ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Θέμα: Κυπριακά Πασχαλινά Παιχνίδια Μάθημα: Παιδαγωγικά της Λαογραφίας Διδάσκων: Γεώργιος Κατσαδώρος Όνομα φοιτήτριας: Έλενα Χαραλάμπους Αριθμός Μητρώου: 411/2006224 Εαρινό Εξάμηνο 2009-2010 Ρόδος

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στόχοι μαθήματος (Γνωστικοί και Συναισθηματικοί) Ανάγνωση και Ανάλυση Κυπριακών Πασχαλινών Παιχνιδιών Αξιολόγηση και Ανατροφοδότηση (Διαθεματικές Ασκήσεις)

ΜΑΘΗΜΑ: ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ Χρόνος :2 ώρες Τάξη: Δ’ ΤΙΤΛΟΣ: ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ  ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ: ομάδες μικτής ικανότητας   Σκοπός: η γνωριμία των παιδιών με τα κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια Μέθοδοι: Συνεργατική μέθοδος Διερευνητική μέθοδος Εξατομικευμένη εργασία Επικοινωνιακή προσέγγιση ΜΑΘΗΜΑ: ΓΛΩΣΣΑ Στόχοι: Να γνωρίσουν τη σημασία των ομαδικών παιχνιδιών Να έρθουν σε επαφή με ομαδικά παραδοσιακά παιχνίδια Να χρησιμοποιούν σωστά τους χρόνους Να μάθουν να εργάζονται ομαδικά

Αφόρμηση ( 10’) Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη ¨Πάσχα¨ Συζήτηση με τα παιδιά για τις εξής έννοιες: Πάσχα: (θρησκευτική εορτή των Χριστιανών) Παράδοση: (κάτι που περνά από τους παλαιότερους στους νεότερους) Παιχνίδια: (εάν γνωρίζουν ποια είναι τα παιχνίδια που παίζονται τις μέρες του Πάσχα).

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΠΑΣΧΑ Εννοιολογικός Χάρτης ΣΑΚΟΥΛΟΔΡΟΜΙΕΣ ΣΧΟΙΝΙ ΑΥΓΟΔΡΟΜΙΕΣ ΛΙΓΚΡΙ ΓΑΙΔΟΥΡΟΔΡΟΜΙΕΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ (10’) Παιχνίδια στην πλατεία του χωριού Η Κυριακή και η Δευτέρα του Πάσχα είναι μέρες χαράς και διασκέδασης. Μετά το φαγοπότι, μικροί και μεγάλοι μαζεύονται στις πλατείες των χωριών και παίζουν παραδοσιακά παιχνίδια. Στο Νέο Χωριό Πάφου ξεκινάνε το γλέντι με «γαϊδουροδρομίες» και «λιγκρί», στα Μανδριά με κυπριακούς χορούς και «σχοινί», στο Πισσούρι με «γερμανικό», στις Πλάτρες με «αβγουλοδρομίες», στον Αγρό με «διτζίμιν», στην Κακοπετριά με «σακουλοδρομίες» και «τσιατιστά», στη Σωτήρα με τα «σκατούλλικα», έθιμα που έμειναν στο πέρασμα του χρόνου. Μικροί και μεγάλοι γίνονται ένα. Όλες οι κοινότητες που διοργανώνουν τέτοια έθιμα, προσπαθούν να δώσουν στον κόσμο μια ευχάριστη νότα, έτσι -εκτός από τα παιχνίδια και τους χορούς που διοργανώνονται στην πλατεία του χωριού- προσφέρονται στον κόσμο και παραδοσιακά τοπικά εδέσματα όπως κρασί, γλυκά, λουκουμάδες, φλαούνες κ.τ.λ. Κάνοντας μια διαδρομή στα περισσότερα χωριά της ελεύθερης Κύπρου, ανακαλύψαμε παραδοσιακά παιχνίδια, μάθαμε πώς παίζονται και πήραμε μια παραδοσιακή γεύση από το Πάσχα. Ακολουθούν οι παρακάτω ερωτήσεις: Ποια είναι τα παιχνίδια που αναφέρονται στο κείμενο? Ποιοι είναι αυτοί που συμμετάσχουν? Τι άλλο είναι αυτό που απολαμβάνουν εκείνες τις μέρες εκτός από παιχνίδια?

Επεξεργασία ( 25’) Διαβάζω στους μαθητές το πιο κάτω ποίημα, τους ρωτάς τι είναι αυτό που τους άρεσε? Ποια παιχνίδια μας αναφέρει στο κείμενο αυτό? Ποιο στοιχείο συναντάμε εδώ? http://www.71scouts.com/index.php?option=com_content&view=article&id=179&Itemid=218&limitstart=14

Στην συνέχεια αφού χωρίσω τα παιδιά σε 5 ομάδες των 4 ατόμων, μοιράζω στην καθεμία από ένα παιχνίδι (κείμενο). Το μελετάνε και στη συνέχεια αφού το κατανοήσουνε προσπαθούν να μας το εξηγήσουν. ΣΑΚΟΥΛΟΔΡΟΜΙΕΣ Το ευχάριστο σ’ αυτό το παιχνίδι είναι πώς παίζουν όσα παιδιά θέλουν. όλα τα παιδιά μπαίνουν σε σακούλες. Όταν ο αφέτης σφυρίξει αρχίζουν να τρέχουν με τα πόδια στη σακούλα. Ομαδικό παιγνίδι για αγόρια. Οι διαγωνιζόμενοι έμπαιναν σ' ένα σακί (σακούλα στην κυπριακή τοπολαλιά) και αφού την έδεναν στη μέση τους, προσπαθούσαν με μικρά προσεκτικά πηδήματα, έχοντας τα πόδια ενωμένα, να τερματίσουν πρώτοι. Μερικές φορές διαγωνίζονταν ο καθένας για τον εαυτό του, άλλες πάλι φορές όταν οι παίκτες ήταν πολλοί, χωρίζονταν σε δύο ή περισσότερες ομάδες.

Σχοινί Στο παιχνίδι αυτό οι διαγωνιζόμενοι χωρίζονται σε 2 ίσες ομάδες Σχοινί Στο παιχνίδι αυτό οι διαγωνιζόμενοι χωρίζονται σε 2 ίσες ομάδες. Στέκεται η μια ομάδα στη μια μεριά του σκοινιού σε σειρά και η άλλη στην άλλη μεριά του σκοινιού. Κρατάνε όλοι με τα δυο τους χέρια το σκοινί και με το σύνθημα «1,2,3 ξεκινάμε» αρχίζουνε όλοι και τραβάνε προς την μεριά τους. Νικήτρια ομάδα είναι αυτή που θα καταφέρει να τραβήξει την αντίπαλη ομάδα προς την δική της μεριά.

Γαϊδουροδρομίες Τα παλιά χρόνια στην Κύπρο τα συμπαθέστατα αυτά τετράποδα ήταν σε αφθονία, αφού θεωρούνταν ιδανικός βοηθός του ανθρώπου σε πλείστες τόσες εργασίες. Οι γαϊδουρομαχίες γίνονταν συνήθως σε μεγάλες εμποροπανηγύρεις, όπου οι πωλητές των ζώων ήθελαν να αποδείξουν ότι τα δικά τους ήταν πιο γρήγορα και ανθεκτικά από τα άλλα. Αφού καθοριζόταν η διαδρομή, η αφετηρία και το σημείο όπου θα τερμάτιζαν, τα γαϊδουράκια μαζί με τους αναβάτες έμπαιναν στη γραμμή και με το σύνθημα της εκκίνησης άρχιζαν τον «καλπασμό» με στόχο την πρώτη θέση.

«Ο ζίζιρος» Μαζεύονται τα παιδιά και αποφασίζουν ποιος θα τα «φυλάει» «Ο ζίζιρος»  Μαζεύονται τα παιδιά και αποφασίζουν ποιος θα τα «φυλάει». Αυτός λοιπόν στέκεται σκυφτός και βάζει το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή του μασχάλη, κρατώντας την παλάμη ανοιχτή προς τα πάνω, ενώ με το αριστερό του χέρι κρατάει κλειστά τα μάτια του. Οι άλλοι παίκτες στέκονται πίσω του. Ένας απ’ αυτούς τον πλησιάζει, χτυπάει την ανοιχτή παλάμη του και ύστερα απομακρύνεται μαζί με τους άλλους. Όλοι χοροπηδούν γύρω του και στριφογυρίζουν το δάχτυλό τους φωνάζοντας «Ζζζζζζ····» όπως κάνει ο τζίτζικας. Αυτός που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιος τον χτύπησε. Αν τον ανακαλύψει, τότε αυτός παίρνει τη θέση του αλλιώς το παιχνίδι συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο. Αν μαντέψει σωστά, τότε τη θέση του παίρνει αυτός που έδωσε το κτύπημα. Αν όχι, το παιγνίδι συνεχίζεται μέχρι να γίνει σωστή... διάγνωση.

«Λιγκρί»: Παίρνουμε δυο πέτρες στο ίδιο μέγεθος και ύψος και τις βάζουμε τη μια απέναντι από την άλλη με λίγη απόσταση μεταξύ τους. Από πάνω τους βάζουμε ένα μικρό κομμάτι ξύλο που ονομάζεται «Λιγκρίν». Ο παίχτης κρατά στο χέρι του ένα πιο μεγάλο ξύλο που ονομάζεται «Λίγκρα». Με τη «Λίγκρα» ο παίχτης πιάνει το «Λιγκρίν», από κάτω το πετά στον αέρα και το χτυπά με όλη του τη δύναμη για να πάει όσο πιο μακριά γίνεται. Αυτός που θα στείλει το «Λιγκρίν» πιο μακριά είναι και ο νικητής

Διτζίμιν Το Διτζίμιν (Δοκίμιο στην αρχαία Ελληνική) ήταν ολυμπιακό αγώνισμα άρσης βαρών. Στην Κύπρο το διτζίμιν είναι μια μεγάλη πέτρα με αρκετό βάρος. Χρησιμοποιούσαν συνήθως τμήμα αρχαίας κολώνας που το έβαζαν στην είσοδο των εκκλησιών ή στις πλατείες των χωριών. Στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές ή τις εμποροπανηγύρεις, οι νέοι διαγωνίζονται στην ανύψωση του «διτζιμιού», προκειμένου να αποδείξουν τη μυϊκή τους δύναμη

Ρήματα Αόριστος Ενεστώτας Φύλλο εργασίας Οι μαθητές καλούνται να μετατρέψουν τα παρακάτω ρήματα από το κείμενο στο αόριστο χρόνο και ενεστώτα: Ρήματα Αόριστος Ενεστώτας παίζουν Έπαιξαν σφυρίζει Σφύριξε θέλουν. Ήθελαν μπαίνουν μπήκαν τερματίσουν τερμάτισαν έδεναν Δένουν Χωρίζονταν Χωρίζουν έμπαιναν Μπαίνουν

Οι γαϊδουρομαχίες γίνονταν συνήθως σε μεγάλες εμποροπανηγύρεις Επίθετο μπορεί να συνδέεται με το ουσιαστικό με ένα συνδετικό ρήμα π.χ. είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, ονομάζομαι, κ.α. (να είναι δηλαδή κατηγορούμενο). Οι μαθητές σε αυτή την άσκηση καλούνται να κυκλώσουνε στις παρακάτω λέξεις τα επίθετα που λειτουργούν ως κατηγορούμενα. Οι γαϊδουρομαχίες γίνονταν συνήθως σε μεγάλες εμποροπανηγύρεις Αυτός λοιπόν στέκεται σκυφτός και βάζει το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή του μασχάλη Στην Κύπρο το διτζίμιν είναι μια μεγάλη πέτρα με αρκετό βάρος. Οι διαγωνιζόμενοι έμπαιναν σ' ένα μεγάλο σακί Νικήτρια ομάδα είναι αυτή που θα καταφέρει να τραβήξει την αντίπαλη ομάδα προς την δική της μεριά Ο παίχτης κρατά στο χέρι του ένα πιο μεγάλο ξύλο που ονομάζεται «Λίγκρα».

Αντιστοίχιση Παρακαλώ αντιστοιχίστε τις παρακάτω παραγράφους με τις εικόνες που ταιριάζει η κάθε περιγραφή. Οι διαγωνιζόμενοι έμπαιναν σ' ένα σακί και αφού την έδεναν στη μέση τους, προσπαθούσαν με μικρά προσεκτικά πηδήματα, έχοντας τα πόδια ενωμένα, να τερματίσουν πρώτοι. Κρατάνε όλοι με τα δυο τους χέρια το σκοινί και με το σύνθημα «1,2,3 ξεκινάμε» αρχίζουνε όλοι και τραβάνε προς την μεριά τους. Αφού καθοριζόταν η διαδρομή, η αφετηρία και το σημείο όπου θα τερμάτιζαν, τα γαϊδουράκια μαζί με τους αναβάτες έμπαιναν στη γραμμή και με το σύνθημα της εκκίνησης άρχιζαν τον «καλπασμό». Ένας απ’ αυτούς τον πλησιάζει, χτυπάει την ανοιχτή παλάμη του και ύστερα απομακρύνεται μαζί με τους άλλους. Όλοι χοροπηδούν γύρω του και στριφογυρίζουν το δάχτυλό τους φωνάζοντας «Ζζζζζζ····» όπως κάνει ο τζίτζικας. Χρησιμοποιούσαν συνήθως τμήμα αρχαίας κολώνας που το έβαζαν στην είσοδο των εκκλησιών ή στις πλατείες των χωριών.

Διαθεματικές Ασκήσεις (μαθηματικά, οικιακή οικονομία, εικαστικά) Αξιολόγηση και Ανατροφοδότηση (45’) Διαθεματικές Ασκήσεις (μαθηματικά, οικιακή οικονομία, εικαστικά)

ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Σκοπός: η γνωριμία των παιδιών με τα κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια   Μέθοδοι: Συνεργατική μέθοδος Διερευνητική μέθοδος Εξατομικευμένη εργασία Επικοινωνιακή προσέγγιση   Στόχοι: Να γνωρίσουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια Να εξασκηθούν στην πρόσθεση και αφαίρεση Να μάθουν να τηρούν κανόνες Να εργάζονται σε ομάδες     Αφόρμηση: δίνεται στους μαθητές το κυπριακό παραδοσιακό παιχνίδι «Κάμηλοςς» και το συζητάμε με όλη την τάξη.

«Κάμηλος»: Ένα άτομο στέκεται ακουμπώντας την πλάτη του στον τοίχο, μπροστά του βρίσκεται ένας άλλος σκυφτός και τον κρατά αγκαλιά, πίσω από αυτόν ακολουθούν ακόμα δύο, τρεις κτλ στην ίδια στάση. Οι υπόλοιποι βρίσκονται μακριά και παίρνοντας φόρα πηδάνε πάνω από αυτούς που σκύβουν, φωνάζοντας «…Αππίησεν ο κάμηλος». http://www.youtube.com/watch?v=8rDabPqRwa8&feature=related

Σε αυτή την άσκηση ζητείται από τους μαθητές να εξασκήσουν τις μαθηματικές τους ικανότητες. Καλούνται να παρατηρήσουν την πιο πάνω εικόνα του παιχνιδιού «Κάμηλος» και να μετρήσουν πόσα άτομα φαίνεται να λαμβάνουν μέρος. Στην συνέχεια τους δίνουμε τα εξής μαθηματικά προβλήματα: 1ο Πρόβλημα: Εάν στο παιχνίδι Κάμηλος έχουμε 5 άτομα τα οποία είναι σκυφτά, ένα άτομο το οποίο στέκεται και στηρίζονται οι υπόλοιποι και άλλα 4 άτομα τα οποία προστέθηκαν μετά πόσα άτομα συμμετείχαν συνολικά? Λύση: 5άτομα +1άτομο +4άτομα=10 άτομα 2ο Πρόβλημα: Το παιχνίδι ξεκίνησε με 4 άτομα τα οποία ήτανε σκυφτά. Στην συνέχεια ακολούθησαν άλλα 3 και ένα άτομο που στεκόταν. Ακολούθως προστέθηκαν άλλα 5, στο τέλος όμως τα 2 έφυγαν. Πόσα παιδιά έμειναν τελικά? 4 άτομα+3 άτομα+1 άτομο+5 άτομα-2 άτομα= 11 άτομα

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ   Σκοπός: Να γνωρίσουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια Μέθοδοι:  Συνεργατική μέθοδος Διερευνητική μέθοδος Εξατομικευμένη εργασία Επικοινωνιακή προσέγγιση Στόχοι: Να γνωρίσουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια Να γνωρίσουν τί είναι η Βιταμίνη Α και τη σημασία της στη ζωή μας Να γνωρίσουν τη σημασία του αυγού Να γνωρίσουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια με κεντρικό θέμα το αυγό Συζήτηση με τους μαθητές: ποια παραδοσιακά παιχνίδια γνωρίζουν; Ποια από αυτά έχουν ως κεντρικό θέμα του παιχνιδιού το αυγό;

ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΙΚΟΝΩΝ

1ο Παιχνίδι: ΑΥΓΟΔΡΟΜΙΕΣ Κάθε Λαμπρή (Πάσχα) υπάρχει η συνήθεια να παίζονται διάφορα παραδοσιακά παιχνίδια. Ένα από αυτά είναι η αυγοδρομίες. Σε αυτό το παιχνίδι παίζουν όσα άτομα θέλουν. Πρέπει όμως όλοι να ξεκινήσουν από το ίδιο σημείο. Με το σφύριγμα ξεκινάνε. Κάθε παιδί έχει στο στόμα του ένα κουτάλι και μέσα στο κουτάλι έχει ένα αυγό. Αν πέσει το αυγό είσαι υποχρεωμένος να σκύψεις και να το πιάσεις. Όποιος φτάσει στο τέρμα πρώτος με το αυγό στο κουτάλι κερδίζει.

2ο Παιχνίδι: «Αφκά του Κολόκα» Σ’ αυτό το παιχνίδι τα παιδιά κάθονταν σε ένα μεγάλο κύκλο. Ένα παιδί κρατούσε ένα μαντιλάκι κλεισμένο στα χέρια του και γύριζε γύρω από τα παιδιά τραγουδώντας: «Αφκα – αφκά πουλώ τα , του θκειου μου του Κολόκα που κάμνει κολοκούθκια τζαι τρων τα κοπελλούθκια ούθκια, ούθκια κοπελλούθκια.» Καθώς γύριζε, προσπαθούσε να ρίξει το μαντίλι πίσω από κάποιο παιδί, χωρίς να το πάρει χαμπάρι. Τα παιδιά είχαν δικαίωμα να ψάχνουν πίσω τους με τα χέρια αλλά δεν μπορούσαν να γυρίσουν το κεφάλι πίσω τους. Το παιδί που το έβρισκε πίσω του το έπαιρνε και έτρεχε το παιδί που του το έριξε και το κτυπούσε με το μαντίλι μέχρι να κάτσει στη θέση εκείνου που πήρε το μαντίλι. Το παιχνίδι συνέχιζε με το νέο παιδί που κρατούσε το μαντίλι.   Αν ένα παιδί δεν το έβρισκε πίσω του, εκείνος που του το έριξε, αφού έκανε το γύρο των παιδιών το ξανάπιανε και κτυπούσε το παιδί που δεν το βρήκε μέχρι να κάνει ένα γύρο και να ξανακάτσει στη θέση του. Και συνέχιζε πάλι εκείνος που κρατούσε το μαντίλι.

Εξατομικευμένη εργασία Επικοινωνιακή προσέγγιση ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ   Σκοπός: η γνωριμία των παιδιών με κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια. Μέθοδοι: Συνεργατική μέθοδος Διερευνητική μέθοδος Εξατομικευμένη εργασία Επικοινωνιακή προσέγγιση Στόχοι: Να γνωρίσουν κυπριακά παραδοσιακά παιχνίδια Να μάθουν να εργάζονται ομαδικά Να εξασκήσουν τις καλλιτεχνικές τους ικανότητες

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.71scouts.com/index.php?option=com_content&view=article&id=179&Itemid=218&limitstart=14 (71ΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΚΑΙΜΑΚΛΙΟΥ – ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ) http://www.google.gr/imgres?imgurl=http://athlitikipoed.tripod.com/parado2.jpg&imgrefurl=http://athlitikipoed.tripod.com/paradosiaka_pexnidia2.htm&usg=__qRmkJx6kTIQwNVhjvfvI0B_USlU=&h=164&w=240&sz=7&hl=el&start=17&um=1&itbs=1&tbnid=cXxElBaCKh8IdM:&tbnh=75&tbnw=110&prev=/images%3Fq%3D%25CE%25B1%25CF%2585%25CE%25BA%25CE%25AC%2B%25CF%2580%25CE%25BF%25CF%2585%25CE%25BB%25CF%258E%2B%25CF%2584%25CE%25B1%26um%3D1%26hl%3Del%26sa%3DN%26rlz%3D1T4SKPB_enGR377GR378%26tbs%3Disch:1 (ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ – ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΑΝΤΡΗ ΑΡΧΟΝΤΟΥΣ http://www.pe.sch.gr/~grfilip/games/index.htm ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΛΗ - Δημιουργία και επιμέλεια: Γρηγόρης Φιλλιπιάδης 1997 – 2010 http://cyprusvoice.forumup.gr/forum-38-cyprusvoice.html (Cyprus voice - Η κυπριακή φωνή στο διαδίκτυο) http://www.youtube.com/watch?v=OyNakxtIUwQ http://www.youtube.com/watch?v=7qbc4Pmu5MA&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=8rDabPqRwa8&feature=related (Παραδοσιακά παιχνίδια στον Ύψωνα – Λεμεσού)

Ευχαριστώ πολύ!