1 Αξιολόγηση Επενδύσεων στη Γεωργία (διάλεξη 6 η ) Δρ. Σταμάτης Αγγελόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης και Διοίκησης Αγροτικών Επιχειρήσεων, Α.Τ.Ε.Ι.Θ

2 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (Internal Rate of Return) ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Επίλεκτες είναι οι επενδύσεις εκείνες που προσφέρουν βαθμό απόδοσης μεγαλύτερο από το εναλλακτικό κόστος άλλων διαθέσιμων επενδύσεων». Επίλεκτες είναι οι επενδύσεις εκείνες που προσφέρουν βαθμό απόδοσης μεγαλύτερο από το εναλλακτικό κόστος άλλων διαθέσιμων επενδύσεων».

3 O EBA είναι ο σχετικός βαθμός απόδοσης με τον οποίο εξισώνεται το κόστος με τις εισροές από μια επένδυση και εκφράζεται σε ποσοστιαίες μονάδες. O EBA είναι ο σχετικός βαθμός απόδοσης με τον οποίο εξισώνεται το κόστος με τις εισροές από μια επένδυση και εκφράζεται σε ποσοστιαίες μονάδες. Ο ΕΒΑ μιας επένδυσης ορίζεται ως συντελεστής απόδοσης στον οποίο εξισώνεται το αρχικό κεφάλαιο με τα μελλοντικά έσοδα. Ο ΕΒΑ μιας επένδυσης ορίζεται ως συντελεστής απόδοσης στον οποίο εξισώνεται το αρχικό κεφάλαιο με τα μελλοντικά έσοδα. Ο ΕΒΑ, όπως και η ΚΠΑ αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης της αποδοτικότητας μιας επένδυσης. Ο ΕΒΑ, όπως και η ΚΠΑ αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης της αποδοτικότητας μιας επένδυσης.

4 O ΕΒΑ είναι ουσιαστικά το επιτόκιο το οποίο εξισώνει την Παρούσα Αξία των προβλεπόμενων μελλοντικών χρηματικών ροών με τις προεξοφλημένες ροές κόστους της επένδυσης. O ΕΒΑ είναι ουσιαστικά το επιτόκιο το οποίο εξισώνει την Παρούσα Αξία των προβλεπόμενων μελλοντικών χρηματικών ροών με τις προεξοφλημένες ροές κόστους της επένδυσης. Με άλλα λόγια, είναι το επιτόκιο το οποίο όταν χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας, την εξισώνει με το μηδέν. Με άλλα λόγια, είναι το επιτόκιο το οποίο όταν χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας, την εξισώνει με το μηδέν.

5 Όταν C 1 =C 2 =…=C n έχουμε: Όταν C 1 =C 2 =…=C n έχουμε: Σύμφωνα με το κριτήριο του ΕΒΑ, μια επένδυση είναι αποδεκτή, εφόσον αυτός είναι μεγαλύτερος από το εναλλακτικό κόστος του κεφαλαίου (r) Σύμφωνα με το κριτήριο του ΕΒΑ, μια επένδυση είναι αποδεκτή, εφόσον αυτός είναι μεγαλύτερος από το εναλλακτικό κόστος του κεφαλαίου (r) τ>r αποδεκτή τ>r αποδεκτή τ<r απορρίπτεται τ<r απορρίπτεται τ=r αδιαφορία για το συγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο. τ=r αδιαφορία για το συγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο.

6 ΣΤΑΔΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΒΑ 1. Καθορισμός του ποσού που απαιτείται σήμερα για την επένδυση 2. Καθορισμός του ποσοστού του κόστους του κεφαλαίου (συνήθως δίνεται) 3. Καθορισμός των αναμενόμενων ετήσιων καθαρών εισπράξεων μετά τους φόρους (καθαρή εισροή μετρητών). (τα τρία αυτά στάδια είναι τα ίδια με τον υπολογισμό της ΚΠΑ). (τα τρία αυτά στάδια είναι τα ίδια με τον υπολογισμό της ΚΠΑ). 4. Υπολογισμός του ποσοστού απόδοσης το οποίο εξισώνει την παρούσα αξία των εισροών με την παρούσα αξία των εκροών μετρητών. 5. Σύγκριση του 4 με το 2

7 Αν το ποσοστό απόδοσης είναι μεγαλύτερο από το κόστος του κεφαλαίου ή την εναλλακτική απόδοσή του, τότε η επένδυση συμφέρει και πρέπει να είναι αποδεκτή Αν το ποσοστό απόδοσης είναι μεγαλύτερο από το κόστος του κεφαλαίου ή την εναλλακτική απόδοσή του, τότε η επένδυση συμφέρει και πρέπει να είναι αποδεκτή Αν το ποσοστό απόδοσης είναι μικρότερο από το κόστος του κεφαλαίου ή την εναλλακτική απόδοσή του, τότε η επένδυση δεν συμφέρει και πρέπει να απορριφτεί. Αν το ποσοστό απόδοσης είναι μικρότερο από το κόστος του κεφαλαίου ή την εναλλακτική απόδοσή του, τότε η επένδυση δεν συμφέρει και πρέπει να απορριφτεί. Ο συντελεστής αυτός μετρά κατά κάποιο τρόπο την «εσωτερική» δυνατότητα της επένδυσης ή την αντοχή της σε υψηλά επιτόκια προεξόφλησης ή ακόμη την εξασφάλιση κατά του κινδύνου που παρέχεται από επενδύσεις με υψηλό εσωτερικό βαθμό απόδοσης. Ο συντελεστής αυτός μετρά κατά κάποιο τρόπο την «εσωτερική» δυνατότητα της επένδυσης ή την αντοχή της σε υψηλά επιτόκια προεξόφλησης ή ακόμη την εξασφάλιση κατά του κινδύνου που παρέχεται από επενδύσεις με υψηλό εσωτερικό βαθμό απόδοσης.

8 ΛΟΓΟΣ ΩΦΕΛΕΙΩΝ-ΚΟΣΤΟΥΣ Είναι λογικό να θεωρηθεί ότι, προκειμένου να γίνει αποδεκτό ένα επενδυτικό σχέδιο, θα πρέπει η προεξοφλημένη αξία των χρηματικών ροών, για συγκεκριμένο κόστος κεφαλαίου να υπερκαλύπτει την προεξοφλημένη αξία των ροών του κόστους. Είναι λογικό να θεωρηθεί ότι, προκειμένου να γίνει αποδεκτό ένα επενδυτικό σχέδιο, θα πρέπει η προεξοφλημένη αξία των χρηματικών ροών, για συγκεκριμένο κόστος κεφαλαίου να υπερκαλύπτει την προεξοφλημένη αξία των ροών του κόστους. Ο λόγος των προεξοφλημένων χρηματικών ροών (ωφελειών) προς τα προεξοφλημένα κόστη είναι ο δείκτης που παρουσιάζει και τη σκοπιμότητα του επενδυτικού έργου. Ο λόγος των προεξοφλημένων χρηματικών ροών (ωφελειών) προς τα προεξοφλημένα κόστη είναι ο δείκτης που παρουσιάζει και τη σκοπιμότητα του επενδυτικού έργου.

9 Όπως και στην περίπτωση της ΚΠΑ ο ΛΩΚ μεταβάλλεται όπως μεταβάλλεται και το επιτόκιο προεξόφλησης. Όταν αυξάνεται το επιτόκιο προεξόφλησης τότε ο ΛΩΚ μειώνεται. Όπως και στην περίπτωση της ΚΠΑ ο ΛΩΚ μεταβάλλεται όπως μεταβάλλεται και το επιτόκιο προεξόφλησης. Όταν αυξάνεται το επιτόκιο προεξόφλησης τότε ο ΛΩΚ μειώνεται. Ο κανόνας απόφασης είναι: Ο κανόνας απόφασης είναι: αν ΛΩΚ>1, τότε το επενδυτικό πρόγραμμα γίνεται αποδεκτό. αν ΛΩΚ>1, τότε το επενδυτικό πρόγραμμα γίνεται αποδεκτό. αν ΛΩΚ<1, τότε το επενδυτικό πρόγραμμα γίνεται απορρίπτεται. αν ΛΩΚ<1, τότε το επενδυτικό πρόγραμμα γίνεται απορρίπτεται. αν ΛΩΚ=1, τότε υπάρχει αδιαφορία για το συγκεκριμένο επενδυτικό πρόγραμμα. αν ΛΩΚ=1, τότε υπάρχει αδιαφορία για το συγκεκριμένο επενδυτικό πρόγραμμα.

10 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Βασικό κριτήριο των αποφάσεων αποτελεί η χρονική περίοδος που θα χρειαστεί για να επιτευχθεί πλήρης ανάκτηση με έσοδα (εισροές), ολόκληρου του ποσού της αρχικής επενδυτικής δαπάνης (εκροής). Βασικό κριτήριο των αποφάσεων αποτελεί η χρονική περίοδος που θα χρειαστεί για να επιτευχθεί πλήρης ανάκτηση με έσοδα (εισροές), ολόκληρου του ποσού της αρχικής επενδυτικής δαπάνης (εκροής). Η επιλογή του κριτηρίου στηρίζεται σε διάφορους λόγους, όπως: Η επιλογή του κριτηρίου στηρίζεται σε διάφορους λόγους, όπως: -το είδος του επενδυτή -το είδος του επενδυτή -η χρηματοοικονομική επιφάνεια -η χρηματοοικονομική επιφάνεια -η τεχνολογική πρόοδος -η τεχνολογική πρόοδος Χρόνος ανάκτηση κεφαλαίου=κόστος επένδυσης/μέση εισροή μετρητών Χρόνος ανάκτηση κεφαλαίου=κόστος επένδυσης/μέση εισροή μετρητών

11 Πλεονεκτήματα του κριτηρίου Μας δίνει πληροφορίες για τον κίνδυνο και την ρευστότητα της επιχείρησης και επομένως όσο μικρότερος ο χρόνος είσπραξης τόσο μεγαλύτερη η ρευστότητα και τόσο μικρότερος κ κίνδυνος ζημιών από την επένδυση. Μας δίνει πληροφορίες για τον κίνδυνο και την ρευστότητα της επιχείρησης και επομένως όσο μικρότερος ο χρόνος είσπραξης τόσο μεγαλύτερη η ρευστότητα και τόσο μικρότερος κ κίνδυνος ζημιών από την επένδυση. Εύκολος τρόπος υπολογισμού Εύκολος τρόπος υπολογισμούΜειονεκτήματα Αγνοεί τις εισπράξεις που γίνονται πέρα από την ωφέλιμη ζωή της επένδυσης Αγνοεί τις εισπράξεις που γίνονται πέρα από την ωφέλιμη ζωή της επένδυσης Δεν λαμβάνει υπόψη την χρονική αξία του χρήματος Δεν λαμβάνει υπόψη την χρονική αξία του χρήματος Αγνοεί την αποδοτικότητα της επένδυσης. Αγνοεί την αποδοτικότητα της επένδυσης.

12 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ Η επιλογή του κριτηρίου που θα χρησιμοποιήσουμε για την αξιολόγηση ενός επενδυτικού σχεδίου, θα ήταν σημαντική μόνο στην περίπτωση που τα παραπάνω κριτήρια αξιολογούσαν διαφορετικά το ίδιο επενδυτικό σχέδιο. Συνήθως τέτοιες διαφοροποιήσεις δεν υφίστανται. Η επιλογή του κριτηρίου που θα χρησιμοποιήσουμε για την αξιολόγηση ενός επενδυτικού σχεδίου, θα ήταν σημαντική μόνο στην περίπτωση που τα παραπάνω κριτήρια αξιολογούσαν διαφορετικά το ίδιο επενδυτικό σχέδιο. Συνήθως τέτοιες διαφοροποιήσεις δεν υφίστανται. Για ένα δεδομένο κόστος κεφαλαίου r συνήθως ισχύει: Για ένα δεδομένο κόστος κεφαλαίου r συνήθως ισχύει: -Αν ΛΩΚ>1, τότε ΚΠΑ>0 και ΕΒΑ>r, οπότε η επένδυση γίνεται αποδεκτή. -Αν ΛΩΚ>1, τότε ΚΠΑ>0 και ΕΒΑ>r, οπότε η επένδυση γίνεται αποδεκτή. - Αν ΛΩΚ<1, τότε ΚΠΑ<0 και ΕΒΑ<r, οπότε η επένδυση απορρίπτεται. - Αν ΛΩΚ<1, τότε ΚΠΑ<0 και ΕΒΑ<r, οπότε η επένδυση απορρίπτεται. - Αν ΛΩΚ=1, τότε ΚΠΑ=0 και ΕΒΑ=r, οπότε υπάρχει αδιαφορία για την επένδυση. - Αν ΛΩΚ=1, τότε ΚΠΑ=0 και ΕΒΑ=r, οπότε υπάρχει αδιαφορία για την επένδυση.

13 Γενικά: O ΛΩΚ αποτελεί δείκτη του κατά πόσο τα προεξοφλημένα οφέλη υπερκαλύπτουν το προεξοφλημένο κόστος. Το ίδιο μέγεθος δείχνει και ο ΕΒΑ με τη διαφορά ότι τα επιπλέον του κόστους έσοδα λογίζονται ως απόδοση για το κόστος που λαμβάνει ο επενδυτής. τέλος, η ΚΠΑ αποτελεί δείκτη του ποσού όπου θα βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση από την αποδοχή της επένδυσης. O ΛΩΚ αποτελεί δείκτη του κατά πόσο τα προεξοφλημένα οφέλη υπερκαλύπτουν το προεξοφλημένο κόστος. Το ίδιο μέγεθος δείχνει και ο ΕΒΑ με τη διαφορά ότι τα επιπλέον του κόστους έσοδα λογίζονται ως απόδοση για το κόστος που λαμβάνει ο επενδυτής. τέλος, η ΚΠΑ αποτελεί δείκτη του ποσού όπου θα βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση από την αποδοχή της επένδυσης.

14 Στη χρήση του ΚΠΑ ο κανόνας απόφασης είναι να γίνονται αποδεκτά όλα τα ανεξάρτητα έργα τα οποία έχουν ΚΠΑ θετική, όταν ο υπολογισμός της ΚΠΑ έχει γίνει με το κόστος ευκαιρίας του κεφαλαίου ως επιτοκίου προεξόφλησης. Στη χρήση του ΚΠΑ ο κανόνας απόφασης είναι να γίνονται αποδεκτά όλα τα ανεξάρτητα έργα τα οποία έχουν ΚΠΑ θετική, όταν ο υπολογισμός της ΚΠΑ έχει γίνει με το κόστος ευκαιρίας του κεφαλαίου ως επιτοκίου προεξόφλησης. Το ΚΠΑ δεν επιτρέπει την ιεράρχηση ανεξάρτητων έργων, γιατί είναι ένα απόλυτο και όχι ένα σχετικό μέτρο. Έτσι ένα μικρό, εξαιρετικά ελκυστικό έργο πιθανότατα έχει μικρότερη ΚΠΑ από ένα μεγάλο, οριακό αποδεκτό έργο. Αν και τα δύο έχουν θετική ΚΠΑ και υπάρχουν πόροι για χρηματοδότηση και των δύο, τότε η διαφορά αυτή δεν είναι σημαντική. Όμως όταν υπάρχουν περιορισμένοι πόροι, τότε το κριτήριο της ΚΠΑ δεν είναι το κατάλληλο. Το ΚΠΑ δεν επιτρέπει την ιεράρχηση ανεξάρτητων έργων, γιατί είναι ένα απόλυτο και όχι ένα σχετικό μέτρο. Έτσι ένα μικρό, εξαιρετικά ελκυστικό έργο πιθανότατα έχει μικρότερη ΚΠΑ από ένα μεγάλο, οριακό αποδεκτό έργο. Αν και τα δύο έχουν θετική ΚΠΑ και υπάρχουν πόροι για χρηματοδότηση και των δύο, τότε η διαφορά αυτή δεν είναι σημαντική. Όμως όταν υπάρχουν περιορισμένοι πόροι, τότε το κριτήριο της ΚΠΑ δεν είναι το κατάλληλο.

15 Στην περίπτωση του ΕΒΑ το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι ότι αποτελεί σχετικό μέτρο, ανεξάρτητο του μεγέθους, του έργου. Δηλ. για συγκεκριμένο επιτόκιο προεξόφλησης, το οποίο αποτελεί μια ικανοποιητική εκτίμηση του κόστους ευκαιρίας του κεφαλαίου, ο ΕΒΑ αποτελεί τον βαθμό απόδοσης των επενδυόμενων κεφαλαίων. Στην περίπτωση του ΕΒΑ το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι ότι αποτελεί σχετικό μέτρο, ανεξάρτητο του μεγέθους, του έργου. Δηλ. για συγκεκριμένο επιτόκιο προεξόφλησης, το οποίο αποτελεί μια ικανοποιητική εκτίμηση του κόστους ευκαιρίας του κεφαλαίου, ο ΕΒΑ αποτελεί τον βαθμό απόδοσης των επενδυόμενων κεφαλαίων. Το σημαντικό πρόβλημα του ΕΒΑ είναι ότι κάτω από συγκεκριμένες; Συνθήκες (σπάνιες συνήθως) είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερες από μία τιμές που μηδενίζουν την ΚΠΑ (ο μηδενισμός αποτελεί τη λύση ενός πολυωνύμου). Το σημαντικό πρόβλημα του ΕΒΑ είναι ότι κάτω από συγκεκριμένες; Συνθήκες (σπάνιες συνήθως) είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερες από μία τιμές που μηδενίζουν την ΚΠΑ (ο μηδενισμός αποτελεί τη λύση ενός πολυωνύμου).

16 ΚΠΑΕΣΑΛΩΚ Κριτήριο επιλογής έργου Επιλογή όλων των ανεξάρτητων έργων με ΚΠΑ θετική Επιλογή όλων των ανεξάρτητων έργων με ΕΒΑ μεγαλύτερου του κόστους ευκαιρίας του κεφαλαίου Επιλογή όλων των ανεξάρτητων έργων με λόγο προεξοφλημένων οφελιών-κόστους μεγαλύτερο της 1. Ιεράρχηση έργων Δεν δίνει ιεράρχηση των ανεξαρτήτων έργων Μπορεί να δώσει λανθασμένη ιεράρχηση των ανεξαρτήτων έργων Αμοιβαία αποκλειόμενα έργα Επιλογή των εναλλακτικών σχεδίων με τη μεγαλύτερη ΚΠΑ. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα. Χρησιμοποιείται η διαφορά των δύο έργων.