ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΠΣ ΑΘΗΝΑΣ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ» «Ηλεκτρονική πρόσβαση για όλους: Συνειδητοποίηση της ανάγκης δημιουργίας προσιτών ιστοσελίδων από τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες (case study)» «Ηλεκτρονική πρόσβαση για όλους: Συνειδητοποίηση της ανάγκης δημιουργίας προσιτών ιστοσελίδων από τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες (case study)» Μάθημα : Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Υπεύθυνος Καθηγητής: κ. Σαράντος Καπιδάκης Επιμέλεια εργασίας: Γεωργία Κατσίρα Αθήνα, 2005

Περιεχόμενα 1. Σκοπός της εργασίας 2. Ορισμός προσβασιμότητας 3. Προφίλ χρηστών 4. Προβλήματα μέσα από παραδείγματα 5. Κανονισμοί, Projects, Initiatives που ελέγχουν την προσβασιμότητα που ελέγχουν την προσβασιμότητα 6. Λύσεις - Προβληματισμοί

Σκοπός της εργασίας Εντοπισθεί το πρόβλημα Εντοπισθεί το πρόβλημα Αξιολογηθεί η προσβασιμότητα στις ιστοσελίδες των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών Αξιολογηθεί η προσβασιμότητα στις ιστοσελίδες των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών Σχολιαστούν τα βασικότερα εργαλεία με τα οποία, μία ιστοσελίδα γίνεται πλήρως προσβάσιμη Σχολιαστούν τα βασικότερα εργαλεία με τα οποία, μία ιστοσελίδα γίνεται πλήρως προσβάσιμη Καθορισθούν προτάσεις για περαιτέρω δράση προκειμένου να βελτιωθεί η σημασία της ανάγκης του να είναι οι ηλεκτρονικές πληροφορίες προσιτές σε όλους. Καθορισθούν προτάσεις για περαιτέρω δράση προκειμένου να βελτιωθεί η σημασία της ανάγκης του να είναι οι ηλεκτρονικές πληροφορίες προσιτές σε όλους.

Ορισμός προσβασιμότητας Η προσβασιμότητα σχετίζεται με το κατά πόσο ένα κείμενο είναι προσιτό, δηλ. η διασφάλιση ότι το Περιεχόμενο μπορεί να πλοηγηθεί, και να διαβαστεί από τον καθένα, ανεξαρτήτως τόπου, εμπειρίας και τύπου τεχνολογίας που χρησιμοποιείται. Η προσβασιμότητα σχετίζεται με το κατά πόσο ένα κείμενο είναι προσιτό, δηλ. η διασφάλιση ότι το Περιεχόμενο μπορεί να πλοηγηθεί, και να διαβαστεί από τον καθένα, ανεξαρτήτως τόπου, εμπειρίας και τύπου τεχνολογίας που χρησιμοποιείται. Η προσβασιμότητα σχετίζεται κυρίως, με τα άτομα που έχουν κάποια προβλήματα, επειδή αυτοί είναι πιο πιθανό να απογοητευθούν, αν δεν εφαρμόζονται οι γενικές αρχές για το σχεδιασμό των ιστοσελίδων.. Η προσβασιμότητα σχετίζεται κυρίως, με τα άτομα που έχουν κάποια προβλήματα, επειδή αυτοί είναι πιο πιθανό να απογοητευθούν, αν δεν εφαρμόζονται οι γενικές αρχές για το σχεδιασμό των ιστοσελίδων..

Προφίλ χρηστών που χρησιμοποιούν το Web Μπορεί να μην είναι σε θέση να δουν, να ακούσουν, να κινηθούν ή να επεξεργαστούν μερικούς τύπους πληροφοριών (Α.Μ.Ε.Α.). Μπορεί να μην είναι σε θέση να δουν, να ακούσουν, να κινηθούν ή να επεξεργαστούν μερικούς τύπους πληροφοριών (Α.Μ.Ε.Α.). Μπορεί να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση ή στην κατανόηση του κειμένου (Δυσλεκτικά). Μπορεί να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση ή στην κατανόηση του κειμένου (Δυσλεκτικά). Μπορεί να μην είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν ένα πληκτρολόγιο ή το «ποντίκι». Μπορεί να μην είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν ένα πληκτρολόγιο ή το «ποντίκι». Μπορεί να έχουν μια οθόνη μόνο για κείμενο (text only screen), ή μια μικρή οθόνη, ή μια αργή σύνδεση με το Διαδίκτυο. Μπορεί να έχουν μια οθόνη μόνο για κείμενο (text only screen), ή μια μικρή οθόνη, ή μια αργή σύνδεση με το Διαδίκτυο. Μπορεί να μην είναι σε θέση να μιλήσουν, ή να καταλάβουν με ευφράδεια τη γλώσσα, στην οποία το κείμενο γράφεται. Μπορεί να μην είναι σε θέση να μιλήσουν, ή να καταλάβουν με ευφράδεια τη γλώσσα, στην οποία το κείμενο γράφεται. Μπορεί να βρίσκονται σε μια κατάσταση, όπου τα μάτια ή τα χέρια τους να είναι απασχολημένα αλλού (π.χ. προσωρινό σπάσιμο στο χέρι, ή επίδεσμος στο μάτι). Μπορεί να βρίσκονται σε μια κατάσταση, όπου τα μάτια ή τα χέρια τους να είναι απασχολημένα αλλού (π.χ. προσωρινό σπάσιμο στο χέρι, ή επίδεσμος στο μάτι). Μπορεί να έχουν μια προηγούμενη έκδοση ενός φυλλομετρητή (browser), ή φυλλομετρητή φωνής (vocal browser) ή ένα διαφορετικό λειτουργικό σύστημα. Μπορεί να έχουν μια προηγούμενη έκδοση ενός φυλλομετρητή (browser), ή φυλλομετρητή φωνής (vocal browser) ή ένα διαφορετικό λειτουργικό σύστημα.

Στατιστική αναφορά Είναι αποδεδειγμένο ότι 52.6 εκατ. άνθρωποι, ή 1 στους 5 στην Αμερική, έχουν κάποιο πρόβλημα, το οποίο περιορίζει σε σημαντικό βαθμό την κοινωνική τους ζωή. Είναι αποδεδειγμένο ότι 52.6 εκατ. άνθρωποι, ή 1 στους 5 στην Αμερική, έχουν κάποιο πρόβλημα, το οποίο περιορίζει σε σημαντικό βαθμό την κοινωνική τους ζωή. 33 εκατ. ανθρώπων έχουν σημαντικά πρόβληματα (ιδιαίτερες ικανότητες), και έτσι δεν μπορούν να χειριστούν μόνοι τους, τις νέες τεχνολογίες!! 33 εκατ. ανθρώπων έχουν σημαντικά πρόβληματα (ιδιαίτερες ικανότητες), και έτσι δεν μπορούν να χειριστούν μόνοι τους, τις νέες τεχνολογίες!!

Παραδείγματα Οπτικών και Ακουστικών Εμποδίων Οπτικά εμπόδια: Γραφικά χωρίς τίτλους, video χωρίς υπότιτλους Γραφικά χωρίς τίτλους, video χωρίς υπότιτλους Πίνακες χωρίς σήμανση (non marked-up) Πίνακες χωρίς σήμανση (non marked-up) Δυσκολίες από τον αναγνώστη οθόνης (screen reader)[π.χ. ασυμβατότητα λογισμικού] Δυσκολίες από τον αναγνώστη οθόνης (screen reader)[π.χ. ασυμβατότητα λογισμικού] Ακουστικά εμπόδια: Έλλειψη βασικών τίτλων για το Ακουστικό Περιεχόμενο (δηλ. να υπάρχει ακουστική αναφορά στο τι είναι αυτό που ακούει ο χρήστης) Έλλειψη βασικών τίτλων για το Ακουστικό Περιεχόμενο (δηλ. να υπάρχει ακουστική αναφορά στο τι είναι αυτό που ακούει ο χρήστης)

Παραδείγματα Φυσικών και Μαθησιακών Εμποδίων Εμπόδια φυσικής πρόσβασης: Η τοποθέτηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε δυσπρόσιτα σημεία (πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά) Η τοποθέτηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε δυσπρόσιτα σημεία (πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά) Μαθησιακά Εμπόδια: Ασυνέπεια στη δομή πλοήγησης Ασυνέπεια στη δομή πλοήγησης Υπερβολικά σύνθετα και δυσνόητα προγράμματα Υπερβολικά σύνθετα και δυσνόητα προγράμματα

Λύση …. με την εξάλειψη των εμποδίων πρόσβασης και με την κατάργηση του όρου «άτομα του περιθωρίου», για τα Α.Μ.Ε.Α.

Εργαλεία Πρόσβασης στο Πολυτεχνείο της Virginia, για τις 4 μορφές εμποδίων Όραση ZoomText Extra / Closeview Ακοή OpenBook / Kurzweil 1000 JFW (Jaws) / Write-OutLoud Ομιλία Naturally Speaking / Via Voice Αφή Braille / OBR (optical bar reader) / Adaptive Kybds

Section 504 Σε αυτό το άρθρο της Πράξης Αποκατάστασης (Rehabilitation Act) του 1973, τόσο οι εργοδότες, όσο και τα Ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, είναι βασικά υπεύθυνα, ώστε να καταστήσουν όλα τα προγράμματα, τις δραστηριότητες, και τις ευκαιρίες που παρέχουν, πλήρως διαθέσιμες σε άτομα με ξεχωριστές ιδιαιτερότητες! Σε αυτό το άρθρο της Πράξης Αποκατάστασης (Rehabilitation Act) του 1973, τόσο οι εργοδότες, όσο και τα Ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, είναι βασικά υπεύθυνα, ώστε να καταστήσουν όλα τα προγράμματα, τις δραστηριότητες, και τις ευκαιρίες που παρέχουν, πλήρως διαθέσιμες σε άτομα με ξεχωριστές ιδιαιτερότητες!

WAI - Web Accessibility Initiative Προτεραιότητα – απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «αδύνατη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα Προτεραιότητα 1 – απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «αδύνατη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα Προτεραιότητα 2 - απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «δύσκολη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα Προτεραιότητα 2 - απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «δύσκολη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα Προτεραιότητα 3 - απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «λιγότερο δύσκολη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα Προτεραιότητα 3 - απομάκρυνση των εμποδίων που καθιστούν «λιγότερο δύσκολη» την πρόσβαση στην ιστοσελίδα

Η σωστή πολιτική πρόσβασης στο διαδίκτυο από τα Πανεπιστήμια Κάθε δικτυακός τόπος του Πανεπιστημίου πρέπει να συμφωνεί με το σημείο ελέγχου της 1ης προτεραιότητας του W3C, ώστε να διασφαλίσει την προσβασιμότητα της πληροφορίας. Κάθε οδηγία να συνοδεύεται από μία λίστα με τα βασικά «σημεία ελέγχου», τα οποία οι σχεδιαστές πρέπει να χρησιμοποιούν για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της 1ης προτεραιότητας

Αναλυτές της HTML και Μετατροπείς Κειμένου Bobby – Αναλυτής HTML... Εργαλεία παρόμοια με τον Βobby ελέγχουν τις ιστοσελίδες για προσβάσιμο σχεδιασμό και σωστή κωδικοποίηση Bobby – Αναλυτής HTML... Εργαλεία παρόμοια με τον Βobby ελέγχουν τις ιστοσελίδες για προσβάσιμο σχεδιασμό και σωστή κωδικοποίηση Lynx Viewer – Μετατροπέας κειμένου… Lynx Viewer – Μετατροπέας κειμένου… Ένας φυλλομετρητής που βλέπει τις ιστοσελίδες σε μορφή κειμένου (text-mode) και διευκρινίζει τι πρέπει να διαβάζει ένας «screen reader» Ένας φυλλομετρητής που βλέπει τις ιστοσελίδες σε μορφή κειμένου (text-mode) και διευκρινίζει τι πρέπει να διαβάζει ένας «screen reader» xview.html xview.html

Χρήση των site-maps Προσφέρουν ένα ευρετήριο κειμένου ή ένα χάρτη του site με συνδέσεις, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να πλοηγηθούν σωστά στις σελίδες, αντί να πρέπει να βρούν αυτό που χρειάζονται μέσα σε ένα μεγάλο site. Προσφέρουν ένα ευρετήριο κειμένου ή ένα χάρτη του site με συνδέσεις, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να πλοηγηθούν σωστά στις σελίδες, αντί να πρέπει να βρούν αυτό που χρειάζονται μέσα σε ένα μεγάλο site.

Παράδειγμα

ALT Tags Περιγράφουν πλήρως, τις εικόνες, τα video clips, τα αρχεία ήχου, κ.ά. (χρησιμοποιώντας το εναλλακτικό κείμενο, σε ετικέτα ’ALT’ στην HTML) Περιγράφουν πλήρως, τις εικόνες, τα video clips, τα αρχεία ήχου, κ.ά. (χρησιμοποιώντας το εναλλακτικό κείμενο, σε ετικέτα ’ALT’ στην HTML) χρησιμεύουν στην περιγραφεί στοιχείων που δεν είναι κείμενο χρησιμεύουν στην περιγραφεί στοιχείων που δεν είναι κείμενο

Περιγραφή video Για αυτούς που δεν μπορούν να ακούσουν, να παρέχεται υπηρεσία «text-captioning» Για αυτούς που δεν μπορούν να ακούσουν, να παρέχεται υπηρεσία «text-captioning» Για αυτούς που δεν μπορούν να δουν, να παρέχεται μία ακουστική περιγραφή του video. Για αυτούς που δεν μπορούν να δουν, να παρέχεται μία ακουστική περιγραφή του video.

Φυσική Γλώσσα Να προσδιοριστούν οι αλλαγές στη φυσική γλώσσα του κειμένου. Να προσδιοριστούν οι αλλαγές στη φυσική γλώσσα του κειμένου. Να διασφαλιστεί ότι το λογισμικό της Braille θα υιοθετήσει τους σωστούς χαρακτήρες. Να διασφαλιστεί ότι το λογισμικό της Braille θα υιοθετήσει τους σωστούς χαρακτήρες. Να βοηθήσει τους «συνθέτες φωνής» να υιοθετήσουν τη σωστή προφορά. Να βοηθήσει τους «συνθέτες φωνής» να υιοθετήσουν τη σωστή προφορά.

Σωστή Αντίθεση Χρωμάτων Τα χρώματα του φόντου με αυτά του κειμένου να κάνουν καλή αντίθεση… Τα χρώματα του φόντου με αυτά του κειμένου να κάνουν καλή αντίθεση… Όχι υπερβολικό φόντο από χρωματισμούς Όχι υπερβολικό φόντο από χρωματισμούς Newmanservices.com σε προϊδεάζει για το πώς τα χρώματα που χρησιμοποιείς στην ιστοσελίδα σου, φαίνονται σε άτομο με αχρωματοψία Newmanservices.com σε προϊδεάζει για το πώς τα χρώματα που χρησιμοποιείς στην ιστοσελίδα σου, φαίνονται σε άτομο με αχρωματοψία Newmanservices.com Το Vischeck.com χρησιμοποιείται για on line φιλτράρισμα χρώματος Το Vischeck.com χρησιμοποιείται για on line φιλτράρισμα χρώματοςVischeck.com

Παράδειγμα (1/2)

Παράδειγμα (2/2)

Εάν μετά από τις καλύτερες προσπάθειες, δεν ήταν δυνατή η δημιουργία προσβάσιμης ιστοσελίδας Να παρέχεται ένα link σε μία εναλλακτική σελίδα που χρησιμοποιεί εργαλεία W3C, είναι προσβάσιμη, και ενημερώνεται τόσο συχνά όσο και αυτή που δεν έχει καλή προσβασιμότητα (original) Να παρέχεται ένα link σε μία εναλλακτική σελίδα που χρησιμοποιεί εργαλεία W3C, είναι προσβάσιμη, και ενημερώνεται τόσο συχνά όσο και αυτή που δεν έχει καλή προσβασιμότητα (original) Σε ιδανικό επίπεδο, να χρησιμοποιούνται διεθνείς αρχές για το σχεδιασμό και τη δημιουργία ιστοσελίδων, που να καλύπτουν τις ανάγκες όλων (?!?!?!!) Σε ιδανικό επίπεδο, να χρησιμοποιούνται διεθνείς αρχές για το σχεδιασμό και τη δημιουργία ιστοσελίδων, που να καλύπτουν τις ανάγκες όλων (?!?!?!!)

Τι πρέπει να γίνει / Τι να αποφευχθεί  Εναλλακτικά κείμενα για τα video  Ευανάγνωστες ιστοσελίδες  Χρήση σωστής σύνδεσης  αποφυγή “click here”  Παροχή εναλλακτικών τρόπων για πρόσβαση στην πληροφορία  Βάση στα διεθνή πρότυπα  Παροχή κειμένου για ήχο και video  Προσεχτική χρήση χρωμάτων Αυθαίρετες ετικέτες Αυθαίρετες ετικέτες Γραφικά Γραφικά Πολυμέσα χωρίς εναλλασόμενο περιεχόμενο Πολυμέσα χωρίς εναλλασόμενο περιεχόμενο

Η προσβασιμότητα δεν εξαρτάται από έναν απλά, καλό σχεδιασμό της ιστοσελίδας, αλλά κυρίως, από το αν οι σχεδιαστές έλαβαν υπόψη τους, όλα τα παραπάνω …

Η καλύτερη στιγμή για τη θεωρία, είναι η εφαρμογή της στην πράξη… Ν. Καζαντζάκης

Ευχαριστώ για την προσοχή σας…