Θρομβοφιλία Μαρία Ρέστα

Γενικά Θρομβοφιλία: ανωμαλία στην πήξη του αίματος, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης. Τέτοιου είδους ανωμαλίες πιστοποιούνται στο 50% των ατόμων που εμφανίζουν θρομβωτικό επεισόδιο. Πέρα από την ανιχνεύσιμη γενετική ανωμαλία, πρέπει να συνυπάρξει επιπρόσθετος παράγοντας κινδύνου για να εκδηλωθεί θρόμβωση.

Σημεία και συμπτώματα Φλεβική θρομβοεμβολή στα άκρα -> πόνος, οίδημα, ερυθρότητα. Απόφραξη αρτηρίας του πνεύμονα -> βραχύπνοια, στηθάγχη, αίσθηση παλμών, κατάρρευση, σοκ, καρδιακή ανακοπή. Θρόμβωση εγκεφαλικών φλεβών, ηπατικής φλέβας. Επαναλαμβανόμενες αποβολές. Έλλειψη πρωτεΐνης C -> κεραυνοβόλος πορφύρα, σοβαρή θρομβωτική ανωμαλία σε νεογέννητα, αιμορραγία στο δέρμα ή αλλού.

Αιτίες Συγγενής θρομβοφιλία: -αποτέλεσμα υπερβολικής δραστηριότητας κάποιων πηκτικών παραγόντων (τύπου ΙΙ) -αποτέλεσμα έλλειψης φυσικών αντιπηκτικών. (τύπου Ι) *Η ομάδα αίματος καθορίζει το ποσοστό κινδύνου για θρόμβωση σε μεγάλο βαθμό. Επίκτητη θρομβοφιλία: αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, προκαλούμενη από ηπαρίνη θρομβοκυττοπενία, παροξυσμική νυκτερινή αιμοσφαιρινουρία, δρεπανοκυτταρική αναιμία, μυελοϋπερπλαστικές διαταραχές, καρκίνος και αντικαρκινικές θεραπείες, νεφρωσικό σύνδρομο , φλεγμονώδεις εντερικές ασθένειες, εγκυμοσύνη, οιστρογόνα, παχυσαρκία *Υπάρχουν και περιπτώσεις ατόμων με θρομβοφιλία της οποίας δεν έχει διευκρινιστεί το αίτιο και προφανώς έχουν τόσο γενετικό υπόβαθρο όσο και επίκτητο χαρακτήρα: υψηλά επίπεδα των παραγόντων VIII, IX, XI, του ινωδογόνου, του αναστολέα της ινωδόλυσης μέσω ενεργοποίησης της θρομβίνης, αλλά και μειωμένα επίπεδα του αναστολέα της οδού του ιστικού παράγοντα.

Μηχανισμός Στη φυσιολογική πήξη του αίματος, η οποία πυροδοτείται από τον ιστικό παράγοντα, συμμετέχουν πολλοί πηκτικοί παράγοντες. Η θρομβοφιλία οφείλεται σε ανωμαλίες της σύστασης του αίματος, η οποία καθορίζεται από το επίπεδο των πηκτικών παραγόντνων. Στη θρομβοφιλία η ισορροπία μεταξύ πηκτικής και αντιπηκτικής δραστηριότητας διαταράσσεται (λόγω έλλειψης πρωτεϊνών, όπως της αντιθρομβίνης).

Διάγνωση Οι εξετάσεις περιλαμβάνουν: πλήρη εξέταση αίματος, χρόνου προθρομβίνης, μερικού χρόνου θρομβοπλαστίνης, χρόνου θρομβίνης, χρόνου ρεπτιλάσης, αντιπηκτικού του λύκου, αντικαρδιολιπιδικού αντισώματος, αντισώματος της αντι-β2-γλυκοπρωτεΐνης-1, αντίστασης της ενεργοποιημένης πρωτεΐνης C, ινωδογόνου, παράγοντα V Leiden, μετάλλαξης προθρομβίνης και επιπέδων βασικής ομοκυστεΐνης. Οι εξετάσεις μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο εκτενείς, ανάλογα με την κρίση του ιατρού κατά την κλινική εξέταση και τις εντοπιζόμενες ανωμαλίες στην αρχική εκτίμηση.

Θεραπεία Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για τη θρομβοφιλία, εκτός κι αν οφείλεται σε άλλη ασθένεια. Αυξημένος κίνδυνος θρόμβωσης: συνίσταται χορήγηση ουαρφαρίνης. (Πρέπει να εκτιμηθεί όμως ο κίνδυνος αυτός σε σχέση με τον κίνδυνο πρόκλησης αιμορραγίας.) Πρέπει να εκτιμηθεί και ο κίνδυνος επανεμφάνισης θρομβωτικού επεισοδίου (με βάση την έκταση – σοβαρότητα θρόμβωσης, αιτία πρόκλησης, αριθμός θρομβωτικών επεισοδίων, φύλο, ύπαρξη φίλτρου στην κάτω κοίλη φλέβα, παρουσία καρκίνου, συμπτώματα μεταθρομβωτικού επεισοδίου και παχυσαρκία).

Θεραπεία (2) Μακρόχρονη χορήγηση αντιπηκτικών φαρμάκων συνίσταται σε όσους πάσχουν από αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Έγκυες γυναίκες με θρομβοφιλία παίρνουν άλλα φάρμακα αντί για ουαρφαρίνη, ειδικά τις πρώτες 13 εβδομάδες της εγκυμοσύνης επειδή μπορεί να προκληθούν ανωμαλίες στο έμβρυο. Εναλλακτικά χρησιμοποιείται χαμηλού μοριαού βάρους ηπαρίνη (LMWH).

Πρόγνωση Ανιχνεύσιμη ανωμαλία Κίνδυνος ανάπτυξης θρόμβωσης Καμία 12% Ανεπάρκεια αντιθρομβίνης 60% Ανεπάρκεια πρωτεΐνης S 50% Αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C (παράγοντας V Leiden) 15% Μετάλλαξη στο γονίδιο προθρομβίνης (G20210A) Δεν υπάρχει επιπλέον κίνδυνος Γενικώς οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια θρόμβωσης στις φλέβες.

Επιδημιολογία Οι σοβαρότατες θρομβοφιλίες (τύπου Ι) είναι σπάνιες, σε αντίθεση με ηπιότερες θρομβοφιλίες (τύπου ΙΙ) που είναι πολύ συχνότερες. Ανωμαλία % γενικού πληθησμού % ατόμων με θρόμβωση Ανεπάρκεια αντιθρομβίνης 0,2 0,5-7,5 Ανεπάρκεια πρωτεΐνη C 2,5-6 1,3-5 άγνωστο Παράγοντας V Leiden 5 10 Μετάλλαξη προθρομβίνης 1-4 5-10 *Για το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο δεν είναι γνωστά τα ακριβή ποσοστά.

Ιστορική αναδρομή Rudolf Virchow: ενοχοποίησε τις ανωμαλίες στη σύσταση του αίματος για την ανάπτυξη θρόμβωσης. (1856) Olav Egeberg: περιέγραψε την έλλειψη αντιθρομβίνης. (1956) Περιγραφή έλλειψης πρωτεΐνης C (1981) και Πρωτεΐνης S (1984) Graham R.V. Hughes: αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (δεκαετία 80) Περιγραφή πιο συχνών γενετικών θρομβοφιλιών (δεκαετία 90) Περιγραφή παράγοντα V Leiden (1994)

Σκοπός παρουσίασης Η παρουσίαση αυτή μπορεί να παρουσιαστεί σε φοιτητές Ιατρικής προκειμένου να τους εξηγηθούν με κατανοητό τρόπο εισαγωγικές έννοιες στο θέμα της Θρομβοφιλίας, όσον αφορά τα κύρια χαρακτηριστικά της ασθένειας. Οι φοιτητές διδάσκονται λοιπόν το μηχανισμό και τα αίτια της νόσου, αλλά και πώς να αναγνωρίζουν σημεία και συμπτώματα, πώς κάνουν τη διάγνωση, ποια είναι η πρόγνωση για κάθε περιστατικό, ποια είναι η πιο επιθυμητή θεραπεία και τέλος αναφέρονται κάποια αδρά στοιχεία για την ιστορικη εξέλιξη της νόσου.