Ομαδικη εργασια στα κειμενα Ομαδα ιστορικων Θεμα: δημοτικα τραγουδια

Τι είναι το δημοτικό τραγούδι Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ως λογοτεχνικό είδος αντλεί το υλικό του από την προφορική λογοτεχνική παράδοση, αυτήν που αναπτύσσεται από την ανάγκη που έχει κάθε άτομο και γενικότερα κάθε λαός να εκφράσει τα συναισθηματικά του και ψυχικά φορτία, τα ιδανικά του, τους πόνους και τις χαρές του, ακόμα τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του μέσα στην ευκολομνημόνευτη ποίηση.

Του νεκρού αδελφού Εισαγωγή Το δημοτικό τραγούδι γράφτηκε κατά την περίοδο του 9ου αι. μ.Χ. στην περιοχή της Μικράς Ασίας. Το είδος του δημοτικού τραγουδιού είναι παραλογή και σχετίζεται με τις λαϊκές παραδόσεις και δοξασίες. Το τραγούδι αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της ελληνικής δημοτικής ποίησης και το βρίσκουμε σε διάφορες παραλλαγές στον Ελληνικό χώρο.

Υπόθεση Έργου Το τραγούδι αναφέρεται σε μια μητέρα με εννιά γιους και μια κόρη, την Αρετή. Σε οικογενειακό συμβούλιο , που έγινε , αποφασίστηκε να δώσουν την Αρετή για γάμο , παρόλο που τα οχτώ αδέλφια διαφωνούσαν να την ξενιτέψουν. Τελικά κυριάρχησε η άποψη του Κωσταντή , του μικρότερου αδελφού ο οποίος ορκίστηκε πως, αν έρθει θάνατος ή αρρώστια, θα πάει να την φέρει από τα ξένα. Ύστερα από τον ξενητεμό της Αρετής, ήρθαν στην οικογένεια άσχημα χρόνια, αφού και τα εννιά αδέλφια της πέθαναν. Κι η μάνα μόνη έκλαιγε στο μνήμα του Κωσταντή και τον καταριόταν, που δεν τήρησε την υπόσχεση του.

Συνέχεια υπόθεσης έργου Τότε με υπερφυσικό τρόπο ο Κωσταντής σηκώθηκε από τον τάφο και πήγε στην Αρετή, για να την φέρει πίσω στη μάνα τους. Καθώς τα δύο αδέλφια γύριζαν στο σπίτι της μάνας καβάλα πάνω στο άλογο, τρεις φορές τα πουλιά εξέφρασαν το θαυμασμό τους για το θέαμα, που περπατούσε δηλαδή η Αρετή με έναν πεθαμένο, τον Κωσταντή. Μόλις έφτασαν στο σπίτι, ο Κωσταντής γύρισε στον τάφο του, ενώ η Αρετή πήγε στη μητέρα της. Ευτυχισμένες οι δύο γυναίκες αγκαλιάστηκαν και πέθαναν μαζί.

Το δίδαγμα του τραγουδιού Από αυτό το τραγούδι διαπιστώνουμε ότι ο λόγος του άντρα για εκείνη την εποχή πρέπει γίνεται πράξη. Αυτό φαίνεται από το τραγούδι καθώς ο Κωσταντής βγαίνει από τον τάφο και πηγαίνει την Αρετή στη μάνα της.

Της Δέσπως Εισαγωγή Το δημοτικό τραγούδι γράφτηκε το Δεκέμβριο του 1803 από την Λένω Μπότσαρη και αναφέρεται στις εχθροπραξίες του Αλή Πασά εις βάρος των Σουλιωτών. Το είδος του δημοτικού τραγουδιού είναι ιστορικό και σχετίζεται με την ελληνική επανάσταση.

Υπόθεση Έργου Πολλή φασαρία, πολλές τουφεκιές, ακούγονται κι ο ποιητής αναρωτιέται μήπως γίνεται γάμος και χαρά. Όμως αμέσως απαντά αρνητικά και συμπληρώνει ότι η Δέσπω και οι συγγενείς της πολεμούν ενάντια στους Αρβανίτες στον πύργο του Δημουλά.

Συνέχεια υπόθεσης έργου Οι Αρβανίτες της ζήτησαν να ρίξει τ’ άρματα και να γίνει σκλάβα του Πασά και των Αλβανών. Όμως η Δέσπω απαντά ότι, ακόμη κι αν το Σούλι και την Κιάφα τα πήραν οι Τούρκοι, αυτή δεν πρόκειται ποτέ να γίνει σκλάβα σε αφέντες Αλβανούς, Μωαμεθανούς. Άρπαξε λοιπόν ένα δαυλί και, αφού κάλεσε τους δικούς της ανθρώπους να μη δεχτούν να ζήσουν σκλάβοι των Τούρκων, ανατίναξε τα πυρομαχικά.

Το δίδαγμα του τραγουδιού Από αυτό το τραγούδι διαπιστώνουμε ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο κυριαρχούσε η γενναιότητα των γυναικών που προτιμούσαν να δώσουν τη ζωή τους για την Ελλάδα.

Η λυγερή στον Άδη Εισαγωγή Το δημοτικό τραγούδι ανήκει στα μοιρολόγια και εμφανίζει όλα τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. Παρόντα είναι το αναπόφευκτο του θανάτου και το μάταιο της προσπάθειας να τον αποφύγει κανείς, παρούσα όμως είναι και η δίψα για ζωή η οποία συνεχίζεται, στοιχείο που πολλές φορές διακρίνεται στα μοιρολόγια.

Υπόθεση Έργου  Μετά από ένα σύντομο προοίμιο στο οποίο καλοτυχίζονται τα βουνά και οι κάμποι που δεν γνωρίζουν τον θάνατο, αναπτύσσεται η υπόθεση του μοιρολογιού. Τρεις αντρειωμένοι συνωμοτούν για να δραπετεύσουν από τον Άδη και να γευτούν ξανά τις χαρές της ζωής.

Συνέχεια υπόθεσης έργου Μια λυγερή τους ακούει και του ικετεύει να πάει μαζί τους. Αυτοί αρνιούνται γιατί φοβούνται ότι ο θόρυβος από τα στολίδια της  θα τους  προδώσει και θα αποτύχει η προσπάθειά τους.  Κι όταν εκείνη επιμένει αναφέροντας την επιθυμία της να ξαναδεί την οικογένειά της, της λένε ότι όλοι την έχουν ξεχάσει. Στο άκουσμα αυτό η κόρη αναστενάζει από απελπισία και η απόγνωσή της τα καταστρέφει όλα.

Το δίδαγμα του τραγουδιού Στο τραγούδι αυτό διαπιστώνουμε ότι υπάρχει το σχήμα του αδυνάτου, όπου συναντιέται συχνά στα δημοτικά τραγούδια. Το σχήμα του αδυνάτου είναι μια υπερβολή, η οποία εκφράζεται με κάτι που είναι αδύνατο να συμβεί.

Στο συγκεκριμένο τραγούδι η υπερβολή είναι ο αναστεναγμός της κόρης που έγινε φωτιά και έκαψε όλα τα αγαπημένα της πρόσωπα. Το κάψιμο αυτό έχει και την έννοια του σβησίματος από την μνήμη της κόρης όλων των αγαπημένων προσώπων.

Της νύφης που κακοπάθησε Εισαγωγή Αυτό το δημοτικό τραγούδι είναι μια παραλογή που γράφτηκε τον 10αι. μ.Χ. Το θέμα της αναφέρεται στην απότομη μεταβολή της τύχης κάτι που είναι συνηθισμένο στη λογοτεχνία.

Υπόθεση έργου Η Ελένη είναι πλουσιοκόρη που παντρεύτηκε με προικιά και χρυσάφι που ήταν τόσα πολλά που γέμιζαν καράβια ολόκληρα. Όμως στην οικογένεια του άντρα της ήρθαν δύσκολοι καιροί, τα πλούτη ξοδεύτηκαν και όλοι αναγκάστηκαν να ξενοδουλεύουν για να ζήσουν. Τότε η Ελένη αποφάσισε να γυρίσει στους γονείς της.

Συνέχεια υπόθεσης έργου Στο δρόμο παρακάλεσε το Θεό να βρει τις δούλες της στη βρύση να πλένουν. Η παράκληση έγινε δεκτή και η Ελένη αφού συνάντησε τις δούλες, τους ζήτησε να πουν στην κυρά τους να την πάρει δούλα στο σπίτι της. Με εντολή της κυράς την έβαλαν να δουλεύει στο βλαντί της Ελένης και αυτή άρχισε να υφαίνει μοιρολογόντας για τον άτυχο γάμο της. Όμως η μητέρα της άκουσε το μοιρολόγι και έτσι αναγνώρισε την Ελένη.

Το δίδαγμα του τραγουδιού Στο τραγούδι αυτό διαπιστώνουμε την μεταβολή της τύχης όπου φαίνεται μέσα από το κείμενο όταν η τύχη της Ελένης αλλάζει δραματικά, αφού από την μια στιγμή στην άλλη χάνει όλα της τα πλούτη. Τέλος φαίνεται η αναγνώριση του ξενιτεμένου όπου εδώ γίνεται από τη μητέρα της Ελένης και περνάει από ορισμένα στάδια.

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή Εισαγωγή Το κείμενο είναι ένα ακριτικό τραγούδι και γράφτηκε τον 10αι. μ.Χ. και αναφέρεται στην αρπαγή της γυναίκας του Διγενή. Το θέμα της αρπαγής της γυναίκας είναι πολύ συχνό θέμα στις αρχαίες μυθολογίες και όχι μόνο.

Υπόθεση Έργου Το τραγούδι ξεκινάει με τον ακρίτα Διγενή να καλλιεργεί το χωράφι του, όταν ένα πουλάκι εμφανίζεται και του ανακοινώνει ότι του έχουν κλέψει την γυναίκα. Ο ακρίτας, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του  ζητά να μάθει πότε του την έκλεψαν θέλοντας, αν έχει χρόνο, να τελειώσει πρώτα με την σπορά, γεγονός που προκαλεί την έμμεση αποδοκιμασία του πουλιού που αρκείται απλά να επαναλάβει την πληροφορία.

Συνέχεια υπόθεσης έργου Τελικά, ο Διγενής  σελώνει ένα γηρασμένο άλογο, το μόνο που δεν τρόμαξε βλέποντας τον τόσο ταραγμένο, το οποίο προσωποποιημένο προσφέρεται εθελοντικά να τον βοηθήσει, ως  περιποιήσεων που του είχε επιφυλάξει στο παρελθόν.  Πραγματικά, στο άκουσμα του χλιμιντρίσματος η γυναίκα διακόπτει τον γάμο γιατί αντιλαμβάνεται ότι έρχεται ο άντρας της να την σώσει όπως και γίνεται. 

Το δίδαγμα του τραγουδιού Στο τραγούδι αυτό διαπιστώνουμε την ανδρεία των ακριτών. Αυτό φαίνεται από τα λόγια του Διγενή, όταν το πουλάκι του έφερε τα άσχημα μαντάτα δεν βιαζόταν να φέρει πίσω τη γυναίκα του, αν την είχαν κλέψει την ίδια μέρα. Ήθελε να δείξει πως είναι τέτοιες οι ικανότητές του, που θα μπορούσε να την φέρει πίσω εύκολα. Έτσι ο Διγενής και το άλογό του πραγματοποίησαν την αποστολή με τρομακτική ταχύτητα και ευκολία.

Επίσης διαπιστώνουμε τους ακρίτες και τα άλογα όπου φαίνονται από την αγάπη του ήρωα για τα άλογά του. Ακόμα φαίνεται η αρπαγή της γυναίκας όπου και αυτό το θέμα ήταν διαδεδομένο στα ακριτικά τραγούδια. Τέλος φαίνεται η ειρηνική ζωή με τις γεωργικές εργασίες που ασχολείται ο Διγενής.

Θέση της γυναίκας στα δημοτικά τραγούδια Η γυναίκα μέσα στα δημοτικά τραγούδια παρουσιάζεται ως αντικείμενο, χωρίς να έχει αξία. Επίσης παρουσιάζεται ως αποδιοπομπαίος τράγος. Δεν διαθέτει δική της άποψη καθώς η οικογένειά της αποφασίζει μέχρι και ποιον θα παντρευτεί. Τέλος είναι αυτή που ξενιτεύεται για να είναι μαζί με τον καλό της.

Βιβλιογραφία Βικιπαίδεια Βιβλίο Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’ Λυκείου Διάφορα blogs με δημοσιεύματα σχετικά με τα δημοτικά τραγούδια

Επιμέλεια Κασαμπαλής Κων/νος Μερόλλι Άγγελος Πασιόπουλος Ευάγγελος Παυλίδης Παναγιώτης