Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Πριν την εμφάνιση του αρότρου, η θέση του άντρα ήταν υποβαθμισμένη σε σχέση με της γυναίκας, η οποία είχε ηγετική θέση μέσα στην οικογένεια. Η θέση της ενισχυόταν και από το γεγονός ότι ήταν σίγουρη ως μάνα των παιδιών που γεννούσε, ενώ ο πατέρας ήταν αμφισβητούμενος. Έτσι, και πριν εμφανιστεί το άροτρο στην κοινωνία και για πρώτη φορά στην ιστορία άκμασε ο θεσμός της μητριαρχίας. Την μητριαρχική οικογένεια τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μητέρας και την περιουσία την έπαιρναν οι κόρες. Την εποχή λοιπόν της μητριαρχίας τα παιδιά μεγάλωναν κοντά και στους δύο γονείς, τους συνόδευαν στο κυνήγι και στην αναζήτηση ριζών και τύχαιναν μεγάλου σεβασμού από την ομάδα. Ο πατέρας φρόντιζε τα παιδιά και τα μάθαινε οτιδήποτε χρήσιμο για την επιβίωσή τους καθώς και τεχνικές κυνηγιού. Με την εμφάνιση όμως του αρότρου τα πάντα ανατρέπονται. Η γυναίκα δεν έχει την σωματική δύναμη να οργώνει και έτσι η ισχύς και η εξουσία περνάνε στον άντρα (πατριαρχία).

Η επικράτηση του πατέρα - συζύγου, επιδεινώνει τη θέση της μητέρας-θεάς και την κάνει σκλάβα και υποταγμένη στις απαιτήσεις του συζύγου-εξουσιαστή. Έτσι την ανατροφή των παιδιών την έχει τώρα αποκλειστικά η μητέρα χωρίς να υπάρχει η παλιότερη μυθοποίηση για το όνομά της, κάτι που της επιβάλλεται από τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν και από το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ Στην αρχαία Αθήνα, ο άντρας ήταν υπεύθυνος για την οργάνωση και την διαχείριση του σπιτιού όπως και για την λήψη σημαντικών αποφάσεων της οικογένειας. Ως πατέρας, είχε το δικαίωμα να αποφασίζει για την ζωή και το μέλλον της κόρης του από την στιγμή που γεννιόταν μέχρι και την υπόλοιπη ζωή της. Δηλαδή, όταν γεννιόταν ένα κορίτσι ο πατέρας αποφάσιζε αν θα παραμείνει στην ζωή ή όχι, καθώς θεωρούσαν επιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο. Επίσης εκείνος ήταν ο οποίος επέλεγε τον σύζυγο της κόρης του σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής. Όσον αφορά την πολιτική, μόνο ο άντρας είχε το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι και μπορούσε να συμμετείχε στις θρησκευτικές εκδηλώσεις. Σε αντίθεση, στην Σπάρτη ο άντρας επηρεαζόταν από την γυναίκα σε μεγάλο βαθμό αλλά και πάλι η γνώμη του υπερίσχυε. Γενικότερα, στην Σπάρτη, οι άντρες, ήδη από την παιδική ηλικία, ανατρέφονταν με ευθύνη της πόλης κάτω από αυστηρό έλεγχο και υποβάλλονταν σε επίπονη και κάποτε απάνθρωπη εκπαίδευση, με στόχο να σκληραγωγηθούν και να γίνουν –όπως και γίνονταν– γενναίοι μαχητές, αποφασισμένοι ή να νικήσουν γενναίοι μαχητές, αποφασισμένοι ή να νικήσουν ή, αν χρειαστεί, να θυσιαστούν για την πόλη τους.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Οι άνδρες στην Αρχαία Ρώμη είχαν νομικά και πολιτικά δικαιώματα. Οι γυναίκες έπρεπε να είναι υποταγμένες στην πατρική εξουσία (πατέρας , σύζυγος και αργότερα γιος). Ο σύζυγος και ο πατέρας μπορούσαν να σκοτώσουν τη γυναίκα για τον οποιοδήποτε λόγο καθώς ήταν νόμος της εποχής. Η κατάσταση αυτή άλλαξε με την άφιξη μιας νέας θρησκείας , του Χριστιανισμού. Παρόλο που μόνο οι άντρες είχαν δικαίωμα στην εξουσία, υπήρξαν φορές όπου η πολιτική επιρροή των γυναικών είχε ως αποτέλεσμα να παρθούν καθοριστικές αποφάσεις. Κατά τη περίοδο της δημοκρατίας οι γυναίκες θεωρούνταν επικίνδυνες και ακατάλληλες για να εξισωθούν με τους άντρες. Γι’ αυτό οι γυναίκες των Ετρούσκων υπερείχαν των ανδρών, κάτι το οποίο προκαλούσε δυσαρέσκεια στους Ρωμαίους. Την ιδία περίοδο υπήρχαν άντρες μονομάχοι οι όποιοι ήταν σκλάβοι. Έτσι υπήρχαν μονομάχοι. Το φαινόμενο αυτό ήταν πολύ σπάνιο και το μόνο εύρημα από το οποίο παίρνουμε στοιχεία είναι το παρακάτω άγαλμα το οποίο βρίσκεται σήμερα στο Museum für Kunst und Gewerbein, στο Αμβούργο της Γερμανίας.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η γέννηση αγοριών στο Βυζάντιο ήταν ένα μεγάλο και ευχάριστο γεγονός το οποίο συνδέονταν με γιορτές και γλέντια. Μη εύποροι νέοι: Στη συνέχεια τα αγόρια που δεν πήγαιναν στο σχολείο μάθαιναν από μικρή ηλικία τέχνες κοντά σε ειδικούς τεχνίτες. Εκεί εργάζονταν, ως άμισθοι μαθητευόμενοι, συνήθως δύο χρόνια. Ύστερα εργάζονταν κοντά τους με αμοιβή ή αναζητούσαν αλλού εργασία. Κάθε τεχνίτης μπορούσε να έχει μόνο δύο μαθητευόμενους. Ο σεβασμός των νέων αυτών προς το «αφεντικό» τους ήταν μεγάλος και συχνά κρατούσε για όλη τους τη ζωή. Η ιερή ιστορία και η ωδική συμπλήρωναν τη στοιχειώδη εκπαίδευση που διαρκούσε τρία χρόνια. Στη συνέχεια ασκούσαν το επάγγελμα αυτό για θρέψουν τις οικογένειές τους. Εύποροι νέοι: Σε αντίθεση από την ηλικία των 10 ετών και μετά, οι ικανότεροι και συνήθως οι πλουσιότεροι συνέχιζαν τις σπουδές τους. Μάθαιναν ρητορική, φιλοσοφία, επιστήμες και τις τέχνες των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της μουσικής και της αστρονομίας σε Σχολές. Λειτουργούσαν ταυτόχρονα και εκκλησιαστικά σχολεία, όπου παραδίνονταν και θεολογικά μαθήματα. Κατόπιν ασκούσαν αυτά τα επαγγέλματα ,ενώ τα παιδιά των βασιλιάδων αναλάμβαναν τη θέση των προγόνων τους και έκαναν οικογένειες.

Μοναχοί, αναχωρητές, ερημίτες, ασκητές απομονώνονταν σε κάποιο έρημο μέρος και υπέβαλλαν το σώμα τους σε δοκιμασίες ( νηστεία, συνεχή προσευχή, αγρυπνία) .Ο μοναχισμός απέκτησε δύο βασικές μορφές: τη μοναχική και την κοινοβιακή (μοναστήρια). Ο μοναχισμός απέκτησε μετά την αναστήλωση των εικόνων μεγάλη άνθηση. Κύριο μοναστικό κέντρο ήταν το Άγιον Όρος στον Άθω από τον 9ο αιώνα και εξής.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ο άντρας είχε όλα τα δικαιώματα, να συνάπτει δικαιοπραξίες, να εκλέγει και να εκλέγεται, να συμμετέχει σε συμπόσια, να διδάσκει και να διδάσκεται, να συμμετέχει σε εκστρατείες και να εκλέγεται στρατηγός, να διορίζεται σε κυβερνητικές θέσεις, να γίνεται μοιχός, εάν η σύζυγος του το ανεχόταν, να φέρνει παλλακίδες στο σπίτι του, ακόμα και με κάποια παλλακίδα να κάνει παιδιά, ενώ για τη γυναίκα του η μοιχεία ήταν ποινή και μάλιστα βαριά. Όμως όπως ο άνδρας μπορούσε να πάρει διαζύγιο, έτσι και η γυναίκα είχε το δικαίωμα να διαζευχθεί. Αν ο άντρας αρνιόνταν να συναινέσει στο διαζύγιο, τότε η γυναίκα κατέφευγε στον άρχοντα και εκείνος της παραχωρούσε το διαζύγιο. Γενικά η Αθηναία παρά την πνευματική και πολιτιστική πρόοδο της Αθήνας, η γυναίκα ήταν κλεισμένη στο σπίτι της, υποταγμένη στον άντρα και εξουσιαζόμενη από τη θέλησή του. Υπήρχαν όμως κει ελάχιστες γυναίκες που δεν ανέχονταν τις απάτες των συζύγων τους ακόμα και τις κρυφές και κατέφευγαν στον άρχοντα για διαζύγιο. Αν όμως ο σύζυγος έπραττε μοιχεία με τη σύζυγο άλλου ανδρός, τότε η μοιχαλίς τιμωρούμενη αυστηρά δε συμμετείχε πλέον σε θρησκευτικές εορτές και κυρίως στις γιορτές της Αθηνάς, της Δήμητρας και της Εστίας. Άλλωστε επειδή τα ψώνια στην Αγορά τα έκαναν οι άνδρες ή οι δούλες, οι εύπορες κυρίες σπάνια έβγαιναν από το σπίτι τους και δεν είχαν ευκαιρίες να γνωρίσουν άντρες. Ο θιγείς άντρας από το μοιχό είχε το δικαίωμα να το φονεύσει ή να ζητήσει οικονομική αποζημίωση. Όμως οι φτωχότερες γυναίκες, οι εργαζόμενες, οι πωλήτριες, οι φουρνάρισσες, οι πλύστρες, οι ράφτρες επειδή εργάζονταν, ήταν πιο φιλελεύθερες. Οι δούλες σπάνια παντρεύονταν εκτός και ο ιδιοκτήτης τους τις καθιστούσε ελεύθερες, αλλά αυτό συνέβαινε σπάνια. Πολλές φορές όμως οι δούλες αναγκάζονταν να δέχονται τις ορέξεις του οικογενειάρχη και έτσι ο «αφέντης» είχε μικρό χαρέμι στο σπίτι του βέβαια με την ανοχή της νόμιμης συζύγου του, αφού μόνο μία νόμιμη εδικαιούτο να έχει. Όμως οι φτωχότεροι Αθηναίοι δεν ηδύναντο να συντηρούν δούλες στα σπίτια τους.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Ο ρόλος των δύο φύλων στις σημερινή εποχή διαφέρει κατά πολύ σε σχέση με τον ρόλο που είχαν τα δύο φύλα τα παλαιότερα χρόνια Σε άλλα πράγματα φαίνεται ότι υπερτερούν οι γυναίκες και σε άλλα οι άντρες. Όπως και να έχει, ο ρόλος των δύο φύλων είναι διαφορετικός σήμερα σε σχέση με τις παλαιότερες εποχές Ο ρόλος των δύο φύλων παλαιότερα ήταν ένας διακριτός ρόλος. Το κάθε φύλο είχε συγκεκριμένες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις ενώ ήταν αδιανόητο ένας άντρας να ασχοληθεί με μια “γυναικεία” δουλειά και μια γυναίκα με μια “αντρική δουλειά”. Τα φύλα ήταν πλήρως διαχωρισμένα ως προς το τι πρέπει να κάνουν και πώς να συμπεριφέρονται. Ο άντρας ήταν ο αρχηγός του σπιτιού και ήταν αυτός που έπαιρνε την τελική απόφαση. Σε πολλές περιπτώσεις βέβαια συμβουλεύονταν πρώτα την γυναίκα του ωστόσο και πάλι αυτός έπαιρνε την τελική απόφαση. Ο ρόλος των δύο φύλων σήμερα δεν είναι στατικός. Αποτελεί μία δυναμική ισορροπία που μεταβάλλεται συνεχώς συνήθως προς το καλύτερο όχι όμως πάντα. Σήμερα, οι άντρες και οι γυναίκες έχουν σχεδόν παρόμοιες υποχρεώσεις και δικαιώματα (στις ανεπτυγμένες χώρες) και ποιο πολύ θα λέγαμε ότι μοιράζονται τα βάρη αν και πολλές φορές φαίνεται ότι το βάρος το σηκώνει μόνο η μία πλευρά. Οι γυναίκες πλέον συνεισφέρουν και αυτές στο εισόδημα του σπιτιού και πολλές φορές μάλιστα πιο πολύ και από τους άντρες. Από την άλλη πλευρά το να βοηθάει ένας άντρας στις δουλειές του σπιτιού δεν αποτελεί πλέον ταμπού (κάτι που οι άντρες παλαιότερα ντρέπονταν να το πουν).

Σήμερα, οι άντρες και οι γυναίκες έχουν σχεδόν παρόμοιες υποχρεώσεις και δικαιώματα (στις ανεπτυγμένες χώρες) και ποιο πολύ θα λέγαμε ότι μοιράζονται τα βάρη αν και πολλές φορές φαίνεται ότι το βάρος το σηκώνει μόνο η μία πλευρά. Οι γυναίκες πλέον συνεισφέρουν και αυτές στο εισόδημα του σπιτιού και πολλές φορές μάλιστα πιο πολύ και από τους άντρες. Από την άλλη πλευρά το να βοηθάει ένας άντρας στις δουλειές του σπιτιού δεν αποτελεί πλέον ταμπού (κάτι που οι άντρες παλαιότερα ντρέπονταν να το πουν). Όσο αφορά την ανατροφή των παιδιών είναι μία υποχρέωση που μοιράζεται στα δύο με τη γυναίκα βέβαια να έχει τον πρώτο λόγο. Την τελική απόφαση σε πολλές οικογένειες εξακολουθεί να παίρνει ο άντρας ωστόσο τις περισσότερες φορές προηγείται μια εποικοδομητική συζήτηση  έτσι ώστε να αποφασίσουν όλοι μαζί.

Συντελεστές: Σταυρούλα Καρακασίδου, Μαριαλένα Καρακασίδου, Χάρις Κούτσιανου, Ελίνα Γλώσση, Στελίνα Κουσμάνη. Βιβλιογραφία: http://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B1 http://www.ime.gr/chronos/04/gr/economy/property_women.html http://istorias-alitheia.blogspot.gr/2011/02/blog-post.html Υπεύθυνη καθηγήτρια:Ελένη Φάκα