The micropattern detector Micromegas and the RD51 collaboration Σεμινάριο Φυσικής Πρόδρομος Χατζησπύρογλου 12/5/2009 Επιβλέπων καθηγητής: Ε. Γαζής

Περιεχόμενα RD Collaboration & RD51 Project Ανιχνευτής Micromegas Μηχανισμός λειτουργίας Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas Κύλινδροι Plexiglas Drift Micromesh Strips Περιοχή μετατροπής και περιοχή ενίσχυσης Εφαρμογές ανιχνευτή Micromegas Πείραμα CAST Ιατρική απεικόνιση Σεμινάριο Φυσικής

RD Collaboration & RD51 project Σεμινάριο Φυσικής

The R&D Collaboration Προέρχεται από τις λέξεις Research and Development (Έρευνα και Ανάπτυξη). Είναι η διαδικασία δημιουργίας νέων προϊόντων ή/και η βελτίωση των ήδη υπάρχοντων. Η R&D συνεργασία αναφέρεται στην έρευνα για νέες τεχνολογίες, ενώ παράλληλα μελετά το σχεδιασμό, τη μαζική παραγωγή και τη διαδικασία κατασκευής των νέων προϊόντων. Η R&D περιλαμβάνει όλα τα βήματα στη διαδικασία ανάπτυξης ενός προϊόντος, από την αρχική ιδέα (concept) έως την πραγματική δημιουργία ενός πλήρως λειτουργικού προϊόντος το οποίο παραδίδεται για χρήση στους καταναλωτές. Στις δραστηριότητες της R&D συμμετέχουν εξειδικευμένες ομάδες που ανήκουν κυρίως σε εταιρείες και πανεπιστήμια. Μεγάλο μέρος της R&D αναφέρεται σε μελλοντικά προσανατολισμένες δραστηριότητες που αφορούν την επιστήμη και την τεχνολογία. Σεμινάριο Φυσικής

The RD51 Collaboration Με τον κωδικό RD51, αναφερόμαστε στη συνεργασία που αφορά το project του ανιχνευτή Micromegas. Σκοπός αυτής της συνεργασίας είναι να συγκεντρώνει και να κατευθύνει την ανάπτυξη του ανιχνευτή καθώς και τη μελέτη του σε προσομοιωτικές διατάξεις. Πιο συγκεκριμένα η εν λόγω συνεργασία στοχεύει σε: Κατασκευή και συντονισμό των προσπαθειών της R&D Ανταλλαγή ιδεών πάνω στην υποδομή του ανιχνευτή (π.χ. Test beam, ηλεκτρονικά…), ανάπτυξη κοινών πειραμάτων και ποιοτικών χαρακτηριστικών Καταμερισμό επενδύσεων κοινών ερευνητικών έργων Βελτιστοποίηση της επικοινωνίας και ανταλλαγή γνώσης, εμπειρίας και αποτελεσμάτων Εγκατάσταση κοινού διατηρήσιμου software για προσομοιώσεις Σεμινάριο Φυσικής

Ανιχνευτής Micromegas Σεμινάριο Φυσικής

Τι σημαίνει Micromegas; sh seous tracture Σεμινάριο Φυσικής

Ανιχνευτής Micromegas Η τεχνολογία των ανιχνευτών Micromegas (MICROMesh GAseous Structure) αναπτύχθηκε την δεκαετία του ’90 από τον Έλληνα ερευνητή Δρ. Ιωάννη Γιοματάρη (κέντρο ατομικών ερευνών Saclay/Γαλλία) και τον νομπελίστα πρωτεργάτη των πολυσύρματων αναλογικών θαλάμων ανίχνευσης σωματιδίων Georges Charpak. Η συνεργασία του Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» με το Saclay και το CERN, από το 2001, οδήγησε στην ανάπτυξη των καινοτόμων ανιχνευτών Micromegas για την ανίχνευση ακτίνων Χ, που χρησιμοποιούνται στο πείραμα CAST στο CERN, το οποίο ερευνά την ύπαρξη των σωματιδίων axions. Ο ανιχνευτής Micromegas έχει την ικανότητα να μετρά την θέση, την ροή και την ενέργεια σωματιδίων με μοναδική, για αναλογικούς θαλάμους, ακρίβεια. Οι δυνατότητες χρήσης των ανιχνευτών Micromegas επεκτείνονται στην Πυρηνική Φυσική, στην Αστροφυσική και στην Ιατρική Φυσική. Σεμινάριο Φυσικής

Ανιχνευτής Micromegas Drift plane Micromesh Anode strips Or any other readout structure Σεμινάριο Φυσικής

Μηχανισμός λειτουργίας ανιχνευτή Micromegas Χ ray Μηχανισμός λειτουργίας ανιχνευτή Micromegas 95% Argon 5% Isobutane Primary e- Ar+ Ar+ Ar+ Ar+ Χιονοστιβάδα Ar+ Ar+ Ar+ Σεμινάριο Φυσικής

Μηχανισμός λειτουργίας ανιχνευτή Micromegas Φωτόνιο, εισέρχεται στην περιοχή μετατροπής (conversion gap), όπου παράγει ηλεκτρόνια μέσω φωτοηλεκτρικού φαινομένου. Σε περίπτωση εισόδου άλλων σωματιδίων έχουμε ιονισμό. Το αποσπασθέν ηλεκτρόνιο είναι ικανό να προκαλέσει ιονισμό και σε άλλα άτομα. Τα ηλεκτρόνια ολισθαίνουν προς το Micromesh εξαιτίας ενός ηλεκτρικού πεδίου της τάξης του 1kV/cm. Εν συνεχεία, φιλτράρονται από το Micromesh και εισέρχονται στην περιοχή ενίσχυσης (amplification gap). Το πεδίο των 40kV/cm προκαλεί μια χιονοστιβάδα (avalanche) ηλεκτρονίων. Ο μεγάλος αριθμός των ηλεκτρονίων συλλέγεται από τα δισδιάστατα strips. Tα κατιόντα αργού που δημιουργούνται από τα χαμένα ηλεκτρόνια της χιονοστιβάδας οδηγούνται στο Micromesh, όπου και μπορούμε να καταγράψουμε το επαγωγικό ρεύμα που δημιουργούν. Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas - Plexiglas Το κύριο μέρος του ανιχνευτή αποτελείται από κυλίνδρους φτιαγμένους από Plexiglas, οι οποίοι βιδώνονται μεταξύ τους. Το drift, το micromesh και τα strips είναι συνδεδεμένα στους κυλίνδρους. Ο λόγος που χρησιμοποιείται το Plexiglas είναι ότι στην κατασκευή του Micromegas, προτιμώνται υλικά τα οποία έχουν πολύ χαμηλή ραδιενέργεια ούτως ώστε να μειωθεί το υπόβαθρο φυσικής ακτινοβολίας. Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas - Plexiglas Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη του ανιχνευτή Micromegas - Drift Το drift αποτελεί την κάθοδο και είναι το πρώτο σημαντικό λειτουργικό κομμάτι του ανιχνευτή. Είναι φτιαγμένο από mylar (=λεπτό πολυεστερικό φίλμ) με επίστρωση αλουμινίου. Σε αυτό εφαρμόζεται αρνητικό δυναμικό ούτως ώστε να αναγκάσει τα ηλεκτρόνια να ολισθήσουν προς το Micromesh. Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη του ανιχνευτή Micromegas - Drift Drift (Cathode): Aluminized Mylar window Ar+5% Isobutane Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas - Micromesh To Micromesh είναι ένα πυκνό χάλκινο πλέγμα με εξαιρετικά μικρές οπές διαμέτρου 25μm για τη διέλευση των ηλεκτρονίων και pillars (από Kapton ή Kevlar) ύψους 50μm τα οποία το βοηθούν να ξεχωρίζει από την άνοδο. Το Micromesh αφενός επιτρέπει τη διέλευση του συνόλου των ηλεκτρονίων που παρήχθησαν στην περιοχή μετατροπής και αφετέρου πραγματοποιεί γρήγορη συλλογή των κατιόντων που ανεβαίνουν από την περιοχή ενίσχυσης. Στο Micromesh εφαρμόζεται αρνητικό δυναμικό της τάξης των 400V. Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη ανιχνευτή Micromegas - Micromesh Hole diameter=25μm, 1 pillar every 1mm, Mesh width =3-5μm, Amplification width=50μm Cylindrical Spacers (pillars) h=50μm Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη του ανιχνευτή Micromegas - Strips Η συλλογή του φορτίου γίνεται από τα strips. Τα strips αποτελούν την άνοδο και είναι δομημένα σε μια Χ-Υ κατασκευή για δισδιάστατη ανάγνωση. Οι συνδέσεις για τα Χ-strips βρίσκονται στη μία διάσταση του διπλοεπιστρωμένου kapton, ενώ αυτές για τα Y-strips βρίσκονται στην άλλη. Η χιονοστιβάδα, που προκαλείται από μια ακτίνα-Χ, κατανέμεται μεταξύ τριών έως έξι strips για Χ και Υ διάσταση. Συνεπώς, αφού σε δύο διαστάσεις συλλέγεται ίσο φορτίο, το αποτέλεσμα είναι μία πολύ καλά ισορροπημένη ενεργειακή απόθεση με πολύ καλή ανάλυση. Εν συνεχεία, βρίσκοντας το βαρύκεντρο των Χ και Υ-strips μπορούμε να υπολογίσουμε τη θέση με ακρίβεια 70μm. Τα strips είναι γειωμένα. Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη του ανιχνευτή Micromegas - Strips Σεμινάριο Φυσικής

Δομικά μέρη του ανιχνευτή Micromegas - Strips Σεμινάριο Φυσικής

Απεικόνιση θέσης με τη βοήθεια των strips Spot < 1mm2 pixel = 350μm x 350μm Απεικόνιση X-Y θέσης δέσμης φωτονίων 4.5keV Σεμινάριο Φυσικής

Περιοχή μετατροπής/Περιοχή ενίσχυσης Σεμινάριο Φυσικής

CAST MicroMegas Assembly phase CAST MicroMegas in operation

Πλεονεκτήματα ανιχνευτή Micromegas Κατασκευάζεται εύκολα και με χαμηλό κόστος. Εμφανίζει μεγάλη χρηστικότητα καθώς μπορεί να ανιχνεύσει ποικιλία σωματιδίων με την κατάλληλη επιλογή του αερίου και των συνθηκών λειτουργίας Τα πολύ γρήγορα σήματα (1ns για ηλεκτρόνια, 100ns για θετικά ιόντα) δεν περιορίζουν την ικανότητα ανίχνευσης υψηλού ρυθμού σωματιδίων, σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς ανιχνευτές αερίου. Μπορεί να ανιχνεύσει φωτόνια πολύ χαμηλής ενέργειας (~250eV) εξαιτίας του μεγάλου πολλαπλασιαστικού παράγοντα (high gain). Κατασκευάζεται από υλικά πολύ χαμηλής ραδιενέργειας και εξασφαλίζουμε συνεπώς, πολύ χαμηλό υπόβαθρο. Έχει αρκετά μεγάλη ανθεκτικότητα στο χρόνο διότι ορισμένα υλικά του (όπως το kapton) είναι ανθεκτικά στην ακτινοβόληση και σε μεγάλο φάσμα θερμοκρασιών. Σεμινάριο Φυσικής

Εφαρμογές ανιχνευτή Micromegas Σεμινάριο Φυσικής

Εφαρμογές ανιχνευτή Micromegas Φυσική υψηλών ενεργειών: n_TOF (ανίχνευση νετρονίων) Τ2Κ (ανίχνευση νετρίνων) Μελλοντική εφαρμογή στο Super LHC Αστροφυσική: CAST (ανίχνευση axions) Ιατρικές Εφαρμογές (απεικόνιση ακτίνων-Χ) Σεμινάριο Φυσικής

Εφαρμογή του ανιχνευτή Micromegas στο πείραμα CAST To πείραμα CAST (Cern Axion Solar Telescope) είναι σχεδιασμένο για τον εντοπισμό σωματιδίων axions, τα οποία είναι σωματίδια που έχουν προβλεφθεί θεωρητικά, ως επέκταση του καθιερωμένου προτύπου. Το πείραμα CAST χρησιμοποιεί ένα υπεραγώγιμο μαγνήτη για να μετατρέψει τα axions σε φωτόνια μέσω του αντίστροφου φαινομένου Primakoff. Τα σωματίδια axions παράγονται άφθονα στον πυρήνα του Ήλιου, και φθάνουν στη γη έχοντας ενέργειες γύρω στα 4.2keV. Σεμινάριο Φυσικής

Primakoff Effect Σεμινάριο Φυσικής

Ο ανιχνευτής Micromegas του CAST Ο ανιχνευτής Micromegas που δουλεύει στο πείραμα CAST είναι ικανός να εντοπίζει φωτόνια ακτίνων-Χ στο φάσμα από 600 eV έως 10 keV, με πολύ καλή απόδοση, καλή ενεργειακή γραμμικότητα και εξαιρετική ενεργειακή και χωρική ανάλυση. Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου, που παρακολουθεί την τροχιά του ήλιου για μερικά λεπτά, ο ανιχνευτής Micromegas ψάχνει για σωματίδια axions κατά τη διάρκεια της ανατολής. Σεμινάριο Φυσικής

Το τηλεσκόπιο του Cast Σεμινάριο Φυσικής

Ο ανιχνευτής Micromegas του CAST Ο ανιχνευτής Micromegas βρίσκεται στη δυτική πλευρά του τηλεσκοπίου και αποτελεί βασικό κομμάτι στην ανίχνευση των αναμενόμενων ακτίνων-Χ από το αντίστροφο φαινόμενο Primakoff. Ο Micromegas τοποθετείται πολύ συχνά σε ένα κλωβό Faraday για να μειωθεί ο θόρυβος στα ηλεκτρονικά. Σεμινάριο Φυσικής

Εφαρμογές του Micromegas στην ιατρική απεικόνιση Ο ανιχνευτής Micromegas εφαρμόζεται και στην ιατρική απεικόνιση. Ήρθε να αντικαταστήσει το φωτογραφικό φιλμ αποτύπωσης των ακτίνων-Χ, με την τεχνολογία της ψηφιακής ανάγνωσης, η οποία υπερτερεί στην ευαισθησία και στη χωρική ανάλυση. Παράλληλα, το χαμηλό κόστος κατασκευής του ανιχνευτή Micromegas και η ικανότητά του να καλύπτει χωρίς δυσκολίες μεγάλη περιοχή, του δίνει προβάδισμα σε σχέση με τους υπόλοιπους ανιχνευτές. Σεμινάριο Φυσικής

Ακτινογραφία με ανιχνευτή Micromegas Σεμινάριο Φυσικής

Ακτινογραφία με ανιχνευτή Micromegas Σεμινάριο Φυσικής

Συνοπτικά Η R&D είναι μία συνεργασία για την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ο ανιχνευτής Micromegas ανήκει στο project RD51. Πρωτεργάτης της τεχνολογίας του ανιχνευτή Micromegas είναι ο Δρ. Ιωάννης Γιοματάρης Ο ανιχνευτής Micromegas είναι ένας ανιχνευτής αερίου με εξαιρετικά τεχνικά χαρακτηριστικά (μεγάλη χωρική και ενεργειακή ανάλυση, χαμηλό κόστος, ευκολία κατασκευής) Βασίζεται στην τεχνική της χιονοστιβάδας, γι’ αυτό είναι ικανός να ανιχνεύει σωματίδια με χαμηλές ενέργειες Τα κυριότερα κομμάτια του είναι το drift, το micromesh και τα strips Εφαρμόζεται στη φυσική υψηλών ενεργειών, στην αστροφυσική και στην ιατρική απεικόνιση. Σεμινάριο Φυσικής

Τέλος Χρόνου Ευχαριστώ Σεμινάριο Φυσικής

Βιβλιογραφία I Giomataris et al, “An improved limit on the axion-photon coupling from the CASTexperiment” , April 2007 Y Giomatars et al, “The Micromegas detector for the CAST experiment”, June 2007 T Geralis, “Micromegas, a micromesh gaseous detector”, EESFYE Conference Patra, April 2002 I Giomataris et al, “Development of a fast gaseous detector: MICROMEGAS”, CERN LHC/98-05-EET, August 1998 K. Mermigka, “Simulation Studies at the MICROMEGAS Detector and Micropattern Applications in Medicine”, 2008 S Andriamonje et al, “Micromegas Photon Detectors for CAST: A status report”, July 2002 K Zioutas et al, “Nuclear Instruments and Methods” A425 (1999) 480 I Giomataris et al, “Nuclea Instruments and Methods” A376 (1996) 29 J Colar and I Giomataris, “Nuclear Instruments and Methods” A471 (2000) 254 Σεμινάριο Φυσικής