9ο Γενικό Λύκειο Ιωαννίνων Σχολικό έτος 2013-2014 Διαδικτυακός Εκφοβισμός

Διαδικτυακός Εκφοβισμός Μαθητές 9ου Γ.Ε.Λ Ιωαννίνων Project Διαδικτυακός Εκφοβισμός Ομάδα Α: Συγγραφή της εργασίας σε PowerPoint Βαρδάκας Κωνσταντίνος Κασσελούρης Αριστοτέλης Νικολάου Νικόλαος Τσανέλης Μάριος Ομάδα Β: Δημιουργία Βίντεο Ακρίβης Γεώργιος Κατσούπης Ιωάννης Νάστος Χρήστος Σκούρου Παναγιώτα Ομάδα Γ: Δημιουργία και επεξεργασία ερωτηματολογίου Ζιώγα Ελένη Κουλιάς Γεώργιος Μάτσης Αντώνιος Τσώλης Αριστείδης Ομάδα Δ: Συλλογή υλικού Μάγγου Αικατερίνη Ντόντης Σπύρος Τσίντας Παναγιώτης Τσιούρης Δημήτριος Υπεύθυνος καθηγητής Ανδρέου Θεόδωρος

Περίληψη Σε αυτό το project αναφέραμε και αναλύσαμε το φαινόμενο του διαδικτυακού εκφοβισμού. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι η εκδήλωση εκφοβισμού, απειλών δηλαδή κάθε μορφής παρενόχλησης μέσω του διαδικτύου κυρίως από προεφήβους ή εφήβους σε συνομήλικους, δηλαδή η αποστολή απειλητικών μηνυμάτων και τηλεφωνημάτων. Έχει εμφανιστεί στα τελευταία χρόνια καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην καθημερινότητά τους χωρίς να ξέρουν τους κινδύνους που τους περιβάλλει. Η εργασία αυτή έχει ως σκοπό να προβληματίσει τους ανθρώπους ευρύτερα αλλά κυρίως τους εφήβους έτσι ώστε να ληφθούν μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος με τη βοήθεια κάποιων πληροφοριών (αίτια, συνέπιες, τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης), στατιστικά δεδομένα και βίντεο μαζί με εικόνες. Σε αυτό το project θα αναφέρουμε και θα αναλύσουμε το φαινόμενο του διαδικτυακού εκφοβισμού. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι η εκδήλωση εκφοβισμού, απειλών δηλαδή κάθε μορφής παρενόχλησης μέσω του διαδικτύου από προεφήβος ή εφήβους σε συνομήλικους ,δηλαδή λαμβάνοντας απειλητικά μηνύματα και τηλεφωνήματα. Έχει εμφανιστεί στα τελευταία χρόνια καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην καθημερινότητά τους χωρίς να ξέρουν τους κινδύνους που τους περιβάλλει. Η εργασία αυτή έχει ως σκοπό να προβληματίσει τους ανθρώπους ευρύτερα αλλά κυρίως τους εφήβους έτσι ώστε να ληφθούν μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος με τη βοήθεια κάποιων πληροφοριών (αίτια, συνέπιες, τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης), στατιστικά δεδομένα και βίντεο μαζί με εικόνες.

Τι είναι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός; Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός αποτελεί την πιο σύγχρονη μορφή εκφοβισμού, η οποία παίρνει εύκολα και γρήγορα διαστάσεις και εκτός σχολείου. Περιλαμβάνει την αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού, καθώς και την δημοσίευση φωτογραφιών ή βίντεο τα οποία έχουν τραβηχτεί χωρίς τη γνώση ή τη συγκατάθεση του παιδιού ή εφήβου που εκφοβίζεται. Αυτά στέλνονται στο ίδιο το άτομο ή κυκλοφορούν σε γνωστούς του αποδέκτες μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, από υπηρεσίες που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα (μηνύματα MMS και SMS), και από διαδικτυακούς τόπους κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, Google+ κ.λπ.) και ανάρτησης βίντεο (YouΤube κ.λπ.). Εκδήλωση ηλεκτρονικού εκφοβισμού, εκτός από την αποστολή μηνυμάτων, φωτογραφιών ή βίντεο με χυδαίο η απειλητικό περιεχόμενο, είναι και η χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου (δηλαδή το να υποκλέψει κάποιος/α την ταυτότητά του και να αναρτά περιεχόμενο υποκρινόμενος/η ότι είναι το πρόσωπο που εκφοβίζεται). Σκοπός του ηλεκτρονικού εκφοβισμού είναι συνήθως ο αποκλεισμός του παιδιού ή εφήβου από μια ομάδα, πραγματική ή διαδικτυακή, και η περιθωριοποίηση, ενώ αρκετές φορές γίνεται και σαν είδος «εκδίκησης» για κάτι που έχει συμβεί μεταξύ κάποιων παιδιών ή εφήβων, μιας που στο διαδίκτυο υπάρχει η αίσθηση της ανωνυμίας και της «αόρατης απειλής» από άγνωστα πρόσωπα.

Μορφές cyberbullying Αποστολή κειμένων, e-mail, ή άμεσων μηνυμάτων με βλαβερό και απειλητικό περιεχόμενο ή αποστολή «αστείων» που γελοιοποιούν κάποιο παιδί. Τα μηνύματα αυτά μπορεί να σταλθούν απευθείας σε ένα παιδί, ή να σταλθούν σε μια ομάδα ατόμων, προκειμένου να ενθαρρυνθούν να πάρουν μέρος στον εκφοβισμό. Δημοσίευση ή αποστολή προσωπικών πληροφοριών ή ευαίσθητων πληροφοριών (όπως, για παράδειγμα, σεξουαλικές προτιμήσεις ή κάποιο προσωπικό πρόβλημα) σε πολλαπλούς παραλήπτες και δημοσίευση δυσάρεστων φωτογραφιών ή μηνυμάτων για άλλους σε ιστολόγια σε ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook), ή σε άλλες ιστοσελίδες. Δημιουργία ψεύτικου διαδικτυακού προφίλ σε κάποια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, με στόχο την γελοιοποίηση κάποιου παιδιού, ή δημιουργία «σελίδας» ή «γκρουπ» π.χ. στο facebook, το οποίο στοχεύει στην κοροϊδία ή στον εξευτελισμό ενός ανηλίκου. Αποστολή κακοποιητικών και εξευτελιστικών μηνυμάτων, βίντεο μέσω κινητών τηλεφώνων ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή αποστολή απειλών για τη σωματική ακεραιότητα στο θύμα ή σε άλλους παραλήπτες. Αποστολή ιών ή άλλων πειρατικών προγραμμάτων με σκοπό να βλάψουν τον υπολογιστή κάποιου παιδιού ή να το κατασκοπεύσουν.

Δημιουργία κάποιου είδους «ψηφοφορίας» σε έναν ιστοχώρο, όπου τα παιδιά μπορούν να ψηφίσουν για το ποιο είναι το πιο άσχημο ή το πιο χοντρό παιδί του σχολείου με σκοπό να εξευτελίσουν ή να ντροπιάσουν κάποιο παιδί. Απειλή συμπαικτών στα διαδικτυακά παιχνίδια, δηλαδή περιπτώσεις όπου κάποιοι παίκτες απειλούν άλλους συμπαίκτες στα παιχνίδια αυτά. Μπορεί, επίσης, να κλειδώσουν παίκτες έξω από το παιχνίδι, να διαδώσουν ψεύτικες φήμες, ή να κλέψουν τους κωδικούς, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στο λογαριασμό του παίκτη. Κλοπή ταυτότητας ή παραβίαση προσωπικού λογαριασμού και χρήση του ονόματος ξένου χρήστη με σκοπό τη διάδοση φημών και ψεμάτων για κάποιον τρίτο ή για οποιοδήποτε άλλο σκοπό. Επαναλαμβανόμενες νεκρές κλήσεις. Δημιουργία ιστοσελίδων που στοχοποιούν συγκεκριμένα άτομα καλώντας και άλλους να δημοσιεύουν μηνύματα μίσους που μπορεί να περιλαμβάνουν παραδείγματα ρατσισμού, σεξισμού κ.λπ. Δημοσίευση πραγματικών ή ψεύτικων φωτογραφιών σεξουαλικού περιεχομένου που απεικονίζουν ένα συγκεκριμένο παιδί και που αποστέλλονται σε πλήθος παραληπτών. Εγγραφή κάποιου παιδιού σε ιστοχώρο πορνογραφικού περιεχομένου χωρίς τη συγκατάθεσή του και αποστολή πορνογραφικού υλικού.

Είδη παρατηρητών στον Διαδικτυακό εκφοβισμό Όπως ακριβώς και στον Σχολικό εκφοβισμό, έτσι και στον Διαδικτυακό εκφοβισμό - που μπορεί να αποτελέσει προέκταση του πρώτου - καταγράφονται κυρίως δύο είδη παρατηρητών. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι επιβλαβείς για το θύμα παρατηρητές, καθώς επιδοκιμάζουν την συμπεριφορά του θύτη ενισχύοντας έτσι την ένταση του εκφοβιστικού γεγονότος ή άλλοτε παρατηρούν το περιστατικό με απάθεια δίχως να σημειώνουν κάποια αντίδραση ή παρέμβαση για την καταστολή του εκφοβισμού. Σε αντίθεση με την πρώτη κατηγορία, οι βοηθοί παρατηρητές αντιδρούν άμεσα και ενεργά στο συμβάν του Διαδικτυακού εκφοβισμού. Παράλληλα, στοχεύουν στην κινητοποίηση περισσότερων ατόμων για την καταπολέμηση του Διαδικτυακού εκφοβισμού.

Αίτια Συχνά οι νέοι οδηγούνται στον Διαδικτυακό εκφοβισμό εξαιτίας της βίωσης έντονων συναισθημάτων όπως θυμός, απόγνωση είτε πάλι και εκδίκηση, που μπορεί να προέρχεται τόσο από τις προβληματικές σχέσεις που υπάρχουν στο οικογενειακό περιβάλλον όσο και εξαιτίας μιας ευρύτερης κοινωνικής λειτουργικότητας που παρουσιάζει το άτομο. Σε μερικές περιπτώσεις ο Διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί μορφή ψυχαγωγίας στοχεύοντας στην εκδήλωση ποικίλων αντιδράσεων και στην ικανοποίηση αναγκών που σχετίζονται με την επιβολή εξουσίας και ελέγχου. Σπανιότερα, η αποστολή μηνυμάτων σε λάθος παραλήπτες μπορεί να αποτελέσει αιτία του φαινομένου.

Συνέπειες Το φαινόμενο του Διαδικτυακού εκφοβισμού εγκυμονεί σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχική υγεία του θύματος, αλλά και του θύτη. Η αυτοεκτίμηση του ατόμου που υφίσταται Διαδικτυακό εκφοβισμό πλήττεται έντονα τόσο ώστε σε μερικές περιπτώσεις συνδέεται με το αίσθημα της ενοχής. Το άτομο αρχίζει να αναπαράγει αρνητικές σκέψεις και η επίδοση των κοινωνικών του ικανοτήτων μειώνεται σημαντικά. Κάποιες φορές, κυρίως κατά την εφηβική ηλικία η αποχή από το σχολείο και από τις παρέες των συνομηλίκων αποτελεί προσωρινό καταφύγιο, ενώ ταυτόχρονα η αυτοκτονία θεωρείται ως η μοναδική λύση στο πρόβλημα. Άτομα που δέχτηκαν έντονα Διαδικτυακό εκφοβισμό ενδέχεται στο μέλλον να παρουσιάσουν μεγαλύτερη αστάθεια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις συνοδευόμενη από την κοινωνική απομόνωση. Από την άλλη, οι εκφοβιστές τείνουν να είναι άτομα με έντονη αντικοινωνική συμπεριφορά, επιρρεπή στο αλκοόλ και απομονωμένα από τους συνομηλίκους. Μακροπρόθεσμα αντιλαμβάνονται ότι ο εκφοβισμός δεν αποτελεί μορφή ικανοποίησης και αναγνώρισης, βιώνοντας έτσι έντονη προσωπική απογοήτευση.

Αντιμετώπιση του Διαδικτυακού εκφοβισμού Αγνόηση ενοχλητικών μηνυμάτων, σε περίπτωση ωστόσο απειλών συνιστάται αναφορά των μηνυμάτων και λήψη προληπτικών μέτρων . Αποκλεισμός του αποστολέα που στέλνει απειλητικά ή ενοχλητικά μηνύματα Προειδοποίηση του αποστολέα Αναφορά του περιστατικού στην Αστυνομία είτε σε κάποια αρμόδια υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού εγκλήματος Η συχνότητα των απειλών Η επικοινωνία πραγματοποιείται μόνο μια φορά Η επικοινωνία επαναλαμβάνεται με ίδιο ή διαφορετικό τρόπο Η επικοινωνιακή δραστηριότητα αυξάνεται Τρίτα άτομα εμπλέκονται στην επικοινωνία με αποτέλεσμα το άτομο να λαμβάνει μηνύματα από διαφορετικούς παραλήπτες

Πως προλαμβάνεται ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός; Είναι αναγκαίο να γνωρίζει το παιδί ή ο/η έφηβος/η ποιο περιεχόμενο μοιράζεται και με ποια πρόσωπα, ώστε να μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του/της από την ανεξέλεγκτη δημοσιοποίηση προσωπικών του στοιχείων ή την διαδικτυακή επίθεση από άλλα άτομα. Διαφορετικά, μια επίθεση μπορεί να πάρει διαστάσεις «χιονοστιβάδας» στο διαδίκτυο, βυθίζοντάς τον/την σε απόγνωση. Η γνώση γύρω από θέματα που αφορούν στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου, καθώς και η προσοχή στην διαφύλαξη των προσωπικών στοιχείων (ονομάτων χρήστη, συνθηματικών, κωδικών πρόσβασης) είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για τη χρήση ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης. Καλό είναι να γνωρίζουμε καλά πώς λειτουργεί ο κάθε ιστότοπος, ποιος άλλος μπορεί να δει το περιεχόμενο που αναρτάμε («ποστάρουμε»), πώς μπορούμε να αποκλείουμε άτομα που δεν θέλουμε να βλέπουν το περιεχόμενο που αναρτάμε, και να μην κάνουμε αδιάκριτα δεκτά τα αιτήματα «φιλίας» που μας κάνουν, σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά από άτομα που δεν γνωρίζουμε ή δεν είμαστε βέβαια για την πραγματική ταυτότητά τους. Εάν, παρόλα αυτά, διαπιστώσουμε ότι έχουμε πέσει θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να καταγγείλουμε αυτό που συμβαίνει, όσο πιο νωρίς γίνεται!

Πως καταγγέλλεται ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός; Εάν διαπιστώσουμε ότι έχουμε πέσει θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να καταγγείλουμε αυτό που συμβαίνει, όσο πιο νωρίς γίνεται! Αρχικά, απαραίτητο είναι να ενημερώσουμε κάποιον ενήλικα (γονέα, κηδεμόνα, δάσκαλο ή καθηγητή) σχετικά με αυτό που συμβαίνει, γιατί μπορεί να μας βοηθήσει ακόμα και αν γνωρίζει λιγότερα από εμάς σχετικά με τους υπολογιστές και το διαδίκτυο. Μαζί, μπορούμε να απευθυνθούμε στο Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173, Αθήνα, τηλ.: 210 6476464, 210 6476000, ιστοσελίδα: http://www.cybercrimeunit.gr, το οποίο θα αναλάβει να βρει τα ηλεκτρονικά ίχνη του ατόμου ή των ατόμων που μας έχουν εκφοβίσει, ή με οποιονδήποτε τρόπο παρενοχλήσει, στο διαδίκτυο. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο κάθε υπολογιστής έχει μια μοναδική “ταυτότητα”, τόσο σε τοπικά δίκτυα (τη λεγόμενη MAC διεύθυνση), όσο και στο διαδίκτυο (τη λεγόμενη διεύθυνση ΙΡ) και οι Αρχές είναι σε θέση να ανακαλύψουν την επακριβή τοποθεσία από την οποία έχει “μπει” στο διαδίκτυο το άτομο που φέρεται κακόβουλα (εκφοβίζει, παρενοχλεί) είτε σε ένα τοπικό δίκτυο, είτε στο διαδίκτυο.

Συμβουλές για γονείς/ενήλικες Ας μην ξεχνάμε ότι, το να έχουμε πάντα ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας με τα παιδιά μας, είναι εξαιρετικής σημασίας, προκειμένου τα παιδιά να νιώθουν την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη να συζητήσουν μαζί μας οποιοδήποτε θέμα τα απασχολεί ή τα φοβίζει. Ας θυμόμαστε ότι, όταν παιδιά είναι στον υπολογιστή που έχουμε στο σπίτι μας, αυτό δε σημαίνει ότι είναι ασφαλή και προστατευμένα. Ας γίνουμε και οι ίδιοι μέρος της διαδικτυακής ζωής των παιδιών μας και ας είμαστε εξοικειωμένοι με το Διαδίκτυο. Αυτό θα βοηθήσει και τα ίδια τα παιδιά να μοιραστούν μαζί μας τις διαδικτυακές τους εμπειρίες. Το Διαδίκτυο είναι ένα σημαντικό εργαλείο που ήρθε και θα παραμείνει στη ζωή μας και η δαιμονοποίησή του σίγουρα δεν ωφελεί. Ας μάθουμε τους διαδικτυακούς φίλους των παιδιών μας, όπως γνωρίζουμε τους φίλους τους στην πραγματική ζωή! Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα.

Ας είμαστε σε επιφυλακή για ενδείξεις ότι το παιδί έχει γίνει στόχος ηλεκτρονικού εκφοβισμού, π.χ. συναισθηματική αναστάτωση, αποφυγή φίλων, σχολείου, δραστηριοτήτων, πτώση επιδόσεων, άγχος, φόβος. Είναι σημαντικό να μην υποτιμήσουμε τα συναισθήματα του παιδιού, σκεπτόμενοι ότι το πρόβλημα δε λαμβάνει χώρα στο φυσικό περιβάλλον, καθώς το Διαδίκτυο αποτελεί πια μέρος της πραγματικότητας, ειδικά των νέων παιδιών, και οτιδήποτε συμβαίνει εκεί μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στη συναισθηματική και ψυχική τους υγεία. Συχνά τα παιδιά αποφεύγουν να αναφέρουν τα δυσάρεστα που συναντούν στο Διαδίκτυο ή στο κινητό τους, ενώ υποστηρίζεται ότι πολλά παιδιά δεν αποκαλύπτουν σε κάποιο γονέα ή εκπαιδευτικό ότι γίνονται θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού.  Είναι, λοιπόν, βασικό να τους εξηγήσουμε ότι, αν τους συμβεί κάτι δυσάρεστο, δε φταίνε τα ίδια και γι' αυτό θα πρέπει να το αναφέρουν άμεσα σε εμάς. Εάν κάποιο παιδί είναι θύμα του ηλεκτρονικού εκφοβισμού, θα ήταν καλό να ερευνήσουμε εάν ο δράστης βρίσκεται στο κοντινό του περιβάλλον (π.χ. συμμαθητής, φίλος, γνωστός). Συχνά  ο θύτης είναι συμμαθητής ή φίλος, που για κάποιο λόγο θέλει να παρενοχλήσει, να γελοιοποιήσει, ή να εκφοβίσει το παιδί, ή που απλά το κάνει «για πλάκα» μην έχοντας συναίσθηση των πιθανών συνεπειών. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν καλό να μιλήσουμε άμεσα με τους γονείς του θύτη καθώς και με τη διεύθυνση του σχολείου.

Συμβουλές για παιδιά/εφήβους Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και πώς να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων. Ας διδάξουμε στα παιδιά ότι ανωνυμία στο Διαδίκτυο δε συνεπάγεται ανεύθυνη συμπεριφορά. Όλοι μας αφήνουμε ηλεκτρονικά ίχνη στο Διαδίκτυο, συνεπώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε ευγενικά, με κανόνες και με ηθική, όπως και στον πραγματικό κόσμο. Συμβουλές για παιδιά/εφήβους Δε δίνουμε ποτέ τους κωδικούς μας σε κανέναν, ούτε στους καλύτερους φίλους μας. Ας μη στέλνουμε μηνύματα όταν είμαστε θυμωμένοι. Είναι δύσκολο να πάρουμε πίσω αυτά που έχουμε πει πάνω στο θυμό μας. Όταν κάτι δεν φαίνεται σωστό σε έναν ιστοχώρο ή μια συνομιλία, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι. Γι’ αυτό, εάν αισθανθούμε άσχημα, ας βγούμε αμέσως από αυτό τον ιστοχώρο ή ας διακόψουμε αμέσως τη συνομιλία. Ας συνειδητοποιήσουμε ότι η διαδικτυακή επικοινωνία δεν είναι πάντα ιδιωτική, καθώς οι άλλοι μπορούν να αντιγράψουν, να εκτυπώσουν και να μοιραστούν με άλλους τα λεγόμενά μας ή τις φωτογραφίες μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε αν κάποιος στέλνει σε εμάς ή σε κάποιον άλλο εκφοβιστικά μηνύματα Δεν απαντάμε στα εκφοβιστικά μηνύματα Μπλοκάρουμε την πρόσβαση του αποστολέα. Κρατάμε και αποθηκεύουμε τα μηνύματα ή τις συνομιλίες. Αυτό θα μας είναι χρήσιμο, εάν χρειαστεί ή εάν θελήσουμε να το καταγγείλουμε. Δεν προωθούμε μηνύματα ή εικόνες & φωτογραφίες που θα μπορούσαν να πληγώσουν τα συναισθήματα κάποιου. Έχουμε στο μυαλό μας ότι, εάν κάποιος μας στείλει ένα μήνυμα και το προωθήσουμε ή γελάσουμε με αυτό, στην ουσία γινόμαστε και εμείς μέρος του εκφοβισμού. Αναφέρουμε το πρόβλημά μας στους γονείς μας ή σε άλλους ενήλικους που εμπιστευόμαστε. Μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι να σταματήσει ο διαδικτυακός εκφοβισμός! Ας μιλήσουμε! Εάν δούμε ότι κάποιος φίλος, γνωστός ή συμμαθητής μας είναι θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού θα ήταν σωστό να τον υποστηρίξουμε και να καταγγείλουμε το περιστατικό. Άλλωστε, το ίδιο θα θέλαμε και εμείς από τους άλλους αν ήμασταν στη θέση τους. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αντιδράσεις των ανθρώπων που γίνονται μάρτυρες ενός τέτοιου γεγονότος είναι σημαντικές για να κλείσει αυτός ο κύκλος του εκφοβισμού.

Αποτελέσματα της έρευνας Σύμφωνα με μία στατιστική έρευνα που κάναμε στο σχολείο μας και στο 11ο γυμνάσιο σχετικά με τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό απαντήθηκαν 32 ερωτηματολόγια από άτομα ηλικίας 13, 15 και 17 ετών, Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που συλλέξαμε από τα 15 ερωτηματολόγια συνειδητοποιήσαμε πως στα παιδιά της Α’ Γυμνασίου (13 χρονών) δεν εντοπίστηκαν άτομα που βρέθηκαν στη θέση του θύματος ή του θύτη και αυτό πιθανόν να οφείλεται στον περιορισμό που τους θέτουν οι γονείς τους στα πλαίσια του διαδικτύου. Ωστόσο, στους εφήβους ηλικίας 15 ετών βρέθηκαν 2 παιδιά από τα 9, και μάλιστα κορίτσια, που έχουν γίνει και θύτες αλλά και θύματα. Οι γονείς τους δεν τους είχαν βάλει όρια στον χώρο του διαδικτύου αλλά ούτε είχαν ενημερωθεί για την κατάσταση των παιδιών τους ( πως έχουν γίνει θύτες, θύματα). Παρόλο που ήταν ενημερωμένα για το φαινόμενο του ηλεκτρονικού εκφοβισμού δέχονταν μηνύματα μέσω facebook από αγνώστους και οι ίδιες απειλούσαν άτομα μέσω chat στο facebook.

Επιπλέον, μεγαλύτερα παιδιά Δευτέρας Λυκείου (17 ετών) φαίνεται να έχουμε και εκεί άτομα που είχαν την εμπειρία να είναι θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού. Ένα στα οχτώ παιδιά και μάλιστα κορίτσι δέχτηκε μηνύματα μέσω facebook, ενώ γνώριζε για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό, μόνο μία φορά όταν ήταν 15 χρονών αλλά ενημέρωσε τους γονείς της και έτσι έλυσαν εσπευσμένα το πρόβλημα μαζί. Συνεπώς, συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω διαπιστώνουμε πως η ηλικία των 15 ετών είναι η πιο επικίνδυνη. Εκεί φαίνεται να εξελίσσεται ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός αν και τα παιδιά έχουν ενημερωθεί γι’ αυτόν. Τέλος, μπορούμε να τονίσουμε ότι τα άτομα που απειλήθηκαν αλλά και απείλησαν ήταν λίγα και αυτό μας δίνει την εντύπωση ότι στην περιοχή μας δεν έχει εξαπλωθεί το cyber bullying.