«Τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητες των μικρών μαθητών Αγγλικής» 13 Νοεμβρίου 2013 Δημαρχείο Αιγάλεω Καίτη Ζουγανέλη zougaeka@gmail.com

Εισαγωγή της διδασκαλίας ξένων γλωσσών στην Ε.Ε.

Μια βασική αρχή Η διδασκαλία της ξένης γλώσσας στο δημοτικό αφορά όχι μόνο την ανάπτυξη της γλωσσομάθειας των μικρών μαθητών, αλλά και την ενίσχυση της κοινωνικής και της πνευματικής τους ανάπτυξης ως ατόμων.

Ξεκινήστε από εκεί που βρίσκονται τα παιδιά Η γνωστική εξελικτική θεωρία του Jean Piaget 4 στάδια από τα οποία διέρχεται η νοητική ανάπτυξη του ανθρώπου, πάντα με την ίδια σειρά. Κάθε στάδιο χαρακτηρίζεται από ορισμένες δυνατότητες οι οποίες καθορίζουν τι μπορούμε να μάθουμε σε κάθε φάση της ζωής μας. Κάθε στάδιο οικοδομείται πάνω στο προηγούμενο, του οποίου οι νοητικές δομές ενσωματώνονται στις δομές του σταδίου που τις διαδέχεται. Οι ηλικίες μπορούν να παρουσιάζουν διακυμάνσεις από άτομο σε άτομο, αλλά όλα τα άτομα περνούν υποχρεωτικά από κάθε στάδιο. Πηγή: Siegler,S.R., 2006, Πως σκέφτονται τα παιδιά, (Σ.Βοσνιάδου επιμ.), Αθήνα:Gutenberg

Η αισθησιοκινητική περίοδος (0-2 ετών) απουσία χρήσης συμβόλων. κατά τη γέννηση το γνωστικό σύστημα του παιδιού περιορίζεται σε κινητικά ανακλαστικά. τα έμφυτα αντανακλαστικά αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη περισσότερο πολύπλοκων μορφών λογικής συμπεριφοράς συστηματική επανάληψη ακούσιας συμπεριφοράς γενίκευση των δραστηριοτήτων σε ευρύτερη κλίμακα καταστάσεων και ενσωμάτωση σε σχήματα συμπεριφοράς κατά την περίοδο αυτή το βρέφος δεν έχει κατακτήσει την έννοια της μονιμότητας των αντικειμένων

Προεννοιολογική περίοδος (2-7 ετών) Προεννοιολογική περίοδος (2-7 ετών) προλογική περίοδος (2-5 ετών) περίοδος της διαισθητικής σκέψης (5-7 ετών) Εμφάνιση της συμβολικής λειτουργίας της σκέψης: το παιδί βλέπει τον κόσμο από τη δική του οπτική αποκτά την ικανότητα να μεταχειρίζεται κυρίως γλωσσικά σύμβολα (π.χ. κούκλα χωρίς να την βλέπει) χρησιμοποιεί οπτικές εικόνες ως σύμβολα που είναι ατελή αναπαριστά μόνο στατικές καταστάσεις δεν μπορεί να εκτελεί συγκεκριμένες λογικές πράξεις Η χρήση συμβόλων δίνει νέες διαστάσεις στις νοητικές ικανότητες του παιδιού, διευκολύνει την επικοινωνία με τους άλλους και γίνεται πηγή νέων γνώσεων και εμπειριών

Μερικά χαρακτηριστικά της περιόδου της προλογικής σκέψης (2-7 ετών) φτωχό λεξιλόγιο που εμπλουτίζεται σταδιακά: οι λέξεις δεν έχουν σαφή και συγκεκριμένη έννοια αυθαίρετες και ατελής γενικεύσεις ή εσφαλμένη αντίληψη για το περιβάλλον η προσοχή του παιδιού συγκεντρώνεται συνήθως σε μια μόνο διάσταση ή σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό των πραγμάτων ή των γεγονότων το παιδί δεν μπορεί να παρακολουθεί την αλληλουχία των γεγονότων, καθώς και τους διαδοχικούς μετασχηματισμούς της πραγματικότητας έχει στατική άποψη της πραγματικότητας είναι εγωκεντρικό: αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τα πάντα με βάση την προσωπική του άποψη και σε αναφορά προς τον εαυτό του, που αποτελεί γι’ αυτό το κέντρο του κόσμου.

Η περίοδος των συγκεκριμένων λογικών ενεργειών (7 - 11 ετών) Η περίοδος των συγκεκριμένων λογικών ενεργειών (7 - 11 ετών) επίλυση απλών και συγκεκριμένων λογικών προβλημάτων. Τα παιδιά μπορούν: να λάβουν υπόψη τη γνώμη των άλλων γίνονται λιγότερο εγωκεντρικά και κάνουν προσπάθειες να να καταστήσουν γνωστά στους άλλους τα αισθήματα και τις ιδέες τους επιλύουν προβλήματα που σχετίζονται με την ομαδοποίηση και κατηγοριοποίηση συγκεκριμένων αντικειμένων καθώς και με τη διατήρηση της ύλης αντιλαμβάνονται καλύτερα τις στοιχειώδεις μαθηματικές έννοιες, το χώρο, το χρόνο, την αιτιότητα Ωστόσο, οι συλλογισμοί εξακολουθούν να έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα και τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν τις πολύ αφηρημένες έννοιες κατά συνέπεια, δεν μπορούν να διδαχθούν μαθήματα που η κατανόησή τους απαιτεί αφηρημένη σκέψη.

Η περίοδος των τυπικών λογικών ενεργειών (11-15 ετών) Τα παιδιά μπορούν να: κάνουν αφηρημένες σκέψεις σχηματίζουν υποθέσεις προτείνουν εναλλακτικές υποθέσεις για την επίλυση συγκεκριμένου προβλήματος ελέγχουν τα δεδομένα με βάση καθεμία από τις υποθέσεις για να πάρουν την κατάλληλη απόφαση στοχάζονται και να αντιλαμβάνονται έννοιες των φυσικών επιστημών και των ανώτερων μαθηματικών κάνουν αναφορές στο μέλλον, να σχεδιάζουν ποικίλες μελλοντικές ανακατατάξεις και κοινωνικές αλλαγές, δημιουργούν θεωρίες βλέπουν όσα τους περιβάλλουν με κριτική διάθεση , χρησιμοποιώντας λογικά σχήματα σκέψης

Μερικά συναισθηματικά χαρακτηριστικά των μικρών μαθητών Τα παιδιά: δεν έχουν αναπτύξει εγγενή κίνητρα για την εκμάθηση της ξένης γλώσσας τα κίνητρά τους είναι εξωγενή και ενθαρρύνονται από τον έπαινο, την ανταμοιβή ή την τιμωρία είναι ανταγωνιστικά αλλά και συνεργάσιμα ταυτόχρονα. Γίνονται ανταγωνιστικά λόγω της γνήσιας επιθυμίας τους να ευχαριστήσουν τους άλλους προσπαθούν διαρκώς να οικοδομήσουν την αυτοεκτίμησή τους έχουν συνείδηση της μοναδικότητάς τους και συγκρίνουν τον εαυτό τους σε σχέση με τις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι από αυτά είναι πολύ ευαίσθητα για την εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτά προσπαθούν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους, ώστε να προκαλέσουν τη προσοχή φίλων αναλαμβάνουν δουλειές με ευχαρίστηση αγαπούν να μιλούν για τον εαυτό τους και περιμένουν να τα προσέχουν οι άλλοι

Ξεκινήστε από εκεί που βρίσκονται τα παιδιά Στην τάξη της ξένης γλώσσας τα παιδιά της Α΄ δημοτικού φέρνουν εμπειρίες : της κοινωνικής τους ζωής: πχ. αναγνωρίζουν τον έπαινο και την τιμωρία, στηρίζονται στους έμπειρους ενήλικες ή στα μεγαλύτερα αδέλφια κατά τη δόμηση της γνώσης της σχολικής ζωής: μπορούν να δουλεύουν σε ομάδες, έχουν αποκτήσει εμπειρία της μάθησης (π.χ. γνωρίζουν τα γράμματα του αλφαβήτου στα ελληνικά), έχουν ευαισθητοποιηθεί σε κοινωνικά θέματα (π.χ. προστασία του περιβάλλοντος, μπορούν να διαχειρισθούν απλές γνωστικές περιοχές, όπως το ταξίδι του νερού) Στη Β΄ τάξη έχουν ήδη αναπτύξει συνείδηση τη ιδιότητας του «μαθητή» και έχουν ενσωματωθεί στη σχολική ζωή, συμμετέχοντας συνειδητά.

Ξεκινήστε από εκεί που βρίσκονται τα παιδιά Στην τάξη της ξένης γλώσσας τα παιδιά φέρνουν : γνώση μιας τουλάχιστον γλώσσας εμπειρίες του πως μαθαίνεται η γλώσσα ποικίλους τύπους μάθησης

Οι εκπαιδευτικοί που ξεκινούν από εκεί που βρίσκονται τα παιδιά αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά έχουν γνώσεις και εμπειρίες σχεδιάζουν δραστηριότητες ή προσαρμόζουν τις δραστηριότητες του εκπαιδευτικού υλικού από την οπτική των μαθητών και σύμφωνα με το γνωστικό τους επίπεδο εμπλουτίζουν το μάθημα με δραστηριότητες που θα παρακινήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους μαθητές (οπτικούς, ακουστικούς, κιναισθητικούς) επιλέγουν θεματικές που ενδιαφέρουν τα παιδιά και τα βοηθούν να νοηματοδοτήσουν, μέσα από την ξένη γλώσσα

Τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της διάδρασης Η μάθηση είναι μια διαδικασία διάδρασης (Piaget) Παρουσιάζεται ως συνεχής ανταλλαγή μηνυμάτων ανάμεσα στα άτομα (Halliday) Η ποιότητα της διάδρασης έχει σημασία (Vygotsky)

Στο μάθημα της ξένης γλώσσας η εκπαιδευτικός ενθαρρύνει τη διάδραση μέσω της χρήσης της ξένης γλώσσας οι μαθητές ενισχύουν τη διάδραση όταν δουλεύουν σε ζευγάρια ή σε ομάδες με δραστηριότητες που έχουν νόημα και ενδιαφέρον

Τα παιδιά μαθαίνουν την ξένη γλώσσα όταν τη μιλάνε Τα παιδιά : μαθαίνουν τη μητρική τους γλώσσα μέσω της μίμησης και της επανάληψης στα πρώτα στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης Είναι εξαιρετικοί και ακούραστοι «μίμοι» όχι μόνο γλωσσικών μοτίβων αλλά και κοινωνικής συμπεριφοράς, καλής και κακής. Τα πρότυπα που τους δίνουμε πρέπει να είναι θετικά και με σαφή προσανατολισμό.

Τα παιδιά μαθαίνουν την ξένη γλώσσα όταν τη μιλάνε στην τάξη της ξένης γλώσσας ο προφορικός λόγος: δίνει παραδείγματα (λέξεις, φράσεις) για να μιμηθούν τα παιδιά δίνει ευκαιρίες για την επανάληψη γλωσσικών μοτίβων (π.χ. τραγούδια, ρίμες) δίνει χρόνο σε όλα τα παιδιά να συμμετάσχουν στη μαθησιακή διαδικασία προετοιμάζει το πεδίο για την εισαγωγή στη γραφή και στην ανάγνωση

Προτεραιότητες στη διδασκαλία της Αγγλικής σε παιδιά πηγή:Cameron, L Προτεραιότητες στη διδασκαλία της Αγγλικής σε παιδιά πηγή:Cameron, L., 2001, Teaching languages to Young Learners, London:CUP Learning a Foreign language oral skills the written language vocabulary discourse conversation extended talk grammar

Τα παιδιά μαθαίνουν όταν συμμετέχουν ενεργά στη μάθηση Με δραστηριότητες που επιτρέπουν την κίνηση και τη δράση (action songs, making things ) Μέσα από το παιχνίδι ως έναν πολύτιμο τρόπο με τον οποίο : αναπτύσσονται τα νοητικά σχήματα για τα αντικείμενα, διευκολύνεται η επαφή με τους συμμαθητές βιώνονται καταστάσεις επικοινωνίας ενισχύεται η επικέντρωση της προσοχής για περισσότερο από 10΄ αναπτύσσονται συγχρόνως πολλές δεξιότητες: φυσικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, νοητικές, γλωσσικές. Το φανταστικό παιχνίδι απελευθερώνει τα παιδιά από γνωστικούς και συναισθηματικούς περιορισμούς και τα βοηθά να αναλαμβάνουν ρόλους.

Τα παιδιά μαθαίνουν όταν συμμετέχουν ενεργά στη μάθηση Με δραστηριότητες που: ενεργοποιούν τη φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους (π.χ. παραμύθια και ιστορίες, κυνήγι θησαυρού, σύνθεση poster, picture poems)

Making picture poems

Τα παραμύθια ενεργοποιούν τις γνώσεις και δίνουν αφορμές για τη χρήση της ξένης γλώσσας

Τα παιδιά μαθαίνουν όταν αισθάνονται συναισθηματική ασφάλεια η προσοχή σε κάθε παιδί, η συζήτηση για ότι συμβαίνει στην τάξη και δραστηριότητες που ενθαρρύνουν τα παιδιά να εκφράζουν τα συναισθήματά τους δημιουργούν ένα θετικό περιβάλλον στο οποίο τα παιδιά βρίσκουν υποστήριξη και ωριμάζουν συναισθηματικά. Ο έπαινος και η ανταμοιβή πρέπει να δίνονται με αναφορά στην πρόοδο που κάνει το παιδί και όχι με αναφορά στο αποτέλεσμα μιας άσκησης τα λάθη στη χρήση της γλώσσας πρέπει να αντιμετωπίζονται διακριτικά. Πολλές φορές οφείλονται σε γενικεύσεις που κάνουν τα παιδιά στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν πως λειτουργεί η γλώσσα και πως μπορούν να νοηματοδοτήσουν μέσω της γλώσσας.

Σύνοψη των παιδαγωγικών αρχών για τον επίλογο Ξεκινάμε από εκεί που βρίσκονται τα παιδιά Τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της διάδρασης με τον κοινωνικό τους περίγυρο Τα παιδιά συμμετέχουν και μαθαίνουν όταν το αντικείμενο της μάθησης έχει σαφές νόημα και σχετικό με τις δικές τους δυνατότητες και τα δικά τους ενδιαφέροντα Τα παιδιά μαθαίνουν την ξένη γλώσσα όταν τη μιλάνε Τα παιδιά μαθαίνουν όταν συμμετέχουν ενεργά στη μάθηση Τα παιδιά συμμετέχουν και μαθαίνουν όταν η νέα γνώση έχει ενδιαφέρον και φαντασία Τα παιδιά μαθαίνουν όταν αισθάνονται συναισθηματικά ασφαλή

Ο/Η εκπαιδευτικός είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα που απευθύνεται σε αναπτυσσόμενες ατομικότητες με στόχο να τις μετατρέψει σε αναπτυσσόμενες προσωπικότητες. Επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στο: http://rcel.enl.uoa.gr/peap/training/ilektroniko-programma-epimorfosis

Τhank you!!!!