KOIΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 Γκέκα Μαρία Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ορισμός και βασικές έννοιες της Κοινωνικής Ψυχολογίας Η ΚΨ είναι τομέας της ψυχολογίας που μελετά τις σχέσεις και τις διαδικασίες της κοινωνικής, ζωής οι οποίες εγγράφονται σε οργανωμένες κοινωνικές μορφές (ομάδες, θεσμούς κλπ.). Δίνει έμφαση στη σκέψη και στις εμπειρίες των ατόμων, όπως και στην κοινωνική διάσταση ως διαδικασία αλληλεπίδρασης των σχέσεων καταδεικνύοντας τη δυναμική φύση της συμπεριφοράς και των κοινωνικών φαινομένων και μεταφράζοντας τη σημασία των κοινωνικών επιρροών και της αξίας των αναπαραστάσεων μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο (Ficher, 1996).

Βασικές έννοιες Διαπροσωπική σχέση: σύστημα αλληλεπιδράσεων και ανταλλαγών από άτομο σε άτομο Πλαίσιο (context) μέσα στο οποίο οι αλληλεπιδράσεις λαμβάνουν χώρα. Δημιουργείται διαμέσου της παρουσίας του άλλου και των ανταλλαγών που σηματοδοτούνται. Δεν συνιστά μια « φυσική» πραγματικότητα, αλλά μια κατασκευασμένη κοινωνικά πραγματικότητα Εννοια της αλληλεπίδρασης : το σύνολο των διαπροσωπικών σχέσεων είναι το προϊόν της διαδικασίας κοινωνικοποίησης. Τα άτομα υπάρχουν σ’ένα κοινωνικό σύστημα στο βαθμό που είναι ενταγμένα μέσα σ’αυτό.

Προβληματική της Κοινωνικής Ψυχολογίας ΚΨ: τομέας αλληλεπίδρασης αλληλεπίδρασης κοινωνικών και ψυχολογικών διεργασιών στο επίπεδο των συγκεκριμένων συμπεριφορών αλληλεπίδρασης προσώπων και ομάδων στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής σύνδεσης επίσης μεταξύ αντικειμενικής προσέγγισης και προσέγγισης του βιωμένου νοήματος, στο επίπεδο του (ή των) εν κατάστασει δρώντων υποκειμένων.

ΚΨ: κοινωνική διάσταση της ανθρώπινης συμπεριφοράς Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν: το ατομικό και το συλλογικό. Πώς αυτοί οι δύο πόλοι διαρθρώνονται στη συμπεριφορά του καθενός και στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμου και των κοινωνικών πιέσεων. Ο άνθρωπος βρίσκεται σε διαδικασία σχέσεων Το κοινωνικό είναι δομημένο από το παιχνίδι των επιρροών Το κοινωνικό ενέχει το συγκρουσιακό Κοινωνική συμπεριφορά λαμβάνει χώρα μέσα σ’ένα πλαίσιο

Επίπεδα ερμηνείας στην ΚΨ Doise, 1986 Ενδοατομικό (πώς τα άτομα οργανώνουν την κοινωνική τους εμπειρία) Διατομικό (ανάλυση αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμων) Διομαδικό (κοινωνική θέση των ατόμων, κοινωνική ταυτότητα) Ιδεολογικό (ρόλος γενικών κοινωνικών πεποιθήσεων και κοινωνικών σχέσεων μεταξύ ομάδων)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Σχέση ατόμου κοινωνίας, ατόμου και θεσμών Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Hobbes, Montesquieu, Voltaire, Rousseau

ΕΥΡΩΠΗ (αρχές 20 ο αιώνα) W. Wundt Völkerpsychologie Le Bon ( ): La psychologie des foules (1895). «Ομαδική ψυχή» Tarde ( ) Tarde & Durkheim (σύγκρουση) Freud : Η ψυχολογία των μαζών και η ανάλυση του εγώ (1920)

ΗΠΑ (αρχές 20 ο αιώνα) & σύγχρονοι επιστήμονες της ΚΨ Πείραμα του Triplett (1898) McDougall: An Introduction to Social Psychology, (1908), The group mind (1920) Herbert Mead: L’esprit, le soi, la société (1934) Floyd Allport, Social Psychology(1924) M. Sherif, K.Lewin, S.Asch, Festinger, Zajonc, Heider etc.

Στάδια εξέλιξης της ΚΨ μετά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο (Fiske & Taylor, 1991) Γνωστική συνέπεια (cognitive consistency) Απλοϊκού επιστήμονα (naïve scientist) Γνωστική οικονομία (cognitive miser) Γνωστικές τακτικές με βάση τα κίνητρα (motivated tactician)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΚΨ Θεωρία, υποθέσεις, ερευνητικά δεδομένα, συμμετέχοντες, Στατιστική σημαντικότηταΘεωρία, υποθέσεις, ερευνητικά δεδομένα, συμμετέχοντες, Στατιστική σημαντικότητα ΠΕΙΡΑΜΑ - Υποθέσεις - Ελεγχος των μεταβλητών  Εξαρτημένη μεταβλητή  Ανεξάρτητη μεταβλητή - Αξιοπιστία Πείραμα στο Εργαστήριο Πείραμα στο φυσικό περιβάλλον

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Παρατήρηση (συμμετοχική, άμεση, έμμεση) Συνέντευξη (κατευθυνόμενη, ημι-κατευθυνόμενη, μη κατευθυνόμενη) Ερωτηματολόγιο Φυσικό περιβάλλον