Ασβεστοποιία & REACH: Εμπειρία Από Τη Μέχρι Τώρα Εφαρμογή Και Μελλοντικές Προοπτικές Τσίμας Μανόλης Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Εκτελεστικός Γραμματέας Ημερίδα Γ.Χ.Κ. με θέμα: «REACH & CLP – η πορεία προς την πλήρη υλοποίηση» Τετάρτη 10 Μαρτίου 2010

Περιεχόμενα Εισαγωγή Προκαταχώριση  pre-SIEF pre-SIEF  SIEF Κοινοπραξία Ασβέστου REACH Συμπεράσματα - Προτάσεις

Εισαγωγή

Ελληνικός Σύνδεσμος Ασβέστου Δημιουργήθηκε το 2006 Εκπροσωπεί 12 (+3) εταιρίες Μέλος της EuLA 23 χώρες Πάνω από 100 εταιρίες 28.4 εκατ. t ασβέστη κ δολομ. ασβέστη 600 κάμινοι σε > 200 εγκαταστάσεις 2.5 δις. € κύκλος εργασιών 11.000 εργαζόμενοι Austria Belgium Bulgaria Czech Rep Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Italy Ireland Norway Poland Portugal Slovak Rep. Spain Sweden Switzerland UΚ

Ασβέστης (lime) Γενικός όρος που περιλαμβάνει όλες τις φυσικές και χημικές μορφές των διαφόρων ποιοτήτων με τις οποίες το οξείδιο ή/και το υδροξείδιο του ασβεστίου και του μαγνησίου μπορούν να εμφανισθούν Συνήθως… Το προϊόν που προκύπτει από την πύρωση του ασβεστόλιθου (CaCO3) σε θερμοκρασία άνω των 1000oC και αποτελείται κυρίως από CaO Αποτελείται κυρίως από CaO Αναφέρεται ως ένα από τα παλαιότερα γνωστά υλικά

Ουσίες Ασβέστου (Lime Substances) EC Name EINECS CAS Chemical formula Calcium oxide 215-138-9 1305-78-8 CaO Calcium dihydroxide 215-137-3 1305-62-0 CaH2O2 Calcium magnesium oxide 253-425-0 37247-91-9 CaMgO2 Calcium magnesium tetrahydroxide 254-454-1 39445-23-3 CaH4MgO4 Dolomite calcined (Calcium magnesium carbonate oxide) 281-192-5 83897-84-1 CCaMgO4 Calcium magnesium dihydroxide oxide 261-235-4 58398-71-3 CaH2MgO3 Lime (Chemical) Hydraulic 285-561-1 85117-09-5 (*) (*): Mixtures of chemical substances produced by burning (below 1200°C) natural variants of limestone or chalk containing from 10 to 20%, or more, of clayey or siliceous materials which are predominantly SiO2, Al2O3 and iron oxide. Consist primarily of 2CaOsb.2, Ca(OH)2, CaO and 2CaOsb.2O3. 3CaO.2SiO2, 4CaOsb.2O3. Fe2O3, 2CaOsb.2O3sb.2, CaCO3 and SiO2 may also be included

Παραγωγή Ασβέστου CaCO3 + heat CaO + CO2 Ασβεστόλιθος CaCO3 Λατομείο Κάθετες κάμινοι Οριζόντιες κάμινοι CaCO3 + heat CaO + CO2 Ασβέστης CaO

Παραγωγή Ασβεστοπολτού/Ξηρής Υδρασβέστου Παραγωγή Ασβεστοπολτού/Ξηρής Υδρασβέστου CaO + Η2O Ca(OH)2 + heat

Χρήσεις Κατασκευές, Οικοδομή Χαλυβουργία Επεξεργασία νερού & Αποβλήτων Έργα πολιτικού μηχανικού Επεξεργασία αερίων - Αποθείωση Πυρίμαχα Γεωργία & Δασοκομία Χαρτί Χημικά Ζάχαρη

Προκαταχώριση

Υποχρεώσεις σε σχέση με το REACH Εξαίρεση με βάση το Παράρτημα IV Υποχρέωση για Καταχώριση Υποχρέωση για Καταχώριση

Προκαταχώριση – Ελλάδα CaO 26 Προκαταχωρίσεις στην Ελλάδα 18 Από μέλη του Ε.Σ.Α. 17 υποβλήθηκαν από τον Ε.Σ.Α. Ca(OH)2 160 Προκαταχωρίσεις στην Ελλάδα 21 Από μέλη του Ε.Σ.Α. 140 υποβλήθηκαν από τον Ε.Σ.Α.

Προκαταχώριση - Ευρώπη EC Name Chemical formula Pre-SIEF members Calcium oxide CaO 1827 Calcium dihydroxide CaH2O2 1838 Calcium magnesium oxide CaMgO2 142 Calcium magnesium tetrahydroxide CaH4MgO4 57 Dolomite calcined (Calcium magnesium carbonate oxide) CCaMgO4 86 Calcium magnesium dihydroxide oxide CaH2MgO3 47 Lime (Chemical) Hydraulic (*) 42 Αποτελείται κυρίως από CaO Αναφέρεται ως ένα από τα παλαιότερα γνωστά υλικά (*): Mixtures of chemical substances produced by burning (below 1200°C) natural variants of limestone or chalk containing from 10 to 20%, or more, of clayey or siliceous materials which are predominantly SiO2, Al2O3 and iron oxide. Consist primarily of 2CaOsb.2, Ca(OH)2, CaO and 2CaOsb.2O3. 3CaO.2SiO2, 4CaOsb.2O3. Fe2O3, 2CaOsb.2O3sb.2, CaCO3 and SiO2 may also be included

pre-SIEF  SIEF Φεβρουάριος 2009 Joint Lime Substances Pre-SIEF, SIEF and Consortium meeting

15 Pre-SIEF Υποχρεώσεις για τις 7 ουσίες ασβέστου σύμφωνα με τον Κανονισμό REACH Ταυτότητα Ουσίας: Συζήτηση πάνω στην ομοιότητα των ουσιών RIP 3.10 TGD = 2

ID Cards - Calcium Oxide 16 ID Cards - Calcium Oxide H-D Stöver, the EuLA Chemicals Policy Task Force Chairman, presents a proposal for a description for each of the 7 lime substances’ identity. (see Annex IV) The EuLA Chemicals Policy Task Force has developed these descriptions following the rules of the ECHA guidance document on identification and naming of substances in REACH. 6

ID Cards - Calcium Dihydroxide 17 ID Cards - Calcium Dihydroxide The justification is that the range of concentrations for the main constituent and the impurities overlap the 80% criterion and the main constituent is only occasionally ≤ 80 %. Also, in the case the constituent is <80%, the substance can be shown to have similar physical and chemical properties and the same hazard profile as other mono-constituent substances with the same identity that fulfill the 80% rule. The nature and concentration of impurities may introduce new features to a substance. In this case the company that adds these will be responsible for its own hazard and risk assessment. The SIEF will not deeply engage itself in the analysis of impurities. Only if relevant the SIEF may consider doing a first rough evaluation of the consequences for a selected number of impurities. (*) The EINECS name is “calcium dihydroxide” while the CAS name is “calcium hydroxide”. In the pre-registration, the name was automatically driven by the EINECS number. During the registration, EuLA will ask ECHA to harmonise the EINECS name with the CAS name. (**) Justification for deviation from the “80% rule” for the main constituent: Although a vast majority of the commercial products would have a Ca(OH)2 content above 80%, some of them might have a Ca(OH)2 content below 80% but always above 65%. This specification is consistent with the standard EN 459-1. The lower Ca(OH)2 content is justified by the fact that the manufacturing process involves natural rocks as raw materials and the sustainable use of virgin raw materials requires the use of “low grade” raw materials. 7

ID Cards – Calcium Magnesium Oxide 18 ID Cards – Calcium Magnesium Oxide A participant doubts whether CaMgO2 is a mono-constituent substance (a substance in which one constituent is present at a concentration of at least 80% (w/w) and which contains up to 20% (w/w) of impurities). He wonders whether CaMgO2 should not be considered as a mixture of CaO and MgO. Only CaO would be considered this way as a substance, while all related substances would be derivates. R. Doome replies that the definition depends on the chosen identifiers. In this case these lead to a recognition of CaMgO2 as a mono-constituent substance. H-D Stöver adds that a mixture of CaO and MgO has different features than CaMgO2. R. Doome further notices that so far it is clear that magnesia does not have to be registered. The case of MgO is less clear and it is expected that ECHA will soon release more guidance on this issue. In any way, an exemption would count only for naturally occurring substances and not for synthetic minerals. (*) Justification for deviation from the “80% rule” for the main constituent: Although a vast majority of the commercial products would have a CaO.MgO content above 80%, some of them might have a CaO.MgO content below 80% but always above 65%. This specification is consistent with the standard EN 459-1. The lower CaO.MgO content is justified by the fact that the manufacturing process involves natural rocks as raw materials and the sustainable use of virgin raw materials requires the use of “low grade” raw materials. 8

Calcium Magnesium Tetrahydroxide 19 Calcium Magnesium Tetrahydroxide All participants agree – with the exception of a few abstentions – with the description of the following lime substances. (See annex IV for the full specifications) (*) The EINECS name is “calcium magnesium tetrahydroxide” while the CAS name is “calcium magnesium hydroxide”. In the pre-registration, the name was automatically driven by the EINECS number. During the registration, EuLA will ask ECHA to harmonise the EINECS name with the CAS name. (**) Justification for deviation from the “80% rule” for the main constituent: Although a vast majority of the commercial products would have a CaMg(OH)4 content above 80%, some of them might have a CaMg(OH)4 content below 80% but always above 65%. This specification is consistent with the standard EN 459-1. The lower CaMg(OH)4 content is justified by the fact that the manufacturing process involves natural rocks as raw materials and the sustainable use of virgin raw materials requires the use of “low grade” raw materials. 9

Calcium Magnesium Carbonate Oxide 20 Calcium Magnesium Carbonate Oxide 10

Calcium Magnesium dihydroxide oxide 21 Calcium Magnesium dihydroxide oxide 11

NHL – Natural Hydraulic Lime 22 NHL – Natural Hydraulic Lime 12

SIEF (1) Ρόλοι κλειδιά Ταξινόμηση & Επισήμανση Ουσιών SIEF facilitator – EuLA Lead Registrant – EuLA Ταξινόμηση & Επισήμανση Ουσιών <Δεκέμβριος 2010 – Οδηγία 67/548/EEC >Δεκέμβριος 2010 – Κανονισμός (EC) 1272/2008

SIEF (2) Κοινοχρησία Δεδομένων – Ερωτηματολόγια Αξιολόγηση με βάση GD ECHA Αποζημίωση ιδιοκτητών Biocide dossier R. Doome gives an overview of the rights and obligations of the SIEF members (see slides). Also, SIEF members will be consulted to agree on the joint submission and classification and labeling.

Κοινοπραξία Ασβέστου REACH “REACH Lime Consortium”

Μέλη Κοινοπραξίας 226 Μέλη 31 (+7) Μέλη από Ελλάδα 8 (+1) Μέλη Ε.Σ.Α. Τακτικά μέλη Συνεταιριστικά μέλη Παρασκευαστές Αποκλειστικοί Αντιπρόσωποι Εισαγωγείς Κάτοχοι Δεδομένων Μεταγενέστεροι Χρήστες … Υποχρέωση για καταχώριση Δεν χρειάζεται καταχώριση 226 Μέλη 31 (+7) Μέλη από Ελλάδα 8 (+1) Μέλη Ε.Σ.Α. 23 (+6) εταιρίες που εκπροσωπούνται από τον Ε.Σ.Α. -Κάθε μέλος υπογράφει και πληρώνει μονο -Τα μέλη μπορούν να εκπροσωπούνται από ενώσεις -Τα μέλη πληρώνουν και ψηφίζουν με βάση το tonnage band του* *αναφορά στο ότι τα Tonnage bands μας είναι τελείως διαφορετικά από αυτά του Κανονισμού

Οργανωτική Δομή Κοινοπραξίας REACH Consortium for Lime Substances Οργανωτική Επιτροπή (Steering Committee) Θεματοφύλακας (Trustee) FFW Κοινοπραξίες άλλων κλάδων Συντονιστής (Coordinator) IMA-Europe Sub-group Χρήσεις & Έκθεση SIEF των 7 «Ουσιών Ασβέστου» Σύμβουλοι REACH Τεχνική Ομάδα Βιομηχανίας (Industry Technical Panel) ΥΓΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Sub-group Σύσταση Ουσίας ARCHE / ARCADIS Περιβάλλον Sub-group υγεία κίνδυνοι EBRC Φυσικοχημ/ Ανθρ. Υγεία)

Οργανωτική Επιτροπή Η επιτροπή της Κοινοπραξίας που είναι εξουσιοδοτημένη να παίρνει αποφάσεις για λογαριασμό της Κοινοπραξίας. Απαρτίζεται από έναν αντιπρόσωπο του κάθε Τακτικού Μέλους. Αναθέτει υπο-επιτροπές και ομάδες εργασίας Αναθεωρεί και υιοθετεί τις συστάσεις προς την Τεχνική Ομάδα Βιομηχανίας Αποφασίζει ποιες χρήσεις να καλυφθούν από την CSR Διορίζει εξωτερικούς ειδικούς Αποφασίζει για θέματα μελών Εγκρίνει τον προϋπολογισμό …

Άλλα Όργανα Κοινοπραξίας (1) Εξωτερικός Ειδικός: Ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο επιφορτισμένο από την Οργανωτική Επιτροπή να παρέχει την εισαγωγή εξειδικευμένων γνώσεων και υπηρεσιών για να διευκολύνει την κοινή υποβολή δεδομένων. Τεχνική Ομάδα Βιομηχανίας Ομάδα προσώπων που αποτελείται από ειδικούς εξουσιοδοτημένους από την Οργανωτική Επιτροπή να επιθεωρούν και να βοηθούν την εργασία που εκτελείται από τους Εξωτερικούς Ειδικούς.

Άλλα Όργανα Κοινοπραξίας (2) Συντονιστής: Ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο υπεύθυνο για την καθημερινή διοίκηση της Κοινοπραξίας, επιφορτισμένο από την Οργανωτική Επιτροπή και ενεργώντας στο παρόν σύμφωνα με τις αποφάσεις της Οργανωτικής Επιτροπής. Θεματοφύλακας: Ένας τρίτος συμβαλλόμενος ανεξάρτητος από τα Μέλη, που είναι επιφορτισμένος από την Οργανωτική Επιτροπή να παραλαμβάνει και να διαχειρίζεται την ευαίσθητη πληροφόρηση, να την διατηρεί εμπιστευτική απέναντι στα Μέλη και σε κάθε τρίτους συμβαλλόμενους και να οργανώνει το σύστημα ψηφοφορίας σύμφωνα με τους προβλεπόμενους μηχανισμούς.

«Παραδοτέα» Κοινοπραξίας Κοινό τμήμα του Τεχνικού Φακέλου Καταχώρισης σε μορφή IUCLID 5 Εκτίμηση Κόστους > 1.000.000€ Ολοκλήρωση: Ιούλιος 2010 Έκθεση Χημικής Ασφάλειας (CSR) Οδηγίες Ασφαλούς Χρήσης ουσίας Extended SDS Letter of Access Follow-up of the registration after 2010 Enquiries from ECHA Testing proposal Updating the registration dossiers

Χρονοδιάγραμμα 2010 Έγκριση της έκθεσης χημικής ασφάλειας Έγκριση των Τεχνικών Φακέλων Υποβολή κοινών φακέλων καταχώρισης Έκθεση των draft των τελικών Σεναρίων Έκθεσης 22.04 SC 24.06 SC 31.07 25.03 ITP

Συμπεράσματα - Προτάσεις

Συμπεράσματα - Προβλήματα Πιεσμένο Χρονοδιάγραμμα Οι περισσότερες καταχωρίσεις θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2010 39 από μέλη του Ε.Σ.Α. 54 από εταιρίες που συνεργάζονται με τον Ε.Σ.Α. Υψηλά τέλη καταχώρισης

Συμπεράσματα - Προτάσεις Εταιρίες που δεν έχουν υποβάλει προκαταχώριση Έλεγχοι: Όχι μόνο στις εταιρίες που έχουν κάνει προκαταχώριση Να ενημερωθούν τα τελωνεία και να ενταθούν στις εισαγωγές

Ευχαριστώ για την προσοχή σας