όποιος απ' τους δυο μας είναι καλύτερος φροντιστής τους, εκείνος έχει καταθέσει τα πιο πολύτιμα. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΓΑΜΟΣ διαβιβαζόταν το δικαίωμα του πολίτη εξασφαλιζόταν η αναπαραγωγή νόμιμων παιδιών. Oι γυναίκες παντρεύονταν δεκαπέντε χρονών οι άντρες δεν παντρεύονταν πριν από τα δεκαοχτώ τους χρόνια- Η διαδικασία του γάμου ξεκινούσε με προφορική συμφωνία, η οποία ονομαζόταν εγγύη. Η προίκα Οι γαμήλιες τελετές στην κλασική Aθήνα διαρκούσαν τρεις ημέρες. Tην ημέρα πριν από το γάμο τελούνταν τα προαύλια και την επομένη του γάμου τα επαύλια (τα ονόματα αυτά παράγονται από το ρήμα "αυλίζομαι", που σημαίνει "περνώ τη νύχτα"). Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, οι Αθηναίοι προτιμούσαν να παντρεύονται το χειμώνα. Πολλοί γάμοι τελούνταν το μήνα Γαμηλιώνα, ο οποίος αποτελούσε τον έβδομο μήνα του αθηναϊκού έτους και ήταν αφιερωμένος στην Ήρα, στην προστάτιδα του γάμου. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΠΑΙΔΙΑ-ΕΦΗΒΟΙ Γνήσια - Νόθα Η ανατροφή των παιδιών ήταν αποκλειστικό θέμα της οικογένειας. Μέχρι την ηλικία των 7 περίπου χρόνων, την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι μητέρες ή οι τροφοί στις εύπορες Τα παιχνίδια των παιδιών (κούκλες, ρόκανα, διάφορες κατασκευές), Ιστορίες που τους διηγούνταν (ιστορίες ηρώων, τους μύθους του Aισώπου, Aπό τα 7 διαφοροποιούνταν τα αγόρια από τα κορίτσια. Tο αγόρι πήγαινε στο σχολείο συνοδευόμενο από έναν έμπιστο δούλο, τον παιδαγωγό. Η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική Τα βασικά μαθήματα ήταν η ανάγνωση, η γραφή και η αριθμητική και διδάσκονταν από το γραμματιστή. Επιπλέον για τη μουσική παιδεία υπεύθυνος ήταν ο κιθαριστής, ενώ τη γύμναση επέβλεπε ο παιδοτρίβης. Ανώτερη βαθμίδα μόρφωσης αποτελούσε η μαθητεία κοντά στους σοφιστές, η αμοιβή των οποίων όμως ήταν τόσο υψηλή, ώστε η δυνατότητα συμμετοχής σε τέτοια μαθήματα περιοριζόταν στους νέους των εύπορων οικογενειών.Οι έφηβοι (18-20 χρόνων) υπηρετούσαν για 2 χρόνια στο στρατό. Η περίοδος αυτή ήταν η σημαντικότερη της ζωής τους, αφού αποτελούσε το μεταβατικό στάδιο για την απόκτηση πολιτικής υπόστασης και για την κατ' επέκταση ένταξή τους στην πόλη. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΘΑΝΑΤΟΣ ο ενταφιασμός στη γη όπου είχαν γεννηθεί. Ο άνθρωπος μετά το θάνατο οδηγείται στον Άδη. Οι επιμέρους νεκρικές τελετουργίες ήταν η πρόθεσις, η εκφορά και το περίδειπνο Tην ευθύνη για την επιτέλεση των εθιμικών τελετών ταφής ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΔΟΥΛΟΙ πηγές προέλευσης των δούλων Αγοραπωλησίες. κατηγορίες οικιακοί δούλοι, εργάτες μεταλλείων, "χωρίς οικούντας", δημόσιοι δούλοι. O δούλος θεωρούνταν κτήμα έμψυχο,χωρίς νομική υπόσταση, πρωτοβουλίες και γνώμη,, αποτελούσε μέρος του κυρίου, Ιδιοκτήτης δούλων, δεσπότης, μπορούσε να γίνει κάθε ελεύθερο άτομο, πολίτης, μέτοικος ή ξένος. κανένα δικαίωμα ιδιοκτησίας, ο αθηναϊκός νόμος επέτρεπε το βασανισμό ή την κακομεταχείρισή του από τον ιδιοκτήτη του. H θνησιμότητα των δούλων ήταν βέβαια υψηλή σε περιπτώσεις απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, όπως για παράδειγμα στα μεταλλεία του Λαυρίου. Κριτική κατά της δουλείας ασκήθηκε από ελάχιστους στοχαστές της κλασικής Αρχαιότητας, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται ο τραγικός ποιητής Eυριπίδης, ο μαθητής του Γοργία Aλκιδάμας και ο Φιλήμονας. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΜΕΤΟΙΚΟΙ Oι ελεύθεροι κάτοικοι των Aθηνών, που δεν ανήκαν στο σώμα των αθηναίων αστών, αλλά διέμεναν μόνιμα στην πόλη, αποτελούσαν την κατηγορία των μετοίκων. H πλειοψηφία των μετοίκων απαρτιζόταν από ξένους, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την οικονομική άνθηση της Aθήνας έρχονταν για να κερδίσουν χρήματα, κατά κανόνα ασχολούμενοι με εμπορικές δραστηριότητες. καταβολή ετήσιου φόρου αξίας : μετοίκιο, προστάτη, Οι πλουσιότεροι μέτοικοι καταβάλουν επιπλέον φόρο, την εισφορά, όταν κρίσιμες περιστάσεις, όπως ο πόλεμος, το απαιτούσαν. οικονομικά εύρωστο στρώμα της αθηναϊκής κοινωνίας, αποτελούσαν μια ιδιαίτερη -νομικά καθορισμένη κοινωνική ομάδα- χωρίς το δικαίωμα της άμεσης συμμετοχής της στις πολιτικές διαδικασίες, οι μέτοικοι συμμετείχαν ενεργά στην κοινωνική ζωή της Αθήνας. Aνέπτυσσαν φιλικές σχέσεις με αθηναίους πολίτες, οργάνωναν συμπόσια, συμμετείχαν στις γιορτές της πόλης, αλλά και συνέβαλλαν οι ίδιοι στην ίδρυση βωμών ή ακόμα και στην ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων, όπως συνέβη στον Πειραιά. Είναι ενδεικτική για την αύξηση των χορηγιών από μέρους τους η αναγνώριση της προσφοράς τους από την πόλη. ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ