ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΕΙΣ-ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ

Η βασική αρχή του οικονομικού σχεδιασμού είναι η δημιουργία οικονομικών και κοινωνικών στόχων για το μέλλον, εκφρασμένων σε ποσοτικοποιημένα μεγέθη και η εύρεση του πιο αποτελεσματικού τρόπου, ώστε με βάση τα υπάρχοντα διαθέσιμα οι στόχοι αυτοί να μπορούν να πραγματοποιηθούν. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Η θέση στον γεωγραφικό χώρο μετράει, παίζει σπουδαίο ρόλο. Το σημείο στο οποίο μια οποιαδήποτε μονάδα χωροθετείται έχει επιπτώσεις: Στο κόστος: διαφορετικές θέσεις για την κατασκευή μιας μονάδας αντιπροσωπεύει διαφορετικά κατασκευαστικά και λειτουργικά έξοδα. Στην αποδοτικότητα: η θέση επιδρά στο πόσο αποδοτικά,επιτυγχάνονται οι σχεδιαστικοί στόχοι μιας μονάδας. Στην χρήση: η θέση μιας μονάδας επηρεάζει το βαθμό χρησιμοποίησής της από τους ανθρώπους τους οποίους η μονάδα αυτή εξυπηρετεί. Άλλα κέντρα: η θέση ενός κέντρου επηρεάζει, θετικά ή αρνητικά, το κόστος, την αποδοτικότητα και τη χρησιμοποίηση άλλων κέντρων. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ

1. Σε ποιο βαθμό βασικές δραστηριότητες/εξυπηρετήσεις είναι γεωγραφικά προσιτές στον πληθυσμό μιας περιφέρειας; 2. Υπάρχουν συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες σε μειονεκτική θέση σε ότι αφορά την προσιτότητα βασικών δραστηριοτήτων/εξυπηρετήσεων; 3. Πώς επηρεάζει την αποτελεσματικότητα ενός δικτύου κέντρων παροχής υπηρεσιών ή θέση των στοιχείων του (κέντρων); 4. Πώς βρίσκουμε τη βέλτιστη κατανομή των παραπάνω κέντρων παροχής, δηλαδή την κατανομή που μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητα του δικτύου; 5. Τι κριτήρια μπορούμε ή πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για την αξιολόγηση ενός τέτοιου συστήματος; 6. Σε ποιο βαθμό πρόσφατες αποφάσεις για τη δημιουργία νέων κέντρων παροχής υπηρεσιών έχουν οδηγήσει σε καλυτέρευση της προσιτότητας; 7. Ποια πρέπει να είναι η βέλτιστη χωροθέτηση νέων κέντρων κάτω από την συνθήκη ότι τα υπάρχοντα κέντρα δεν μπορούν να μετακινηθούν; ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΙΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Α) Σωστές αναφορές και εκτιμήσεις για το περιεχόμενο των περιφερειών (contents of areas). Β) Επίδραση της θέσης και των χωρικών αλληλοεπιδράσεων στις τιμές των στοιχείων (μεταβλητών) που μετρούνται σε διαφορετικά σημεία του χώρου. Γ) Βέλτιστη χωροθέτηση ενός συνόλου αντικειμένων, ώστε μια ορισμένη μεταβλητή ή μεταβλητές να αποκτήσουν μια μέγιστη(ες) ή ελάχιστη(ες) τιμή(ες). ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

1. Θεωρία Χωροθετήσεων (Location Theory), που παραδοσιακά ασχολείται με ερωτήματα «βελτιστοποίησης» της χωρικής οργάνωσης. καθώς και «αποδοτικά» χωρικά πρότυπα για την παροχή υπηρεσιών. 2. Θεωρία Περιφερειακής Ανάπτυξης (Regional Development Theory), που έχει προχωρήσει από το αρχικό ενδιαφέρον της σχετικά με τα ερωτήματα περιφερειακής ανάπτυξης και παραγωγής σε θέματα περιφερειακών ανισοτήτων, αστικών αγροτικών δεσμών και μη-αναπτυγμένες περιοχές. 3. Χωρική Ανάλυση (Spatial Analysis), που εστιάζεται στην ανάπτυξη μεθόδων για την αξιολόγηση υπαρχόντων και προτεινόμενων προτύπων χωρικής οργάνωσης. ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

VARIGNON FRAME

Αν δοθεί ένα σύνολο από χρήστες μιας υπηρεσίας, που οι θέσεις τους είναι γνωστές στο χώρο, να βρεθεί η θέση του κέντρου αυτής της υπηρεσίας, για αυτούς τους χρήστες έτσι, ώστε το συνολικό κόστος προσιτότητας να είναι το ελάχιστο δυνατό. ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ WEBER

Επειδή για κάθε κέντρο παροχής μιας ορισμένης υπηρεσίας υπάρχει μια δοσμένη και καθορισμένη ακτίνα δράσης και ένα ανώτατο όριο χωρητικότητας. Γι’ αυτό η κατανεμημένη στο χώρο ζήτηση για αυτή την υπηρεσία δεν μπορεί να καλυφθεί από ένα και μόνο κέντρο, αλλά από περισσότερα, δηλαδή από ένα σύστημα τέτοιων κέντρων. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο ταυτόχρονος καθορισμός τόσο του συνδυασμού των θέσεων που πρέπει να χωροθετηθούν τα κέντρα όσο και του συσχετιζόμενου συνδυασμού των περιοχών που πρέπει να αποτελέσουν τις περιοχές δράσης των κέντρων ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΕΩΝ-ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ

Ι) Προβλήματα ιδιωτικού τομέα. Προβλήματα δημόσιου τομέα. ΙΙ) Προβλήματα στον συνεχή χώρο. Προβλήματα στον διακριτό χώρο. ΙΙΙ) Προβλήματα στον αιτιοκρατικό χώρο. Προβλήματα στον στοχαστικό χώρο. IV) Προβλήματα συνόλων κάλυψης V) Προβλήματα ελαχιστοποίησης της μέγιστης απόστασης (minimax) [p-κέντρα] VI) Προβλήματα ελαχιστοποίησης της αθροιστικής απόστασης (minisum) [p-διάμεσοι] ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΕΩΝ-ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ

Σε δοσμένο χώρο ζήτησης να τοποθετηθούν κέντρα παροχής υπηρεσιών (αγαθών) και να περιφερειοποιηθεί ο χώρος ως προς τα κέντρα αυτά σε τρόπο ώστε η ζήτηση να καλύπτεται κατά τον «βέλτιστο» δυνατό τρόπο, δηλαδή να αποφασισθεί ποια μέρη του χωρικού συστήματος θα εξυπηρετούνται και από ποια κέντρα. Η έκφραση βέλτιστος δυνατός τρόπος γενικά ερμηνεύεται σαν προσπάθεια βελτιστοποίησης κάποιας αντικειμενικής συνάρτησης (μεγιστοποίηση κάποιου κέρδους ή ελαχιστοποίηση κάποιου κόστους). ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΕΩΝ-ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ

Να χωροθετηθούν p-κέντρα παροχής μιας ορισμένης υπηρεσίας σε ένα δίκτυο ζήτησης, έτσι ώστε, για παράδειγμα, ο μέσος χρόνος ταξιδιού να είναι ελάχιστος. Διαφορετικοί περιορισμοί ή αντικειμενικές συναρτήσεις δίνουν διαφορετικές εκφράσεις στο μοντέλο που μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων χωροθετήσεων-κατανομών. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ p-ΔΙΑΜΕΣΟΣ

Κάτω από τις οριακές συνθήκες: Όπου p = Αριθμός κέντρων παροχής υπηρεσιών p-ΔΙΑΜΕΣΟΣ (p -MEDIAN)

Να χωροθετηθούν p-κέντρα παροχής μιας ορισμένης υπηρεσίας σε ένα δίκτυο ζήτησης, με στόχο την ελαχιστοποίηση των μεγίστων αποστάσεων ή την μεγιστοποίηση των ελαχίστων αποστάσεων που πρέπει να καλυφθούν. Στην πρώτη περίπτωση το κριτήριο ονομάζεται minmax, ενώ στη δεύτερη maximin. ΜΟΝΤΕΛΟ p-ΚΕΝΤΡΑ

Να βρεθεί ο ελάχιστος αριθμός των κέντρων παροχής υπηρεσιών και οι θέσεις τους στο χώρο, έτσι ώστε για κάθε σημείο ζήτησης να υπάρχει ένα κέντρο μέσα σε μια απόσταση tij μονάδων απόστασης ή χρόνου (σε απόσταση ίση ή μικρότερη με tij μονάδων απόστασης ή χρόνου). ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΚΑΛΥΨΗΣ

ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΝΟΛΟ - ΚΑΛΥΨΗΣ Κάτω από οριακές συνθήκες:

Να χωροθετηθούν p κέντρα προσφοράς υπηρεσιών σε θέσεις ενός δικτύου, έτσι ώστε το μέγιστο του πληθυσμού να βρίσκεται μέσα σε ένα ορισμένο όριο απόστασης και χρόνου. ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ

ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ (MAXIMAL COVERING)

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ MAXIMAL COVERING

ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ SET COVERING Όριο των 15 μονάδων χρόνου από το κέντρο (κάλυψη 100%) Όριο των 10 μονάδων χρόνου από το κέντρο (κάλυψη 55%)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ MAXIMAL COVERING

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι το πρόβλημα p-median ελαχιστοποιεί το γινόμενο του πληθυσμού και του χρόνου ταξιδιού για ένα δοσμένο αριθμό p κέντρων. Το μοντέλο σύνολο κάλυψης αγνοεί τον πληθυσμό και βρίσκει τον ελάχιστο αριθμό κέντρων, που είναι αναγκαία για να καλύψουν τη ζήτηση εντός ενός ορισμένου ορίου απόστασης-χρόνου. Το μοντέλο μέγιστης κάλυψης επαναεισαγάγει τη σπουδαιότητα του πληθυσμού, ενώ συγχρόνως χρησιμοποιεί το όριο απόστασης/χρόνου και τα κέντρα χωροθετούνται έτσι ώστε να καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο πληθυσμό ή όσο γίνεται περισσότερα σημεία ζήτησης. ΤΑ ΤΡΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ

Από καθαρά πρακτική σκοπιά τα μοντέλα χωροθετήσεων- κατανομών μπορούν να επιλύσουν τα έξης τρία σημαντικά προβλήματα οργάνωσης χώρου: α. Το πρόβλημα της βέλτιστης χωροθέτησης p-κέντρων παροχής υπηρεσιών όπου παραδεχόμαστε ότι στην περιοχή δεν υπάρχουν άλλα τέτοια κέντρα (το γενικό πρόβλημα). β. Το πρόβλημα της βέλτιστης χωροθέτησης κ επιπλέον κέντρων θεωρώντας τα υπάρχοντα κέντρα ως δοσμένα (το προσθετικό πρόβλημα). γ. Το πρόβλημα της αναδιοργάνωσης ενός χωρικού συστήματος, όπου δοσμένων p-κέντρων παροχής υπηρεσιών σε μια περιοχή, κλείνουν κέντρα που δεν είναι βέλτιστα χωροθετημένα και ανοίγουν καινούρια σε βέλτιστες θέσεις (το πρόβλημα της αναδιοργάνωσης). ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΕΩΝ-ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ p-ΔΙΑΜΕΣΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΣΥΝΟΛΟ-ΚΑΛΥΨΗΣ