Τμήμα Πληροφορικής και Επικοινωνιών Αμπαλάκης Στέλιος Διδακτική

Ενότητα 1 Βασικές Θεωρίες για την Μάθηση

Εισαγωγή Ως μάθηση θεωρείται η νοητική διεργασία με την οποία το άτομο αποκτά νέες δεξιότητες και γνώσεις. Το τι μαθαίνουμε προέρχεται από εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες και συμπεριλαμβάνει τα εξής: – Κανόνες – Γνώσεις – Πληροφορίες – Στάσεις – Συμπεριφορές – Επίλυση προβλημάτων Το πώς μαθαίνουμε είναι το αντικείμενο της ψυχολογίας της μάθησης με τις θεωρίες που προτείνει

Συμπεριφοριστικές Θεωρίες Κυριάρχησαν από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του 1960 Τα βασικά στοιχεία αυτής της θεωρίας μάθησης είναι το ερέθισμα και η αντίδραση κατά το εξής σχήμα Ερέθισμα  Αντίδραση Η κλασσική εξαρτημένη θεωρία (Gutrhie, Pavlov, Thornhdike,Watson,) σύμφωνα με την οποία ο τρόπος που μαθαίνουμε έχει να κάνει με τις συνεξαρτήσεις φυσικών και ουδέτερων ερεθισμάτων Η συντελεστική θεωρία μάθησης (Skinner) βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι η ενίσχυση. Παράδειγμα: γίνεσαι φιλικός όταν το περιβάλλον είναι φιλικό

Συμπεριφοριστικές Θεωρίες Η μάθηση ορίζεται ως μια αλλαγή στη συμπεριφορά του μαθητή που προκύπτει μέσω εμπειριών και ασκήσεων που τίθενται από τον δάσκαλο. Η μάθηση συντελείται με την ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς είτε μέσω της αμοιβής της (θετική ενίσχυση) είτε μέσω της τιμωρίας της (αρνητική ενίσχυση) Κεντρικοί οι ρόλοι – Του δασκάλου ως μεταδότη της γνώσης στους μαθητές και βασικό παράγοντα στην εκπαιδευτική διαδικασία που ενισχύει την επιθυμητή συμπεριφορά – Των διδακτικών στόχων του μαθήματος που διατυπώνονται με τη μορφή συμπεριφορών που οι μαθητές πρέπει να αναπτύξουν

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση Θεωρία του Pavlov – Είναι γνωστός για την θεωρία των εξαρτημένων αντανακλαστικών τα οποία προϋποθέτουν την ύπαρξη έμφυτων αντανακλαστικών Ο Pavlov παρατήρησε έκκριση σάλιου σε έναν σκύλο την στιγμή που του πλησίαζε την τροφή. Η τροφή αποτελούσε για τον σκύλο ένα μη ρυθμισμένο ερέθισμα δηλαδή ένα εξωτερικό γεγονός και η έκκριση μία μη ρυθμισμένη αντίδραση, που προέκυπτε φυσικά. Ύστερα από κάποιο διάστημα ο Pavlov άρχισε να χτυπά το κουδούνι αμέσως πριν δώσει φαγητό στο σκύλο. Ο σκύλος συσχέτισε τον ήχο του κουδουνιού με το φαγητό. Ο ήχος έγινε ένα ερέθισμα που προήλθε από μάθηση. – Ρυθμισμένο ερέθισμα -> Ρυθμισμένη αντίδραση

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση Χαρακτηριστικά εξαρτημένης μάθησης Ενίσχυση του δεσμού των δύο ερεθισμάτων. Για παράδειγμα όταν χτυπάμε το χέρι στο θρανίο για να κάνουν ησυχία τα παιδιά, πρέπει παράλληλα να επισημαίνουμε και λεκτικά Γενίκευση εξαρτημάτων ερεθισμάτων. Π.χ. αν κάποιος καεί από σπίρτα θα αποφύγει να αγγίξει την σόμπα Η μάθηση είναι παθητική και η σημασία δίνεται στο ερέθισμα και όχι στην αντίδραση Αφορά μάθηση κατώτερης μορφής και για αυτό είναι περιορισμένης αξίας

Συντελεστική θεωρία μάθησης Μεγάλος εκπρόσωπος της είναι ο Skinner Η κύρια διαφοροποίηση του είναι ότι δίνει μεγαλύτερη σημασία στην συμπεριφορά απ’ ότι στο ερέθισμα. Επισημαίνει ότι η συμπεριφορά είναι συνυφασμένη με τις συνέπειες. Αν κάνουμε κάτι που έχει θετικές συνέπειες τότε αυτές θα μας σπρώξουν να επαναλάβουμε τη συμπεριφορά ενισχύοντας την. Συνεπώς προκύπτει πως ο Skinner θεωρεί ότι πρώτα εκδηλώνεται η συμπεριφορά και μετά ενισχύεται.

Σύγκριση θεωριών Κλασσική Εξαρτημένη Θεωρία S  R Συντελεστική Θεωρία Μάθησης R  S S=Stimulus R=Response

Συντελεστική θεωρία μάθησης Η θεωρία του Skinner είναι γνωστή ως ενεργός ρύθμιση σε αντιδιαστολή με την κλασσική ρύθμιση του Pavlov. Ο Skinner δέχεται τις θέσεις του Pavlov αλλά θεωρεί ότι δεν εξαντλείται όλο το φάσμα τους σε αυτού του είδους τις απαντήσεις. Για να αποδείξει την θεωρία του ο Skinner έφτιαξε ένα κουτί και έβαλε μέσα ποντίκια που πρώτα έβρισκαν τυχαία τον δρόμο τους και μετά το επαναλάμβαναν. Για την θεωρία του Skinner η ενίσχυση παίζει τεράστιο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου

Μορφές συντελεστικής μάθησης Η θετική ενίσχυση – Παράδειγμα: ο βαθμός, το «μπράβο» στο σχολείο Η αρνητική ενίσχυση – Παράδειγμα: φοράμε ζώνη για να μην πληρώσουμε πρόστιμο Η άμεση τιμωρία – Παράδειγμα: η επίπληξη την ώρα που θα βρίσει ένα παιδί Η έμμεση τιμωρία – Παράδειγμα: δεν αφήνουμε το παιδί να βγει διάλειμμα αν κάνει κάποια ζημιά Η απόσβεση – Παράδειγμα: Δεν στρέφουμε το κεφάλι και δεν μαλώνουμε τον μαθητή που ενοχλεί

Εφαρμογή του Συμπεριφοριαμού Ενεργός συμμετοχή του μαθητή Δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες Παρουσίαση της ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή Ενίσχυση των προσπαθειών του μαθητή και άμεση επαλήθευση της απάντησης του Επιβράβευση της σωστής απάντησης