Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Αρχαϊκή γλυπτική Κούροι Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Τέχνη αρχαϊκής εποχής Oι αλλαγές και οι καινοτομίες στο χώρο των τεχνών κατά την Αρχαϊκή περίοδο ήταν πολλές και συγκλονιστικές. Στα τέλη του 8ου αιώνα π.X. συνέβη μία σχεδόν ξαφνική μετάβαση από την αυστηρή σχηματικότητα της Γεωμετρικής περιόδου προς ένα περισσότερο φυσιοκρατικό και ανθρωποκεντρικό μοντέλο. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Κούροι και κόρες Όλα σχεδόν τα μεγάλα έργα της αρχαϊκής γλυπτικής εξυπηρετούσαν λατρευτικές ή γενικότερα πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων. Αναπτύχθηκαν δύο βασικοί γλυπτικοί τύποι: ο κούρος και η κόρη. Υπήρξαν πολλά τοπικά εργαστήρια από την Iωνία ως τη δυτική Eλλάδα. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Τι ήταν οι κούροι & οι κόρες; Τα αγάλματα με τη μορφή νεαρών ανδρών και κοριτσιών, που ονομάζονται κούροι και κόρες, ήταν επιτύμβια μνημεία ή αναθήματα σε ιερά. Oι κούροι εμφανίζονται σε "ηρωική γυμνότητα" και συνδέονται συχνά με τον Απόλλωνα, από ιερά του οποίου προέρχονται ολόκληρες σειρές. Ωστόσο, δε λείπουν και οι εξαιρέσεις, όπως στην περίπτωση των κούρων του Σουνίου, οι οποίοι συνδέονται με τον Ποσειδώνα. Οι κόρες εμφανίζονται πάντοτε ντυμένες, κυρίως στα ιερά γυναικείων θεοτήτων, όπως στο Ηραίο της Σάμου και στην αθηναϊκή Ακρόπολη. Και οι δύο τύποι φέρουν αφιερωματικές επιγραφές και πολλές φορές την υπογραφή του δημιουργού τους. Αντίστοιχα, όταν έχουν χρησιμοποιηθεί ως επιτύμβια μνημεία φέρουν επιγράμματα σχετικά με το νεκρό ή τη νεκρή, που απεικονίζονται πάντα σε νεανική ηλικία. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Τυπολογία Κούρων Η Τυπολογική εξέλιξη του Κούρου από τα τέλη 7ου αιώνα π.Χ. ως τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. (Σχέδιο: Candace Smith). 1: Ο κούρος της Δήλου, 2: O κούρος του Σουνίου, 3: O κούρος της Aττικής, 4: O Kλέοβις των Δελφών, 5: O Aπόλλων των Nαξίων, 6: Ο κούρος του Oρχομενού, 7-8: Οι κούροι της Σάμου, 9: Ο κούρος της Μήλου, 10: Ο κούρος της Πάρου, 11: Ο κούρος της Βολομάνδρας, 12: Ο κούρος της Τενέας, 13: Ο Κροίσος της Αναβύσσου, 14: Ο Απόλλων του Πειραιά, 15: Ο κούρος του Πτώου, 16: Κριτίου Παις. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Σύγκριση κανόνων Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Κλέοβις και Βίτων π. 600-590 π.Χ. Δελφοί Το χαμηλό μέτωπο και τα μαλλιά μοιάζουν υποδαιδαλικά όμως έχουμε φυσιοκρατική απόδοση αυτιών σώματα με υπερβολικό χτίσιμο και χοντρούς λυγισμένους βραχίονες, οι μύες αποδίδονται με αύλακες. Σχεδόν αποκαλύπτουν τον γλύπτη τους «…]μεδες Αργείος

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Μοσχοφόρος Ακρόπολης 560 π.Χ. Φορά ελαφρό ιμάτιο Γραμμικά χαρακτηριστικά Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Κούροι Ο κούρος της Βολομάνδρας. Επιτάφιο άγαλμα από τη Βολομάνδρα Αττικής. Ξεχωρίζει για τις φυσικές του αναλογίες και το ακτινοβόλο μειδίαμα. Περίπου 550 π.Χ. Απώλεια κυβικότητας –επικράτηση καμπύλης. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 1906. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ. Γιαλούρης, Ν., Ελληνική Τέχνη: Αρχαία Γλυπτά, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1994, σ. 58, εικ. 12. © ΥΠΠΟ Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Κ. Τενέας Γύρω στο 550 Κομψός, θυμίζει την πραγματική ζωή Στοιχειώδης απόδοση ανατομίας Μακριά μύτη, προτεταμένο πηγούνι Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Στάσου και κλάψε μπρος στο μνήμα του νεκρού Κροίσου που θανάτωσε ο βίαιος Άρης καθώς πολεμούσε στην πρώτη γραμμή. Κροίσος Αναβύσσου 530 π.Χ. Ρωμαλέο σώμα Ποια χαρακτηριστικά των κούρων παρατηρείτε στα αγάλματα: Κούρος Βολομάνδρας 550 π.Χ Κροίσος Αναβύσσου 530 π.Χ Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Κροίσος Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Αριστόδικος 510-500 Αγγίζει την τελειότητα Ισορροπία μελών Λεπτομέρειες πλασίματος Ενοχλητικά αδρανής Ανάπτυξη τεσσάρων πλευρών Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Παις Κριτίου 490-480 Χαλάρωση μετωπικότητας Ελαφρές ασυμμετρίες μιμούνται τον άνθρωπο Σπάει ο κατακόρυφος άξονας Λυγισμένο δεξί γόνατο Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr «Παις του Κριτίου» - Ποιες αλλαγές διακρίνετε στον κούρο αυτό σε σχέση με τους προηγούμενους; Αφού λάβετε υπόψη σας τη χρονολογία που δημιουργήθηκε το άγαλμα, δικαιολογήστε τις αλλαγές στη γλυπτική αλλά και στον πολιτισμό γενικότερα αναφέροντας: Α) τα ιστορικά γεγονότα της εποχής Β) τις επιδράσεις τους στην πορεία των Ελλήνων Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Φειδίας Η Αθηνά του Βαρβακείου, ρωμαϊκό αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς του Φειδία. Περίπου 438 π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 129. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ. © ΥΠΠΟ. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr «Αθηνά Βαρβακείου» Ο Πλούταρχος (2ος αι. π.Χ), λέει για τα έργα του Φειδία: «η μορφή τους είναι παντοτινά ανέγγιχτη από το χρόνο, σα να είχαν μέσα τους πνοή αμάραντη και μια αγέραστη ψυχή» Παρατηρώντας το άγαλμα ποια στοιχεία του πιστεύετε ότι μπορούν να τεκμηριώσουν την άποψη αυτή; Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πολεμιστής Riace Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Απόλλωνας Kassel Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Μύρων Ο Μύρων καταγόταν από τις Ελευθερές, στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας, και έγινε γνωστός για τις τολμηρές συνθέσεις του όπως ο Δισκοβόλος και το σύνταγμα της Αθηνάς και του Μαρσύα. Διακρίθηκε ως χαλκοπλάστης Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Μύρων Ο Δισκοβόλος. Ρωμαϊκό αντίγραφο χάλκινου έργου του Μύρωνα. Ο αθλητής παριστάνεται τη στιγμή ακριβώς που είναι έτοιμος να συστραφεί γύρω από τον άξονά του και να εκσφενδονίσει το δίσκο. Η ένταση της προσπάθειας αποτυπώνεται στο σώμα του με τις φουσκωμένες φλέβες και τους τεντωμένους μυς, σε αντίθεση με το γαλήνιο πρόσωπό του που προδίδει την αυτοσυγκέντρωση για την εκτέλεση της κίνησης.Περίπου 450 π.Χ. Rome, Museo Nazionale Romano 126371. © Museo Nazionale Romano, Rome. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δραστηριότητα Ο Μύρων θεωρείται από τους πρώτους καλλιτέχνες που απαλλάχτηκαν από τα δεσμά της αρχαϊκής τέχνης και την ιερατική στάση των μορφών της και έδωσε στα έργα του κίνηση και ελευθερία Στο «Δισκοβόλο» ποια πιστεύετε ότι είναι τα «σημεία» με τα οποία πετυχαίνει ο γλύπτης την κίνηση και την ελευθερία Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πολύκλειτος Ο Πολύκλειτος ο Αργείος ήταν μαζί με το Φειδία ο σημαντικότερος γλύπτης της εποχής αυτής. Κατασκεύασε και αυτός χρυσελεφάντινα αγάλματα όπως εκείνο της Ήρας για το Ηραίο του Άργους. Η σημαντικότερη προσφορά του όμως ήταν η μελέτη των αναλογιών και των συμμετριών του ανθρώπινου σώματος, που περιέγραψε στο σύγγραμμά του ο Κανών. Η επίδραση αυτού του έργου καθώς και των γλυπτών του ήταν καθοριστική για τους επόμενους αιώνες. Το έργο στο οποίο εφάρμοσε τις θεωρητικές του παρατηρήσεις ήταν ο Δορυφόρος, ο οποίος γι' αυτό συχνά αποκαλούνταν "Κανόνας". Ένα άλλο δημοφιλές έργο του, γνωστό από αντίγραφα, ήταν ο Διαδούμενος. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πολύκλειτος Δορυφόρος – Κανόνας Ο Δορυφόρος, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του Πολυκλείτου. Περίπου 440 π.Χ. Napoli, Museo Archeologico Nazionale 6011. © Museo Archeologico Nazionale, Napoli. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πολύκλειτος Διαδούμενος Ο Πολύκλειτος ήταν αδριαντοποιός κυρίως αθλητών Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πολύκλειτος Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Κίνηση σε συνδυασμό με εσωτερική δύναμη προσώπων Αυστηρός ρυθμός Κίνηση σε συνδυασμό με εσωτερική δύναμη προσώπων Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Αυστηρός ρυθμός Σημαντικές αλλαγές συνέβησαν στη γλυπτική μετά τους Περσικούς πολέμους. Καταργείται η μονολιθικότητα και η ακαμψία των μορφών και το βάρος του σώματος μετατοπίζεται στο ένα σκέλος που είναι τεντωμένο, ενώ το άλλο εμφανίζεται χαλαρό. Κατά συνέπεια χαμηλώνει το αντίστοιχο ισχύο, ο γλουτός και ο ώμος. Συνήθως γέρνει λίγο και το κεφάλι. Η νέα οργάνωση του σώματος είναι πιο φυσική και δε μοιάζει επιφανειακή, αλλά ακολουθεί τη στάση του σκελετού. Οι πρόοδοι της ιατρικής ενσωματώθηκαν στις αναπαραστάσεις φανερώνοντας ακριβείς ανατομικές γνώσεις, όπως για παράδειγμα στο λεγόμενο "παιδί του Κριτίου" από την Ακρόπολη. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Ηνίοχος Δελφών Ο Ηνίοχος των Δελφών, αφιέρωμα του Πολυζάλου, τυράννου της Γέλας, ύστερα από τη νίκη του στους Πυθικούς αγώνες το 478 ή 474 π.Χ. Δελφοί, Αρχαιολογικό Μουσείο 3484, 3520, 3540. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ. © ΥΠΠΟ. Αποδίδεται στον Πυθαγόρα από τη Σάμο. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δίας ή Ποσειδώνας; Ο Δίας ή Ποσειδώνας του Αρτεμισίου. 460-450 π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 15161. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ. © ΥΠΠΟ. Αποδίδεται στον Πυθαγόρα από τη Σάμο. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δραστηριότητες Ποια στοιχεία του «αυστηρού ρυθμού» διακρίνετε στα έργα: Ηνίοχος των Δελφών και Δίας ή Ποσειδώνας του Αρτεμισίου Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πραξιτέλης Ερμής Ο Πραξιτέλης δουλεύει ιδιαίτερα την έκφραση του προσώπου Οι μορφές του είναι ζεστές σχεδόν ανθρώπινες. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Έφηβος του Μαραθώνα 330π.Χ. Σχολή του Πραξιτέλη Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Πραξιτελικά έργα Έφηβος Μαραθώνα Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Έφηβος Αντικυθήρων Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δραστηριότητες Να παρατηρήσετε τα έργα: Δορυφόρος (Πολύκλειτος) Δισκοβόλος (Πολύκλειτος) Ερμής (Πραξιτέλης) Έφηβος Αντικυθήρων (Πραξιτελική σχολή) Παιδί του Μαραθώνα (Πραξιτελική σχολή) Ποιες ομοιότητες ή διαφορές πιστεύετε ότι υπάρχουν στο πρόσωπο = έκφραση και το σώμα τους; Ο E. Friedell αναφέρει: «Πρόκειται για μοντέλα με την αιώνια ισχύ αλλά και την εξωπραγματικότητα των οικουμενικών υποδειγμάτων». Για ποια αγάλματα πιστεύετε ότι ισχύει περισσότερο αυτό; Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Σκόπας Κεφαλή Υγείας Ο Σκόπας είναι ο γλύπτης της έντασης. Αποδίδει εξαιρετικά τον πόνο ακόμη και την έκσταση. Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δραστηριότητες Έστω ότι πρόκειται να γίνει μια έκθεση που θα περιλαμβάνει τα έργα τέχνης που εξετάζουμε Να δημιουργήσετε μία αφίσα που θα διαφημίζει την έκθεση αυτή (Η αφίσα να αποτελείται: από εικόνες που εσείς θα επιλέξετε και ένα μικρό κείμενο κατάλληλο για την περίπτωση αυτή) Συμβουλευτείτε το βιβλίο Έκφρασης – Έκθεσης σελ. 79 Παραγωγή κειμένων Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr

Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr Δραστηριότητες Να σχολιάσετε το ρόλο και τη σημασία της Αρχαϊκής τέχνης ως πυρήνα μετάβασης στην Κλασική τέχνη και τον πολιτισμό Να αιτιολογήσετε τον χαρακτηρισμό «χρυσός αιώνας του Περικλή» με κριτήριο τα έργα της κλασικής εποχής που εξετάζουμε Γιακουμάτου Τ. www.netschoolbook.gr