Οι Βιταμίνες

Βιταμίνες Κατάταξη Λιποδιαλυτές Υδατοδιαλυτές Είναι μια ομάδα οργανικών ενώσεων με μεγάλη θρεπτική αξία. Δεν χρησιμοποιούνται άμεσα για ενέργεια αλλά απαιτούνται σε μικρές ποσότητες και έχουν διάφορες λειτουργίες: Ως συνένζυμα Συστατικά αντιοξειδωτικών μηχανισμών (ασκορβικό οξύ και βιταμίνη Ε) Ως παράγοντες σε γενετικές ρυθμίσεις (βιταμίνες A και D) Σε εξειδικευμένες λειτουργίες (η βιταμίνη Α στην όραση, η βιταμίνη K σε αντιδράσεις καρβοξυλίωσης) Ο όρος βιταμίνες προέρχεται από το «vital amines» από το ζωτικό τους ρόλο στη διατροφή και επειδή οι πρώτες βιταμίνες που ανακαλύφθηκαν ήταν αμίνες. Κατάταξη Λιποδιαλυτές Υδατοδιαλυτές

Λιποδιαλυτές βιταμίνες Βιταμίνη Α (Ρετινόλη)  Ρετινάλη ή Ρετινικό οξύ Ακόρεστη πρωτοταγής αλκοόλη Απαντά στο συκώτι και στο λίπος των ζώων Λαμβάνεται από τα καροτένια 750 μg/μέρα Ζωικά τρόφιμα: συκώτι, ηπατέλαια, βούτυρο, τυρί, ψάρια, γάλα Φυτικά τρόφιμα:καρότο, σπανάκι, φρούτα, λαχανικά Βιταμίνη Α β-καροτένιο Ρόλος Καθυστέρηση στην ανάπτυξη Προβλήματα στην όραση Περιεκτικότητα σε ισοδύναμα ρετινόλης (RE) ή διεθνείς μονάδες (ΙU) 1 μg ρετινόλης = 1 RE Ζωικά τρόφιμα: 1RE = 10/3 IU Φυτικά τρόφιμα: 1RE = 10 ΙU = 6 μg β-καροτίνης RDA Γυναίκες 800 RE Άνδρες  1000 RE

Λιποδιαλυτές βιταμίνες Βιταμίνη D (αντιραχιτική) Δομή βασισμένη στα στεροειδή (10 στερόλες) Ενισχύει την απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου από τις τροφές Σχηματίζεται με έκθεση του οργανισμού στον ήλιο 2,5-10 μg/μέρα ΠΗΓΕΣ Ηλιακή ακτινοβολία Ψάρια, βούτυρο, αυγά ΡΟΛΟΣ Ραχίτιδα, οστεομαλακία Εργοκαλσιφερόλη ή D2 Βιταμίνη D Χοληκαλσιφερόλη ή D3

Λιποδιαλυτές βιταμίνες Βιταμίνη Ε Τοκοφερόλες (α, β, γ, δ) Φυσικά αντοξειδωτικά Απαραίτητες για την ανάπτυξη και αναπαραγωγή 8-12 mg/μέρα α-τοκοφερόλη = 5,7,8-τριμεθυλο-τοκόλη β-τοκοφερόλη = 5,8-διμεθυλο-τοκόλη γ-τοκοφερόλη = 7,8-τριμεθυλο-τοκόλη δ-τοκοφερόλη = 8-τριμεθυλο-τοκόλη ΠΗΓΕΣ Έλαιο σπέρματος σίτου, γάλα, φυτικά έλαια, ξηρούς καρπούς Βιταμινική δράση: α > β > γ > δ Αντιοξειδωτική δράση: δ > γ > β > α

Λιποδιαλυτές βιταμίνες Βιταμίνη K (αντιαιμοραγική) Βιταμίνες Κ1 – Κ7 Απορρόφηση ασβεστίου Αντιθρομβωτικές ιδιότητες Σύνθεση 6 πρωτεϊνών του πλάσματος του αίματος Σύνθεση προθρομβίνης Παιδιά 5 μg/μέρα, γυναίκες 65 μg/μέρα, άνδρες 80 μg/μέρα Βιταμίνη K1 (φυλλοκινόνη)

Υδατοδιαλυτές Bιταμίνες Αντι – μπέρι μπέρι Μορφή συνένζυμου Απαραίτητη για το μεταβολισμό των υδατανθράκων Απαντάται στα σιτηρά, πατάτες, κρέας, συκώτι κλπ 1-2 mg/μέρα Καταστρέφεται με τις επεξεργασίες Θειαμίνη ΠΗΓΕΣ Γάλα, χοιρινό, λαχανικά, μαύρο ψωμί

Υδατοδιαλυτές Bιταμίνες Βιταμίνη Β2 (Ριβοφλαβίνη) Δρα ως συνένζυμο (FNM - FAD) Αξιοποίηση της ενέργειας των τροφών Έλλειψη προκαλεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη, δερματίτιδα, αναιμία, φλογώσεις Σχετικά σταθερή στις επεξεργασίες. Ευαίσθητη στο φως 1,5-2 mg/μέρα Ριβοφλαβίνη ΠΗΓΕΣ Γάλα, τυρί, γιαούρτι, κρέας, συκώτι, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες B3 (Νιασίνη ή Νικοτινικό οξύ – PP ή αντιπελαργική) Δρα ως συνένζυμο (ΝΑD+, NADP+) Ανεπάρκεια σχετίζεται με την πελάγρα Συντίθεται από την τρυπτοφάνη Κρέας, αναποφλοίωτα δημητριακά 12-20 mg/μέρα Νικοτινικό οξύ Νικοτιναμίδιο

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες Β5 (Παντοθενικό οξύ) Συστατικό συνένζυμου Α Συκώτι, ζύμη, βασιλικός πολτός, φρέσκα λαχανικά 5-10 mg/μέρα

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες Β6 (Πυριδοξίνη) Τρεις χημικές μορφές: Πυριδοξίνη, πυριδοξάλη και πυριδοξαμίνη Έλλειψη προκαλεί μικροκυτταρική αναιμία, νευρικότητα, αδυναμία 2 mg/μέρα ανά 100g πρωτεΐνης Πυριδοξίνη Πυριδοξαμίνη Πυριδοξάλη

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες Β10 (Φολικό οξύ) Σύνθεση πουρινών, πυριμιδινών και αμινοξέων Σχηματισμό και λειτουργία των κυττάρων Αιματολογικές ανωμαλίες (μεγαλοβλαστική αναιμία) Πράσινα λαχανικά, νεφρά, συκώτι 0,3-0,4 mg/μέρα Β12 (Κυανοκοβαλαμίνη) Κυανοκοβαλαμίνη, υδροξυκοβαλαμίνη, νιτριτοκοβαλαμίνη συκώτι, κρέας, γάλα, ψάρια, αυγά, ζυμούμενα φυτικά προϊόντα Κακοήθης αναιμία, γενική δυσλειτουργία των νεύρων 2-3 μg/μέρα

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες Βιοτίνη ή Βιταμίνη Η Μεταβολισμό, σύνθεση λιπαρών οξέων, συνένζυμο σε καρβοξυλιώσεις Συκώτι, νεφρά Χάνει τη δράση της παρουσία αβιδίνης 0.2 mg/μέρα

Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες Βιταμίνη C (Ασκορβικό οξύ) Αναγωγικές ιδιότητες Όξινος χαρακτήρας Καταστρέφεται εύκολα με τις επεξεργασίες Απορρόφηση σιδήρου Σκορβούτο Εσπεριδοειδή, λάχανο, ντομάτες, μαρούλι 60 mg/μέρα