«Ψυχοσυναισθηματικές Διαταραχές ατόμων με Μαθησιακές Δυσκολίες» Κορδερά Ειρήνη Ψυχολόγος MSc Ψυχολογία Παιδιού και Εφήβου MSc Ψυχολογία Υγείας Συστημική Ψυχοθεραπεία

ορισμός Ο όρος μαθησιακή δυσκολία εμφανίζεται για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία τη δεκαετία του ’60 (Kirk, 1962). Έκτοτε, έχουν διατυπωθεί πολλοί και διαφορετικοί ορισμοί. Ο πιο ευρέως αποδεκτός ορισμός: Εθνική Μικτή Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες (National JointCommittee on Learning Disabilities) των ΗΠΑ, το 1987.

Τι είναι οι Μαθησιακές Δυσκολίες? ο όρος είναι γενικός αποδίδονται σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος δεν οφείλονται σε έλλειψη ευφυΐας ή σε αντίξοες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες ΜΔ δεν σημαίνει χαμηλή νοημοσύνη! μπορεί να εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου

Στατιστικά Οι Μαθησιακές Δυσκολίες εμφανίζονται σε ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών, όμως είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η συχνότητά τους, κυρίως εξαιτίας της γενικότητας του όρου. Ανάλογα πάντως με τον ορισμό και την προσέγγιση που υιοθετείται, τα ποσοστά της κυμαίνονται σε 15%-30% του μαθητικού πληθυσμού. (Kaplan, Sadock,1985) Το ποσοστό των ΜΔ θεωρείται ότι κατανέμεται ανισομερώς μεταξύ των δυο φύλων, με πιο συχνή εμφάνιση στα αγόρια. (Πόρποδας, 2003)

Ποιές είναι οι Μαθησιακές Δυσκολίες; Δυσκολίες προφορικού λόγου και ομιλίας Δυσγραφία - δυσκολίες γραπτού λόγου (π.χ. δυσλεξία) Δυσαριθμία - δυσκολίες μαθηματικού λόγου  Δυσπραξία - λεπτή κινητικότητα, ισορροπία κτλ. Πολύ συχνά συνυπάρχει και Διάσπαση Προσοχής -Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)

Ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις των ΜΔ Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν σύνθετο πρόβλημα και πέρα από τις επιπτώσεις που έχουν στο γνωστικό-μαθησιακό τομέα, μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς τη συναισθηματική και την κοινωνική εξέλιξη των παιδιών . (Φλωράτου, 2006)

Μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα: Συναισθηματικά Κοινωνικά Συμπεριφοράς Βέβαια, δεν εμφανίζονται τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά και στον ίδιο βαθμό σε όλα τα παιδιά!

Τι μας δείχνουν οι έρευνες για τους μαθητές με ΜΔ… τείνουν να έχουν περισσότερα ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα σε σχέση με συνομήλικους που δεν αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες. (Gorman, 1999) 3 στους 4 μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν και δυσκολίες στις κοινωνικές τους δεξιότητες. (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2006)

Ποια είναι όμως τελικά αυτά τα ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα?

Συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά με ΜΘ (Ι) Φόβος αποκάλυψης της μαθησιακής τους δυσκολίας. Ντροπή (δεν είναι «φυσιολογικό» αυτό που έχω). Αίσθημα γελοιοποίησης, αμηχανία. Φόβος αποτυχίας στο έργο που τους ανατίθεται. Άγχος & ανησυχία ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου γενικότερα ή ότι δεν θα μπορέσουν να εκπληρώσουν τις φιλοδοξίες και τα όνειρά τους. Πίεση (κατανάλωση υπερβολικού χρόνου για το ίδιο έργο, υπερπροσπάθεια). Απογοήτευση / Ματαίωση.

Συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά με ΜΘ (ΙΙ) Αμφιβολία για τις ικανότητές τους, αίσθημα κατωτερότητας, ανεπάρκειας, Χαμηλή Αυτοεκτίμηση. Επηρεάζονται οι κοινωνικές τους σχέσεις  Μοναξιά, Κοινωνική Απομόνωση. Νιώθουν ένα χάσμα ανάμεσα σε όσους έχουν ΜΘ και όσους δεν έχουν - «υπάρχουν δυο είδη ανθρώπων στον κόσμο!». Ζήλεια προς τα άλλα παιδιά (συμμαθητές/αδέρφια). Θυμός / έντονη ευθιξία - Όταν αισθάνονται ότι οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί δεν καταλαβαίνουν/αναγνωρίζουν την προσπάθειά τους ή τους πιέζουν έξω από τις δυνατότητές τους. Σύγχυση και απόγνωση εξαιτίας της αποδιοργάνωσης, αδυναμίας συγκέντρωσης και ολοκλήρωσης ενός έργου.

Τελικά αυτά τα συναισθήματα οδηγούν σε… Μειωμένο κίνητρο για μάθηση - χαμηλά κίνητρα επίτευξης. Συχνά αποκτά παθητική στάση/αποφεύγει να παίρνει πρωτοβουλίες. Προβλήματα συμπεριφοράς (επιθετικού τύπου συμπεριφορές , συμπεριφορές κλόουν/γελωτοποιού, συναισθηματική ανωριμότητα). Και τελικά μειώνονται οι πιθανότητες επιτυχίας καθώς το άτομο είναι πεπεισμένο από την αρχή ότι θα αποτύχει. (αυτο-εκπληρούμενη προφητεία)

Παρόλα αυτά, τα παιδιά με ΜΘ μπορεί να είναι χαρισματικά & πολύ παραγωγικά άτομα π.χ. τα άτομα με δυσλεξία συχνά χαρακτηρίζονται από: ζωηρή φαντασία έντονη περιέργεια διαθέτουν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο έχουν καλλιτεχνικές τάσεις ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα και μπορούν να διαπρέψουν σε πολλούς τομείς!

παραδείγματα Το παράδειγμα του Δημήτρη Διάσημοι με μαθησιακές δυσκολίες…

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες ΔΕΝ είναι ασθένεια, αλλά μια διαφορετικότητα στη δομή του εγκεφάλου, η οποία χρειάζεται έναν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Αντιμετώπιση Οι μαθησιακές δυσκολίες συνεχίζουν να είναι παρούσες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. (Σπανού & Τριπόδης 2010 ) Παρόλα αυτά, με τις κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις η συμπτωματολογία βελτιώνεται και το άτομο μαθαίνει τρόπους να αντιπαρέρχεται αυτές του τις δυσκολίες, ώστε να μην αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη οποιουδήποτε στόχου!

Ο ρόλος όλων των εμπλεκομένων ο ρόλος του γονιού ο ρόλος του ειδικού ο ρόλος του εκπαιδευτικού η συμβολή του σχολικού περιβάλλοντος

Πολύ σπουδαίος ο ρόλος του εκπαιδευτικού Πολύ σπουδαίος ο ρόλος του εκπαιδευτικού ! Τι μπορεί να κάνει για να βοηθήσει;

Πρακτικά προβλήματα Κατανόηση και αναγνώριση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί (μεγάλος αριθμός μαθητών στην τάξη, μη επαρκής εκπαίδευση σε θέματα ειδικής αγωγής, έλλειψη επαρκούς υποστήριξης-καθοδήγησης, μη ευέλικτο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, άγχος για να βγει η ύλη κτλ.).

Αυτό που μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός Να ενημερωθεί ο ίδιος (σεμινάρια/internet). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο www.pi-schools.gr/special_education_new/index_gr.htm

Αυτό που μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός Να ενημερώσει τους μαθητές του για τις μαθησιακές δυσκολίες. συζήτηση (απενοχοποίηση, αποσύνδεση από το νοητικό δυναμικό, αποδοχή της διαφορετικότητας) προβολή video

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να στηρίξει το μαθητή με ΜΘ Ο εκπαιδευτικός μπορεί να στηρίξει το μαθητή με ΜΘ τρόποι στήριξης σε μαθησιακό επίπεδο τρόποι συναισθηματικής στήριξης

Τρόποι στήριξης σε μαθησιακό επίπεδο καινοτόμες διδακτικές παρεμβάσεις χρήση κατάλληλα διαμορφωμένου εκπαιδευτικού υλικού δραστηριότητες μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή στρατηγικές μελέτης και μνημονικές τεχνικές για την οργάνωση του χρόνου & του τρόπου μελέτης

Τρόποι συναισθηματικής στήριξης από τον εκπαιδευτικό (Ι) Ενθάρρυνση του παιδιού να αποδεχθεί τη δυσκολία του, να μιλά με ειλικρίνεια γι’ αυτή και να νιώθει περήφανο για τον εαυτό του. Κατανοεί τις δυσκολίες του μαθητή. Αναγνωρίζει την κάθε του προσπάθεια. Ακολουθεί ένα σταθερό σύστημα επιβράβευσης με ανταμοιβές, όταν το παιδί πετυχαίνει τους στόχους του. Αποφεύγει αρνητικές κριτικές και χαρακτηρισμούς (δεν υπάρχει τεμπέλικο παιδί, αδιάφορο, που δεν θέλει να πετύχει). Του αναθέτει ασχολίες στις οποίες η σίγουρη επιτυχία, θα αντισταθμίσει το συνεχές αίσθημα αποτυχίας.

Τρόποι συναισθηματικής στήριξης από τον εκπαιδευτικό (ΙΙ) Μαθαίνει να ακούει αυτά που του λένε τα παιδιά δείχνοντας σεβασμό. Λαμβάνει υπόψη πτυχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του μαθητή, εκτός τάξης. Το ενθαρρύνει στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά. Δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ομαλή ένταξη των μαθητών σε ομάδες. Προσαρμόζει τις προσδοκίες του θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους, αλλά δεν τις χαμηλώνει.

Τρόποι συναισθηματικής στήριξης από τον εκπαιδευτικό (ΙΙΙ) Υπερασπίζεται τα δικαιώματα των παιδιών. Συνειδητοποιεί πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του και η στάση του στη ζωή του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες. Αυτό-αξιολόγηση και έλεγχος του εαυτού του, της συμπεριφοράς τους, των λεκτικών παρατηρήσεων τους, της διδακτικής τους οργάνωσης και προσέγγισης. Εστιάζει την προσοχή του στις ικανότητες και όχι στις αδυναμίες των μαθητών του. Πιστεύει στους μαθητές του, εκδηλώνει τη στοργή και την αγάπη του.

Πρόγραμμα Αποκατάστασης Μαθησιακών Δυσκολιών Διεπιστημονική ομάδα… Εκπαιδευτικός Παιδοψυχίατρος Ψυχολόγος Ειδικός παιδαγωγός Λογοθεραπευτής Εργοθεραπευτής