ΕΜΜΗΝΟΡΥΣΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΜΜΗΝΟΡΥΣΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Η "Περίοδος" Σε αντίθεση με τη σπερματογένεση στα αρσενικά, η ωογένεση στα θηλυκά δεν είναι μια συνεχής διαδικασία αλλά μια ακολουθία εναλλασσόμενων γεγονότων τα οποία επαναλαμβάνονται από μόνα τους σε κυκλική μορφή. Έτσι, εμμηνόρροια είναι η περιοδική και κατά κανόνα μηνιαία εκροή αίματος και βλεννογόνου ιστού της μήτρας από τον κόλπο της γυναίκας.

Ο κύκλος διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και κυμαίνεται από 20 έως 40 μέρες. Ο κύκλος της εναλλαγής των φάσεων της λειτουργίας του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας αποτελεί τον εμμηνορρυσιακό ή έμμηνο κύκλο. Ο κύκλος αυτός έχει μια πλήρη κυκλική λειτουργία η οποία συντονίζεται από ορμόνες. Ο έμμηνος κύκλος της γυναίκας διαρκεί συνήθως 28 μέρες.

ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΜΜΗΝΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Η έμμηνη αιμορραγία ονομάζεται φάση ροής του έμμηνου κύκλου και συνήθως διαρκεί λίγες ημέρες (1-5). Στη συνέχεια το ενδομήτριο αυξάνεται σε πάχος για μια ή δυο εβδομάδες και η διάρκεια αυτή λέγεται φάση υπερπλασίας όπου υπό την επίδραση ορμονών πολλαπλασιάζονται τα κύτταρα του βλεννογόνου της μήτρας. Ακολουθεί η φάση έκκρισης η οποία συνήθως διαρκεί δύο εβδομάδες(14η-28η ημέρα), όπου το ενδομήτριο αυξάνεται και αιματώνεται περισσότερο αναμένοντας τη γονιμοποίηση.

Ο ωοθηκικός κύκλος Παράλληλα ο έμμηνος κύκλος είναι ένας ωοθηκικός κύκλος. Αυτός αρχίζει με τη φάση του ωοθυλακίου, βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της υπόφυσης και περιλαμβάνει την ωρίμανση ενός ωαρίου ενώ ρυθμίζεται από οιστρογόνα. Έτσι τελείται στις ωοθήκες η ωογένεση. Συνήθως μόνο ένα ωοθυλάκιο ωριμάζει σε κάθε κύκλο ενώ τα άλλα εκφυλίζονται και γίνονται ατρητικά. Το ώριμο ωάριο ονομάζεται γραφιανό ωοθυλάκιο.

Ένα ωάριο μεγαλώνει από 0.05 ως 12 mm σε διάμετρο. Η φάση του ωοθυλακίου τελειώνει με την ωορρηξία, όταν δηλαδή το ωοθυλάκιο και το προσκείμενο τοίχωμα της ωοθήκης διαρραγούν αποδίδοντας το ωάριο. Ο ιστός του ωοθυλακίου που παραμένει στην ωοθήκη μετά την ωορρηξία μετασχηματίζεται στο ωχρό σωμάτιο το οποίο εκκρίνει την προγεστερόνη. Αυτή η φάση ονομάζεται ωχρινική φάση του ωοθηκικού κύκλου. Ένα ωάριο μεγαλώνει από 0.05 ως 12 mm σε διάμετρο.

ΩΟΓΕΝΕΣΗ Κατά τη γέννηση, στις ανθρώπινες ωοθήκες υπάρχουν πάνω από 1.000.000 πρωτογενή ωοθυλάκια τα οποία παραμένουν λανθάνοντα μέχρι την εφηβεία. Σε μια γυναίκα μόνο 400 περίπου πρωτογενή ωοθυλάκια ωριμάζουν φυσιολογικά κατά την αναπαραγωγική της περίοδο. Μετά τα ωοθυλάκια παύουν να αναπτύσσονται (εμμηνόπαυση).

Η ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Ο ενδομήτριος και ο ωοθηκικός κύκλος συγχρονίζονται από ορμόνες του υποθαλάμου και της υπόφυσης ώστε η ωρίμανση του ωαρίου και η ωορρηξία να συμβαδίζουν με την προετοιμασία του ενδομητρίου για την πιθανή εγκατάσταση ενός εμβρύου στα τοιχώματα της μήτρας.

Οι ορμόνες αυτές είναι: η εκλυτική γοναδοτροπίνη (GnRH), η εκλυτική γοναδοτρόπος ορμόνη του ωοθυλακίου (ωοθηλακιοτρόπος) (FSH) η ωχρινοτρόπος ή ωχρινοποιητική ορμόνη (LH) Τα οιστρογόνα (οιστραδιόλη, οιστρόνη και οιστριόλη) Η προγεστερόνη.

Η παραγωγή της ορμόνης GnRH από τον υποθάλαμο διεγείρει τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης που εκκρίνει FSH και LH. Η έκκριση των ορμονών αυτών οδηγεί στην ωρίμανση ενός ωοθυλακίου, το οποίο παράγει οιστρογόνα. Μετά την ωορρηξία, το ωχρό σωμάτιο παράγει οιστρογόνα και προγεστερόνη. Εφόσον δεν υπάρξει εγκυμοσύνη, ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται, όπως φαίνεται στις παρακάτω εικόνες.

ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ Τα οιστρογόνα εκτός από το ρόλο τους στον συγχρονισμό του γεννητικού κύκλου είναι επίσης υπεύθυνα για τα δευτερεύοντα φυλετικά χαρακτηριστικά των γυναικών. Οι ορμόνες αυτές οδηγούν σε εναπόθεση λίπους στους μαστούς και στους γοφούς, αυξάνουν την παρακράτηση του νερού, επηρεάζουν τον μεταβολισμό του ασβεστίου, διεγείρουν την ανάπτυξη του στήθους και μεσολαβούν στη γυναικεία σεξουαλική συμπεριφορά.

Χαρακτηριστικά περιόδου Σωματική και συναισθηματική εμπειρία Σε πολλές γυναίκες προκαλούνται από τις ορμόνες διάφορα έντονα συμπτώματα πριν από την εμμηνόρροια ή κατά την διάρκειά της. Περιλαμβάνουν πόνους από τις συσπάσεις στη μήτρα ενώ πιο έντονα συμπτώματα προκαλεί ο έντονος πόνος περιόδου (το φαινόμενο ονομάζεται δυσμηνόρροια), πόνους στο στομάχι, ημικρανίες, κατάθλιψη, συναισθηματική ευαισθησία, αίσθημα «φουσκώματος» και αλλαγές στην σεξουαλική επιθυμία. Πολύ συχνή είναι και η δυσφορία στο στήθος λόγω της προεμμηνορυσιακής κατακράτησης νερού όπως και οι ορμονικές μεταβολές. Τα συμπτώματα ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα και από κύκλο σε κύκλο. Μερικές γυναίκες μπορεί να βιώσουν συναισθηματικές επιπτώσεις. Ποικίλλουν ανάμεσα στην ευερεθιστότητα που συνδέεται με το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, στην κούραση και σε δάκρυα ή συναισθηματική απομάκρυνση. Παρόμοια φαινόμενα και συναισθηματικές μεταβολές συνδέονται και με την εγκυμοσύνη.

Ροή αίματος Η συνήθης ροή αίματος ακολουθεί ένα μοτίβο αύξησης και μείωσης: αρχίζει σε ένα μέσο επίπεδο, μετά αυξάνεται κάπως και αργότερα σταδιακά μειώνεται. Η ξαφνική βαριά ροή ή οι απώλειες αίματος που ξεπερνούν τα 80 mL (ονομάζονται υπερμηνόρροια ή μηνορραγία) μπορεί να προκαλούνται από ορμονικές διαταραχές ή από ανωμαλίες στην μήτρα συμπεριλαμβανομένου του ινομυώματος ή του καρκίνου ή από άλλες αιτίες. Το αντίθετο φαινόμενο, η ελάχιστη αιμορραγία, ονομάζεται υπομηνόροια. Διάρκεια Τυπικά, κάθε γυναίκα αιμορραγεί για δύο με επτά ημέρες στην αρχή κάθε εμμήνου κύκλου. Η παρατεταμένη αιμορραγία (μητρορραγία ή εμμηνορραγία) δείχνει πλέον κάποιο σαφές μοτίβο επαναλήψεων. Ορμονική προέλευση (συνήθως έλλειψη ωορρηξίας) μπορεί να έχει και η ακανόνιστη αιμορραγία. Όλες αυτές οι ανωμαλίες στην αιμορραγία χρειάζονται ιατρική φροντίδα αφού μπορεί να υποδεικνυόταν ορμονικές ανισορροπίες, κύστες στην μήτρα ή άλλα προβλήματα. Καθώς και οι έγκυες μπορεί να αιμορραγούν, ένα τεστ εγκυμοσύνης συνιστά μέρος των ελέγχων για την εκτίμηση των ανωμαλιών στην εμμηνόρροια.

Πολυκυστικές ωοθήκες Με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες περιγράφουμε εκείνες τις ωοθήκες που περιέχουν πολλές μικρές κύστεις, οι οποίες συνήθως δεν ξεπερνούν τα 8 χιλιοστά σε μέγεθος, και που εντοπίζονται τις πιο πολλές φορές ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της ωοθήκης. Οι μικρές αυτές κύστεις είναι ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια, λόγω όμως ορμονικών διαταραχών, τα ωοθυλάκια αυτά δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και παρουσιάζουν στασιμότητα στη πορεία εξέλιξης τους. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι συχνές στις γυναίκες και απαντώνται περίπου στο 20 – 30% των γυναικών.

Αίτια Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικής προδιάθεσης όσο και επίδρασης περιβαλλοντικών παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχουν σημαντικές γενετικές διαταραχές στην έκκριση των ανδρογόνων ορμονών, ειδικά όσον αφορά την παραγωγή τεστοστερόνης, όπως και γενετικές διαταραχές στη δράση μιας άλλης ορμόνης, της ινσουλίνης. Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αντίσταση των ιστών να απαντήσουν στην ινσουλίνη, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα και προδιαθέτει σε διαταραχή στην παραγωγή ανδρογόνων, και ειδικότερα της τεστοστερόνης. Η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με επίκτητους παράγοντες, όπως το βάρος σώματος και οι διατροφικές συνήθειες, έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές ορμονικές διαταραχές.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΔΟΚΙΑ ΡΩΜΑΝΟΥ Παρουσίασαν οι….. ΑΘΗΝΑ ΛΙΑΚΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΔΟΚΙΑ ΡΩΜΑΝΟΥ