ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ –ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ

Η Παιδική Κακοποίηση με αριθμούς…….. Η ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ 3.500 ΘΑΝΑΤΟΥΣ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ (ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ UNICEF) Επίσης 500.000.000 με 1.500.000 Παιδιά πέφτουν θύματα βίας κάθε χρόνο ενώ 275.000.000 βιώνουν τη βία μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Σύμφωνα με τον ξενώνα Ελιζα S.O.S 28.000 ελληνόπουλα έπεσαν θύματα σωματκής και σεξουαλικής κακοποίησης το 2010. Τα 7.500 είναι κάτω των 5 ετών, το 8%, όσων κακοποιούνται σωματικά από γονείς και συγγενείς μένουν ανάπηρα, το 6% των βαριά τραυματισμένων υποκύπτουν και τα μισά δεν ξεπερνούν ποτέ τα ψυχολογικά τραύματα.

Η Παιδική Κακοποίηση με αριθμούς…….. Το διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2011 η γραμμή SOS 1056 δέχτηκε 383 καταγγελίες για κακοποίηση-παραμέληση 770 ανηλίκων. Το 48% των καταγγελιών αφορούσε παραμέληση ανηλίκου, το 44% σωματική κακοποίηση, ακολουθεί η σεξουαλική κακοποίηση με 3% όπως και η εξώθηση στη ζητιανιά, η συναισθηματική κακοποίηση με 2% και η εγκατάλειψη με 1%.Οι γονείς ως θύτες είναι το 39% των περιπτώσεων, το 38% μόνη η μητέρα, το 17% μόνο ο πατέρας και το 6% άλλο άτομο.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο ένας ή περισσότεροι ενήλικες που έχουν την ευθύνη της φροντίδας ενός παιδιού, προκαλούν ή επιτρέπουν να προκληθούν στο παιδί σωματικές κακώσεις ή συνθήκες στέρησης σε τέτοιο βαθμό, ώστε συχνά να επιφέρουν διαταραχές σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής ακόμα και το θάνατο.

ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Σωματική κακοποίηση Ψυχολογική κακοποίηση-Συναισθηματική κακοποίηση Παραμέληση Σεξουαλική κακοποίηση-Αιμομιξία Αποστέρηση τροφής Προμελετημένη δηλητηρίαση

Θεωρητικές ερμηνείες της παιδικής κακοποίησης Κοινωνιολογική Προσέγγιση (κοινωνικοί θεσμοί λχ.πειθαρχία) Ψυχολογική προσέγγιση (προσωπικότητα γονιών) Ακόμη Οικονομικοί λόγοι-δυσκολίες γονέων (κακοποιητικό τραύμα στο κεφάλι)

Σεξουαλική κακοποίηση Πρόκειται για τη χρησιμοποίηση παιδιού από ενήλικα ή και συνομήλικο για σεξουαλική ηδονή και ικανοποίηση. Μορφές σεξουαλικής κακοποίησης με άγγιγμα Χωρίς άγγιγμα

Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στην οικογένεια Αιμομικτική σχέση Αιμομιξία Εντοπίζεται και αποκαλύπτεται δυσκολότερα από άλλες μορφές κακοποίησης. Οι περιπτώσεις υψηλού κινδύνου κακοποίησης βρίσκονται μέσα στην οικογένεια. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι επαναλαμβανόμενη 8:10 φορές.

Οικογενειακή βία Το σύνδρομο του αμέτοχου θεατή Οι ενέργειες ή οι απειλές από ένα άτομο ενάντια σε ένα άλλο μέλος της οικογένειας. Ως «σύνδρομο του αμέτοχου θεατή» ορίζεται η έκθεση του παιδιού για μακρό χρονικό διάστημα σε διάφορες μορφές ενδο-οικογενειακής βίας χωρίς το ίδιο να υφίσταται σωματική κακοποίηση.

Η οικογένεια πυρήνας υψηλού κινδύνου-παράγοντες Μέλος της οικογένειας πρώην θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Προβλήματα στις σεξουαλικές σχέσεις του ζευγαριού. Άγαμη μητέρα. Προβλήματα υγείας στους γονείς (πχ. άρρωστη μητέρα). Παρουσία πατριού ή συντρόφου μητέρας. Χαμηλό κοινωνικό-μορφωτικό επίπεδο γονιών, δεν εξαιρούνται τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Σύγχυση οικογενειακών ρόλων και η απουσία ορίων. Η παρουσία κάποιας ψυχοπαθητικής προσωπικότητας. Εσωστρεφείς οικογένειες.

Η στάση των μελών της οικογένειας (μητέρας και θύματος) Τυπικός δράστης είναι ο πατέρας, θύματα τα κορίτσια. Τελευταία διερευνώνται και περιπτώσεις κακοποίησης αγοριών από τις μητέρες. Η μητέρα συνήθως γνωρίζει τι συμβαίνει, αλλά σιωπά και συμβάλλει στην απόκρυψη του προβλήματος. Τα παιδιά- θύματα με τη σιωπή τους προστατεύουν το δράστη και όλη την οικογένεια.

Ψυχολογική-συναισθηματική κακοποίηση λεκτική κακοποίηση Πρόκειται για πράξεις, συμπεριφορές και παραλείψεις οι οποίες εμπεριέχουν συστηματική Απόρριψη Εκφοβισμό Απομόνωση Εκμετάλλευση Υποτίμηση Αποθάρρυνση Παραμέληση Το είδος αυτό της κακοποίησης δεν εντοπίζεται εύκολα

Χαρακτηριστικά ψυχολογικής κακοποίησης Έλλειψη επαίνου και ενθάρρυνσης. Έλλειψη άνεσης και αγάπης. Έλλειψη ψυχολογικής σύνδεσης. Έλλειψη συνεχούς φροντίδας. Υπερπροστατευτική και κτητική συμπεριφορά ενός γονέα που δεν επιτρέπει στο παιδί να έχει κοινωνική επαφή και δραστηριότητα με τους φίλους του. Εξαναγκασμός παιδιού σε άθλια μεταχείριση.

Παραμέληση Πρόκειται για συστηματική: Κακή σίτιση ή στέρηση τροφής, Δυστροφία μη οργανικής αιτιολογίας, Κακή υγιεινή, ακατάλληλη ένδυση, Εγκατάλειψη, Ασταθής σχολική φοίτηση ή εγκατάλειψη του σχολείου,

Παράταση της παραμονής στο σχολείο χωρίς συγκεκριμένο λόγο, Συνεχής κόπωση, απάθεια ή ύπνος μέσα στην τάξη, Το παιδί αναφέρει ότι δεν υπάρχει κανείς για να το φροντίζει, Χρήση οινοπνευματωδών ή τοξικών ουσιών από το παιδί

Σχολικός εκφοβισμός Σωματική επίθεση Συναισθηματική επίθεση Λεκτική επίθεση Σεξουαλικός εκφοβισμός Ηλεκτρονικός εκφοβισμός Παρατηρώ τις συμπεριφορές που εμφανίζει το παιδί και παρεμβαίνω ανάλογα.

Συνηθέστερα σωματικά τραύματα Μώλωπες Σημάδια από δυνατό σφίξιμο Σημάδια από δάγκωμα Εγκαύματα σοβαρά ή ελαφρά Τραύματα λόγω βύθισης σε νερό Δηλητηρίαση Τραύματα οστών και κλειδώσεων Εσωτερικά σωματικά τραύματα

Χαρακτηριστικά συμπεριφοράς Παιδί θλιμμένο και απομονωμένο Με παραβατική συμπεριφορά Επιθετικότητα Χαμηλή αυτοεκτίμηση Αισθήματα στιγματισμού Δυσκολία ανάπτυξης στενών διαπροσωπικών σχέσεων και ομαλής σεξουαλικής ζωής Πρόωρο ξεκίνημα σεξουαλικών επαφών Εγκυμοσύνες στην εφηβεία Σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι Φορείς σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων

Τα παιδιά που υφίστανται κακοποίηση δεν μιλούν… γιατί…. Είναι πολύ μικρά Απειλήθηκαν ή δωροδοκήθηκαν Νιώθουν μπερδεμένα Φοβούνται ότι κανείς δεν θα τα πιστέψει Νιώθουν ενοχές ή ότι είναι «κακά» παιδιά Ανησυχούν μήπως δημιουργηθούν προβλήματα στα ίδια ή εκείνους που αγαπούν.

Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιπτώσεις της Παιδικής Κακοποίησης Η ηλικία και η ψυχολογική κατάσταση του παιδιού Η διάρκεια της κακοποίησης Σοβαρότητα Σχέση με αυτόν που κακοποιεί Επίπεδο απειλών

Πρόληψη Πρωτογενής (επίπεδο ζωής, εκπαίδευση, αλλαγή στάσεων, προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού) Δευτερογενής (εντοπισμός οικογενειών και παιδιών που βρίσκονται σε ομάδες «υψηλού κινδύνου») Τριτογενής (ασχολία με παιδιά που έχουν ήδη κακοποιηθεί)

Αποτελέσματα παρεμβάσεων στην οικογένεια 40% των γονέων θα βελτιωθούν σημαντικά 40% θα σταματήσουν την σωματική αλλά όχι την ψυχολογική κακοποίηση 20% Δεν θα αλλάξει ποτέ και υπάρχει ανάγκη απομάκρυνσης του παιδιού

Ο ρόλος του σχολείου Προγράμματα Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης στο πλαίσιο της Αγωγής Υγείας, Άλλα προγράμματα προαγωγής υγείας (ΚΕΘΕΑ) Καθώς και μέσα από την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Τέτοια προγράμματα θα πρέπει να έχουν ως κεντρικό άξονα να ενισχύσουν: Την ενημέρωση των παιδιών σχετικά με τις ευθύνες και τα όρια της γονικής φροντίδας καθώς και άλλων ενηλίκων που σχετίζονται μαζί τους ή/ και αναλαμβάνουν τη φύλαξή τους, Τη γνώση τους για το δικό τους σώμα, το είδος και την καταλληλότητα των σχέσεων διάφορων μορφών, Την ενημέρωσή τους για την έκταση και τη αξία των δικαιωμάτων τους και της αξίας του εαυτού τους, Τη γνώση τους σχετικά με την ύπαρξη και τη φύση της σεξουαλικής παραβίασης και ποιοι θα μπορούσαν να διαπράξουν τέτοιες πράξεις, Τις στρατηγικές των παιδιών για αποφυγή της παραβίασης ή πώς να αναζητούν βοήθεια και στήριξη

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Συγκεκριμένα, ο εκπαιδευτικός χρειάζεται: Να είναι ανοιχτός και διαθέσιμος για να μιλήσει το παιδί. Να δείξει κατανόηση. Να καλλιεργήσει κλίμα εμπιστοσύνης ώστε να μπορεί να σπάσει τον κώδικα μυστικότητας (ορισμένα κακά «μυστικά» πρέπει να αποκαλύπτονται). Να ζητήσει βοήθεια από κάποιο ειδικό. Να ενημερώσει τον Διευθυντή του Σχολείου και τέλος να καταγγελθεί το περιστατικό ή ακόμα και η υποψία κακοποίησης του παιδιού στις αρμόδιες υπηρεσίες.

Τα παιδιά ξέρουν ότι.. Το σώμα και το μυαλό είναι δικά τους και όλοι οι άλλοι πρέπει να τα σέβονται. Μπορούν να λένε «όχι» Φεύγουν μακριά από κάποιον που τα φοβίζει. Μπορούν να μιλούν για τους φόβους τους στους γονείς τους. Δεν ακολουθούν αγνώστους. Πρέπει να βρουν κάποιον που να εμπιστεύονται (δάσκαλος) Πρέπει να καλούν στο 1056 για να ζητήσουν συμβουλή, υποστήριξη, βοήθεια. 25

Θεσμοί αντιμετώπισης του φαινομένου Εισαγγελία Ανηλίκων, Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, Παιδικά Νοσοκομεία, Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), Συνήγορος του παιδιού: Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού

Γραμμές βοήθειας Εθνικής Γραμμής sos 1056, Προς το «Χαμόγελο του Παιδιού» μέσω: Εθνικής Γραμμής sos 1056, Εθνικού Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και Θύματα Εκμετάλλευσης Παιδιά, Των σπιτιών για τη φιλοξενία παιδιών θυμάτων , Κέντρων Κοινωνικής & Ψυχολογικής Στήριξης, Του Τμήματος Ενημέρωσης Μαθητών, Εκπαιδευτικών και Γονέων Εκπαιδευτικοί, Οργανισμοί για την σεξουαλική κακοποίηση Oμπρέλα S.O.S

Ιστοσελίδες με υλικό 1) Βιβλία για τη σχολική βία- σχολικό φόβο http://www.bookbook.gr/index.php?option=com_collection&task=showlist&listid=127&Itemid=178 2)Ειδικός ιστοχώρος για δράσεις κατά της Βίας http://www.antibullyingnetwork.gr/ http://www.obrela.gr/articles/Et_MKO_WHO_Biblio http://www.ich-mhsw.gr/uploads/articles

Όταν ένα παιδικό Χαμόγελο σβήνει Ο κόσμος σκοτεινιάζει

Βιβλιογραφία Πρόληψη Παιδικής Κακοποίησης:Οδηγός δράσης και Τεκμηρίωσης (2006), Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, www.ombrela.gr, World Health Organization,, Παρασκευή Παναγοπούλου, Παιδική Κακοποίηση (2007) INTERREG IIIA, Δ. Μπαλούρδος, Ε. Φρονίμου Πρόληψη Κακοποίησης και Παραμέλησης των Παιδιών: καλές πρακτικές (2011) , ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ, http://www.hamogelo.gr/53.1/Kataggelies-gia-poidia-thymata-kakopoihshs---paramelhshs www.unicef.gr/pdfs/Children_in_Greece_2012