Ορυκτολογικά, Πετρολογικά και Κοιτασματολογικά Θέματα Ελληνικά κοιτάσματα Fe-Ni-ούχων λατεριτών Τουμαζή Τουμαζής Χαϊδευτού Ευαγγελία Υπεύθυνος Καθηγητής ΚΛ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Περιεχόμενα Ορισμός του όρου Σημασία από οικονομική άποψη Κατηγορίες Γεωγραφική εξάπλωση Γεωγραφική κατανομή των σιδηρονικελιούχων κοιτασμάτων στην Ελλάδα Εταιρείες Γεωλογική δομή κοιτασμάτων Δομή των αυτόχθονων Fe-Ni-ούχων κοιτασμάτων Ηλικία Ορυκτολογική σύσταση Χημική σύσταση Λοκρίδα - Εύβοια Καστοριά Άγιος Ιωάννης Λάρυμνας Έδεσσα Βέρμιο Μοντέλο ερμηνείας γένεσης Λοκρίδας - Εύβοιας Μοντέλο ερμηνείας γένεσης Έδεσσας Αποθέματα στην Ελλάδα - Προοπτική Ιδιότητες - Χρήσεις

Ορισμός του όρου «Λατερίτης» Αρχικά μαλακό, πολύ σκληρό με την ξήρανση «ένα σιδηρούχο, σκωριώδες, άστρωτο και πορώδες υλικό, με κίτρινο χρώμα» (Buchanan, 1807) Αρχικά μαλακό, πολύ σκληρό με την ξήρανση later = πλιθάρι BUCHANAN, 1807

«Λατεριτικά Fe-Ni-ούχα με Cr κοιτάσματα» ή «φυσικά κράματα» Λατερίτης προϊόν τροπικής και υποτροπικής αποσάθρωσης διαφορετικών πετρωμάτων κάτω από ειδικές συνθήκες Fe-Ni-ούχος λατερίτης πλούσιος σε δευτερογενή οξείδια ή και υδροξείδια του σιδήρου, κλαστικούς κόκκους χρωμίτη και χρωμίτη-μαγνητίτη και περιέχει αυξημένη ποσότητα νικελίου «Λατεριτικά Fe-Ni-ούχα με Cr κοιτάσματα» ή «φυσικά κράματα» κοιτάσματα σιδήρου εμπλουτισμένα σε Cr, Ni, Co, από την αποσάθρωση υπερβασικών πετρωμάτων ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982 STRAKHOV, 1967

Σημασία από οικονομική άποψη Χρήση ως μετάλλευμα σιδήρου αλουμινίου (βωξίτης) σπάνια μαγγανίου Σημαντική ποσότητα νικελίου Αποτελούν μια δεύτερη πηγή νικελίου μετά τα μαγματογενή κοιτάσματα Σημαντικά κοιτάσματα σιδηρονικελιούχων λατεριτών βρίσκονται σήμερα σε εκμετάλλευση στην Εύβοια, στη Λοκρίδα και στην Καστοριά Χαμηλή περιεκτικότητα σε νικέλιο, περίπου 1%

Κατηγορίες Α. Νικελιούχος λειμωνίτης ή Νικελιούχο σιδηρομετάλλευμα 0,8-1,5% Ni και 45-50% Fe Νi σε γκαιτίτη ή σε άμορφα υδροξείδια του Fe Χρώμα καστανέρυθρο Συνήθως δεν διακρίνονται ορυκτά του Ni Β. Πυριτικό Νi-ούχο μετάλλευμα ή Σερπεντινικό μετάλλευμα >3% Ni και 10-40% Fe Πλούσιο σε Ni στον χαμηλότερο ορίζοντα Χρώμα πρασινωπό Υπάρχουν ορατά ορυκτά φορείς του Ni BOLDT 1967, De WAAL 1971

Γεωγραφική εξάπλωση Σήμερα «Απολιθωμένοι» λατερίτες Ενδοτροπικές περιοχές της Αφρικής, Ν. Αμερικής, ΝΑ Ασίας Ζώνη ημιυγρών και υγρών ενδοτροπικών περιοχών Εμφανίζονται στην επιφάνεια και καλύπτουν το μητρικό πέτρωμα «Απολιθωμένοι» λατερίτες Εμφανίσεις και κοιτάσματα διαφορετικών ηλικιών προϊστορικής εποχής Συνθήκες περιβάλλοντος που δεν υπάρχουν στη σημερινή τους περιοχή Ανώτερο Τριαδικό – Κατώτερο Ιουρασικό: Δ. Ευρώπη, Β. Αμερική, Ουράλια, Ουκρανία Κρητιδικό – Τεταρτογενές: Ευρώπη Τεταρτογενές: Κούβα, Βραζιλία, Ν. Καληδονία, Μαδαγασκάρη Καλύπτονται από νεότερους ιζηματογενείς σχηματισμούς «Αυτόχθονοι» «Αλλόχθονοι»

Γεωγραφική κατανομή Ελλάδα 110 εμφανίσεις σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων Κοινό χαρακτηριστικό η παρουσία Ni, Fe, Cr και Co Η συγκέντρωση των στοιχείων αυτών οφείλεται στη λατεριτική αποσάθρωση οφειολιθικών πετρωμάτων Η περιεκτικότητα σε Ni είναι σχετικά χαμηλή και κυμαίνεται γύρω στο 1% Η περιεκτικότητα σε Fe κυμαίνεται μεταξύ 20 και 79% σε οξείδια Τα υπόλοιπα συστατικά είναι κυρίως οξείδια του Al, Si, Mn και Cr ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Γεωγραφική κατανομή Ελλάδα Συγκεντρώσεις Υποπελαγονική ζώνη (κοιτάσματα Λοκρίδας) Πελαγονική ζώνη (κοίτασμα Εύβοιας) Άγνωστο οικονομικό ενδιαφέρον: Σκύρος, Μυτιλήνη και νομός Ημαθίας Εκμετάλλευση κοιτασμάτων του Αγίου Ιωάννη Λάρυμνας, της Εύβοιας και της Ιεροπηγής Καστοριάς Κοιτάσματα στην περιοχή της Έδεσσας, των Γρεβενών, του Βερμίου, της Αττικής και της Κοζάνης ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Εταιρείες Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική Ανώνυμος Εταιρεία «ΛΑΡΚΟ» Ο μοναδικός παραγωγός σιδηρονικελίου (Fe-Ni) στην Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγή Fe-Ni από την αξιοποίηση μόνο εγχώριων μεταλλευμάτων Καλύπτει το 6 με 7% των αναγκών της Ευρωπαϊκής Αγοράς

Γεωλογική Δομή Κοιτασμάτων Αυτόχθονα ή αποσαθρωμένα Τα κοιτάσματα που δεν έχουν μετακινηθεί ή μετακινήθηκαν ελάχιστα από το μητρικό πέτρωμα (οφειόλιθος) πάνω στο οποίο έλαβε χώρα ο σχηματισμός του σιδηρονικελιούχου κοιτάσματος μέσω της λατεριτικής αποσάθρωσης Αλλόχθονα ή δευτερογενή ή ιζηματογενή Τα κοιτάσματα που έχουν μεταφερθεί από το μητρικό πέτρωμα κατά την περίοδο της άνω κρητιδικής επίκλυσης. Τα κοιτάσματα αυτά είναι υπερκείμενα σε ιουρασικούς ή τριαδικούς ασβεστόλιθους «Ψευδοαυτόχθονα» Τα κοιτάσματα εκείνα τα οποία έχουν μεταφερθεί, αλλά βρίσκονται πάλι πάνω σε οφειολίθους και δίνουν την εντύπωση πρωτογενών κοιτασμάτων

Δομή αυτόχθονων Fe-Ni-ούχων κοιτασμάτων Σαπρολίτης Αργιλλική ζώνη Γκαιτιτική ζώνη Πισολιθική ζώνη Silcrete (birbirite) Φλεβίδια νικελιούχων πυριτικών ορυκτών Αναλλοίωτο πέτρωμα SKARPELIS et al, 1993

Ηλικία Α. Προ-Κενομάνιος Β. Προ-Άνω Ηωκαινική Η Κρητιδική θάλασσα κάλυψε επικλυσιγενώς μεταλλεύματα λατεριτών και τα συνοδά τους ιζηματογενή σε ορισμένες θέσεις κατά το Άπτιο και σε άλλες αργότερα έως και κατά το Τουρώνιο. Αυτό αποδείχθηκε από στρωματογραφικές έρευνες στη Βοιωτία και την Εύβοια. Β. Προ-Άνω Ηωκαινική Στρώματα πυριτιόλιθων μέσα σε ιζηματογενή μεταλλεύματα της περιοχής Παγόνδα Ευβοίας, περιέχουν απολιθώματα Ανώτερου Κενομανίου – Κατώτερου Τουρωνίου. Τα ιζήματα αυτά είναι βιογενή με μικρό ποσοστό προσμίξεων κλαστικού υλικού λατεριτικής προέλευσης. Η απόθεση τους πρέπει να έγινε σε περιβάλλον αβαθούς εσωτερικής πλατφόρμας, η οποία στην συνέχεια υπέστη την ανωκρητιδική επίκλυση.

Ηλικία Α. Προ-Κενομάνιος Β. Προ-Άνω Ηωκαινική

Ορυκτολογική Σύσταση Λοκρίδα – Εύβοια Περιέχουν αιματίτη, λειμωνίτη (γκαιτίτη, λεπιδοκροκίτη), χλωρίτη, χαλαζία, χρωμίτη±μαγνητίτη και ίχνη μαλαχίτη, μαρκασίτη Βασικότερο ορυκτό συστατικό είναι ο αιματίτης που συναντάται με τη μορφή πισόλιθου ή με τη μορφή συνδετικής ύλης Επίσης, βασικό ορυκτό συστατικό θεωρείται στα κοιτάσματα Εύβοιας και Πάρνηθας, ο χαλαζίας, ο οποίος παρεμβάλλεται υπό μορφή φακών, κονδύλων ή τεμαχών μικροσκοπικού έως μακροσκοπικού μεγέθους Κύριος φορέας του νικελίου είναι ο νικελιούχος χλωρίτης ο οποίος συμμετέχει στην συνδετική κυρίως ύλη του μεταλλεύματος με περιεχόμενο νικέλιο 5% ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Ορυκτολογική Σύσταση Καστοριά Περιέχει κυρίως σιδηροξείδια, υδροξείδια, χαλαζία, σερπεντίνη, σμεκτίτη, χρωμίτη, ασβεστίτη, τάλκη, αιματίτη και χλωρίτη Ο γκαιτίτης είναι το βασικότερο σιδηρούχο ορυκτό στο συνδετικό υλικό και στους πισόλιθους του κοιτάσματος Γκαιτίτης Χαλαζίας Σμεκτίτης Σερπεντίνης Χρωμίτης Ασβεστίτης 19,0% 29,0% 7,0% 35,0% 1,5% 8,5% ΣΚΑΡΠΕΛΗΣ et al, 1998

Ορυκτολογική Σύσταση Έδεσσα Περιέχει μαγνητίτη+χρωμίτη, αιματίτη±μιλλερίτη με χαρακτηριστικούς ιστούς ανακρυστάλλωσης λόγω μεταμόρφωσης Υψηλή περιεκτικότητα του μαγνητίτη σε νικέλιο (0,20-3,87% NiO) Τα κυριότερα πυριτικά ορυκτά του Νικελίου είναι ο στιλπνομέλας(0,47-6,70% NiO), ο χλωρίτης (1,63-6,15% NiO), ο τάλκης (1,86-6,38% NiO) και ο ρειβεκίτης (0,39-2,34% NiO) ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Ορυκτολογική Σύσταση Άγιος Ιωάννης Λάρυμνας Το κυριότερο νικελιούχο ορυκτό είναι ο χλωρίτης Σημαντικές συγκεντρώσεις αιματίτη, γκαιτίτη και χαλαζία Μικρές ποσότητες χρωμίτη και ασβεστίτη Συχνά ελάχιστες συγκεντρώσεις ιλλίτη, τάλκη και μαρκασίτη Αιματίτης Γκαιτίτης Χαλαζίας Χλωρίτης Ασβεστίτης Χρωμίτης Ιλλίτης Τάλκης 40% - 45% 1% - 3% 25% - 28% 15% - 20% 1% - 4% 2,5% - 3,5% Ελάχ. Ελαχ. ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Χημική Σύσταση Λοκρίδα – Εύβοια Το μετάλλευμα αποτελείται κυρίως από σίδηρο, πυρίτιο, αργίλιο, χρώμιο, μαγνήσιο και νικέλιο Υπάρχουν μικροποσότητες μαγγανίου, ασβεστίου, θείου, χαλκού, κοβαλτίου και αρσενικού Η περιεκτικότητα του νικελίου και του χρωμίου αυξάνεται από το δάπεδο προς την οροφή του κοιτάσματος Ni Co Fe SiO2 MgO CaO Mn As Al2O3 Cr2O3 S H2O 1% 0,06% 33% 31% 4% 0,4% 0,01% 5% 0,2% 10% ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Χημική Σύσταση Καστοριά Σχετικά υψηλές περιεκτικότητες σε νικέλιο και σίδηρο Χαμηλή περιεκτικότητα σε αργίλιο και πυρίτιο Επειδή το μαγνήσιο βρίσκεται σε χαμηλό ποσοστό, αντίστοιχα ο σερπεντίνης, ο χλωρίτης και ο σπινέλιος βρίσκονται στα ίδια χαμηλά ποσοστά μέσα στο κοίτασμα Ni Co Fe SiO2 MgO CaO Mn3O4 Al2O3 Cr2O3 S H2O 1.38 0.06 20.1 31.3 14.8 4.5 0.5 1.8 1.4 0.02 12.1 ΣΚΑΡΠΕΛΗΣ et al, 1998

Χημική Σύσταση Έδεσσα ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Χημική Σύσταση Άγιος Ιωάννης Λάρυμνας Υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο και σε διοξείδιο του πυριτίου Ποσοστό νικελίου στο όριο εκμεταλλευσιμότητας Υψηλά ποσοστά MgO, Al2O3 και Cr2O3 Χαμηλά ποσοστά Co, S και Mn Ni Co Fe SiO2 MgO CaO Mn As Al2O3 Cr2O3 S H2O 1% 0,06% 32,5% 33% 2,8% 1,1% 0,4% 0,002% 6% 3% 0,02% 4,5% ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Λοκρίδα – Εύβοια Το πιο αντιπροσωπευτικό αυτόχθονο κοίτασμα είναι το κοίτασμα της Τσούκας Λοκρίδας 1: Σερπεντινίτης 2: Εξαλλοιωμένος σερπεντινίτης με αυξημένη περιεκτικότητα σε νικέλιο (1,0%) 3: Κεραμόχροοι πυριτόλιθοι 4: Στρωσιγενές συνεκτικό νικελιούχο σιδηρομετάλλευμα με ευμεγέθεις πισόλιθους 5: Παχυστρωματώδεις κεραμόχροοι ασβεστόλιθοι Άνω Κρητιδικού ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Καστοριά Αυτόχθονο κοίτασμα στην περιοχή Ιεροπηγής, ΝΝΔ της Καστοριάς Υψηλή περιεκτικότητα σιδήρου και χαμηλή περιεκτικότητα αργιλίου και πυριτίου Περιεκτικότητα του NiO μεταξύ 0,6 – 1,38% Μικρή αύξηση της συγκέντρωσης του Ni από την οροφή προς τα κατώτερα στρώματα Εμφανίζεται ως ένα ασυνεχές ιζηματογενές στρώμα, τοποθετημένο πάνω σε σερπεντινιωμένο οφειόλιθο Καλύπτεται από Τεταρτογενείς μολασσικές αποθέσεις της Μεσοελληνικής Αύλακας Δύο τύποι υφής, ο πισολιθικός και ο συμπαγής ΣΚΑΡΠΕΛΗΣ et al, 1998

Άγιος Ιωάννης Λάρυμνας Αποτελεί ένα τυπικό αλλόχθονο κοίτασμα και εμφανίζεται μεταξύ ασβεστόλιθων Παρατηρείται εναλλαγή λεπτότατων στρωμάτων μάργας και νικελιούχου σιδηρομεταλλεύματος Παρουσία πολλών εφιππεύσεων, επωθήσεων και ρηγμάτων. Η περιεκτικότητα σε Ni αυξάνει από την οροφή προς το δάπεδο του κοιτάσματος και περιέχει, σε μικρή αναλογία, πυριτικά ορυκτά του νικελίου, όπως νικελιούχο αντιγορίτη, τάλκη και μοντμοριλλονίτη Η μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε Ni οφείλεται στα ορυκτά της ομάδας του γαρνιερίτη Τα πυριτικά αυτά ορυκτά του Ni παρουσιάζονται υπό μορφή φακών ή φλεβιδίων. Η περιεκτικότητα του σιδηρομεταλλεύματος σε νικέλιο κυμαίνεται μεταξύ 0,6 και 1,4% ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Άγιος Ιωάννης Λάρυμνας 1: Ωολιθικοί ασβεστόλιθοι Ιουρασικού 2: Συμπαγές νικελιούχο σιδηρομετάλλευμα με πισολίθους, οι οποίοι αυξάνουν σε μέγεθος προς την οροφή του κοιτάσματος 3: Κενομάνιοι ασβεστόλιθοι και μάργες σε εναλλαγή ΑΛΜΠΑΝΤΑΚΗΣ, 1974

Έδεσσα Περιοχές: Βρυτά, Μεσημέρι, Φλαμουριά και Πλατάνη «Ψευδοαυτόχθονα» κοιτάσματα από μεταφορά Έχουν υποστεί δυναμομεταμόρφωση και ανάπτυξη πορφυροβλαστών μαγνητίτη με πυρήνα χρωμίτη Διάκριση σε μαγνητικό και αιματιτικό τύπο μεταλλεύματος Υψηλή περιεκτικότητα σε Cr2O3 στο μαγνητικό τύπο μεταλλεύματος Περιεκτικότητα σε ΝiO 0,50-2% Παρουσία πισολιθικού μεταλλεύματος στην Πλατάνη (απόθεση σε παράκτιο αναταρασσόμενο περιβάλλον) ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Έδεσσα ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, 1982

Βέρμιο Αυτόχθονες συγκεντρώσεις Ετερόχθονες συγκεντρώσεις Περιοχή Προφήτη Ηλία Το σιδηρονικελιούχο μετάλλευμα αποτελείται από γκαιτίτη, αιματίτη, χλωρίτη, χαλαζία, ασβεστίτη και χρωμίτη Ετερόχθονες συγκεντρώσεις Περιοχή Μεταλλεία Αναπτύσσεται επάνω σε υπερβασικά πετρώματα Είναι χαμηλής περιεκτικότητας τόσο σε νικέλιο όσο και σε σίδηρο Βωξιτικοί νικελιούχοι λατερίτες Περιοχή Παρχάρι Η βωξιτικοί νικελιούχοι λατερίτες αναπτύσσονται πάνω σε έντονα εξαλλοιωμένους περιδοτίτες Η μεταλλοφορία αποτελείται κυρίως από γκαιτίτη, αιματίτη, μπαιμίτη, ιλλίτη, χλωρίτη, χαλαζία, ασβεστίτη και χρωμίτη. Εντοπίστηκαν επίσης μικρές ποσότητες θειούχων ορυκτών Η παρουσία του νικελίου είναι χαρακτηριστική σε όλους τους τύπους των μεταλλοφοριών που μελετήθηκαν με τιμές που δεν ξεπερνούν το 2% ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ et al, 2000

ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) Α) Τα κοιτάσματα σχηματίστηκαν από λατεριτική αποσάθρωση των οφειολίθων σε συνθήκες τροπικού κλίματος και επίπεδης μορφολογίας, κατά την περίοδο ανάδυσης των ιζημάτων της ζώνης από την κάτω – μέσο- κρητιδικής θάλασσας. Κατά την ανάδυση το μετάλλευμα είτε μεταφέρθηκε τοπικά από όμβρια ύδατα και αποτέθηκε μακριά από τη θέση σχηματισμού του, είτε παρέμεινε στην αρχική του θέση. Τα κοιτάσματα που σχηματίστηκαν, αποκαλύφθηκαν αργότερα λόγω της Κενομάνιας επίκλυσης της θάλασσας που ακολούθησε.

ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) Β) Τα νικελιούχα σιδηρομεταλλεύματα σχηματίστηκαν από τη λατεριτική αποσάθρωση των οφειολίθων της ζώνης Ανατολικής Ελλάδας κατά την περίοδο της ανάδυσής τους στη διάρκεια του Κ. Κρητιδικού. Το κοίτασμα είτε παρέμεινε στην αρχική του θέση, είτε μεταφέρθηκε κατά τη διάρκεια της άνω κρητιδικής επίκλυσης. Οι ανωκρητιδικοί ασβεστόλιθοι κάλυψαν αμέσως τα μεν πρωτογενή κοιτάσματα ασύμφωνα, τα δε δευτερογενή με συμφωνία στρώσεως.

ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Λοκρίδας - Εύβοιας) Γ) Στην άνω κρητιδική θάλασσα και πριν την ιζηματογένεση των επικλυσιγενών ασβεστόλιθων, έλαβε χώρα η απόθεση των σιδηρομεταλλευμάτων υπό μορφή χημικού ιζήματος (γέλη). Ως χώρος προέλευσης του σιδήρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί η περιοχή των οφειολίθων της ζώνης της Ανατολικής Ελλάδας. Ο σίδηρος προήλθε από λατεριτικό υλικό που συγκεντρώθηκε από λατεριτική επεξεργασία των οφειολίθων κατά τη διάρκεια της ανάδυσης. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε υπό διαλυμένη και κολλοειδή μορφή από τα όμβρια ύδατα και αποτέθηκε λόγω ευνοϊκών φυσικοχημικών συνθηκών στον πυθμένα της ανωκρητιδικής θάλασσας. Επίσης, μέρος του σιδηρομεταλλεύματος μεταφέρθηκε υπό κλαστική μορφή από τα λατεριτικά προϊόντα της χέρσου.

ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Έδεσσα) ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΓΕΝΕΣΗΣ (Έδεσσα) Μετά την τοποθέτηση των οφειολίθων της ζώνης του Αξιού, σε μία φάση της κατω-κρητιδικής ανάδυσης και υπό συνθήκες όπου ευνοούν τη λατεριτική αποσάθρωση, σχηματίστηκαν λατεριτικά καλύμματα Μετά το σχηματισμό τους και πριν ή παράλληλα με την Μέσο-Ανω Κρητιδική επίκλυση, τα λατεριτικά καλύμματα καταστράφηκαν με τη διάβρωση και τα υλικά τους μεταφέρθηκαν με τη βοήθεια του νερού Η απόθεση έγινε τοπικά σε μικρή απόσταση από την αρχική θέση, με τη μορφή μηχανικού χερσαίου ιζήματος πάνω στους οφειολίθους Η απόθεση έγινε σε μεγαλύτερη έκταση και απόσταση, με τη μορφή μηχανικο-χημικού ιζήματος σε παράκτιες θέσεις, το πολύ μεταξύ των ζωνών του ψαμμίτη και της αργίλου, είτε πάνω σε οφειολίθους, είτε πάνω σε ιζηματογενείς σχηματισμούς

Αποθέματα στην Ελλάδα Προοπτική Όλα τα αποθέματα ξεπερνούν τους 500 εκατομμύρια τόνους με πολλές πιθανότητες να προσεγγίζουν τον ένα δισεκατομμύριο τόνους Τα υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα υπολογίζονται γύρω στους 300 εκατομμύρια τόνους Συστηματική αξιοποίηση των σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων της χώρας μας σήμερα γίνεται σε δύο βασικά κέντρα εκμετάλλευσης Υπόγεια εκμετάλλευση κοντά στον Άγιο Ιωάννη Λάρυμνας Παράγονται κάθε χρόνο γύρω στους 400.000 τόνους μετάλλευμα Επιφανειακή εκμετάλλευση στην κεντρική Εύβοια Παράγονται κάθε χρόνο γύρω στους 7.700.000 τόνους

Αποθέματα στην Ελλάδα Προοπτική Όλη η ποσότητα κατά τη μεταλλουργική επεξεργασία δίνει γύρω στους 17.000 τόνους μεταλλικό νικέλιο Στην περιοχή της Καστοριάς τα αποθέματα είναι περί τα 6 εκατομμύρια τόνοι και από αυτά ποσοστό 50% θεωρείται ως βέβαιο εκμεταλλεύσιμο απόθεμα Στη Δυτική Μακεδονία υπάρχουν ενδιαφέροντες μεταλλοφόροι χώροι, όπου η ΛΑΡΚΟ έχει ή σκοπεύει στο άμεσο μέλλον να αποκτήσει μεταλλευτικά δικαιώματα. Οι μεταλλοφόροι αυτοί χώροι είναι το Βέρμιο και η Έδεσσα Η συνολική έκταση κάτω από την οποία αναμένονται αποθέματα σιδηρονικελιούχων κοιτασμάτων εκτιμάται σε 1400 km2, ενώ η ερευνημένη είναι μόλις το 10 με 15% της συνολικής

Ιδιότητες Το νικέλιο παρουσιάζει υψηλό σημείο τήξεως (1455ο C) Δεν οξειδώνεται στην ατμόσφαιρα Διαλύεται δύσκολα στα οξέα(εκτός από το νιτρικό στο οποίο διαλύεται εύκολα) Δεν επηρεάζεται από τα αλκάλια Αναμιγνύεται εύκολα με πολλά μέταλλα, σχηματίζοντας ειδικά κράματα

Χρήσεις Κράματα Επινικελώσεις Ανοξείδωτου χάλυβα Υψηλής περιεκτικότητας σε νικέλιο Χαλυβο-κράματα κατασκευών Χυτοσιδήρου και χάλυβα Χαλκού και ορειχάλκου Επινικελώσεις Τα παραπάνω κράματα χρησιμοποιούνται ανάλογα Βιομηχανίες χημικών προϊόντων, αυτοκινήτων, οικιακών συσκευών και επίπλων Βιομηχανία αεροπλάνων Βιομηχανίες ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών Κατασκευή τουρμπινών, σωλήνων ελαίου και φωταερίου, γεωργικών μηχανημάτων, πορσελάνης Υαλουργία Καταλύτες Μπαταρίες

Ορυκτολογικά, Πετρολογικά και Κοιτασματολογικά Θέματα Ελληνικά κοιτάσματα Fe-Ni-ούχων λατεριτών Τουμαζή Τουμαζής Χαϊδευτού Ευαγγελία