2 Διδακτέα ύλη ( ): Κεφάλαιο 1 – Πετρέλαιο – Υδρογονάνθρακες (Η/C) –Αφαιρείται η §1.7 Αρωματικές ενώσεις – Βενζόλιο Κεφάλαιο 2 – Αλκοόλες – Φαινόλες. –Αφαιρείται η §2.3 Φαινόλες Κεφάλαιο 3 – Καρβοξυλικά οξέα. –Αφαιρούνται οι: –§3.2 Γαλακτικό οξύ ή 2-υδροξυπροπανικό οξύ και –§3.3 Βενζοϊκό οξύ Κεφάλαιο 4 – Βιομόρια και άλλα μόρια. –ΝΑΙ η §4.2 Λίπη και έλαια –ΝΑΙ η §4.4 Πολυμερή («πλαστικά») – Γενικά-Κατάταξη

ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ

4 Εισαγωγή (1/4) Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθουμε: να κατατάσσουμε τα οξέα σε μονοκαρβοξυλικά, δικαρβοξυλικά κλπ να κατατάσσουμε τα οξέα σε κορεσμένα ή ακόρεστα να κατατάσσουμε τα οξέα σε αλειφατικά (άκυκλα) ή αρωματικά παρασκευές & χημικές ιδιότητες αιθανικού οξέος χημικές ιδιότητες αιθανικού οξέος...και βέβαια, στοιχειομετρικούς υπολογισμούς των παραπάνω

5 Εισαγωγή (2/4) Τα καρβοξυλικά οξέα περιέχουν τη ρίζα καρβοξύλιο –COOH (καρβονύλιο –C=O + υδροξύλιο –OH)

6 Εισαγωγή (3/4) Τα καρβοξυλικά οξέα διακρίνονται σε: –μονοκαρβοξυλικά, δικαρβοξυλικά κλπ –κορεσμένα / ακόρεστα –αλειφατικά (άκυκλα) / αρωματικά

7 Εισαγωγή (4/4) Παράγωγα καρβοξυλικών οξέων, με extra χαρακτηριστική ομάδα

3.1 Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ καρβονύλιο + υδροξύλιο = καρβοξύλιο

9 3.1 Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ Προκύπτουν από αλκάνια, αν αντικαταστήσεις ένα -Η με ένα –COOH Γενικός τύπος κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων: C v H 2v+1 COOΗ Το άτομο C του καρβοξυλίου αποτελεί μέρος της ανθρακικής αλυσίδας και βρίσκεται στη #1, πχ:

Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ Πολλά είναι γνωστά από παλιά και έχουν εμπειρικά ονόματα Εμείς βέβαια, κατά IUPAC

11 Αιθανικό οξύ – Παρασκευές Βιομηχανικά (για σύνθεση άλλων προϊόντων): –με καταλυτική οξείδωση αλκανίων –με καταλυτική οξείδωση ακεταλδεΰδης –από μεθανόλη με επίδραση CO Το ξύδι (διάλυμα οξικού οξέος) γίνεται από ζύμωση κρασιού με ένζυμο αλκοολοξειδάση

12 Αιθανικό οξύ – Παρασκευές Εργαστηριακά: –με οξείδωση αιθυλικής αλκοόλης –με υδρόλυση CH 3 CN (αιθανονιτρίλιο)

13 Αιθανικό οξύ – Φυσικές ιδιότητες Κατώτερα μέλη (μεθανικό, αιθανικό, προπανικό οξύ): υγρά, ευδιάλυτα στο νερό, μυρίζουν ξύδι Μέσα μέλη (4-8 C): υγρά, με δυσάρεστη οσμή (βουτανικό οξύ σαν ταγκισμένο βούτυρο), δυσδιάλυτα στο νερό Ανώτερα μέλη: στερεά, αδιάλυτα στο νερό, άοσμα. ΟΛΑ όμως διαλύονται σε οργανικούς διαλύτες!

14 Αιθανικό οξύ – Χημικές ιδιότητες Όξινος χαρακτήρας (Η + ) –Ξινή γεύση, χρώμα δεικτών –Αντιδρούν με βάσεις, πχ CH 3 COOH + NaOH → CH 3 COONa + H 2 O –Διασπούν ανθρακικά άλατα, δίνουν CO 2 –Αντιδρούν με μέταλλα δραστικότερα Η, πχ 2 CH 3 COOH + Zn → (CH 3 COO) 2 Zn + H 2 ↑ Θυμίζουμε: K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, H, Cu, Hg, Ag, Pt, Au

15 Αιθανικό οξύ – Χημικές ιδιότητες Εστεροποίηση...

16 Αιθανικό οξύ – Χρήσεις Ξύδι = διάλυμα οξικού οξέος 5% Συντήρηση τροφίμων (τουρσιά, ελιές κλπ) Βαφική (στερέωση χρωμάτων σε ίνες) Παρασκευή τεχνητού μεταξιού Φάρμακα (ασπιρίνη)

17 Homework Θεωρία σελ Άσκηση σελ.96: 21

18 Πηγές 1. main.php?course=DSGL-B132http://ebooks.edu.gr/2013/course- main.php?course=DSGL-B na/2013/05/10/las-siglas-s-o-s-y-su-origen/ na/2013/05/10/las-siglas-s-o-s-y-su-origen/ 4. diabasma/articles/protaseis-gia-diabasma- 434.htmlhttp:// diabasma/articles/protaseis-gia-diabasma- 434.html 5. intake-reduces-cancer-risk.htmlhttp:// intake-reduces-cancer-risk.html