Διατύπωση Λειτουργικού Ορισμού Από τους Φοιτητές: Ανδρέου Στέφανη Δημητρίου Κυριάκο Προκοπίου Λούη Στυλιανού Μιχάλη

Διατύπωση Λειτουργικού Ορισμού: Είναι γλωσσική δεξιότητα. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση γνώσης στις Φυσικές Επιστήμες.

Ο Λειτουργικός Ορισμός: Αποσκοπεί στην απόδοση νοήματος που προσδίδουμε σε μια έννοια μια χρονική στιγμή. Η κατανόηση μιας έννοιας εξασφαλίζεται μόνο όταν ο λειτουργικός ορισμός διαμορφώνεται βιωματικά. Στηρίζεται στα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την έννοια και τη διαφοροποιούν από άλλες.

Είναι μια διαδικασία που αποτελείται από μια σειρά οδηγιών, τις οποίες θα εκτελέσει κάποιος για να καταλήξει σε ένα συγκεκριμένο και μόνο αντικείμενο/ γεγονός/ φαινόμενο/ λειτουργία που ανταποκρίνεται στην έννοια.

Επιστημονικός Vs Λειτουργικός Ορισμός Ο επιστημονικός ορισμός πρέπει να ικανοποιεί το κριτήριο της γενίκευσης, δηλαδή πρέπει να καλύπτει όλα τα αντικείμενα που εμπίπτουν στην έννοια και να τα διαχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα. Αντίθετα ο λειτουργικός ορισμός δεν χρειάζεται να ικανοποιεί αυτό το κριτήριο.

Επίπεδα διατύπωσης Λειτουργικού Ορισμού Το παιδί: 1ο Επίπεδο: Εκτελεί τις οδηγίες ενός δοσμένου λειτουργικού ορισμού από την καθημερινότητα. Αναγνωρίζει παρεκκλήσεις στις εκτελέσεις οδηγιών από άλλους. Περιγφάφει συγκεκριμένες εμπειρίες και γεγονότα ακολουθώντας την χρονική ακολουθία των γεγονότων. Περιγράφει τη χρήση και το σκοπό ενός αντικειμένου.

2ο Επίπεδο: Εκτελεί δύο εναλλακτικούς ορισμούς και τους αξιολογεί συγκριτικά. 3ο Επίπεδο: Διατυπώνει οδηγίες που συνθέτουν ένα λειτουργικό ορισμό για τις εμπειρίες που βιώνει και για τα αντικείμενα του καθημερινού του περιβάλλοντος, με λεπτομερή καθοδήγηση (ερεθίσματα, προκλήσεις).

Η διατύπωση λειτουργικού ορισμού απαιτεί γενικεύσεις, γεγονός που δυσκολεύει τα παιδιά. Για το λόγο αυτό ο/ η εκπαιδευτικός επιλέγει τις κατάλληλες ερωτήσεις, τις οποίες υποβάλλει σε συγκεκριμένη σειρά ώστε να οδηγεί τα παιδιά σε ακριβέστερες παρατηρήσεις αντικειμένων και φαινομένων και, σταδιακά, σε διατύπωση λειτουργικού ορισμού.

Τέτοιες ερωτήσεις είναι σχετικές με διάφορες ιδιότητες ενός αντικειμένου ή φαινομένου. Τί είναι; Από τί αποτελείται; Ποιά είναι τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά; Σε τί χρησιμεύει; Πώς θα το αναγνωρίσω αν το δω; Με ποιό τρόπο θα είμαι βέβαιος ότι είναι αυτό; Τί δεν είναι;

Οι λειτουργικοί ορισμοί των παιδιών τροποποιούνται συνεχώς, ανάλογα με τις εμπειρίες τους.

Στη διατύπωση λειτουργικού ορισμού ο/ η εκπαιδευτικός ασκεί το παιδί: Να περιγράφει ένα αντικείμενο/ φαινόμενο ως προς τα χαρακτηριστικά, ιδιότητες, χρησιμότητα, λειτουργία του με βάση τις εμπειρίες και τις παρατηρήσεις του. Να εκτελεί τις οδηγίες (λεκτικές, γραφική αναπαράσταση) δοσμένου λειτουργικού ορισμού. Να δέχεται ότι για ένα αντικείμενο/ φαινόμενο μπορούν να δοθούν ή να εκτελεστούν περισσότεροι από ένας λειτουργικοί ορισμοί. Να εκτελεί οδηγίες για δύο δοσμένους λειτουργικούς ορισμούς που αφορούν την ίδια έννοια, να τους συγκρίνει και να τους αξιολογεί. Να ετοιμάζει κατάλογο οδηγιών που θα βοηθήσουν στην αναγνώριση της έννοιας και στη συνέχεια να τις εκτελεί το ίδιο ή άλλο παιδί. Να τροποποιεί λειτουργικό ορισμό υπό το φως νέων δεδομένων.

Ο/ η εκπαιδευτικός συχνά πρέπει να προσπαθεί να παρερμηνεύσει με οποιοδήποτε τρόπο τις οδηγίες που δίνουν τα παιδιά ενθαρρύνοντας τα έτσι να διατυπώνουν τις οδηγίες τους με απλά λόγια, με σαφήνεια και πληρότητα.