ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ
Συστηματική ταξινόμηση Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση Μεσογειακή φώκια Κατάσταση διατήρησης Κινδυνεύει άμεσα με αφανισμό (IUCN 3.1) Συστηματική ταξινόμηση Διώνυμο Monachus monachus (Hermann, 1779) Περιοχή εξάπλωσης της μεσογειακής φώκιας Η μεσογειακή φώκια μοναχός (Monachus monachus), είναι το ένα από τα δύο εναπομείναντα είδη φώκιας μοναχού της οικογένειας των φωκιδών. Κάποτε ήταν εξαπλωμένη σε όλες τις ακτές τις Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και του ανατολικού Ατλαντικού. Σήμερα, με αριθμό μικρότερο από 600 ζώα, συγκαταλέγεται στα σπανιότερα και πλέον απειλούμενα ζωικά είδη του πλανήτη και χαρακτηρίζεται ως κρισίμως κινδυνεύον με αφανισμό από την Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης. Ο μισός περίπου πληθυσμός, γύρω στα 250-300 άτομα, ζει στην Ελλάδα. Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia) Τάξη: Σαρκοφάγα (Carnivora) Υποτάξη: Πτερυγιόποδα (Pinnipedia) Οικογένεια: Φωκίδες (Phocidae) Γένος: Monachus Είδος: M. monachus . Η μεσογειακή φώκια μοναχός (Monachus monachus), είναι το ένα από τα δύο εναπομείναντα είδη φώκιας μοναχού της οικογένειας των φωκιδών. Κάποτε ήταν εξαπλωμένη σε όλες τις ακτές τις Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και του ανατολικού Ατλαντικού. Σήμερα, με αριθμό μικρότερο από 600 ζώα, συγκαταλέγεται στα σπανιότερα και πλέον απειλούμενα ζωικά είδη του πλανήτη και χαρακτηρίζεται ως κρισίμως κινδυνεύον με αφανισμό από την Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης. Ο μισός περίπου πληθυσμός, γύρω στα 250-300 άτομα, ζει στην Ελλάδα.
Ο Γάλλος ζωολόγος Ζαν Ερμάν περιέγραψε πρώτος, στην σύγχρονη εποχή, την μεσογειακή φώκια από τον ολότυπο της συλλογής του. Ονόμασε το είδος Phoca monachus (φώκια μοναχός), πιθανόν λόγω κάποιας ομοιότητας που διέκρινε με τους καλόγερους και όχι σύμφωνα με παλαιότερες αντιλήψεις λόγω του μοναχικού χαρακτήρα του είδους: οι δίπλες που σχηματίζει στο δέρμα της στην περιοχή του λαιμού, ίσως θυμίζουν τις πτυχές από την κουκούλα και το ράσο των μοναχών.
Περιγραφή Το μήκος των ενήλικων ζώων κυμαίνεται μεταξύ 2-3 μέτρων, ενώ το βάρος τους φθάνει έως και τα 350 κιλά, με τα θηλυκά να είναι λίγο μικρότερα από τα αρσενικά. Το σώμα τους καλύπτεται από στιλπνό τρίχωμα, μήκους περίπου μισού εκατοστού. Το χρώμα τους ποικίλλει από ανοιχτό γκρίζο και μπεζ στα θηλυκά μέχρι σκούρο καφέ και μαύρο στα αρσενικά, πολλές φορές διάστικτο και με ανοιχτόχρωμα σημεία στον αυχένα, τον λαιμό και την κοιλιά. Στα αρσενικά είναι ιδιαίτερα εμφανής και ευδιάκριτη η λευκή κηλίδα στην κοιλιά.
Οι μεσογειακές φώκιες ζουν μέχρι και 45 χρόνια,αν και ο μέσος όρος είναι γύρω στα 20, ενώ η σεξουαλική ωριμότητα ξεκινά στον 5ο. Ζευγαρώνουν στο νερό και γεννούν κάθε 2 χρόνια -μετά από κύηση 10 μηνών και πάντα στην στεριά- συνήθως ένα μικρό, σπανιότερα δύο. Το νεογέννητο έχει μήκος περίπου 1 μέτρο, ζυγίζει γύρω στα 15 κιλά και είναι ήδη ικανό να κολυμπήσει. Το δέρμα του καλύπτεται από μακρύ σκούρο τρίχωμα μήκους έως και 1,5 εκατοστά. Το τρίχωμα αυτό αντικαθίσταται μέσα σε δύο μήνες από το κοντό τρίχωμα των ενήλικων ζώων.
Έχει παρατηρηθεί πως είναι πολυγυνικές, δηλαδή ένα ενήλικο αρσενικό διατηρεί ένα χαρέμι και ζευγαρώνει με περισσότερα από ένα θηλυκά. Η γέννα λαμβάνει χώρα σε απομονωμένη σπηλιά με έξοδο προς την παραλία, αν και από παλιές περιγραφές έως και τον 18ο αιώνα φαίνεται πως γεννούσαν στις ανοιχτές αμμουδιές.
Διατροφή Tρέφεται με μια ποικιλία από οστεϊχθύες, όπως σαργούς, συναγρίδες, γόπες, μπαρμπούνια και κεφαλόποδων όπως χταπόδια, σουπιές και καλαμάρια, αλλά και καρκινοειδή όπως καβούρια.
Κάποτε η μεσογειακή φώκια ήταν εξαπλωμένη από τις ακτές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας έως την βορειοδυτική ακτή της Αφρικής στον Ατλαντικό, μέχρι και τις Αζόρες.
Η δραματική μείωση του πληθυσμού οφείλεται κυρίως στον ανθρώπινο παράγοντα, από όλες του τις πλευρές. Από την αρχαιότητα κυνηγούνταν για εμπορικούς σκοπούς λόγω του δέρματος και του λίπους της. Οι Ρωμαίοι τις χρησιμοποιούσαν και για ψυχαγωγικούς λόγους στις ρωμαϊκές αρένες. Στο Αιγαίο παλιότερα έφτιαχναν από το δέρμα τους σανδάλια και ζώνες και το λίπος το χρησιμοποιούσαν στην παρασκευή κάποιου ματζουνιού. Επίσης καταδιώκεται ως βλαβερό ζώο από τους ψαράδες λόγω της ζημιάς που μπορεί να προκαλέσει στα δίχτυα τους όταν μπλεχτεί σ' αυτά. Η ηθελημένη θανάτωσή τους από τον άνθρωπο στις ελληνικές θάλασσες, παραμένει η πρωταρχική αιτία θανάτου για τα ενήλικα άτομα του είδους.
Σήμερα έχει κηρυχθεί είδος κρισίμως κινδυνεύον με αφανισμό Σήμερα έχει κηρυχθεί είδος κρισίμως κινδυνεύον με αφανισμό. Ο συνολικός πληθυσμός υπολογίζεται σε λιγότερα από 600 ζώα διεσπαρμένα σε τέσσερις απομονωμένους θύλακες στα νησιά Μαδέρα (25-35 άτομα), στο Λευκό Ακρωτήριο της Μαυριτανίας (130 άτομα) στον Ατλαντικό, στις Μεσογειακές ακτές Μαρόκου και Αλγερίας και στην Ανατολική Μεσόγειο (Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος). Μόνο δύο από τους θύλακες μπορούν να θεωρηθούν βιώσιμοι: ο ένας στο Αιγαίο Πέλαγος που αριθμεί περίπου 300 φώκιες στην Ελλάδα (στις Β. Σποράδες, την Κίμωλο και την Κάρπαθο)και 100 στην Τουρκία. Ο άλλος στο Λευκό Ακρωτήριο, στην Μαυριτανία με 130 φώκιες.
Σημαντικό βήμα για την προστασία της μεσογειακής φώκιας και των βιοτόπων της αποτέλεσε η ανακήρυξη της περιοχής των Βορείων Σποράδων σε προστατευόμενη περιοχή και η ίδρυση του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βορείων Σποράδων. Καθοριστική υπήρξε η συμβολή της μη κερδοσκοπικής, μη κυβερνητικής οργάνωσης ΜOm /Εταιρία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας στην οργάνωση και λειτουργία
Μέρος της δράσης της MOm είναι η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των ντόπιων κατοίκων και ψαράδων όπως και η διάσωση και περίθαλψη άρρωστων, τραυματισμένων και ορφανών ζώων. Γι αυτόν τον λόγο δημιούργησε το Κέντρο Περίθαλψης Μεσογειακής Φώκιας στην Αλόννησο, το οποίο είναι το μοναδικό στη Μεσόγειο και λειτουργεί σε συνδυασμό με το δίκτυο διάσωσης και συλλογής πληροφοριών της MOm. Εκεί φιλοξενούνται μόνο τα νεογέννητα, κατά κύριο λόγο, ορφανά φωκάκια που χωρίστηκαν από τη μητέρα τους, συνήθως λόγω καιρικών συνθηκών. Η περίθαλψη των μεγαλύτερων ζώων γίνεται επί τόπου.
Mom απελευθέρωση φώκιας βίντεο στο youtube