ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ «Αν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί επιπλέον για τη φύση κάθε ατόμου μέτρο τροφής και ανάλογη σωματική άσκηση, χωρίς υπερβολή προς το πλεόνασμα ή την έλλειψη, τότε θα είχε βρεθεί ο τρόπος για την εξασφάλιση της ανθρώπινης υγείας». Ιπποκράτης

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ :Αποτελούν το κύριο συστατικό των μυών, των οργάνων και διαφόρων αδένων. Συμμετέχουν σε όλες τις μεταβολικές διαδικασίες. Πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας έχουν τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και τα παράγωγά τους ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό Πηγές : τα δημητριακά (ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι), τα φρούτα, τα όσπρια, λαχανικά, τα γαλακτοκομικά. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ

ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Κορεσμένα λιπαρά οξέα:βούτυρο, λιπαρά μέρη των κρεάτων, γλυκά, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, έτοιμα γεύματα Ακόρεστα λίπη / έλαια: υγιεινά λίπη φρούτα, σπόροι, καρύδια και λαχανικά Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Ω3 λιπαρά οξέα, Ω6 λιπαρά οξέα Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα

Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Απαραίτητα λιπαρά οξέα που ονομάζονται έτσι γιατί δεν μπορεί να τα συνθέσει ο οργανισμός μας σε επαρκείς ποσότητες και χωρίς αυτά δεν θα επιβιώναμε. Διακρίνονται στα Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα

Τα Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια όπως σαρδέλες, σολομός και σκουμπρί. Σε μικρότερες ποσότητες βρίσκονται στα φυτά καρύδια, σόγια, λιναρόσπορο και λινέλαιο, ωστόσο, οι ερευνητές δεν έχουν προσδιορίσει εάν οι φυτικές πηγές προσφέρουν τα ίδια οφέλη με το ψάρι. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει πως συντελούν: Καλή εγκεφαλική λειτουργία (μείωση του φαινομένου απώλειας μνήμης, μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου Alzheimer ) Συμβολή στην πρόληψη καρκινογένεσης: αυξημένη πρόσληψη Ω-3 μειώνει την πιθανότητα διάγνωσης καρκίνου του μαστού. Επίσης, καθημερινή χορήγηση 2,5 gr. ιχθυελαίου, φαίνεται να είναι αρκετά δραστική όσον αφορά την πρόληψη της μετάβασης από έναν ήπιο πολύποδα σε καρκίνο του παχέως εντέρου. Τέλος, Κορεάτες ερευνητές αναφέρουν ότι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη εμφανίζουν πολύ χαμηλά επίπεδα Ω-3 στο αίμα.

Μείωση πόνου στις φλεγμονές: σημαντική βοήθεια σε ανθρώπους που υποφέρουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα ή από έλκος. Μείωση κινδύνου πρόωρου τοκετού και χαμηλού βάρους γέννησης νεογνού Η προσθήκη επίσης DΗΑ (Ω3)σε πρόωρα νεογνά πιστεύεται ότι διευκολύνει την αποκατάσταση της όρασης. Τα ιχθυέλαια μειώνουν σημαντικά τις αναπνευστικές δυσκολίες και άλλα συμπτώματα ασθενών με άσθμα. Τα Ω-3 : Σημαντικά για την θεραπεία διαφόρων πνευμονικών ασθενειών, όπως είναι η κυστική ίνωση και το εμφύσημα.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Στις αναπτυγμένες χώρες, πολλές μορφές καρκίνου αποδίδονται σε παράγοντες όπως: το κάπνισμα διατροφικές εκτροπές, (κυρίως για το καρκίνο του οισοφάγου, του στομάχου, του παχέος εντέρου, του μαστού και του ενδομητρίου). κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών για καρκίνους της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου και ίσως του ήπατος και του παχέος εντέρου Επιδημιολογικές in νiνο, in νitro και κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι η φυτική δίαιτα είναι δυνατό να μειώσει τον κίνδυνο από χρόνιες ασθένειες και, κυρίως, του καρκίνου. Είναι σαφές ότι υπάρχουν φυτικά συστατικά που είναι δυνατό να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου.

H ανάπτυξη ενός κακοήθους όγκου είναι διαδικασία που ολοκληρώνεται σε στάδια, στα οποία φαίνεται να μπορούν να παρέμβουν συστατικά ορισμένων τροφών Στάδιο 1: Έναρξη Α. Καρκινογόνος παράγοντας τοξικοί παράγοντες που καλούνται ελεύθερες ρίζες και οι οποίες μπορεί να επιδράσουν στο πυρηνικό DΝΑ. Αντιοξειδωτικά: πολυφαινόλες που υπάρχουν στο τσάι του βουνού ( με σημαντικότερες τις κατεχίνες) και το λυκοπίνιο που υπάρχει στις τομάτες, εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Αντιοξειδωτικά επίσης είναι οι βιταμίνες Α και C και τα Β καροτένια.

Β. Καρκινογόνος παράγοντας Οι περισσότερες καρκινογόνες ουσίες εισέρχονται στον οργανισμό σαν προκαρκινογόνες. Για να γίνουν καρκινογόνες, δηλαδή ικανές να επιδράσουν στο πυρηνικό DΝΑ, πρέπει πρώτα να τεμαχιστούν από ένζυμα που παράγονται στο ήπαρ. Ουσίες των τροφών με αντικαρκινική δράση Το σκόρδο περιέχει ουσίες που καλούνται αλληλοσουλφίδια, τα οποία μειώνουν την παραγωγή αυτών των ενζύμων. Η αλλισίνη που περιέχει διασπάται αυτόματα και σχηματίζονται πολυάριθμες ενώσεις που περιέχουν θείο, μερικές από τις οποίες έχουν μελετηθεί για την χημειοπροστατευτική τους ενέργεια Το μπρόκολο και το κουνουπίδι (και άλλα σταυρανθή) είναι πλούσια σε μια ουσία που λέγεται σουλφοραφάνη, με σημαντική χημειοπροληπτική δράση

Στάδιο 2: Προώθηση Α. Καρκινογόνος παράγοντας Αν η πρώτη γραμμή άμυνας αποτύχει και ένα κύτταρο υποστεί δυνητικά καρκινικές αλλαγές, ο οργανισμός πλέον πρέπει να το καταστρέψει ή να το εμποδίσει να διαιρεθεί γρήγορα Ουσίες των τροφών με αντικαρκινική δράση Τα λιπαρά οξέα ωμέγα-3 που υπάρχουν στο λινάρι, τον κολιό, τον τόνο, τις σαρδέλες, το σολομό, φαίνεται ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη του όγκου επειδή ωθούν τα άλλα λιπαρά οξέα, έξω από το κύτταρο. Β. Καρκινογόνος παράγοντας Οι ιστοί του αναπαραγωγικού συστήματος είναι πολύ επιρρεπείς στον καρκίνο, γιατί τα κύτταρα τους διαιρούνται γρήγορα όταν διεγερθούν από τις κατάλληλες ορμόνες. Για παράδειγμα, στις γυναίκες, τα οιστρογόνα επιταχύνουν την διαίρεση των κυττάρων του μαστού. Τα προϊόντα της σόγιας περιέχουν ουσίες που λέγοντοι ισοφλαβίνες, οι οποίες δρουν σαν ασθενή οιστρογόνα και καταλαμβάνουν τη θέση των οιστρογόνων στους υποδοχείς των κυττάρων.

Α. Καρκινογόνοι παράγοντας Στάδιο 3: Εξέλιξη Α. Καρκινογόνοι παράγοντας Αν τελικά το καρκινικό κύτταρο διαιρεθεί και σχηματίσει όγκο, το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσει ένα σχηματισμό που θα τον εφοδιάζει με αίμα και μετά να προσβάλει τους γύρω ιστούς. Τα κύτταρα του όγκου ελευθερώνουν παράγοντες που συμβάλλουν στη διαδικασία της αγγειογένεσης, δηλαδή στη δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων. Ουσίες των τροφών με αντικαρκινική δράση: Η ρεσβερατρόλη, μια ουσία που υπάρχει στα κόκκινα σταφύλια είναι ο αναστολέας ο οποίος μπορεί να εμποδίσει τον όγκο να δημιουργήσει τους παράγοντες που βοηθούν την αγγειογένεση.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Η παρατήρηση πολλών επιστημόνων σχετικά με τα επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τόσο στο πλάσμα όσο και στις κυτταρικές μεμβράνες, ατόμων με διάγνωση χρόνιας κατάθλιψης οδήγησε στη διαπίστωση ότι τα επίπεδα αυτά παρουσιάζονταν πάντα μειωμένα Η κατάθλιψη έχει συσχετισθεί με μειωμένη πρόσληψη ωμέγα 3 λιπαρών οξέων Οι περισσότερες έρευνες σχετικά με την κατάθλιψη και τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν γίνει με ιχθυέλαια. Στις εν λόγω έρευνες δεν χρησιμοποιήθηκε η πλουσιότερη πηγή ω-3 λιπαρών οξέων, που δεν είναι τα ιχθυέλαια αλλά ο λιναρόσπορος και τα έλαια αυτού. Η εξήγηση είναι η εξής : Τα ω-3 λιπαρά οξέα του λιναρόσπορου δεν είναι το EPA και το DHA , αλλά κυρίως το άλφα λινολενικό οξύ, το οποίο όπως έρευνες δείχνουν, σε καταθλιπτικά άτομα μεταβολίζεται δύσκολα σε EPA και DHA. Αν κοιτάξουμε τώρα την μέση κατανάλωση ψαριών και την συχνότητα εμφάνισης περιστατικών κατάθλιψης ανά χώρα, θα διαπιστώσουμε πως η μεγαλύτερη κατανάλωση ψαριών συνεπάγεται μικρότερη εμφάνιση κατάθλιψης.

Μια διατροφή πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα ίσως να συνεισφέρει στη μείωση του ρίσκου για εμφάνιση κατάθλιψης Η ίδια διατροφική οδηγία μπορεί να προσφέρει ευεργετικά αποτελέσματα και σε άλλες καταστάσεις (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα) που μπορεί να σχετίζονται σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό με την εμφάνιση κατάθλιψης Είναι επίσης γνωστό ότι η σεροτονίνη και το φολικό οξύ των οποίων η συγκέντρωση στον οργανισμό εξαρτώνται από τη διατροφή, επηρεάζουν την ψυχική διάθεση, τη μνήμη και άλλες πνευματικές δεξιότητες. Το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, φαίνεται ότι μπορεί να είναι συχνότερο σε παιδιά με χαμηλό σίδηρο και λιπαρά οξέα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΛΛΙΠΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Οι άνθρωποι που λαμβάνουν λιγότερο από 90 % του ελάχιστου διατροφικού ποσού ( 2500 Κ]/ ημέρα ) σε μακροχρόνια βάση θεωρούνται υποσιτιζόμενοι Οι δυο περισσότερο συνηθισμένες ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφική ανεπάρκεια είναι ο μαρασμός και η πελάγρα. Ένα μαρασμικό παιδί έχει αδύνατο σώμα , τυμπανισμό , οφθαλμική διαπλάτυνση και γερασμένο πρόσωπο. Η πάθηση θεραπεύεται με χορήγηση δίαιτας υψηλής σε ενέργεια και πρωτεΐνη. Χρόνιος διατροφικός μαρασμός μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη πνευματική και σωματική καθυστέρηση. Η πελλάγρα είναι χρόνια νόσος που οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης Β3 . Η νόσος προσβάλλει το δέρμα, τους βλεννογόνους, το γαστρεντερικό σύστημα, και το νευρικό σύστημα.

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Οι άνθρωποι σε μια κοινωνία γίνονται παχύσαρκοι όταν η τροφή είναι αρκετή και η φυσική άσκηση ελάχιστη, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ανισοκατανομή στην πρόσληψη και την κατανάλωση ενέργειας. ΚΙΝΔΥΝΟΙ: ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΡΔΕΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΤΡΟΦΙΜΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Οι ασθένειες που μπορεί να μεταδοθούν από μολυσμένες τροφές ή νερό, οφείλονται συνήθως σε μικροοργανισμούς (σαλμονέλες, σιγκέλες), γεοκώληκες (εχινόκοκκος, ταινία), ιούς (ηπατίτιδα Α) ή τοξίνες (κλωστηριδίου της αλλαντίασης, σταφυλόκοκκοι) και σπανιότερα σε χημικά αίτια (υδράργυρος, αρσενικό) ή σε αλλεργικές αντιδράσεις. Νοσήματα: Τυφοειδής πυρετός ,Σαλμονέλλωση ,Σιγκέλλωση Καμπυλοβακτηρίωση,Λοίμωξη από εντεροαιμορραγική Escherichia coli ,Λιστερίωση ,Αλλαντίαση

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η έννοια των λειτουργικών τροφίμων θεωρείται ότι προήλθε από την Ιαπωνία. Στην Κίνα, Ιαπωνία κι άλλες Ασιατικές χώρες, αρκετά είδη τροφίμων έχουν, παραδοσιακά, συσχετισθεί με ειδικές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. ΕΥΡΩΠΗ: Ένα τρόφιμο μπορεί να θεωρηθεί ως λειτουργικό εάν έχει δείξει, ικανοποιητικά, ότι επιδρά ευεργετικά σε μια ή περισσότερες λειτουργίες του σώματος, πλέον των κατάλληλων διαθρεπτικών αποτελεσμάτων, και με τρόπο σχετικό με βελτιωμένη κατάσταση υγείας ή μείωση του κινδύνου ασθένειας Τα λειτουργικά τρόφιμα πρέπει να παραμείνουν τρόφιμα και τ' αποτελέσματα τους να παρουσιάζονται σε ποσότητες που αναμένεται να καταναλώνονται. Δεν είναι χάπια ή κάψουλες, αλλά αποτελούν είδη τροφίμων.

Από πρακτική άποψη ένα λειτουργικό τρόφιμο μπορεί να είναι: Φυσικό τρόφιμο στο οποίο ένα από τα συστατικά του έχει εμπλουτισθεί, φυσικά, μέσω ειδικών συνθηκών ανάπτυξης. Τρόφιμο στο οποίο έχει προστεθεί κάποιος παράγοντας για βελτίωση της υγείας του εντέρου (π.χ. προσθήκη επιλεγμένων προβιοτικών βακτηρίων με αποδειγμένα υγιεινά ευεργετήματα ). Τρόφιμο από το οποίο έχει αφαιρεθεί ένα συστατικό, έτσι ώστε να έχει μειωμένα δυσμενή αποτελέσματα στην υγεία (π.χ. μείωση κορεσμένων λιπαρών οξέων). Τρόφιμο του οποίου η φύση έχει τροποποιηθεί, χημικά, για βελτίωση της υγείας (π.χ. υδρολυμένος τύπος για μείωση της πιθανότητας αλλεργιογόνου επίδρασης). Τρόφιμο στο οποίο η βιοδιαθεσιμότητα ενός ή περισσότερων συστατικών έχει αυξηθεί ώστε να παρέχει μεγαλύτερη απορρόφηση κάποιου ενεργού συστατικού. Οποιοσδήποτε συνδυασμός από τις προαναφερθείσες δυνατότητες

Φυτικές στερόλες και στανόλες: Γνωστά και διαδεδομένα ενεργά συστατικά, που απαντώνται σε μεγάλο αριθμό λειτουργικών τροφίμων Φυτικές στερόλες και στανόλες: περιέχονται σε ορισμένες κατηγορίες φυτικών τροφών όπως στα φρούτα, στα λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς, στα δημητριακά, στους σπόρους, σε πολύ μικρές όμως ποσότητες για να έχουν αποτέλεσμα στη μείωση της χοληστερόλης. Για το λόγο αυτό η βιομηχανία τροφίμων δημιούργησε προϊ όντα (κυρίως μαργαρίνες αλλά και γάλα ή επιδόρπια γιαουρτιού), που τις εμπεριέχουν σε ποσοστά ικανά να επιφέρουν μείωση της χοληστερόλης.

Προβιοτικά Κατηγορία προϊόντων που περιέχουν ζωντανούς προβιοτικούς μικροοργανισμούς σε ικανοποιητικές συγκεντρώσεις. Οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί, που χρησιμοποιούνται ανήκουν κυρίως στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium. Αυτοί επιζούν κατά τη διαδικασία της πέψης με αποτέλεσμα να περνούν στο έντερο, όπου και ασκούν την ευεργετική τους δράση. Τα προβιοτικά προϊόντα αυτά μπορεί να έχουν αντιμικροβιακές, ανοσορρυθμιστικές, αντικαρκινικές, αντιαλλεργικές και αντιοξειδωτικές δράσεις.

Πρεβιοτικά (prepiotics) Τα πρεβιοτικά συστατικά είναι μη αφομοιώσιμα από τον άνθρωπο, δηλαδή δεν πέπτονται και περνούν ανέπαφα στο παχύ έντερο, όπου ενισχύουν την ανάπτυξη ή / και τη δράση συγκεκριμένων ευεργετικών βακτηρίων, κυρίως των γενών Lactobacillus και Bifidobacterium. Από τα πιο διαδεδομένα πρεβιοτικά είναι οι φρουκτοολιγοσακχαρίτες και οι ινουλίνες. Τα πρώτα παράγονται συνθετικά, ενώ τα δεύτερα εξάγονται από τις ρίζες φυτών, όπως το σικόρε και από τους σπόρους της σόγιας. αντικαρκινικές ιδιότητες μείωση της χοληστερόλης ενισχύουν την απορρόφηση του ασβεστίου και του μαγνησίου βοηθώντας έτσι στην πρόληψη της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης.

Για να κυκλοφορήσει στη Ευρωπαϊκή αγορά ένα νέο λειτουργικό τρόφιμο πρέπει να κατατεθεί στην Ε.F.S.Α. πλήρης φάκελος με όλη την επιστημονική τεκμηρίωση για τις δηλούμενες για την υγεία ιδιότητες (health chaims) οι οποίες και ελέγχονται εργαστηριακά. Με βάση τους ισχύοντες κανόνες συστατικά λειτουργικών τροφίμων μπορούν να είναι μόνο φυσικά προϊόντα, αποκλειομένων έτσι και των γενετικά τροποποιημένων .