Φύλο και μαθηματική εκπαίδευση ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΑΞΟΝΑΣ 4 – ΜΕΤΡΟ 4.1 – ΕΝΕΡΓΕΙΑ 4.1.1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ 4.1.1.α «Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών και Παρεμβατικά Προγράμματα για την προώθηση της ισότητας των φύλων» Το έργο συγχρηματοδοτείται κατά 80% από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ) και κατά 20% από Εθνικούς Πόρους Φύλο και μαθηματική εκπαίδευση Γυμνάσιο Δρεπάνου Τμήμα Γ2΄ Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρία Αλημπέρτη

Η σημασία της ιστορίας των μαθηματικών στη διδασκαλία τους Η ιστορική προσέγγιση μπορεί να ενισχύσει τη γνωσιολογική βάση των μαθητών και να βελτιώσει ταυτόχρονα τις στάσεις τους ως προς τα μαθηματικά και τη διδασκαλία τους. Πρόσθετο κίνητρο για τη συμπερίληψη των ιστορικών αναφορών στα σχολικά εγχειρίδια είναι το γεγονός ότι οι πιο πολλές ενότητες των μαθηματικών του σχολείου αναπτύχθηκαν από τους Έλληνες. Η μελέτη μερικών από τις λαμπρές σελίδες των ελληνικών μαθηματικών θα αποτελούσε ένα επιπλέον κίνητρο για τον έλληνα μαθητή.

Διαμόρφωση προτύπων, φιλοδοξιών και επαγγελματικού προσανατολισμού μέσα από τη σχολική διαδικασία  Η έρευνά μας αποσκοπεί στο εάν και σε ποιο βαθμό οι εικόνες των δύο φύλων που προβάλλονται μέσα από τα σχολικά βιβλία όντως συμβαδίζουν με τις στάσεις, αντιλήψεις και προσδοκίες των μαθητών. Διερευνήθηκε δηλαδή εάν όντως το περιεχόμενο των βιβλίων έχει τις αρνητικές ή ακόμα και «επιζήμιες» επιπτώσεις στη διαμόρφωση προτύπου. Η επικέντρωσή μας στις ιστορικές αναφορές στόχευε στην κατανόηση της αναγκαιότητας της διδασκαλίας της ιστορίας των μαθηματικών, στα πλαίσια του μαθήματος, και πως μπορούν αυτές να επηρεάσουν τη γνώμη των μαθητών για τα μαθηματικά και κατά συνέπεια την μελλοντική τους επαγγελματική επιλογή .

Τα βιβλία των Μαθηματικών ως παράγοντας κοινωνικοποίησης Περιέχουν ειδική ακαδημαϊκή γνώση για το γνωστικό τους αντικείμενο . Περιέχουν γενική γνώση για τον κόσμο. Ο κόσμος που περιγράφεται και απεικονίζεται στα βιβλία κατοικείται από άνδρες και γυναίκες και ο τρόπος με τον οποίο τα δύο φύλα παρουσιάζονται αντικατοπτρίζει τη φύση της κοινωνίας στην οποία ζούμε.

Στα πλαίσια του προγράμματος μας δόθηκε η ευκαιρία να αντιληφθούμε ότι η διάσταση του φύλου γίνεται προβληματική στη διδασκαλία των μαθηματικών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης να αμφισβητήσουμε τα στερεότυπα που οδηγούν σε προκαταλήψεις. να ερευνήσουμε και να ανακαλύψουμε τελικά τις σπουδαίες γυναίκες που ασχολήθηκαν με τα Μαθηματικά να συνειδητοποιήσουμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι γυναίκες επιστήμονες και να εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους είχαμε λίγες γυναίκες μαθηματικούς.

να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν διαφορές βιολογικού τύπου, που καθιστούν τα μαθηματικά αντρική υπόθεση. Τα σχολικά εγχειρίδια όμως είναι εκείνα τα οποία εντείνουν τη διαφοροποίηση των δύο φύλων ως προς τα μαθηματικά να ανακαλύψουμε ότι τα μαθηματικά αποτελούν μέρος του γυναικείου κόσμου και οι γυναίκες αυτές μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα για τα νέα κορίτσια. να καταλάβουμε πως τα σχολικά εγχειρίδια των μαθηματικών και συγκεκριμένα οι ιστορικές αναφορές τους μπορούν να επηρεάσουν τη γνώμη μας ως προς τα μαθηματικά και κατά συνέπεια την μελλοντική μας επαγγελματική επιλογή.

Γυναίκες μαθηματικοί της αρχαιότητας Η Αίθρα , η μητέρα του Θησέα, που μάθαινε τα παιδιά της Τροιζήνας τη χρήση του άβακα και την γραφή των αριθμών. Η Πολυγνώτη ,σύντροφος και μαθήτρια του Θαλή, που συνετέλεσε στην απλοποίηση των αριθμητικών συμβόλων εισάγοντας την αρχή της ακροφωνίας . Η Δελφική ιέρεια Θεμιστόκλεια ,που μύησε τον Πυθαγόρα στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας Η Θεανώ σύντροφος του Πυθαγόρα και δασκάλα στις Πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνα. Θεωρήθηκε η ψυχή της Θεωρίας των αριθμών που έπαιξε καίριο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλία .Επίσης της αποδίδεται η πυθαγόρεια άποψη της χρυσής τομής.

Γυναίκες μαθηματικοί της αρχαιότητας Η Δαμώ κόρη του Πυθαγόρα και δασκάλα στη σχολή του . Κατά τον Γέμινο σε αυτή οφείλεται η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και του κύβου. Η ανθρωπότητα πρέπει να την ευγνωμονεί γιατί αυτή ,παρά τις εντολές του πατέρα της, δημοσίευσε τη γεωμετρική διδασκαλία του. Η Φυντίς μαθήτρια του Πυθαγόρα και δασκάλα στη σχολή του Κρότωνα. Ο συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητας που συνδέει τις πυθαγόρειες τριάδες. Η Σπαρτιάτισσα Τυμίχα που ανακάλυψε το πρώτο ζευγάρι των φίλων αριθμών. Έδειξε απίστευτη γενναιότητα όταν αρνήθηκε να αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλίας στον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο. Λέγεται μάλιστα ότι έκοψε με τα δόντια της τη γλώσσα για να μη μαρτυρήσει!

Γυναίκες μαθηματικοί της αρχαιότητας (Πυθαγόρειες γυναίκες) Μυία κόρη του Πυθαγόρα και της Θεανούς Δεινώ μητέρα της Θεανούς Ρυνδακώ Οκκελώ Χειλωνίς Κρατησίκλεια Λασθένεια η Αρκάδισσα Αβροτέλεια Εχεκράτεια Θεανώ γυναίκα του Βροντίνου Τυρσινίς η Συβαρίτις Πεισιρρόδη η Ταραντινίς Θεάδουσα η Λάκαινα Βοιώ η Αργεία Βαβέλυκα η Αργεία Κλεαίχμα Νισθαιάδουσα

Γυναίκες μαθηματικοί της αρχαιότητας Περικτιόνη μητέρα του Πλάτωνα, πυθαγόρεια φιλόσοφος κι αυτή. Ο Πλάτων οφείλει την πρώτη του γνωριμία με τα μαθηματικά και τη φιλοσοφία τους στη μητέρα του. Πυθαΐδα κόρη του Μαθηματικού Ζηνοδώρου, που ασχολήθηκε με τα εμβαδά επιπέδων χωρίων

Υπατία (375-415μ.Χ) H Υπατία γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια Έγινε επικεφαλής της Πλατωνικής Σχολής της Αλεξάνδρειας όπου και δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά. συνέβαλε στη διατήρηση της παράδοσης του Πλατωνισμού αρνούμενη να προσηλυτισθεί στον Χριστιανισμό. Το συγγραφικό της έργο, το οποίο δεν έχει σωθεί, περιλάμβανε ερμηνευτικά υπομνήματα σε αρχαία συγγράμματα όπως του Ευκλείδη, Απολλώνιου και Διόφαντου.

Maria Cunitz (~1610-1664) Η Μαρία Κούνιτς γεννήθηκε γύρω στα 1610. Μαζί με το σύζυγό της Ελία βαν Λέβεν (γιατρό και μαθηματικό), ασχολήθηκε με τα Μαθηματικά και μάλιστα συνέταξε αστρονομικούς πίνακες.

Cavendish Margaret Δούκισσα του Newcastle (1623-1673) H Margaret μεγάλωσε σε οικογένεια αριστοκρατών του Essex. Χωρίς τυπική μόρφωση, η Margaret έγραψε δεκατέσσερα βιβλία περί Φυσικής και Φιλοσοφίας Προώθησε την εκλαΐκευση της μηχανιστικής φιλοσοφίας της φύσης. Δέχτηκε επιθέσεις εξαιτίας του φύλου της που κατέληξαν στο χαρακτηρισμό της “η τρελή Ματζ”.

Maria Margrete Winckelmann (1670-1720) Ασχολήθηκε μαζί με τον σύζυγό της Gottfried Kirch με την αστρονομία. Ανακάλυψε τον κομήτη του έτους 1702. Απορρίφθηκε η αίτησή της για διορισμό στην Ακαδημία λόγω του φύλου της. Σημαντικότερες συνεισφορές της στην Αστρονομία ήταν οι παρατηρήσεις της για το Βόρειο Σέλας και οι εργασίες της για τις συζυγίες των πλανητών .

Emilie de Breteuil Μαρκησία του Chatelet (1706-1749) Η Αιμιλία ντε Μπρετέιγ, μαρκησία του Σατελέ η οποία σπουδάζει συστηματικά Μαθηματικά και Φιλοσοφία με τους Μοπερτουί και Κένιχ. είναι σε θέση να κατανοήσει τα μνημειώδη «…Principia Mathematica» του Νεύτωνα. Τα μεταφράζει στα γαλλικά και μάλιστα τα συμπληρώνει με δικά της σχόλια και σημειώσεις. Η μετάφρασή της κυκλοφόρησε στο Παρίσι δέκα χρόνια μετά το θάνατό της και παραμένει δόκιμη μέχρι σήμερα.

Laura Maria Bassi (1711-1778) Η Bassi γεννήθηκε στη Bologna της Ιταλίας. Το 1732 έγινε η δεύτερη γυναίκα που απέκτησε ακαδημαϊκούς τίτλους σπουδών και πρώτη γυναίκα καθηγητής στον κόσμο. Στα 65 της χρόνια διορίστηκε στην έδρα πειραματικής φυσικής στο πανεπιστήμιο με βοηθό το σύζυγό της. Παρά την προσωπική της επιτυχία δεν κατάφερε να ανοίξει το δρόμο για άλλες γυναίκες.

Agnesi Maria Gaetana (1718-1799) Η Μαρία Ανιέζι ήταν το πρώτο από τα 21 παιδιά μιας εύπορης και μορφωμένης οικογένειας του Μιλάνου. Στην εφηβεία της έδειξε ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά. Το 1738 δημοσίευσε μια συλλογή δοκιμίων με θέμα τις φυσικές επιστήμες και τη φιλοσοφία με τίτλο Propositiones Philosophicai. Το πιο σημαντικό της έργο έχει τίτλο Analytical Institutions και αφορούσε στον διαφορικό και ολοκληρωτικό λογισμό. Η Αgnesi είναι γνωστή από την καμπύλη με το όνομα ‘‘Witch of Agnesi”( μάγισσα της Agnesi).

Marie Sophie Germain (1776-1831) Παρά τις προσπάθειες των γονιών της να την αποτρέψουν, στερώντας της το φωτισμό και τη θέρμανση, μελέτησε μόνη της, εκτός από λατινικά και ελληνικά, τον Newton και τον Euler. Έστειλε μια διατριβή της στον Lagrange υπογράφοντάς την ως M. Le Blanc. Συνεργάστηκε επίσης μέσω αλληλογραφίας με τον Legendre σε θέματα σχετικά με τη θεωρία των αριθμών. Μεταξύ 1804 και 1809, έγραψε δώδεκα επιστολές στον Gauss ο οποίος επαίνεσε τις αποδείξεις της στη θεωρία των αριθμών ενώ η πραγματική της ταυτότητα αποκαλύφθηκε μόλις το 1806.

Mary Fairfax Somerville (1780-1872) Η Μαίρη Φέρφαξ κόρη Σκοτσέζου ναυάρχου, συναντά δυσκολίες στην επιθυμία να μελετήσει Μαθηματικά. Ο γάμος της με τον εξάδελφό της Σόμερβιλ τη βγάζει απ' αυτό το αδιέξοδο. Υποδειγματική σύζυγος και μητέρα, η Σόμερβιλ (με αυτό το όνομα έγινε γνωστή) μεταφράζει την Ουράνια Μηχανική του Λαπλάς (1831), όπου προσθέτει δικά της σχόλια και σημειώσεις, αναμφισβήτητης αξίας. Για το επιστημονικό της έργο, που περιλαμβάνει πολλές μελέτες στα Μαθηματικά και στη Φυσική, τιμήθηκε και συνταξιοδοτήθηκε από τη βασίλισσα Βικτωρία.

Ada Byron, Κοντέσα τουLovelace (1815-1852) Η Αυγούστα Αντα Μπάιρον ήταν κόρη του μεγάλου φιλέλληνα ποιητή από το γάμο του με την Ισαβέλλα Μίλμπεϊνκ. Το 1833 συναντά τον Τσαρλς Μπάμπατζ, κατασκευαστή λογιστικής μηχανής προδρόμου των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ενδιαφέρεται για την πραγμάτωσή της. Ήταν η πρώτη γυναίκα προγραμματίστρια.

Sonya Krukovski Kovalevski (1850-1891) H Sonya γεννήθηκε στη Μόσχα το 1850 Στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης δε δέχονταν φοιτήτριες. Η επιθυμία της να σπουδάσει στο εξωτερικό δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτή ,γι` αυτό το λόγο παντρεύτηκε τον Vladimir Kovalevski. Εντυπωσίασε πολύ το σπουδαίο μαθηματικό Weierstrass,και την βοήθησε να αποκτήσει το διδακτορικό της στα Μαθηματικά το 1875. Η μόνη θέση στην οποία έγινε δεκτή ήταν αυτή της δασκάλας της αριθμητικής σε δημοτικό σχολείο θηλέων στη Ρωσία. Το 1883, έγινε επιτέλους δεκτή να διδάξει διαφορικές εξισώσεις στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης όπου διορίστηκε τακτική καθηγήτρια.

Emmy Noether (1882-1935) H Emmy Noether γεννήθηκε το 1882 στο Erlangen της Γερμανίας από γονείς εύπορους και μορφωμένους Το 1900, πήρε πτυχίο που της επέτρεπε να διδάσκει αγγλικά και γαλλικά σε σχολεία θηλέων. Το 1902, πέρασε τις εισαγωγικές εξετάσεις και φοίτησε αρχικά ως ακροάτρια και στη συνέχεια κανονικά στα Πανεπιστήμια του Gottingen και του Erlangen έως το 1907 που πήρε το διδακτορικό της στα μαθηματικά. Το 1919, η Noether απέκτησε το δικαίωμα να διδάσκει χωρίς αμοιβή. Το 1922, άρχισε να παίρνει ένα μικρό μισθό. Η θέση της όμως στο Πανεπιστήμιο του Gottingen δεν άλλαξε όχι μόνο γιατί ήταν γυναίκα αλλά επίσης γιατί ήταν Εβραία, οπαδός του ειρηνιστικού κινήματος και του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Τον Απρίλιο του 1933, οι ναζί προκάλεσαν την απόλυσή της από το Πανεπιστήμιο γιατί ήταν Εβραία.

Τζούλια Ρόμπινσον Το 1980 η Αμερικανική Μαθηματική Εταιρεία αποκτά την πρώτη γυναίκα πρόεδρο, τη διάσημη για τις έρευνές της στη Θεωρία Αριθμών, Τζούλια Ρόμπινσον, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών.

Ελπίζουμε κάποτε όλες αυτές οι σπουδαίες γυναίκες να πάρουν τη θέση που τους αρμόζει στην ιστορία των μαθηματικών.

Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα Κατσαρός Γιώργος Κυριακάκης Θάνος Κατσίγιαννη Πετρούλα Κωνσταντοπούλου Μαρίνα Κερίμ Αλεξάνδρα Κωστόπουλος Γιάννης Κιρβαλίτζε Μπέκα Λάμθη Γιάννης Κοκώνη Μαρία Λουμπαρδιά Γιώτα Κονίδας Νίκος Μάρης Γιάννης Κοτίτσας Γιάννης Μετούσι Παναγιώτης Κοτσομύτη Μαριλένα Μπικάκη Ελένη Κουτσογιάννης Κώστας