Διαχείριση της σχολικής τάξης Κανόνες και καθορισμός σχέσεων

Είδη κανόνων Κανόνες που επιβάλλονται από το νόμο (π.χ. δικαιώματα των γονέων, χρόνος υποχρεωτικής εκπαίδευσης, διαδικασία επιβολής ποινών) Κανόνες του σχολείου (π.χ. συμπεριφορά των μαθητών στο προαύλιο, η χρήση σχολικών εγκαταστάσεων) Κανόνες που θέτουν οι εκπαιδευτικοί (π.χ. η συμπεριφορά των μαθητών μέσα στην τάξη, η αντιμετώπιση παραβατικών συμπεριφορών, η πορεία του μαθήματος)

Δραστηριότητα Γράψτε 4 κανόνες που θεωρείτε τους πλέον σημαντικούς για την τάξη σας. Γράψτε 4 κανόνες που θεωρείτε λιγότερο σημαντικούς για την τάξη σας

Παραδείγματα κανόνων Εκπαιδευτικός Α: «Να θυμάστε ότι όταν θέλετε να πείτε κάτι μέσα στην τάξη, θα πρέπει να σηκώνετε το χέρι σας. Δε θέλω να ακούσω κανέναν να μιλάει χωρίς προηγουμένως να έχει σηκώσει το χέρι του. Όταν φωνάζετε όλοι μαζί, δεν ακούγεται τελικά κανένας.» (στην αρχή της σχολικής χρονιάς) Εκπαιδευτικός Β: «Τι κάνουμε πάντα όταν θέλουμε να πάρουμε το λόγο;» (την πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς) Εκπαιδευτικός Γ: «Βλέπω ότι φωνάζετε συνέχεια ‘Κυρία, κυρία’ χωρίς να σηκώνετε χέρι. Για να δω τα χεράκια σηκωμένα και μετά θα αποφασίσω ποιος θα μιλήσει.» (δεύτερη μέρα μαθημάτων)

Κατηγοριοποίηση κανόνων Κίνηση Ομιλία Εργασία μέσα στην τάξη Χώρος Ασφάλεια Υλικά και μέσα διδασκαλίας Κοινωνική συμπεριφορά

Δραστηριότητα Με βάση τις προηγούμενες κατηγορίες κανόνων προσπάθησε να εντάξεις τους κανόνες που έγραψες προηγουμένως σε κάποιες από τις κατηγορίες αυτές. Με την ομάδα, συντάξετε μια λίστα με τους κοινούς κανόνες και τις κατηγορίες στις οποίες ανήκουν. Κατόπιν επιλέξτε 3 κανόνες που θεωρείτε τους πιο σημαντικούς και συζητήστε πώς α) θα τους εφαρμόζατε στην τάξη σας και β) τι θα κάνατε όταν οι μαθητές τους παραβίαζαν.

Αυτοέλεγχος και διαπραγμάτευση Έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβλήματα διαχείρισης της τάξης μειώνονται αν τα παιδιά καταλάβουν γιατί πρέπει να εφαρμόζονται κάποιοι κανόνες ή αν ενημερωθούν για το είδος της συμπεριφοράς που είναι αποδεκτό. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να εξηγήσει στα παιδιά ποιους κανόνες θεωρεί ο ίδιος απαραίτητους, αλλά να δίνει και στα παιδιά τη δυνατότητα να προτείνουν κάποιους καινούργιους ή να κάνουν τροποποιήσεις των ήδη υπαρχόντων.

Τι είναι τελικά διαπραγματεύσιμο; Τα παιδιά είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη ύπαρξης κανόνων. Τα παιδιά πρέπει να έρθουν αντιμέτωπα με θέματα όπως η αυτοπειθαρχία, ο αυτοέλεγχος, ο αλληλοσεβασμός. Την τελική ευθύνη για τους κανόνες την έχουν οι εκπαιδευτικοί.

Τρόποι καθιέρωσης κανόνων Γενικός κανόνας: « Πρέπει να δείχνετε σεβασμό προς τους άλλους.» Ειδικός κανόνας: « Πρέπει να σηκώνετε το χέρι σας όταν θέλετε να μιλήσετε.» Κανόνας με εξήγηση: « Δεν πρέπει να σπρώχνετε ο ένας τον άλλον, γιατί αν κάποιος πέσει μπορεί να χτυπήσει άσχημα.» Γενική ερώτηση: «Τι μπορούμε να κάνουμε για να πάρουμε μεγαλύτερους βαθμούς στο επόμενο διαγώνισμα;»

Ειδική ερώτηση: «τι θα συνέβαινε αν το κάθε παιδί καθόταν κάθε μέρα και σε διαφορετική θέση;» Περιστασιακός κανόνας: « ‘Ακόμα δεν άρχισες να γράφεις;’ ‘Δεν καταλαβαίνω τι πρέπει να κάνω.’ ‘Αν δεν καταλαβαίνεις κάτι, θα πρέπει να σηκώσεις το χέρι σου και όχι να κάθεσαι και να περιμένεις να έρθω εγώ να σου εξηγήσω.’» Διαπραγμάτευση: «Σας επέτρεψα να μιλάτε μεταξύ σας όσο κάνετε την εργασίας σας, αλλά κάνετε πλέον υπερβολικό θόρυβο. Ας συζητήσουμε λοιπόν για λίγο τι μπορούμε να κάνουμε για ν’ αλλάξουμε αυτήν την κατάσταση.»

Αυτοέλεγχος: «Θα πρέπει να παίρνετε οι ίδιοι όλο και περισσότερες αποφάσεις καθώς μεγαλώνετε. Για να δούμε λοιπόν πόσο καλά μπορείτε να ελέγχετε την πορεία της εργασίας σας χωρίς να έχετε εμένα συνεχώς πάνω από το κεφάλι σας.»

Κανόνες και διαπροσωπικές σχέσεις Η θέσπιση κανόνων συνδέεται στενά με τις σχέσεις του εκπαιδευτικού με τους μαθητές, αλλά και των μαθητών μεταξύ τους. ‘Όταν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι συνεπείς, τότε προκαλείται σύγχυση στους μαθητές.

Έπαινοι και ποινές Οι ποινές πρέπει να είναι Ήπιες Να μην επιβάλλονται με κακή προαίρεση Να είναι μέσα στα πλαίσια συμμόρφωσης με τους κανόνες του σχολείου. Να είναι παρόμοιες με αυτές που θα επέβαλλαν οι ίδιοι οι γονείς ή που θα περίμενε να υποστεί ένα παιδί που έκανε κάτι κακό.

Οι έπαινοι μπορεί να είναι: Εξωγενείς (βραβεία, προνόμια, οτιδήποτε προσφέρεται) Ενδογενείς (η ικανοποίηση της περιέργειας, η περηφάνεια για μια καλή εργασία, οτιδήποτε προέρχεται από το ίδιο το άτομο) Πώς πρέπει να διαπραγματεύεται ο εκπαιδευτικός το θέμα των επαίνων και των ποινών;

Δραστηριότητα παρατήρησης Παρατηρήστε πώς και πότε δίνονται οι έπαινοι και επιβάλλονται οι τιμωρίες στο σχολείο σας. Να λάβετε υπόψη σας και τους υπολανθάνοντες επαίνους ή ποινές (κάποιο χαμόγελο, μια παρατήρηση, την εφαρμογή μιας ιδέας, κάποιο αρνητικό σχόλιο, την τιμωρία, την αδιαφορία, την αναγνώριση της προσπάθειας ενός παιδιού, την αφαίρεση προνομίων κλπ).