Το προπατορικό αμάρτημα Βλαχάκης Γιώργος Ζούκα Κασσιανή Κολτούκη Χριστίνα Κολτσίδα Άρτεμις

Ο μύθος του Αδάμ και της Εύας Ανάμεσα σε μυριάδες υπάρξεις που αναπνέουν και κινούνται μέσα στο σύμπαν ζούμε κι εμείς, οι άνθρωποι. Τόσο όμοιοι μεταξύ τους αλλά και τόσο διαφορετικοί! Σύμφωνα με τη διήγηση της Γενέσεως είμαστε τα μόνα πλάσματα που δημιουργηθήκαμε ως εικόνα του Θεού. Μόνο εμείς δηλαδή μπορούμε να συνειδητοποιούμε τη σημασία της ζωής: Να αναγνωρίζουμε ότι μας χαρίστηκε για να την κάνουμε ολοένα και καλύτερη, να τη μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας και με τα άλλα ζωντανά πλάσματα, να συναισθανόμαστε την ομορφιά της , να επιλέγουμε ελεύθερα ποιους δρόμους θα ακολουθήσουμε, να καταλαβαίνουμε ότι ο πραγματικός προορισμός του ανθρώπου είναι να σχετιστεί με το Θεό και να του μοιάσει όσο γίνεται περισσότερο.

ΑΔΑΜ Είναι ο γενάρχης του ανθρώπινου γένους, ο πρώτος άνθρωπος. ο όνομα Αδάμ δόθηκε από την Αγία Γραφή στον πρώτο άνθρωπο. Το όνομά του στα εβραϊκά σημαίνει "άνθρωπος" ή "ανθρώπινο γένος", και έχει κοινή ρίζα με τη λέξη "γη" (αδαμά). Στην Καινή Διαθήκη αρκετές φορές γίνονται υπαινιγμοί του Αδάμ, του πρώτου ανθρώπου, αν και δεν αναφέρεται το όνομά του. Μάλιστα λόγω του ότι δημιουργήθηκε και δεν είχε πατέρα και μητέρα αναφέρεται ως "υιός του Θεού". Ο Αδάμ, ως ο πρώτος άνθρωπος, Δημιουργήθηκε την έκτη μέρα της Δημιουργίας και ήταν το τελευταίο έργο της Δημιουργίας του Θεού. Τον δημιούργησε κατ' εικόνα και ομοίωση Του, έχοντας πνεύμα, ψυχή και σώμα και τον ευλόγησε. Ο Θεός τον έπλασε από "χώμα της γης" και του έδωσε ζωή φυσώντας μέσα του. Τον τοποθέτησε στον παράδεισο, στον κήπο της Εδέμ όπως ονομάζεται και η τροφή του αποτελούνταν από τους καρπούς των δέντρων. Ο Θεός είπε ότι "δεν είναι καλό να είναι μόνος ο Αδάμ", και έπλασε την πρώτη γυναίκα από τα πλευρά του Αδάμ, για να είναι βοηθός του. Ο Θεός έφερε όλα τα ζώα και τα πτηνά μπροστά στον Αδάμ για να τους δώσει όνομα. Ο Αδάμ έζησε για άγνωστο χρονικό διάστημα χωρίς αμαρτία αφού ο Θεός τον δημιούργησε τέλειο άνθρωπο, δίνοντας του όμως απόλυτη ελευθερία να μπορεί να επιλέξει το καλό ή το κακό. Ο Θεός του είχε επιτρέψει να τρώει καρπούς από όλα τα δέντρα, εκτός από του "δέντρου της γνώσεως του καλού και του κακού", από το οποίο δεν έπρεπε να τρώνε ούτε να το αγγίζουν γιατί θα γίνονταν θνητοί και θα πέθαιναν. Δυστυχώς ο Αδάμ παρέβη την εντολή του Θεού, και αφού απατήθηκε από την Εύα, αμάρτησε, φέρνοντας την κατάρα του Θεού πάνω σ' αυτόν αλλά και σε όλο το ανθρώπινο γένος. Έτσι μέσω της πράξης των πρωτοπλάστων, γνωστότερη ως "προπατορικό αμάρτημα", ήρθε στον κόσμο ή αμαρτία και ο θάνατος και όλοι οι άνθρωποι καταστάθηκαν αμαρτωλοί. Για για την ανυπακοή του ο Θεός τον έδιωξε από τον κήπο της Εδέμ, και τον καταράστηκε λέγοντας του πως θα τρώει από τους καρπούς της γης με κόπο και μόχθο, και με τον ιδρώτα του προσώπου του, και πως θα ξαναγυρίσει στη γη από τη οποία προήρθε.

ΕΥΑ Είναι η πρώτη γυναίκα και ο δεύτερος άνθρωπος που δημιουργήθηκε από το Θεό, μετά τον πρωτόπλαστο Αδάμ. Το όνομά της δόθηκε από τον σύζυγό της Αδάμ μετά την πτώση, γιατί "ήταν η μητέρα πάντων των ζώντων". Το όνομά της σημαίνει "χορηγός ζωής" ή "ζωή". Πλάστηκε κατά την έκτη μέρα της δημιουργίας από την πλευρά του Αδάμ την οποία πήρε ο Θεός όταν αυτός κοιμόταν. Γι' αυτό και στα εβραϊκά ονομάστηκε "Χαββά" δηλαδή "ανδρίς", ότι δηλ. από τον άνδρα πάρθηκε, ενώ η μετάφραση των Εβδομήκοντα την ονομάζει "γυνή". Ο τρόπος με τον οποίο πλάστηκε η Εύα μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη σχέση και την ιερότητα του γάμου, σχέση η οποία υπερβαίνει και αυτή που υπάρχει μεταξύ γονέων και παιδιών. Κατά το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου της Γένεσης, η Εύα παραπλανήθηκε από το φίδι, το οποίο την έπεισε να φάει από τον καρπό του δέντρου που βρισκόταν στη μέση του παραδείσου, παρά την απαγόρευση του Θεού. Έπεισε μάλιστα να κάνει το ίδιο και ο Αδάμ. Για την παρακοή της ο Θεός την τιμώρησε λέγοντας ότι "...θα γεννάς με πόνους τα παιδιά σου", αν και προηγουμένως την παρηγόρησε λέγοντας ότι "το σπέρμα της γυναίκας θα συντρίψει το κεφάλι του φιδιού”. Η Εύα είχε δύο γιους, τον Κάϊν και τον Άβελ. Λόγω όμως της δολοφονίας του Άβελ από τον Κάϊν απέκτησε στη θέση του άλλο γιο, το Σηθ. Όταν γέννησε το Σηθ ήταν 130 ετών, ενώ στα 930 χρόνια που έζησε, είδε την κακία να αυξάνει στη γη λόγω της αμαρτίας που είχε εισέλθει στον κόσμο, μέσω της δικής του παρακοής προς το Θεό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη των πρωτοπλάστων, Αδάμ και Εύα, την Κυριακή προ του Χριστού Γεννήσεως μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου εκάστου έτους.

Η εικόνα του φιδιού είναι μία εικόνα που περιγράφει τον πειρασμό, ο οποίος φωλιάζει ύπουλα στην ψυχή του ανθρώπου σπέρνοντας αμφιβολία και δυσπιστία προς το δημιουργό Θεό. Φτάνει μάλιστα μέχρι το σημείο να αντιστρέφει την αλήθεια, παρουσιάζοντας τον άνθρωπο να κινδυνεύει από το Θεό. Ο διάλογος του φιδιού με τη γυναίκα μας θυμίζει το διάλογο που ο καθένας ανοίγει με τον εαυτό του πριν πάρει μια μεγάλη απόφαση. Και ο απαγορευμένος καρπός που τελικά γεύονται οι άνθρωποι είναι η απόφαση που πήραν ελεύθερα. Αποφασίζουν δηλαδή να ζήσουν στηριγμένοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις, μακριά από την προστατευτική αγάπη του Θεού που χαρίζει τη ζωή. Στη θεολογική γλώσσα, όταν αναφερόμαστε σ' αυτή τη διήγηση, μιλάμε για πτώση. Πράγματι ο άνθρωπος απέτυχε, ξέπεσε, αμάρτησε. Διέκοψε τη σχέση του με το Θεό. Όμως μια τέτοια άρνηση της θεϊκής αγάπης επηρεάζει και όλες τις άλλες σχέσεις του. Κι αυτές ξεπέφτουν. Έτσι, όλες οι χαρές της ανθρώπινης ζωής, η γέννηση, η συζυγική σχέση, η εργασία γίνονται πόνος, καταπίεση και βάσανα.

Η πτώση των πρωτοπλάστων Το προπατορικό αμάρτημα είναι η αποτυχία των πρωτοπλάστων να κάνουν σωστή χρήση της ελευθερίας τους με αποτέλεσμα να χωριστούν από το Θεό. Η αστοχία τους αυτή άλλαξε οριστικά τη ζωή τους. Έχασαν την επικοινωνία με το Θεό Πατέρα και γίνεται δύσκολο το να του μοιάσουν, αφού δεν ακολούθησαν το δικό του δρόμο. Δεν μπορούσαν πια ν' απολαμβάνουν τη χαρά της πιο όμορφης και μοναδικής σχέσης, να συναντούν το Θεό και να συνομιλούν μαζί του. Καταλαβαίνουν πως είναι γυμνοί. Γυμνότητα δε σημαίνει μόνο έλλειψη ρούχων, αλλά και έλλειψη προστασίας εφοδίων, αισθημάτων, χαρισμάτων και αρετών. Εκείνος που είναι ή αισθάνεται γυμνός ντρέπεται, φοβάται γιατί νιώθει αδύναμος και μόνος. Προσπαθεί όπως όπως να καλύψει τη γύμνια του. Έτσι ένιωσαν και οι πρωτόπλαστοι και προσπάθησαν να καλύψουν τη γύμνια τους με φύλλα συκιάς. Όμως η αγάπη του Θεού είναι απέραντη. Ανοίγει, λοιπόν διάλογο με τον Αδάμ και την Εύα, μήπως αυτό τους βοηθήσει να καταλάβουν το σφάλμα τους.Και οι πρωτόπλαστοι, αντί να αναγνωρίσουν το λάθος που έκαναν, όταν αγνόησαν τη συμβουλή και εμπιστεύτηκαν το διάβολο, θεώρησαν τελικά υπεύθυνο το δημιουργό και ευεργέτη τους, το Θεό, και εμμένουν στην επιλογή τους. Και παρόλο που μόνοι τους επέλεξαν και αποφάσισαν, δεν ανέλαβαν, την ευθύνη τους. Αυτό είναι πτώση και σημαίνει, πτώση από το επίπεδο κοινωνίας με το Θεό στο επίπεδο της επικοινωνίας με το διάβολο. Έτσι μπήκε ο θάνατος και η φθορά στη ζωή του ανθρώπου. Η διατάραξη της σχέσης του ανθρώπου με το Θεό έχει αντίκτυπο και στο περιβάλλον του. Η σχέση με τους συνανθρώπους του δεν είναι πια η ίδια. Την αγάπη και την ομοψυχία διαδέχονται η έχθρα και η διαίρεση, τη συντροφικότητα και την ισότητα, η αποξένωση και η ανισότητα. Ο άνθρωπος παύει να είναι ο οικονόμος της Δημιουργίας, αυτός που την προστατεύει. Αντίθετα, την εκμεταλλεύεται και την καταστρέφει. Η εργασία του δεν είναι πια χαρά και απόλαυση, αλλά μόχθος και άγχος.

Ο άνθρωπος πριν την πτώση και μετά την πτώση Οι συνέπειες της απομάκρυνσης του ανθρώπου από το Θεό ήταν πάρα πολύ σοβαρές. Χάθηκε η αθωότητα, η χαρά, η ζωή κοντά στο Θεό. Ο άνθρωπος από δικό του λάθος γνώρισε τον πόνο, το φόβο, τη λύπη, το θάνατο. Η ουσία λοιπόν της αμαρτίας των πρωτοπλάστων, αλλά και κάθε αμαρτίας, είναι αυτή η άρνηση της κοινωνίας με το Θεό. Αν συγκρίνουμε τη ζωή του ανθρώπου πριν και μετά την πτώση, μπορούμε να καταλάβουμε ποιες ήταν οι συνέπειες της ανθρώπινης παρακοής στο θείο θέλημα. Πρώτα επικοινωνούσε άμεσα και ελεύθερα με το Θεό. Τώρα Τον φοβάται και κρύβεται. Πρώτα ήταν ντυμένος με την αθωότητα του και δεν ένιωθε γυμνός. Τώρα βλέπει τη γυμνότητά του σαν αδυναμία και προσπαθεί να τη σκεπάσει. Πρώτα οι πρωτόπλαστοι ήταν ενωμένοι με την αγάπη, ήταν σαν ένας άνθρωπος. Τώρα ξεχωρίζουν και ο ένας ρίχνει τις ευθύνες στον άλλον. Ο κόσμος, που ήταν πριν γεμάτος από τη φιλική παρουσία του Θεού και τη συντροφιά του άλλου ανθρώπου, τώρα αδειάζει. Ο άνθρωπος αισθάνεται μόνος, χώρια από το Θεό και από τον άλλο άνθρωπο, ξένος. Πρώτα ήταν ελεύθερος, τώρα έγινε δούλος, γιατί, ο καθένας πού κάνει την αμαρτία, είναι δούλος της αμαρτίας. Όταν ήταν ελεύθερος, και η ελευθερία του άλλου του ήταν σεβαστή, τώρα που ο ίδιος υποδουλώθηκε, προσπαθεί να υποτάξει στον εαυτό του τον άλλον άνθρωπο και να τον εξουσιάσει. Έτσι ξεκινούν οι έχθρες, τα μίση, οι πόλεμοι ανάμεσα στους ανθρώπους. Αλλά και η δημιουργία, που ήταν ως τότε «καλή λίαν», δέχεται την επίδραση της αμαρτίας του ανθρώπου και γίνεται εχθρική απέναντι του. Η γη, για να του δώσει τ' αγαθά της, πρέπει να ποτιστεί με τον ιδρώτα του. Τα στοιχεία της φύσεως ζητούν να καταστρέψουν τα έργα του. Οι πλημμύρες, η ξηρασία, οι σεισμοί, οι αρρώστιες του στέκουν εμπόδιο σ' ότι καταπιάνεται. Και τέλος ο θάνατος γίνεται ο μεγαλύτερος και ακαταμάχητος εχθρός του, συνέπεια και αυτός της αποκοπής του από την πηγή της ζωής, το Θεό.

ΤΟ ΠΡΟΠΑΤΟΡΙΚΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ Η κάθε Εκκλησία ερμηνεύει διαφορετικά την ιστορία ώστε να μπορέσει να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα. Τόσο κατά την Ιουδαϊκή όσο και τη Χριστιανική και την μετέπειτα Μουσουλμανική θρησκεία, τις λεγόμενες Μονοθεϊστικές ή Αβραμικές θρησκείες, ως προπατορικό αμάρτημα αναφέρεται το πρώτο αμάρτημα του ανθρώπου, δηλαδή των προπατόρων που έπλασε ο Θεός, του Αδάμ και της Εύας, όπου παρακούοντας την εντολή του, ακολούθησε η πρώτη Θεοδικία με την έξωσή τους από τον αισθησιακό Κήπο της Εδέμ, που τους είχε προηγουμένως εγκαταστήσει και τούτο υπό θεϊκές κατάρες. Σε αντίθεση με τους Εβραίους, κατά τους οποίους το προπατορικό αμάρτημα θα βαρύνει αιωνίως τους ανθρώπους μέχρι την έλευση του Μεσσία, και τους χριστιανούς που δέχονται ότι ο Θεός συγχωρεί το προπατορικό αμάρτημα σε όσους αποδέχονται τον Μεσσία (βάπτιση), οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο Θεός έχει συγχωρήσει το προπατορικό αμάρτημα σε όλους τους ανθρώπους και μπορεί πια να τους κρίνει αποκαθαρμένους από κάθε άγος του παρελθόντος, για τις πράξεις τους στον κόσμο αυτό.

Η "άμωμος Σύλληψη" αποτελεί δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, σύμφωνα με το οποίο η Μαρία, η μητέρα του Ιησού Χριστού, διατηρήθηκε από τον Θεό άμωμη από την κηλίδα του προπατορικού αμαρτήματος κατά την σύλληψή της. Το δόγμα γενικά δεν γίνεται δεκτό ούτε από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ούτε από τους Χριστιανούς της Μεταρρύθμισης ή προτεσταντικής παράδοσης. Οι Προτεστάντες γενικά απορρίπτουν το δόγμα γιατί δεν θεωρούν την ανάπτυξη δογματικής θεολογίας να έχει κύρος πέραν της βιβλικής εξήγησης, και το δόγμα της Αμώμου Σύλληψης δεν διδάσκεται στην Αγία Γραφή. Γίνεται δεκτό από κάποιους Αγγλοκαθολικούς, αλλά απορρίπτεται από τους περισσότερους Αγγλικανούς και επίσης από τους Παλαιοκαθολικούς. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ότι η Μαρία δεν έκανε αμαρτίες σε όλη τη ζωή της, αλλά δεν συμμερίζονται την άποψη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για το προπατορικό αμάρτημα. Σημειώνουν ότι ο ανατολικός Χριστιανισμός δεν συμμερίζεται τη θεώρηση της Ρώμης (ή των περισσότερων Προτεσταντών) για το προπατορικό αμάρτημα, θεωρεί αχρείαστο το δόγμα ότι η Μαρία χρειαζόταν εξαγνισμό πριν την Ενσάρκωση. Αντιθέτως, Ορθόδοξοι θεολόγοι λένε ότι οι αναφορές Ελλήνων και Σύρων Πατέρων στην αγνότητα και την αναμαρτησία της Μαρίας αναφέρονται στην συμπεριφορά της μετά τη γέννηση. Παρότι δεν αποτελεί δόγμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, υπάρχει μια γενική πεποίθηση ότι έγινε προ-αγιασμός της Μαρίας τον καιρό της σύλληψής της, όπως έγινε κατά τη σύλληψη του Ιωάννη του Βαπτιστή. Πάντως, δεν έγινε "καθαρισμός από το προπατορικό αμάρτημα", γιατί οι Ορθόδοξοι πιστεύουν ότι το προπατορικό αμάρτημα δεν κληρονομείται. Αντιθέτως, στην Ορθοδοξία με τον όρο "προπατορικό αμάρτημα" εννοείται η γενική τάση προς την αμαρτία και την οδύνη στον κόσμο, η οποία προκλήθηκε από την πτώση του Αδάμ. Κατά τους Παπικούς μόνο ο Χριστός γεννήθηκε άσπιλος και διέκοψε την διαδοχική μετάδοση του προπατορικού αμαρτήματος, που μεταδίδεται με την φυσική γέννηση, διότι η δική Του σύλληψη δεν ήταν φυσική, αλλά υπερφυσική, δεν συνελήφθη εκ θελήματος και εκ της συνάφειας ανδρός και γυναικός, αλλά άσπορος «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Τέλος διαφορετική είναι η αντιμετώπιση του προπατορικού αμαρτήματος από την Αμερικάνικη εκκλησία. Οι Προτεστάντες (Διαμαρτυρόμενοι) της Αμερικής διαμαρτύρονται που ο άνθρωπος αντιμετωπίζει αυτές τις δυσκολίες, κι έτσι υπάρχει πλήθος Διαμαρτυρόμενων που κατακρίνει τον Αδάμ.

ΤΕΧΝΗ Μιχαήλ Άγγελος

Caravaggio,Η Παναγία , ο Ιησούς και η Αγία Άννα

DURER, Η ΕΚΔΙΩΞΗ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

TITΣΙΑΝΟΣ

Lucas Cranach 1526,Λονδίνο

ΡΑΦΑΗΛ Holbein,1538

Johann Carl Loth Rembrand

Lorenzo Ghiberti ,Προπατορικό αμάρτημα , χάλκινη πόρτα Φλωρεντία 1444-52

Ανάγλυφο καθεδρικού ναού στην Νορμανδία

Ο πειρασμός , Πάνθεον Ρώμης Η πτώση , Πάνθεον Ρώμης

Ιερωνύμου Μπος ,το προπατορικό αμάρτημα Νεογοτθική τοιχογραφία

ΤΕΛΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ.