ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας Φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται π.χ. Χαιρόμουν, γιατί έβλεπα στα πράσινα κλαριά του δέντρου πολύχρωμα κεριά. Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, διότι, επειδή, αφού, ή με λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιο-λογικοί σύνδεσμοι: που, καθώς, μια και, μια που, σαν..που, κ.λπ., ή με το για να. Έχουν άρνηση δε(ν).

ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί του σκοπού Ο τελικός σύνδεσμος να εισάγει τελικές προτάσεις και δεν πρέπει να συγχέεται με το βουλητικό μόριο να που εισάγει βουλητικές προτάσεις. Δείχνουν σε ποιο σκοπό αποβλέπει αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται π.χ. Οι νησιώτες συγκεντρώνονταν, για να τραγουδή-σουν με χαρά. Εισάγονται με τους συνδέ-σμους για να, να. Έχουν άρνηση μην.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ Ή ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί του αποτελέσματος Εισάγονται με τους συνδέσμους ώστε, που, με το σύνδεσμο να, ή με εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αποτελεσμα-τικοί σύνδεσμοι ώστε να, που να, για να, κ.λπ. Φανερώνουν ποιο είναι το αποτέλε-σμα του περιεχο-μένου της πρότα-σης που προσδιο-ρίζεται π.χ. Δεν έβρισκε καιρό, ώστε να μας πει ένα παραμύθι. Με τους συνδέσμους ώστε, που έχουν άρ-νηση δε(ν), ενώ με τις εκφράσεις που έχουν να έχουν άρνηση μη(ν).

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί της προϋπόθεσης ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί της προϋπόθεσης Εισάγονται με τον υποθετικό σύνδεσμο αν (εάν), με τους χρονικούς συνδέσμους (όταν έχουν σημασία υπο-θετική) σαν, άμα, και με το σύνδεσμο να . Έχουν άρνηση δε(ν). Η υποθετική πρόταση λέγεται υπόθεση, και η πρόταση που προσδιορίζεται από αυτήν από-δοση. Η υπόθεση και η απόδοση μαζί ονομάζονται υποθετικός λόγος. Περιέχουν την προϋπόθεση (τον όρο) που πρέπει να ισχύει, για να γίνει αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται π.χ. Αν πλάσεις άξιο το κορμί, θα στεφανωθείς με το αμάραντο κλωνάρι.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί της εναντίωσης ή της παραχώρησης. Οι εναντιωματικές προτάσεις εισάγονται με τους αντιθετικούς συν-δέσμους αν και, ενώ, μολονότι, καθώς και με τα μόλο που, και που, και ας, ας, κ.λπ. Φανερώνουν εναντίωση (ισχυρή αντίθεση) προς αυ-τό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται και που το θεωρούμε πραγματικό. Έχουν άρνηση δε(ν), εκτός από τις προτάσεις που εισά-γονται με το και ας, οι οποίες έχουν άρνηση μη(ν). π.χ. Αν και θύμωσε, του συγχώρεσε τα λόγια του. Οι παραχωρητικές προτάσεις εισάγονται με τα: και αν, και να, και..να, που να, ας..και, και φανερώνουν 1) εναντίωση προς αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται, το οποίο θεωρούμε όχι πραγματικό, αλλά ενδεχόμενο ή αδύνατο και 2) παραχώρηση σε κά-τι που είναι αντίθετο από αυτό που δηλώνει η παραχωρητική πρό-ταση. Έχουν άρνηση μη(ν), εκτός από τις προτάσεις που εισάγονται με το και αν, οι οποίες έχουν άρνηση δε(ν). π.χ. Δεν τα παρατάω, που να χαλάσει ο κόσμος.

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου. Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, πριν να, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε, άμα, ή με λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως χρονικοί σύνδεσμοι: όσο, ότι, εκεί που, όσο που, έως ότου να, κάθε που, κ.λπ. π.χ. Όλα θα φαίνονται πιο όμορφα, όταν ξημερώσει μια καινούρια μέρα. Η χρονική πρόταση δείχνει, αν κάτι, σε σχέση με αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται, είναι: 1) Σύγχρονο 2) Προτερόχρονο 3) Υστερόχρονο

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα ή με άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και προσδιορίζουν ένα επίρρημα ή έναν άλλο επιρρηματικό προσδιορισμό μιας πρότασης. Δηλώνουν: τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, συμφωνία, εναντίωση ή παρα-χώρηση, παρομοίωση. Ονοματικές αναφορικές προτάσεις περιέχουν επιρρηματική έννοια και δηλώνουν: 1) αιτία (αναφορικές αιτιολογικές) 2) σκοπό (αναφορικές τελικές) 3) αποτέλεσμα (αναφορικές αποτελεσματικές) 4) προϋπόθεση (αναφορικές υποθετικές) 5) εναντίωση ή παραχώρηση (αναφορικές παραχωρητικές)