ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ Χαρά Γροσδάνη Κοινωνική Λειτουργός, «Το Χαμόγελο του Παιδιού» Αθήνα, 29 Ιανουαρίου 2013 Project funded by EC Daphne III Programme – D.G. Justice

Η έννοια του σχολικού εκφοβισμού Μαθητές της έρευνας: κατανοούν σε ικανοποιητικό βαθμό την έννοια του σχολικού εκφοβισμού (bullying) αλλά δεν έχουν ξεκαθαρίσει τις βασικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για να χαρακτηριστεί μια πράξη ως τέτοια: δηλαδή το στοιχείο της επανάληψης και της διάρκειας Αντίλογος: το βασικό στοιχείο του εκφοβισμού αφορά την ένταση του ψυχικού τραυματισμού που ως εκ τούτου δύναται να προκληθεί ακόμα και από ένα μόνο περιστατικό. EUROPE’s ANTIBULLYING CAMPAIGN

Το προφίλ του θύματος Τα συνήθη χαρακτηριστικά (ατομικά, κοινωνικά, φυλετικά/εθνολογικά) εμφανίστηκαν αλλά δεν πρωταγωνίστησαν στην έρευνά μας. Βασικό χαρακτηριστικό: Η ανισορροπία δύναμης ανάμεσα στο θύμα και τον θύτη. Ακολουθούν χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν το θύμα από τους υπόλοιπους: εθνικότητα, εξωτερική εμφάνιση (Εσθονία), σωματική ανεπάρκεια, σεξουαλικές προτιμήσεις κλπ.

Το προφίλ του θύματος Οικογενειακή κατάσταση: σοβαρά προβλήματα οικονομικής ή συναισθηματικής ανασφάλειας που κάνουν τα παιδιά αυτά να αισθάνονται ανυπεράσπιστα με αποτέλεσμα να εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα κατωτερότητας – στοιχεία δηλαδή που τα μετατρέπουν ως εύκολο στόχο. Σχολική επίδοση: Η έρευνά μας ανατρέπει την εικόνα του καλού μαθητή που υφίσταται συνήθως τον εκφοβισμό. Λογικό: Με την θυματοποίησή του ο μαθητής βιώνει μια κατάσταση αρνητικών συναισθημάτων με αποτέλεσμα τη ραγδαία πτώση της σχολικής του επίδοσης.

Το προφίλ του Θύτη Από την έρευνα προκύπτει ότι πρόκειται συνήθως για : Παιδί οικογενειών με ενδοοικογενειακά προβλήματα και κακές σχέσεις μεταξύ των μελών (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ιταλία). Ο τρόπος αντιμετώπισής των ενδοοικογενειακών προβλημάτων (π.χ χρήση βίας, δίκαιο του ισχυρού) επηρεάζει άμεσα την ανάπτυξη εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Άσχημες σχέσεις με συμμαθητές και καθηγητές Μειωμένη σχολική επίδοση

Η στάση των μαρτύρων-παρατηρητών Αρχικά διάκεινται θετικά απέναντι στο θύμα αλλά στη συνέχεια παρουσιάζουν αμφιθυμικά αισθήματα απέναντί του Στην πλειοψηφία τους επιλέγουν να βοηθήσουν το θύμα χωρίς να λείπουν και οι περιπτώσεις εκείνες (Λιθουανία) που αγνοούν το περιστατικό είτε γιατί φοβούνται τις συνέπειες είτε γιατί δεν ήξεραν πώς να παρέμβουν.

Η στάση των μαρτύρων-παρατηρητών Τρόποι παρέμβασης: έμπρακτη προσπάθεια τερματισμού του εκφοβισμού με τη βοήθεια φίλων (Ελλάδα, Εσθονία, Βουλγαρία, Ιταλία) – διατύπωση λεκτικού αιτήματος στον δράστη να σταματήσει (Λετονία, Εσθονία)

Ενημέρωση για τον σχολικό εκφοβισμό Ως υφιστάμενες πηγές ενημέρωσης των μαθητών αποτυπώνονται : Το σχολείο Η τηλεόραση (Ιταλία) Αδυναμία αναγνώρισης του ρόλου των ΜΚΟ (προφανώς στην συνείδηση των παιδιών οι ΜΚΟ εντάσσονται στην ενημέρωση που παρέχουν τα ΜΜΕ.)

Ενημέρωση για τον σχολικό εκφοβισμό Ανάγκη για επιπλέον ενημέρωση εμφανίζεται σε χώρες με μικρό ποσοστό σχολικού εκφοβισμού (Ιταλία , Ελλάδα, Βουλγαρία )και απουσιάζει σε χώρες με υψηλά ποσοστά του φαινομένου (Εσθονία , Λιθουανία) Ως οι πλέον αρμόδιοι χώροι και μέθοδοι ενημέρωσης αποτυπώνονται : Το σχολείο Οι ταινίες, η συζήτηση και οι ανοικτές ομιλίες

Αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού Κεντρικό μήνυμα Η ενδυνάμωση του ρόλου των εκπαιδευτικών αποτελεί τον αποτελεσματικότερο παράγοντα για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.