ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΤΥΠΑ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑ 2006

ΔΟΜΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΡΦΟΤΥΠΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ

ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ Είναι η διατήρηση της προσβασιμότητας στις πληροφορίες που φέρει το ψηφιακό τεκμήριο Κύριο εμπόδιο είναι ότι τα νεώτερα υπολογιστικά συστήματα δεν είναι συμβατά με τα παλαιότερα Το ψηφιακό τεκμήριο είναι μια ακολουθία bits που για να αποκτήσει πληροφοριακό νόημα πρέπει να «διαβαστεί» από ένα πρόγραμμα υπολογιστή. Η ψηφιακή διατήρηση μπορεί να διακριθεί στα εξής μέρη: Φυσικό επίπεδο Φυσικό επίπεδο Επίπεδο δεδομένων Επίπεδο δεδομένων Επίπεδο μεταδεδομένων Επίπεδο μεταδεδομένων

ΦΥΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Πρέπει να διασφαλιστεί ότι η ακολουθία των bits θα παραμείνει αναλλοίωτη Μαγνητικά μέσαΜαγνητικά μέσα (Δισκέτες, Σκληροί Δίσκοι, Μαγνητικές Ταινίες) Οπτικά μέσαΟπτικά μέσα (CD, DVD)

ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Πρέπει να διασφαλιστεί ότι διαθέτουμε τα εργαλεία για να μετατρέψουμε την ακολουθία των bits σε πληροφορία αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις

ΕΠΙΠΕΔΟ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα διασωθεί η σημασιολογική πληροφορία που έχουμε για το ψηφιακό τεκμήριο

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΨΗΦΙΑΚΟΥ - ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Όγκος των δεδομένων Ταχύτητα αλλαγής της τεχνολογίας Νομικά – Οικονομικά ζητήματα για τα άυλα ψηφιακά τεκμήρια Διαφορετικά εμπορικά πρότυπα

ΜΟΡΦΟΤΥΠΑ Μορφότυπο (format) είναι ο αλγόριθμος με τον οποίο το ψηφιακό αρχείο αποθηκεύεται ως μια σειρά από δυαδικά ψηφία (bits) 1.Αρχεία κειμένου 2.Αρχεία ήχου 3.Εικόνες 4.Βίντεο και πολυμέσα 5.Εφαρμογές

1. ΑΡΧΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Plain text (ASCII, Unicode) Επεξεργαστές κειμένου (MS Word, WordPerfect) Γλώσσες περιγραφής σελίδας (Postscript, PDF)

2. ΑΡΧΕΙΑ ΗΧΟΥ Χωρίς συμπίεση (WAV, AIFF) Με συμπίεση (MP3, WMA, AAC)

3. EIKONEΣ Διακρίνονται ανάλογα με τον τρόπο που περιγράφουν την εικόνα Raster graphics (περιγράφεται κάθε pixel) GIF, JPEG, TIFF, BMP Vector graphics (περιγράφεται γεωμετρικά) DWG (AutoCAD), SVG Άλλα πρότυπα κάνουν συμπίεση της εικόνας με απώλεια πληροφορίας και άλλα χωρίς απώλεια

4. ΒΙΝΤΕΟ AVI, MOV(QuickTime), MPEG 5. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Λογιστικά φύλλα (spreadsheets), Βάσεις Δεδομένων, Προγράμματα

Canadian Culture Online Program Πρόγραμμα του Καναδικού Υπουργείου Πολιτισμού στο πλαίσιο του οποίου δημοσιεύτηκαν οδηγίες για τη μορφή με την οποία οι βιβλιοθήκες πρέπει να αποθηκεύουν τα ψηφιακά τεκμήρια και να δίνουν πρόσβαση στους χρήστες (Standards and Guidelines for Digitization Projects, Σεπτέμβριος 2002)

Canadian Culture Online Program (συνέχεια) Εικόνα Αποθήκευση σε TIFF, PNG. Διανομή σε GIF, JPEG Κινούμενη Εικόνα Συμπίεση (MOV, AVI, MPEG-2, MPEG-4) Ήχος Συμπίεση (MP3, WMA, AAC) Κείμενο Προτιμώνται οι δομημένες δομες (XML) και εναλλακτικά το PDF

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ Για το πρόβλημα της διατήρησης της προσβασιμότητας σε ψηφιακά τεκμήρια των οποίων το μορφότυπο έχει πλέον ξεπεραστεί και δεν «διαβάζεται» από τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήματα έχουν προταθεί οι εξής λύσεις: 1.Διατήρηση της τεχνολογίας (technology preservation) 2.Μετοίκηση (migration) 3.Εξομοίωση (emulation)

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η πρόσβαση στα τεκμήρια γίνεται με τον παλαιό εξοπλισμό ο οποίος παραμένει σε χρήση  Η βιβλιοθήκη μετατρέπεται σε μουσείο τεχνολογίας

ΜΕΤΟΙΚΗΣΗ Η μεταφορά του ψηφιακού τεκμηρίου από έναν απαρχαιωμένο μορφότυπο σε ένα νεώτερο το οποίο υποστηρίζεται από τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήματα. Προκύπτει ένα νέο τεκμήριο με το ίδιο πληροφοριακό περιεχόμενο με το αρχικό, υπάρχει όμως κίνδυνος να χαθούν κατά τη διαδικασία της μετοίκησης πληροφοριακά ή δομικά στοιχεία του αρχικού τεκμηρίου

ΜΕΤΟΙΚΗΣΗ (2) Η μετοίκηση εφαρμόζεται όταν: Το μορφότυπο έχει ξεπεραστεί τεχνολογικά Το μορφότυπο έχει μικρή διείσδυση στην αγορά Θέλουμε να μειώσουμε την πολυτυπία Υπάρχουν νομικοί – οικονομικοί λόγοι

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗ Ο εξομοιωτής είναι λογισμικό που επιτρέπει σ’ ένα πρόγραμμα να «τρέχει» σε διαφορετικό υπολογιστικό σύστημα απ’ αυτό για το οποίο γράφτηκε αρχικά. Το τεκμήριο παραμένει στην αρχική του μορφή και έχουμε πρόσβαση σε αυτό χρησιμοποιώντας ένα σύγχρονο υπολογιστικό σύστημα μαζί με ένα πρόγραμμα εξομοίωσης.

Γραφική απεικόνιση Μετοίκησης – Εξομοίωσης Γραφική απεικόνιση Μετοίκησης – Εξομοίωσης ΑΡΧΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΜΕΤΟΙΚΗΣΗ ΝΕΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΝΕΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΝΕΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΕΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΟΙΚΗΣΗ ΑΡΧΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΕΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΧΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΕΞΟΜΟΙΩΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ OAIS (Open Archival Information System) Είναι ένα μοντέλο αναφοράς για την οργάνωση ενός ψηφιακού αρχείου με στόχο τη μακρόχρονη διατήρηση των τεκμηρίων το οποίο αναπτύχθηκε από την CCSDS (ISO 14721:2003)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ (συνέχεια) GDFR (Global Digital Format Registry) Πρόγραμμα της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ για την δημιουργία ενός παγκόσμιου μητρώου μορφοτύπων PRONOM PRONOM Βάση δεδομένων του UK National Archives για τα μορφότυπα και τη ψηφιακή συντήρηση

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ (συνέχεια) NDIIPP (National Digital Information Infrastructure and Preservation Program) Πρόγραμμα της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου για την προαγωγή της ψηφιακής διατήρησης Access to Digital Information) PADI (Preserving Access to Digital Information) Πρόγραμμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αυστραλίας

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ