Κριτικός Γραμματισμός

Το υλικό της παρουσίασης προέρχεται από τις εισηγήσεις των Κ. Ντίνα, καθηγητή γλωσσολογίας Π.Δ.Μ. Σ. Χατζησαββίδη, καθηγητή γλωσσολογίας ΑΠΘ Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Γραμματισμός και γραμματισμοί Γραμματισμός (literacy): σύνδεση με τον αλφαβητισμό για πολλά χρόνια Εκμάθηση ανάγνωσης – γραφής: τεχνική διαδικασία (σχολείο) Εποχή ρομαντισμού – αρχές 20ου αιώνα: σύνδεση γραμματισμού με τη λογοτεχνία και τους τρόπους γραφής της

Γραμματισμός Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Αλλαγή του περιεχομένου Αποστασιοποίηση από γλώσσα και λογοτεχνία Κοινωνικές διαστάσεις – στην υπηρεσία της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης

Γραμματισμός Γραμματισμός = σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων στη γραφή και την ανάγνωση, που επιτρέπουν σε ένα άτομο να εμπλακεί στις εγγράμματες δραστηριότητες της ομάδας του. [UNESCO, 1956] Γραμματισμός = τρόπος προετοιμασίας του ανθρώπου για ένα κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό ρόλο, που ξεπερνά το επίπεδο των βασικών γνώσεων γραφής και ανάγνωσης. [Παγκόσμια Συνέλευση Υπουργών Παιδείας, 1965]

Γραμματισμός Γραμματισμός = σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων σχετικών με τη γραφή, την ανάγνωση και τον υπολογισμό, που είναι απαραίτητες για την ενεργητική συμμετοχή του ατόμου στην κοινωνική ζωή και του επιτρέπουν την απόκτηση και ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων. [Γραφείο Εκπαίδευσης Η.Π.Α.]

Γραμματισμός Γραμματισμός = σύνολο δεξιοτήτων ανάγνωσης που επιτρέπουν στο άτομο να κινείται με επιτυχία στον χώρο εργασίας του και άνετα μέσα στην κοινωνία κατανοώντας μηνύματα και εκφράσεις που συναντά μπροστά του. [Κίνηση «Δικαίωμα στο διάβασμα», 1986]

Γραμματισμός Γραμματισμός = ικανότητα ελέγχου της ζωής και του περιβάλλοντος διά του λόγου, με τρόπο ορθολογικό. [Traves, 1992] Γραμματισμός = μια κοινωνική πρακτική. [Barton & Hamilton, 2000]

Και οι γραμματισμοί Αναδυόμενος Συμβατικός Οικογενειακός Λειτουργικός Σχολικός Πολιτιστικός Ψηφιακός Κριτικός

Κριτικός γραμματισμός Η πιο σύγχρονη τάση στη γλωσσική διδασκαλία ΚΓ: μια γλωσσο-διδακτική πρόταση –ομπρέλα κάτω από την οποία αναπτύσσονται διάφορες τάσεις Για τον κριτικό γραμματισμό ο λόγος είναι ένας κοινωνικά αποδεκτός συνδυασμός ανάμεσα σε τρόπους που χρησιμοποιούμε τη γλώσσα, που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, πιστεύουμε, αξιολογούμε και δρούμε

Εκφάνσεις ΚΓ Γλωσσολογική Για τη δημιουργία της πρωτοστατεί μια ομάδα γλωσσολόγων που στηρίζονται ουσιαστικά στο έργο του M. A. K. Halliday Αναπτύχθηκε αρχικά στην Αυστραλία και μεταφέρθηκε αργότερα στην Αγγλία. Επίδραση από μαρξιστική φιλοσοφία και Κριτική Γλωσσολογία Αφετηρία και σκοπός: προσπάθεια συγκρότησης πλαισίου αρχών για την κατάκτηση δεξιοτήτων γραμματισμού και απώτερο στόχο τη γλωσσική αλλά και κοινωνική ενδυνάμωση.

Εκφάνσεις ΚΓ Παιδαγωγική Για τη δημιουργία της πρωτοστατεί μια ομάδα παιδαγωγών και κοινωνιολόγων που στηρίζονται ουσιαστικά στο έργο του P. Freire. Αναπτύχθηκε αρχικά στη Βραζιλία και μεταφέρθηκε αργότερα στις Η.Π.Α. Επίδραση από μαρξιστική φιλοσοφία και Κριτική Παιδαγωγική Αφετηρία και σκοπός: συμβολή στη βοήθεια των μεγάλων ομάδων αναλφάβητων στη Βραζιλία.

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Είναι ένα πρόγραμμα με το οποίο οργανώνουμε και διδάσκουμε τη γλώσσα με στόχο να αναδείξουμε το πώς μέσα από τη γλώσσα μεταδίδουμε ή αμφισβητούμε κυρίαρχα νοήματα Προτείνει τρόπους επεξεργασίας αυθεντικών κειμένων, δίνοντας έμφαση στο πώς τα κείμενα λειτουργούν σε σχέση με την κοινωνική πραγματικότητα: τι ιδεολογικές θέσεις μεταδίδουν, τι υπονοούν….

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Ο ΚΓ πηγαίνει πέρα από τη συμβατική κριτική σκέψη, εστιάζοντας σε θέματα που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι κριτικά εγγράμματοι μαθητές υιοθετούν μια κριτική στάση, αναζητώντας ποια άποψη για τον κόσμο προωθεί το κείμενο και αν βρίσκουν οι ίδιοι την άποψη αυτή αποδεκτή Πρόγραμμα Γλωσσικής Διδασκαλίας του Ontario του Καναδά

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Ο ΚΓ δεν αποδέχεται ως φυσικούς τους κυρίαρχους θεσμούς και λόγους, αλλά τους θέτει σε αμφισβήτηση. Κριτική σημαίνει να ανακαλύπτουμε πώς λειτουργεί κάτι, να μην παίρνουμε τα πράγματα ως δεδομένα, αλλά να κοιτάμε κάτω από την επιφάνειά τους, να θέτουμε ερωτήσεις του τύπου:

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Γιατί υπάρχει ή συμβαίνει αυτό; Ποιος είναι ο σκοπός του; Τα συμφέροντα ποιου υπηρετεί; Τα συμφέροντα ποιου υπονομεύει; Πώς λειτουργεί; Είναι απαραίτητο να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο ή θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά ή καλύτερα; Bayhham 1992

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Είναι η ικανότητα να διαβάζει κανείς τα κείμενα με έναν ενεργό, στοχαστικό τρόπο ώστε να κατανοήσει καλύτερα την εξουσία, την ανισότητα και την αδικία στις ανθρώπινες σχέσεις [University of North Carolina] Περιλαμβάνει την κριτική ανάγνωση και σκέψη για την ταυτότητα και την πρόθεση του συγγραφέα, καθώς και το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο στο οποίο γράφτηκε το κείμενο.

Κριτικός γραμματισμός: Ορισμοί Επιτρέπει στους μαθητές να είναι ενεργοί και «αμφισβητίες» συμμετέχοντες, ώστε να ανταποκριθούν σε κείμενα όλων των τύπων Παρέχει στους μαθητές έναν φακό, μέσω του οποίου μπορούν να εξετάζουν κριτικά τα γραπτά κείμενα, να αμφισβητούν την πρόθεση και το περιεχόμενό τους, καθώς και να παίρνουν την περισσότερη απόλαυση και το βαθύτερο νόημα από το κείμενο Connecting Practice and Research: Critical Literacy Guide

Κριτικός γραμματισμός: σκοπός Η εκπαίδευση θα πρέπει να δημιουργεί πολίτες με κριτικό πνεύμα, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν τον κόσμο αλλά και να παρεμβαίνουν στην κοινωνία και να την διαμορφώνουν. Ενδιαφέρει Όχι μόνο η ανάπτυξη της ικανότητας χειρισμού από τους μαθητές διαφόρων ειδών και τύπων λόγου Αλλά και η απόκτηση βαθιάς γνώσης για την γλώσσα Η συνειδητοποίηση της δυναμικής των νοημάτων των διαφόρων τύπου λόγων Η κατανόηση των μεθόδων με τις οποίες κατασκευάζεται η γνώση και ειδικότερα η σχολική γνώση

Κριτικός γραμματισμός: αρχές Απώτερος σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας είναι η συνδιαμόρφωση των μαθητών σε κριτικά υποκείμενα Δίνει έμφαση στην καλλιέργεια του τρόπου που η γλώσσα δομεί ποικίλα κείμενα αλλά και στην ανάδειξη των πρακτικών μέσω των οποίων διαπραγματευόμαστε τα κείμενα Στόχος είναι η συνεργασία όλων των μελών της σχολικής κοινότητας στην παραγωγή και τη διαπραγμάτευση νοημάτων που τους αφορούν Δίνεται έμφαση στη διερεύνηση της δημιουργικότητας των μαθητών μέσω της εμπλοκής τους με ποικίλες κειμενικές πρακτικές.

Σας ευχαριστώ Ι. Κανδήλα Σας ευχαριστώ Ι. Κανδήλα