ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΥΤΡΟ - ΣΑΜΠΟΥΑΝ ΑΝΘΗ ΜΑΧΑΙΡΑ Βοηθοί Φαρμακείου ΕΠΑΣ ΙΛΙΟΥ Μαθημα Κοσμητολογία Υπ. Καθηγήτρια Ζωγοπούλου Μαρία

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΥΤΡΟ Αφρόλουτρα (Foam Baths) Άλατα Λουτρού (Bath Salts) Έλαια Λουτρού (Bath Oils)

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ (Foam Baths): Τα αφρόλουτρα, χωρίς αμφιβολία, είναι τα πιο δημοφιλή προϊόντα για το λουτρό. Κυκλοφορούν στην αγορά σε διάφορες καλλυντικοτεχνικές μορφές και κυρίως σε υγρή μορφή, σε μορφή γέλης και σαν κόνεις. Εκτός από την καθαριστική τους ικανότητα, τα αφρόλουτρα περιέχουν διάφορα συστατικά, τα οποία τους προσδίδουν πολλές επιθυμητές ιδιότητες, όπως απαλυντικές, αποσμητικές, αρωματικές κ.ά.

Απαραίτητες ιδιότητες ενός αφρόλουτρου Ένα καλό αφρόλουτρο, πρέπει να έχει τις παρακάτω χαρακτηριστικές ιδιότητες: Να παράγει πλούσιο αφρό με τη μικρότερη συγκέντρωση απορρυπαντικού. Ο αφρός να παραμένει σταθερός, ειδικά στην παρουσία σάπωνος και ρύπου, σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών. Βέβαια, η σταθερότητα του αφρού δεν πρέπει να κρατά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να είναι δυνατή η απομάκρυνσή του από τη μπανιέρα. Πρέπει να μην είναι ερεθιστικό για τα μάτια, το δέρμα, τους βλεννογόνους και γενικά στις ευαίσθητες περιοχές του σώματος. Πρέπει η απορρυπαντική τους ικανότητα να είναι τέτοια, ώστε να επιτυγχάνεται ο επαρκής καθαρισμός του σώματος. Καλό είναι επίσης, να περιέχουν μαλακτικές ουσίες σε μικρές ποσότητες, με σκοπό την εξουδετέρωση της τραχύτητας του δέρματος.

Συστατικά Αφρόλουτρων Αφριστικοί και απορρυπαντικοί παράγοντες: Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν τα σπουδαιότερα συστατικά των αφρόλουτρων. Τα περισσότερα χρησιμοποιούμενα, για το σκοπό αυτό, επιφανειο- δραστικά, είναι τα ανιονικά. Αυτά, παράγουν πλούσιο και σταθερό αφρό, είναι αρωματικά, δεν ερεθίζουν το δέρμα, εμφανίζουν επιθυμητό ιξώδες και έχουν καλές διαλυτικές ικανότητες για αρωματικές ουσίες που συνήθως προστίθενται στα αφρόλουτρα.

Τα μη ιονικά επιφανειοδραστικά δεν είναι τόσο καλοί αφριστικοί παράγοντες, γιατί δεν παράγουν πλούσιο αφρό, αλλά κυρίως χρησιμοποιούνται σαν σταθεροποιητές αφρού, γαλακτωματοποιητές, μαλακτικά και πυκνωτικά μέσα και τέλος διευκολύνουν τη διάλυση αρωμάτων και άλλων δυσδιάλυτων συστατικών των προϊόντων. Σαν σταθεροποιητές αφρού δρουν, ενισχύοντας τα τοιχώματα των φυσαλίδων του ήδη δημιουργούμενου αφρού, αποτρέποντας έτσι την καταστροφή του. Τελευταία έχει γίνει ευρεία χρήση των επαμφοτεριζόντων επιφανειοδραστικών, εξαιτίας της σταθερότητάς τους σε μεγάλο εύρος pH, της δημιουργίας πλούσιου και σταθερού αφρού και το σημαντικότερο γιατί δεν είναι ερεθιστικά στο δέρμα. Αντίθετα, τα κατιονικά επιφανειοδραστικά, σπάνια χρησιμοποιούνται στην παρασκευή αφρόλουτρων, εξαιτίας της ασυμβατότητάς τους με διάφορους σάπωνες και άλλα ανιονικά επιφανειοδραστικά και της ερεθιστικής τους δράσης στα μάτια.

2. Απαλυντικά ή Μαλακτικά: 2. Απαλυντικά ή Μαλακτικά: Τα συστατικά αυτά προστίθενται στα αφρόλουτρα με σκοπό την αποφυγή πρόκλησης τραχύτητας στο δέρμα από τη δράση του προϊόντος. Τα περισσότερο χρησιμοποιούμενα απαλυντικά είναι τα εξής: Εστέρες με διακλαδισμένες αλύσους, όπως ο ισοπροπυλο -μυριστικός και ο δεκυλο -ελαϊκός εστέρας, μερικώς αιθοξυλιωμένα γλυκερίδια, παράγωγα πρωτεϊνών, παράγωγα λανολίνης, αιθοξυλιωμένες λιπαρές αλκοόλες κ.ά.

3. Πυκνωτικοί παράγοντες: 3. Πυκνωτικοί παράγοντες: Με σκοπό την αύξηση του ιξώδους των αφρόλουτρων χρησιμοποιούνται διάφορα ανόργανα άλατα, όπως χλωριούχο νάτριο και κάλιο. Για τον ίδιο λόγο, χρησιμοποιούνται φυσικά κόμμεα, όπως τραγάκανθα και ακακία, καθώς και συνθετικά παράγωγα της κυτταρίνης όπως μεθυλοκυτταρίνη και υδροξυαιθυλοκυτταρίνη. Αντίθετα με τα παραπάνω, διάφορες αλκοόλες, όπως εξυλενογλυκόλη, προπυλενογλυκόλη και πολυαιθυλενογλυκόλη, χρησιμοποιούνται για τη μείωση ιξώδους του προϊόντος.

4. Αρώματα: Τα αρώματα είναι τόσο σημαντικά συστατικά ενός αφρόλουτρου, όσο και οι αφριστικοί παράγοντες. Ένα καλό άρωμα πρέπει να εκπληρεί ορισμένες προϋποθέσεις: Να έχει απαλή και ευχάριστη οσμή. Να είναι φρέσκο και αρκετά πτητικό. Να παραμένει στο δέρμα και να δίνει ένα αίσθημα φρεσκάδας και ευχαρίστησης. Να είναι σταθερό και να διατηρεί τις ιδιότητές του για αρκετό χρόνο μέσα στο προϊόν.

Χρώματα – Παράγοντες αδιαφάνειας: 5. Συντηρητικά: Εκτός από τα αφρόλουτρα ξηράς μορφής και εκείνα τα οποία περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις απορρυπαντικών, τα υπόλοιπα υγρά αφρόλουτρα, πρέπει να περιέχουν συντηρητικά ώστε να αποφεύγεται η μικροβιακή μόλυνση κυρίως από είδη ψευδομονάδων. Συντηρητικά όπως: αιθανόλη, φαινυλυδραργυρικά νιτρικά άλατα, Bronopol κ.ά. Χρώματα – Παράγοντες αδιαφάνειας: Με σκοπό να γίνει ένα προϊόν πιο εμφανίσιμο και ως εκ τούτου πιο ανταγωνιστικό, προστίθενται στα αφρόλουτρα διάφορες χρωστικές. Οι παράγοντες αδιαφάνειας, χρησιμοποιούνται σε περίπτωση που ο κατασκευαστής θέλει να παρασκευάσει ένα αδιαφανές υγρό αφρόλουτρο. Τέτοιοι παράγοντες που συνήθως χρησιμοποιούνται, είναι η στεατική και κητυλική αλκοόλη, οι μονο - και δι - στεατικές αιθυλενογλυκόλες κ.ά.

Καλλυντικοτεχνικές μορφές αφρόλουτρων Καλλυντικοτεχνικές μορφές αφρόλουτρων Υγρά αφρόλουτρα: Αυτά μπορεί να είναι διαφανή, ημιδιαφανή ή αδιαφανή. Ημιδιαφανή αφρόλουτρα μπορούν να ληφθούν με την προσθήκη στεατικών αλάτων, σε συγκέντρωση 1-5%, ενώ αδιαφανή με την προσθήκη διαφόρων πολυμερών, όπως το Antara 430 της GAF. Αφρόλουτρα γέλες: Στην πραγματικότητα, οι γέλες είναι παρόμοιες με τα υγρά προϊόντα, με τη διαφορά ότι έχουν υψηλότερο ιξώδες. Αυτό επιτυγχάνεται με την αύξηση της συγκέντρωσης του απορρυπαντικού, του σταθεροποιητή αφρού ή των ηλεκτρολυτών, ανάλογα με το προϊόν. Ξηρά Αφρόλουτρα: Τα προϊόντα αυτά αποτελούνται από ένα ή περισσότερους αφριστικούς παράγοντες, αποσκληρυντικά ύδατος, παράγοντες απαιωρήσεως, άρωμα, χρώμα και άλλα προσθετικά συστατικά για τη βελτίωση των ιδιοτήτων του προϊόντος.

Άλατα λουτρού (Bath Salts) Τα άλατα λουτρού, γνωστά και σαν κρύσταλλοι λουτρού, δεν χρησιμοποιούνται σήμερα τόσο ευρέως όσο παλαιότερα. Αποτελούνται από διαλυτά ανόργανα άλατα αρωματισμένα & χρωματισμένα και έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να δίνουν χρώμα και άρωμα στο λουτρό και να έχουν αποσκληρυντικές ιδιότητες στο νερό. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν και ελαιώδεις απαλυντικούς παράγοντες.

Έλαια λουτρού (Bath Oils) Η πρωταρχική λειτουργία ενός ελαίου είναι η λίπανση του δέρματος και όχι ο καθαρισμός του. Επιπρόσθετα, μερικές φορές χρησιμοποιούνται και για τον αρωματισμό του δέρματος. Φυσικά, αυτή η λίπανση εφαρμόζεται σε ξηρά δέρματα. Αυτά τα δέρματα σε ήπια μορφή εμφανίζουν τραχύτητα και ελαφρά απολέπιση και η ξηρότητα εκδηλώνεται με φαγούρα. Με την ηλικία, ατροφικές μεταβολές στην υποδόρια και δερματική στοιβάδα, προκαλούν αδυνάτισμα του δέρματος και εξαιτίας της μείωσης της λειτουργίας των ιδρωτοποιών & σμηγματογόνων αδένων, η επιφάνεια του δέρματος γίνεται ξηρή, λεπιδωτή και έχει την τάση να σχηματίζει ρωγμές εύκολα. Αυτό οφείλεται στο ότι η κερατίνη στοιβάδα χάνει νερό προς το περιβάλλον γρηγορότερα από ότι προσλαμβάνει υγρασία από την κατώτερη επιδερμική και δερματική στοιβάδα. Η προσπάθεια αντιμετώπισης της ξηρότητας του δέρματος στηρίζεται στην επικάλυψή του με ένα λεπτό λιπαρό στρώμα, το οποίο επιβραδύνει την αποβολή ύδατος εξάτμιση. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση ελαίων λουτρού.

ΣΑΜΠΟΥΑΝ (Shampoos) Τα σαμπουάν είναι προϊόντα καθαρισμού των μαλλιών που έχουν σκοπό την απομάκρυνση των ρύπων της ατμόσφαιρας από αυτά, καθώς και των υπολειμμάτων από τα καλλυντικά που χρησιμοποιούνται για την περιποίησή τους.

Τα πρώτα σαμπουάν παρασκευάσθηκαν με βάση τους σάπωνες και εκπληρούσαν τις απαιτήσεις των σημερινών σαμπουάν, που ο καθαρισμός τους είναι εκλεκτικός, ώστε να διατηρείται μία ποσότητα του φυσικού λίπους που καλύπτει το τριχωτό μέρος του κεφαλιού. Επίσης κάνουν τα μαλλιά ευκολοχτένιστα και τους δίνουν υγιή εμφάνιση και λάμψη. Σήμερα, σαν βάση των σαμπουάν, χρησιμοποιούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου τα συνθετικά καθαριστικά, γιατί οι σάπωνες παρουσιάζουν προβλήματα στη χρήση τους, όπως στο σκληρό και κρύο νερό και σε περιπτώσεις που αυτό είναι όξινο. Εξάλλου κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, η έλλειψη φυσικών λιπών και ελαίων, οδήγησε στην ανάπτυξη των συνθετικών καθαριστικών. Τα σαμπουάν αυτά έχουν το πλεονέκτημα να διατηρούν τις ιδιότητές τους σε όλους τους τύπους νερού.

Ο καθαρισμός των μαλλιών είναι πολυσύνθετο έργο, λόγω της φύσης του υποστρώματος, που αποτελείται από τη σχετικά σκληρή αλλά πορώδη κερατίνη των μαλλιών και τη μαλακή κερατίνη του δέρματος του κεφαλιού. Η τελευταία είναι πιο ευαίσθητη στην απώλεια ύδατος και λίπους. Το είδος του ρύπου που πρέπει να απομακρυνθεί, εξαρτάται από τον καιρό, τον τρόπο ζωής, το είδος της δουλειάς, καθώς επίσης και από το είδος της περιποίησης των μαλλιών.

Τρόπος δράσεως των σαμπουάν Για να είναι αποτελεσματικό ένα σαμπουάν θα πρέπει να δρα ως ακολούθως: Πρέπει να έχει τη δυνατότητα να διυγραίνει και τις στερεές ρυπαρές ουσίες και το υπόστρωμα, δηλαδή την κερατοποιημένη τρίχα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση διυγραντικών ουσιών. Πρέπει να ελαττώνει την επιφανειακή τάση τόσο ώστε να απαιωρούνται τα σωματίδια της κόνης ή να γαλακτωματοποιούνται τα σταγονίδια του ελαίου με το καθαριστικό προϊόν, με αποτέλεσμα την εύκολη απομάκρυνσή τους. Τα παραπάνω επιτυγχάνονται με τη χρήση επιφανειοδραστικών ουσιών.

Συστατικά των σαμπουάν Τα συστατικά των σαμπουάν μπορούν να διαχωρισθούν σε τρεις κατηγορίες: Τα κύρια επιφανειοδραστικά, που σκοπό έχουν τον καθαρισμό των μαλλιών και τη δημιουργία αφρού. Τα βοηθητικά, που βελτιώνουν τις ικανότητες καθαρισμού, το σχηματισμό αφρού και την κατάσταση των μαλλιών. Οι διάφορες προσθετικές ουσίες που συμπληρώνουν την παρασκευή και δίνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε σαμπουάν.

Καλλυντικοτεχνικές μορφές των σαμπουάν Τα σαμπουάν που κυκλοφορούν στο εμπόριο, διακρίνονται σε τρεις γενικά κατηγορίες: Σ’ αυτά που προορίζονται για κανονικά, για ξηρά και για λιπαρά μαλλιά. Οι σπουδαιότερες καλλυντικοτεχνικές μορφές των σαμπουάν είναι οι ακόλουθες: Υγρά σαμπουάν (Liquid shampoos) : Αυτά χρησιμοποιούνται περισσότερο από όλες τις άλλες καλλυντικοτεχνικές μορφές.

Σαμπουάν σε μορφή υγρής κρέμας ή lotion (Liquid cream or lotion shampoos) Στα σαμπουάν της μορφής αυτής, η χρήση μεγάλης ποσότητας λιπαρών συστατικών αντενδείκνυται, γιατί προσθέτουν λιπαρότητα στα μαλλιά. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα σαμπουάν που περιέχουν φυσικές πρώτες ύλες, όπως κρόκο αυγού, γάλα ή άλλα “μυστήρια” συστατικά.

Σαμπουάν σε μορφή στερεάς κρέμας ή γέλης (Solid cream or gel shampoos) Αυτά παρασκευάζονται συνήθως από συστατικά που έχουν μικρή διαλυτότητα στο νερό, σε θερμοκρασία δωματίου, η οποία όμως αυξάνει λίγο με την αύξηση της θερμοκρασίας και σχηματίζεται γέλη με τη βοήθεια στεατικού νατρίου ή άλλου σάπωνα.

Σαμπουάν σε μορφή κόνης (Powder shampoos) Τα προϊόντα της κατηγορίας αυτής δε χρησιμοποιούνται πολύ, γιατί δεν αφήνουν τα μαλλιά σε καλή κατάσταση.

Ξηρά σαμπουάν (Dry shampoos) Είναι προϊόντα σε μορφή κόνης που επιτρέπουν τον καθαρισμό των μαλλιών με απλό ψέκασμα. Η κόνη αφήνεται για 10 λεπτά στα μαλλιά και έπειτα βουρτσίζεται χωρίς να χρησιμοποιηθεί νερό, με αποτέλεσμα να μην καταστρέφεται το χτένισμα.

Σαμπουάν σε μορφή aerosol Δεν αποτελούν ειδική κατηγορία σαμπουάν, απλώς έναν άλλο τρόπο χρήσης. Έχουν περισσότερα μειονεκτήματα παρά πλεονεκτήματα, γι’ αυτό η χρήση τους είναι περιορισμένη.

Κατάταξη των σαμπουάν ανάλογα με τη χρήση τους Εκτός από τα κοινά σαμπουάν που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των μαλλιών, υπάρχουν σαμπουάν που προορίζονται για ένα ορισμένο σκοπό. Τα σπουδαιότερα από τα σαμπουάν αυτά είναι τα εξής: Conditioning Shampoos: Τα σαμπουάν της κατηγορίας αυτής έχουν σαν σκοπό, τα μαλλιά μετά το λούσιμο να χτενίζονται εύκολα (είτε βρεγμένα είναι αυτά, είτε στεγνά).

Σαμπουάν για μωρά Στα σαμπουάν που προορίζονται για μωρά, πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγεται ο ερεθισμός των ματιών, του δέρματος και των μαλλιών, έστω και αν έτσι μειώνεται η ικανότητα δημιουργίας αφρού και ο καθαρισμός. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται επιφανειοδραστικά μη ερεθιστικά, κυρίως αμφολυτικά ιμιδαζολικά παράγωγα και οι λιπαροί σουλφοηλεκτρικοί εστέρες και αμίδια. Τελευταία διαπιστώθηκε ότι η χρήση βεταϊνών αυξάνει τη σταθερότητα αφρού, χωρίς το σαμπουάν να γίνεται ερεθιστικό.

Σαμπουάν κατά της πιτυρίδας Επειδή η πιτυρίδα συνδέεται με μικροβιακό πολλαπλασιασμό, πρέπει να προστεθεί στα σαμπουάν αυτά ένα μικροβιοκτόνο τέτοιου τύπου που να μπορεί να δράσει τη λίγη ώρα που μένει το σαμπουάν στα μαλλιά.

Σαμπουάν με ρυθμισμένο όξινο pH Τα σαμπουάν αυτά χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις όπου τα κοινά σαμπουάν προκαλούν βλάβες στο δέρμα και στα μαλλιά. Το όξινο pH όμως, μπορεί να διαταράξει τη σταθερότητα των επιφανειοδραστικών, με αποτέλεσμα την αλλαγή στο ιξώδες του σαμπουάν με την πάροδο του χρόνου. Το μειονέκτημα αυτό μπορεί να παρακαμφθεί με τη χρήση επιφανειοδραστικών, που δεν επηρεάζονται από το pH όταν οι τιμές του είναι μεταξύ 5-7, όπως το λαούρυλο - θειϊκό αμμώνιο κ.ά. Απαλό σαμπουάν με όξινο ph. Εξαλείφει τις κίτρινες αποχρώσεις στα λευκά μαλλιά, ενισχύει το σαντρέ στα ξανθά και προσφέρει λάμψη και ενυδάτωση.

Υγρό αφρόλουτρο Λαουρυλο –αιθεροθειϊκό νάτριο (28%) 50g Coconut – DEA (πυκνωτικός παράγοντας) 3g Κιτρικό οξύ μέχρι pH 7 Άρωμα, χρώμα, συντηρητικό, απαλυντικό και πυκνωτικό q.s. Νερό μέχρι 100ml

Ξηρό αφρόλουτρο Λαουρο – θειϊκό νάτριο 30g Λαουρο – θειϊκοξικό νάτριο Λαουρικό ισοπροπανολαμίδιο 3g Sodium sesquicarbonate 50g Πυριτικό ασβέστιο 4g Άρωμα Χρώμα q.s.

Άλατα λουτρού Sodium sesquicarbonate 26g Όξινο ανθρακικό νάτριο 53g Τρυγικό οξύ 21g Άρωμα και χρώμα q.s.

Έλαιο λουτρού Άρωμα 5g Tween - 20 5 – 25g Απιονισμένο νερό μέχρι 100g Συντηρητικό q.s.

Σαμπουάν Φυσικό σαπούνι όπως πράσινο (νιφάδες ή τριμμένο) 150g Νερό 250ml Γλυκερίνη ή γλυκερόλη 120ml (8 κουτ. σούπας) Λάδι (δαφνέλαιο, ελαιόλαδο, αμυγδαλέλαιο) 2 κουτ. σούπας Αιθέριο έλαιο 20 σταγόνες

Βιβλιογραφία Κοσμητολογία : Παπαϊωάννου Γ.Θ. Βιβλιογραφία Κοσμητολογία : Παπαϊωάννου Γ.Θ.