«Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 20/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος

Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης Εθνικο Μετσοβιο Πολυτεχνειο Σχολη Χημικων Μηχανικων Τομεασ Χημικων Επιστημων Μοναδα Περιβαλλοντικησ Επιστημησ και Τεχνολογιασ Διαχείριση απορριμμάτων με στόχο την πλήρη ανάκτηση υλικών: Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης Μαρία Λοϊζίδου Καθηγήτρια ΕΜΠ «Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 20/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος 2

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Εισαγωγή: Απορρίματα και φυσικοί πόροι Στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο: Καταναλώνουμε περίπου 7.3 δισ. τόνους φυσικών πόρων και Παράγουμε περίπου 2.7 δισ. τόνους αποβλήτων, Εκ των οποίων μόλις το 40% επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται, με το υπόλοιπο να καταλήγει για ταφή ή καύση Πηγή: http://eur-lex,europa,eu/LexUriServ/LexUriServ,do?uri=COM:2011:0571:FIN:EL:PDF Each year in the European Union we throw away 2,7 billion tonnes of waste, 98 million tonnes of which is hazardous. On average only 40% of our solid waste is re-used or recycled, the rest going to landfill or incineration,2.7 billion tonnes of waste Source: COM(2011) 571 final (Roadmap to a Resource Efficient Europe) Today in the EU, each person consumes 16 tonnes of materials annually, of which 6 tonnes are wasted, with half going to landfill, (Europe population 2013: 733 million people & EU population: 505,7 million people, http://epp,eurostat,ec,europa,eu/cache/ITY_PUBLIC/3-20112013-AP/EN/3-20112013-AP-EN,PDF) Cross-checking with Eurostat: http://epp,eurostat,ec,europa,eu/tgm/refreshTableAction,do?tab=table&plugin=1&pcode=ten00106&language=en (δεν μιλάει οπότε μόνο για ΑΣΑ,,,) Total: 2,505,400,000  (Construstion: 859,740,000, Households: 218,590,000 tonnes/year) 

Εισαγωγή: Απορρίματα και φυσικοί πόροι Εάν ανακυκλώναμε αυτή την ποσότητα απορριμμάτων θα: Αποφεύγαμε την παραγωγή 148 εκατομμυρίων τόνων CO2 ετησίως; Εξοικονομούσαμε ετησίως περίπου 5.25 δις €* από την πώληση πολύτιμων ανακυκλωμένων υλικών όπως αλουμίνιο, χαρτί, γυαλί, πλαστικό, σίδηρο, * Κατά μέσο όρο, ένας τόνος ανακυκλώσιμων απορριμμάτων συσκευασίας πωλείται προς 125€, Note: http://ec,europa,eu/resource-efficient-europe/pdf/resource_efficient_europe_en,pdf Each year the EU disposes of 5,25 billion euro worth of recyclables such as paper, glass, plastics, aluminium and steel, If this was recycled, the equivalent of 148 million tonnes of CO2 emissions could be avoided annually, Improved management of municipal waste could result in 92 million tons of greenhouse gas emissions avoided in 2020 compared with 1995, At least 500 000 new jobs would be created in Europe if countries recycled 70% of their waste, Αφορά ΑΣΑ;;

Τιμές πώλησης ανακυκλωσίμων (ΚΔΑΥ Κορωπίου) Μέταλλα Αλουμίνιο 0.3-0.4% 850 €/τόνος Σιδηρούχα 2.5-3.5% 200 €/τόνος Πλαστικά PET 3% 300€/τόνος HDPE 1% PP/PS 1.5% 250€/τόνος LDPE (φιλμ) 5-6% 100 €/τόνος (Grade B) & 200-300 €/τόνος (Grade 60-40) Τελάρα <0.5% 250 €/τόνος Χάρτινες συσκευασίες Χαρτόνι 10-14% 100 €/τόνος Mixed paper 25-30% 75 €/τόνος Tetrapak 0.5-1% 100 €/τόνος (επιδότηση) Γυαλί 1-3% Μέσος όρος 125 €/τόνος

Ευρώπη: Θεσμικό Πλαίσιο Η Ευρωπαϊκή πολιτική για τη διαχείριση των αποβλήτων διαμορφώθηκε σταδιακά κατά τα τελευταία 30 έτη. Σημαντική συνιστώσα, για την ανάπτυξη της εν λόγω πολιτικής, αποτέλεσαν τα Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον (Environment Action Programme, EAP) καθώς και η διαμόρφωση του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου. Σημειώνεται ότι η πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων για την περίοδο μέχρι το 2020, εναρμονίζεται με την ευρύτερη στρατηγική της ΕΕ «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Ευρώπη: Θεσμικό Πλαίσιο 40 χρόνια (1973-2012) Σημείωση: Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (ΠΔΠ) Environment Action Programme (EAP)

7ο Πρόγραμμα Δράσης για το περιβάλλον (7th EAP) Η κοινότητα θέτει ακόμη υψηλότερους στόχους για την ανακύκλωση με βάση τις επιδόσεις των προηγμένων Ευρωπαϊκών χωρών. Χώρες όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Δανία, έχουν πετύχει ποσοστό ανακύκλωσης (σε απορρίμματα συσκευασίας) μεγαλύτερο του 70%, Έτσι, η συζήτηση στην ΕΕ διαμορφώνει, πλέον, έναν συνολικό στόχο ανακύκλωσης σε ποσοστό 70% μέχρι το 2025, Σημειώνεται, πως σύμφωνα με μελέτες, εάν το ποσοστό ανακύκλωσης φτάσει το 70%, εκτιμάται πως θα δημιουργηθούν περίπου 500,000 νέες θέσεις εργασίας. “The review of the european union's key waste targets” http://www,capital,gr/News,asp?id=1955791 ο προϊστάμενος της γενικής διεύθυνσης περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γιώργος Κρεμλής, τόνισε πως μέχρι το 2015 πρέπει να έχουμε τέσσερα ρεύματα διαλογής, Στόχος, σύμφωνα με τον κ, Κρεμλή, είναι να πετύχει η χώρα, μέχρι το 2020, ανακύκλωση απορριμμάτων σε βαθμό 50%, καθώς η συζήτηση στην ΕΕ διαμορφώνει, πλέον, έναν συνολικό στόχο ανακύκλωσης σε ποσοστό 70% μέχρι το 2030 Note: http://ec,europa,eu/resource-efficient-europe/pdf/resource_efficient_europe_en,pdf At least 500 000 new jobs would be created in Europe if countries recycled 70% of their waste,

Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ)

Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ) Καθιέρωση της χωριστής συλλογής χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον μέχρι το 2015, Ανακύκλωση 50% των ΑΣΑ ή μέρος αυτών μέχρι το 2020 (χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον) Προσοχή: το ποσοστό δεν αναφέρεται στις συσκευασίες αλλά στο σύνολο των ανακυκλώσιμων υλικών, Υποχρέωση κατάρτισης σχεδίων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Τα κράτη μέλη είχαν υποχρέωση να υποβάλλουν τα σχετικά σχέδια πρόληψης το αργότερο μέχρι τις 12 Δεκέμβρη του 2013.

Οδηγία για Χώρους Υγειονομικής Ταφής(1999/31/ΕΚ) Στόχος της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ είναι ο καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Τα κράτη μέλη οφείλουν να καταρτίσουν εθνική στρατηγική για την εφαρμογή μείωσης των βιοαποβλήτων που προορίζονται για ταφή. Η Οδηγία θέτει στόχους σε βάθος χρόνου έως και 15 έτη, από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της, για τη σταδιακή εκτροπή των Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) από τους χώρους υγειονομικής ταφής.

Οδηγία για Χώρους Υγειονομικής Ταφής (1999/31/ΕΚ) Σταδιακή εκτροπή των ΒΑΑ από τους ΧΥΤΑ ως εξής: Μέχρι 16/07/2006 (5 πρώτα* έτη): Μείωση στο 75% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. Μέχρι 16/07/2009 (8 πρώτα* έτη): Μείωση στο 50% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. Μέχρι 16/07/2016 (15 πρώτα* έτη): Μείωση στο 35% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. * Από την ημερομηνία που ορίζεται από το Άρθρο 18(1)της Οδηγίας: Συμμόρφωση το αργότερο δύο έτη μετά την έναρξη ισχύος της Οδηγίας (16/07/2001). Βλ. Σελ. 58 του Εθνικού Σχεδίου της Κύπρου Επίσης:http://www.moa.gov.cy/moa/environment/environment.nsf/9121ABC492946277C22579F3003FA98F/$file/PartD.pdf Στην Οδηγία 99/31/ΕΕ, βάση δηλαδή του οποίου, όλα τα Κράτη Μέλη πρέπει να θέσουν σε ισχύ τις αναγκαίες θεσμικές, νομικές και κανονιστικές διατάξεις για την υλοποίηση της οδηγίας για την ταφή το αργότερο 2 χρόνια μετά τη δημοσίευσή της στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ. Με δεδομένο ότι η δημοσίευσή της 99/31/ΕΕ έγινε εντός του 1999, η εφαρμογή της οδηγίας ξεκίνησε το 2001. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της οδηγίας, τα Κράτη Μέλη τα οποία μέχρι το 1995 (ή το τελευταίο προτου 1995 έτος για το οποίο έχει στοιχεία η EUROSTAT) πραγματοποιούσαν διάθεση «άνω του 80% των αστικών τους αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής μπορούν να αναβάλλουν την επίτευξη των στόχων» για περίοδο τεσσάρων ετών το πολύ.

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Διαχείριση ΑΣΑ (EE-27) Πηγή: Eurostat, press release 33/2013 (2011 data)

Διαχείριση ΑΣΑ (EE-27) Πηγή: Eurostat, press release 33/2013 (2011 data)

Ποσοστά ανακύκλωσης για τα απορρίμματα συσκευασίας- % (Eurostat: Κωδικός δεδομένων online [ten00063] ) Περιγραφή: Στα πλαίσια του Άρθρου 6(1) της Οδηγίας 94/62/ΕΚ ως ‘ποσοστό ανακύκλωσης' ορίζεται ο λόγος της ανακυκλωμένης ποσότητας προς τη συνολική ποσότητα ανακυκλωσίμων απορριμμάτων συσκευασίας. Πηγή: Deliverable A.3.1 (LIFE11 ENV/GR/000950)

Αξιολόγηση της επίδοσης των χωρών (EE27) Χειρότερη επίδοση Καλύτερη επίδοση Εσθοανία (EE), Σλοβακία (SK), Ιταλία (IT), Λετονία (LV), Κύπρος (CY), Ρουμανία (RO), Λιθουανία (LT), Μάλτα (MT), Βουλγαρία (BG) και Ελλάδα (GR). Αυστρία (AT), Ολλανδία (NL), Δανία (DK), Γερμανία (DE), Σουηδία (SE) και Βέλγιο (BE) Πρόσφατη έκθεση της ΕΕ (Ιούλιος 2012) δημοσιεύει τον τρόπο με τον οποίο διαχείριζονται τα ΑΣΑ στα κράτη μέλη της ΕΕ και αξιολογεί την επίδοσή τους με χρήση 18 κριτηρίων.

http://ec,europa,eu/environment/waste/studies/pdf/Screening_report,pdf (02 July 2012)

Κύπρος VS Αυστρία (Διαχείριση ΑΣΑ)

1.1 Αποσύνδεση οικονομικής ανάπτυξης από την παραγωγή αποβλήτων 1.2 Πρόγραμμα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων 1.3 Ποσοστό ανακύκλωσης ΑΣΑ 1.4 Ποσοστό ανάκτησης από ΑΣΑ 1.5 Ποσότητα ΑΣΑ που καταλήγει σε υγειονομική ταφή 1.6 Ανάπτυξης ανακύκλωσης αστικών απορριμμάτων 2.1 Απαγόρευση ταφής αστικών απορριμμάτων σε χώρους υγειονομικής ταφής 2.2 Ρήτρα διάθεσης αστικών απορριμμάτων σε ΧΥΤΑ 2.3 Ύπαρξη συστήματος ο «ρυπαίνων πληρώνει» για τα αστικά απορρίμματα http://ec,europa,eu/environment/waste/studies/pdf/Screening_report,pdf (02 July 2012)

3.1 Κάλυψη συλλογής για τα αστικά στερέα απορρίμματα 3.2 Διαθέσιμη δυναμικότητα επεξεργασίας ΑΣΑ 3.3 Πρόβλεψη παραγωγής και επεξεργασίας ΑΣΑ στο Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων 3.4 Ποιότητα πρόβλεψης παραγωγής ΑΣΑ και αναγκών επεξεργασίας 3.5 Συμμόρφωση υφιστάμενων ΧΥΤΑ για τα μη επικίνδυνα απόβλητα 4.1 Εκπλήρωση στόχων αναφορικά με την εκτροπή των βιοαποδημίσιμων ΑΣΑ από ταφή 4.2 Ποσοστό βιοαποδομήσιμων ΑΣΑ που οδηγούνται προς ταφή 5.1 Αριθμός παραβάσεων (Οδηγίες πλαίσιο για τα απόβλητα & για Υγειονομική ταφή) 5.2 Αριθμός δικαστικών υποθέσεων (Οδηγίες 2008/98/ΕΚ & για 1999/31/EK)

Αυστρία: Δήμος Βιέννης Πληθυσμός Δήμου: 1,714,000 κάτοικοι Σχήμα Συλλογής: Αποκομιδή & Προσκομιδή Αριθμός ρευμάτων: 5 (χαρτί, μέταλλο, γυαλί, πλαστικά, οργανικό) Χαρακτηριστικά δήμου: Υψηλή διαλογή στην πηγή Ποιοτική παρακολούθηση αποτελεσμάτων

Σημεία απόρριψης αποβλήτων (Χαρτογράφηση GIS ) Vienna GIS: http://www.wien.gv.at/stadtplan/en/

Κάδοι χωριστής συλλογής απορριμμάτων Γυαλί: από το 1977 Χαρτί: από το 1982 Μέταλλο: από το 1985 Οργανικό: από το 1988 Πλαστικό: από το 1989

Γυαλί: από το 1977 Χαρτί: από το 1982 Μέταλλο: από το 1985 Οργανικό: από το 1988 Πλαστικό: από το 1989

Παρακολούθηση προόδου (Αναλυτική καταγραφή ροής υλικών) Το διάγραμμα αφορά το σύνολο της χώρας

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups) Καμπάνια ενημέρωσης “Oida Trenn!” Key message: Sort your waste, dude! Target group: έφηβοι Περιγραφή: Ο διάσημος Αυστριακός ερμηνευτής Trackshittaz, διασκεύασε την δισκογραφική του επιτυχία “Oida Taunz!” (“Dance, dude!”) για τους σκοπούς της καμπάνιας και άλλαξε τον τίτλο σε “Oida Trenn!” (“Sort your waste, dude!”)

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups)

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups) Εκδήλωση ευαισθητοποίησης (Βιέννη, 2011) Key message: Everyone sort your waste Target group: Ενήλικες Ο διάσημος Αυστριακός δάσκαλος χορού Thomas Schäfer- Elmayer, συμμετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος της Βιέννης, δίνοντας σε 100 ζευγάρια το εναλλακτικό σύνθημα να χορέψουν “Alles trennt” αντί για “Alles Walzer” δηλαδή “Everyone sort your waste” αντί για “Everyone waltz”

Ιταλία: Δήμος Cappanori

Ιταλία: Δήμος Cappanori (2) Τίτλος προγράμματος: Zero Waste Περίοδος εφαρμογής: 2004 μέχρι σήμερα Πληθυσμός: 46,207 κάτοικοι Σχήμα Συλλογής: Πόρτα-Πόρτα Ποσοστό ανακύκλωσης: >80% (στοιχεία 2010) Αριθμός ρευμάτων: 4 (οργανικά, γυαλί, πλαστικό/μέταλλο, χαρτί/χαρτόνι) Επιτυχία: Υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης Εφάρμοσε παράλληλα με την ανακύκλωση δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων (πυραμίδα ιεράρχησης: πρώτο στάδιο)

Ιταλία: Δήμος Cappanori (3)

Ιταλία: Δήμος Cappanori (4) Στάδια Υλοποίησης του προγράμματος Zero Waste: Πιλοτική εφαρμογή: 2005 Η εφαρμογή του προγράμματος ξεκίνησε πιλοτικά το 2005 με την μέθοδο πόρτα- πόρτα στο Guamo, ένα χωρίο 600 κατοίκων. Επέκταση της εφαρμογής: 2007 Η νέα πρακτική συλλογής πόρτα-πόρτα επεκτάθηκε στις περιοχές Μάρλια και Λαμάρι 23% της έκτασης του Δήμου (10,000 κάτοικοι) Full-scale εφαρμογή: 2010 Τον Ιούνιο του 2010, το σύστημα επεκτάθηκε στο σύνολο του Δήμου και η εφαρμογή του συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ιταλία: Δήμος Cappanori (5) Αξιολόγηση Ποσοστό ανακύκλωσης (2006): ~40% Ποσοστό ανακύκλωσης (2010): >80% Συνολική μείωση (ΑΣΑ): 21% (2005-2009) Μείωση απορριμμάτων: ~64% (2005-2009) (μη προδιαλεγμένων) Η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ μειώθηκε από 672 kg το 2006 σε 532 Kg το 2009 (πρόληψη), ενώ τα υπολειμματικά απορρίμματα μειώθηκαν από 340kg το 2006 στα 152kg το 2009. (Inclusive Cities Observatory, 2011)

Ισπανία: Δήμος Verdú

Ισπανία: Δήμος Verdú (2) Τίτλος προγράμματος: Porta-Porta Περίοδος εφαρμογής: 2008 μέχρι σήμερα Πληθυσμός: 1,029 κάτοικοι Σχήμα Συλλογής: Πόρτα-Πόρτα Ποσοστό ανακύκλωσης: 70% Αριθμός ρευμάτων: 4 (οργανικά, γυαλί, πλαστικό/μέταλλο, χαρτί/χαρτόνι) Επιτυχία: Υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης Εφάρμοσε παράλληλα με την ανακύκλωση δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων (πυραμίδα ιεράρχησης: πρώτο στάδιο)

Ισπανία: Δήμος Verdú (3) Επιμέρους στόχοι του προγράμματος: Οργανικά: 85% Γυαλί: 90% Χαρτί/Χαρτόνι: 60% Συσκευασίες: 60%

Ισπανία: Δήμος Verdú (4)

Ισπανία: Δήμος Verdú (5) Εκστρατείες ενημέρωσης του προγράμματος Porta-Porta: Εκστρατεία «Προσδοκία»: 07 - 09/2009 Campanya “expectació (Δραστηριότητες σε σχολεία και δημοσιεύσεις σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο) Εκστρατεία «Αντίστροφη μέτρηση» : 09 – 10/2009 Campanya “compte enrere”: Αποστέλλονται 2 ενημερωτικές επιστολές στα σπίτια του Δήμου. Εκστρατεία «Έναρξη»: 31/10/2009 Campanya d’inici: Συνέντευξη τύπου/ Προβολή ταινίας/ Οργάνωση δύο ενημερωτικών συναντήσεων για τους κατοίκους του Δήμου. Στο τέλος των συναντήσεων δόθηκαν: ενημερωτικό υλικό, τσάντες και κάδοι ανακύκλωσης στους κατοίκους του Δήμου. Εκστρατεία Παρακολούθησης : 11/2009-σήμερα Campanya de seguiment (Δράσεις παρακολούθησης και διάχυσης των αποτελεσμάτων του προγράμματος)

Ισπανία: Δήμος Verdú (6) Αξιολόγηση Πρόσθεσε πληθυσμός και πληθυσμιακή πυκνότητα Ποσοστό ανακύκλωσης (πριν): 12.5% (2008) Ποσοστό ανακύκλωσης (μετά): 70% (2010)

Γιατί όχι και στην Κύπρο; Το διάγραμμα διαβάζεται δεξιόστροφα ξεκινώντας από την ταφή

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Κύπρος: παραγωγή ΑΣΑ (2010) To 2010 στην Κύπρο παράχθηκαν 588,864 τόνοι αστικών στερεών αποβλήτων. Στον ακόλουθο πίνακα δίνονται οι εκτιμήσεις για την παραγωγή ΑΣΑ ανά επαρχία της Κύπρου για τα έτη 2012, 2015, 2020, 2025 και 2030 (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης για τα οικιακά απόβλητα, Μάιος 2012): Έτος Λάρνακα - Αμμόχωστος Λεμεσός Λευκωσία Πάφος Κύπρος, τν/έτος 2010 115,265 165,256 231,393 73,950 585,864 2012 118,828 170,365 238,547 76,236 603,976 2015 124,381 178,326 249,694 79,799 632,200 2020 134,272 192,506 269,549 86,144 682,471 2025 140,002 200,722 281,053 89,821 711,597 2030 145,999 209,320 293,091 93,668 742,078 p.230 (Εθνικός Σχεδιασμός Κύπρου) Ο μέσος συντελεστής παραγωγής απορριμμάτων σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat κατά το 2011 ήταν 658 κιλά/κάτοικο.

Κύπρος: ποιοτική και ποσοτική σύσταση ΑΣΑ (2010) Σημείωση: Τα υλικά συσκευασίας αποτελούν ποσότητα 215,500 τόνων ή ποσοστό 36.6 % των ΑΣΑ. Για συνολική ποσοτική σύσταση Κύπρου: p. 238 (Εθνικός Σχεδιασμός Κύπρου) Για υλικά συσκευασίας (πρωτογενής παραγωγή): p. 362 (Εθνικός Σχεδιασμός Κύπρου) 49

Κύπρος: σύσταση υλικών συσκευασίας 50

Κύπρος: Ανακυκλωθείσες ποσότητες (2010) Υλικά συσκευασίας (ανακυκλωθείσες ποσότητες): p. 345 (Εθνικός Σχεδιασμός Κύπρου) Σημείωση: Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία από το Εθνικό Σχεδιασμό της Κύπρου, το 2010 ανακυ-κλώθηκαν 64,631 τόνοι από τους συνολικά 215,500 παραγόμενους τόνους απορριμμάτων συσκευασίας (~30%).

Κύπρος: Διαχείριση ΑΣΑ Στην Κύπρο η διαχείριση των ΑΣΑ στηρίζεται κυρίως στην ταφή και συνολικά έχει κατασκευαστεί μόνο μία μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων στη Λάρνακα. Η μονάδα αυτή περιλαμβάνει τη μηχανική προ-επεξεργασία των αποβλήτων για την ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών και δευτερογενούς καυσίμου (RDF) και την αερόβια βιολογική επεξεργασία – κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος των οικιακών αποβλήτων για την παραγωγή υλικού τύπου κόμποστ (Compost Like Output – CLO). Η δυναμικότητα της μονάδας είναι της τάξης των 140,000 τν/έτος.

Κύπρος – ΕΕ-27: Ταφή: Κύπρος: 80% ΕΕ-27: 37% Καυση: Κύπρος: 0% ΕΕ-27: 23% Ανακύκλωση: Κύπρος: 11% ΕΕ-27: 25% Κομποστοποίηση: Κύπρος: 9% ΕΕ-27: 15% Ανακυκλ. & Κομποστ.: Κύπρος: 20% ΕΕ-27: 40%

Υλικό % κ.β. Ποσότητα (τόνοι) ΧΥΤΑ Ανακύκλωση Κομποστ Οργανικά 37.29% 218,469 165,471 52,998 Χαρτί συσκευασίας 16.02% 93,852 48,641 45,211 Χαρτί τυπωμένο 0.45% 2,622 Λοιπά χαρτιά 8.12% 47,570 30,570 17,000 Πλαστικά συσκευασίας 11.31% 66,233 62,111 4,122 Λοιπά Πλαστικά 1.70% 9,979 Μέταλλα συσκευασίας 2.79% 16,322 7,921 8,401 Λοιπά Μέταλλα 0.71% 4,137 Γυαλί Συσκευασίας 3.73% 21,872 16,775 5,097 Λοιπό Γυαλί 0.06% 378 Ξύλο 2.94% 17,220 15,420 1,800 Δ-Υ-Λ 10.71% 62,729 Αδρανή-Λοιπά 4.18% 24,479 Σύνολο 100.00% 588,864 451,233 81,631 76.63% 13.86% 9.00%

Υποχρεώσεις που απορρέουν για την Κύπρο από την Οδηγία για την ταφή των απορριμμάτων Ως Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα – ΒΑΑ για το 1995, θεωρούνται το σύνολο των οργανικών και του χαρτιού/χαρτοπολτού. Η ποσότητα ΒΑΑ για το 1995 είναι ίση με 271,290 τόνους, ή ποσοστό 70,1% επί των συνολικών οικιακών αποβλήτων που παράχθηκαν το 1995.

Υποχρεώσεις που απορρέουν για την Κύπρο από την Οδηγία για την ταφή των απορριμμάτων Σύμφωνα με την οδηγία 99/31 για την Υγειονομική Ταφή και την ΚΔΠ 562/2003, τα ΒΑΑ που μπορούν να οδηγηθούν σε χώρους ταφής στην Κύπρο, είναι: 75% x 271.290 τόνους = 203.467 τόνους το 2010 50% x 271.290 τόνους = 135.645 τόνους το 2012 35% x 271.290 τόνους = 94.951 τόνους το 2016

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Απορρίμματα και αποδοτικότητα των πόρων Το μεγαλύτερο ποσοστό από τα απορρίμματα που πετάμε μπορεί να ανακυκλωθεί. Η ανακύκλωση συμβάλει τόσο στην αποφυγή της ταφής των απορριμμάτων, όσο και στη μειωμένη χρήση πρώτων υλών από το φυσικό περιβάλλον. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά για την Ευρώπη που βασίζεται σε μεγάλο ποσοστό στις εισαγωγές πρώτων υλών. Η ανακύκλωση μπορεί να προσφέρει στις Ευρωπαϊκές βιομηχανίες τις απαραίτητες πρώτες ύλες όπως χαρτί, γυαλί, πλαστικό και μέταλλο, αλλά και επίσης πολύτιμα υλικά από την ανακύκλωση ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Πηγή: www,eea,europa,eu/publications/material-resources-and-waste-2014/at_download/file Πηγή: Material resources and waste — 2012 update (2012)

Εμπόριο: Ευρώπη 27-υπόλοιπος κόσμος (2011) Πηγή: www,eea,europa,eu/publications/material-resources-and-waste-2014/at_download/file

Αποδοτικότητα των πόρων Ελαχιστοποιήση στην Εξαγωγή πρώτων υλών Οικολογικός Σχεδιασμός προϊόντων Παραγωγή προϊόντων Αποδοτικότητα των πόρων & κυκλική οικονομία Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση & πλήρης ανάκτηση υλικών Resource efficiency & circular economy Διανομή προϊόντων Διαλογή στην Πηγή & χωριστή συλλογή απορριμμάτων Χρήση προϊόντων Ταφή απορριμμάτων

Κοινωνίες Μηδενικών Απορριμμάτων: Ένα όνειρο ή ένα ρεαλιστικό όραμα;

Μηδενικά Απορρίμματα: Ορισμός «Τα Μηδενικά Απορρίμματα είναι ένας στόχος ταυτόχρονα οραματικός και εφικτός, για την πλήρη ανάκτηση των υλικών. Προϋποθέτει το σχεδιασμό και τη διαχείριση των προϊόντων και των διεργασιών έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ελαχιστοποίηση του όγκου και της τοξικότητας των απορριμμάτων, αλλά και διατήρηση των υλικών, αποκλείοντας έτσι την ταφή ή την καύση τους. Η υλοποίηση της αρχής Μηδενικών Απορριμμάτων θα οδηγήσει στην εξάλειψη απόρριψης αποβλήτων στο φυσικό περιβάλλον (γή, νερό και αέρα), τα οποία μπορούν να αποτελέσουν απειλή τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την υγεία των ζώων και φυτών» Ορισμός της αρχής Μηδενικών Απορριμμάτων σύμφωνα με την Ένωση Zero Waste International Alliance

Βήματα για να κάνετε το Δήμο σας Δήμο Μηδενικών Απορριμμάτων(1 /2) Υιοθέτηση και δέσμευση της αρχής Μηδενικών Απορριμμάτων Σύνταξη ενός προκαταρκτικού σχεδίου Μηδενικών Απορριμμάτων (draft Zero Waste plan), Καθιέρωση δεικτών και χρονοδιαγράμματος για την ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτίκών απορριμμάτων: λιγότερο από 100kg για τα πρώτα 5 χρόνια και λιγότερο από 50kg για τα επόμενα 10 χρόνια (κατά κεφαλή), Συνεργασία με εγκαταστάσεις Διαλογής Υπολειμματικών Απορριμμάτων, Δέσμευση της τοπικής κοινωνίας για την επίτευξη των στόχων Μηδενικών Απορριμμάτων,

Βήματα για να κάνετε το Δήμο σας Δήμο Μηδενικών Απορριμμάτων(2/2) Προώθηση της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης των φορέων πολιτικής και του βιομηχανικού κλάδου για την αρχή Μηδενικών Απορριμμάτων, Δέσμευση για την υλοποίηση πολιτικών πράσινων προμηθειών Επικοινωνία των πετυχημένων πρακτικών σας με το δίκτυο Κοινοτήτων Μηδενικών Απορριμμάτων, Αναφορά ετήσιας προόδου στο Δίκτυο Κοινοτήτων Μηδενικών Απορριμμάτων.

Κοινότητες Μηδενικών Απορριμμάτων ΗΠΑ: 23 πόλεις Καναδάς: 9 πόλεις Αυστραλία: 7 πόλεις Ασία: 8 πόλεις Ευρώπη: >40 πόλεις Στην Ευρώπη, περισσότερες από 200 Κοινότητες/Δήμοι έχουν δηλώση δέσμευση για την υλοποίηση σχεδίων Μηδενικών Απορριμμάτων. http://www.zerowasteeurope.eu/zw-municipalities/

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Σκελετός παρουσίασης Εισαγωγή Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο Αποδοτικότητα των πόρων Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Συστήματα ΔσΠ απορριμμάτων συσκευασίας Πρόγραμμα Life: Recycling@Home Η πρώτη πιλοτική εφαρμογή χωριστής διαλογής ανακυκλώσιμων απορριμμάτων (χαρτί, μέταλλο, πλαστικό) σε οικιακό επίπεδο. Στόχος Το σύστημα που αναπτύσσεται, οδηγεί σε ελαχιστοποίηση του όγκου των απορριμμάτων που παράγονται από επιλεγμένα νοικοκυριά των Δήμων Αμαρουσίου και Μάνδρας-Ειδυλλίας. Η ελαχιστοποίηση του όγκου πραγματοποιείται με χρήση ειδικά σχεδιασμένου συστήματος συμπίεσης. Οι κάτοικοι διαχωρίζουν τα απορρίμματά τους ανά κατηγορία και τύπο απορριμμάτων (3 είδη πλαστικού, 2 είδη χάρτινων συσκευασιών, 2 είδη μετάλλου). http://www.recyclingathome.eu

Συστήματα ΔσΠ οργανικών αποβλήτων Πρόγραμμα Life: Athens Biowaste Στόχος η βιώσιμων μεθόδων διαχείρισης των βιοαποβλήτων Σε όλα τα νοικοκυριά θα διανεμηθούν: Μικροί κάδοι κουζίνας 7-10 lt Βιοδιασπώμενες & Κομποστοποιήσιμες σακούλες Η συλλογή θα γίνεται μέσω Ατομικών Κάδων είτε Κεντρικών Κάδων, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. http://www.biowaste.gr

Κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων Γενικά Οικιακή Κομποστοποίηση Κομποστοποίηση σε μικρές κοινότητες Κεντρικές Μονάδες Κομποστοποίησης

Κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων Οικιακή Κομποστοποίηση Διαλογή οργανικού κλάσματος στο σπίτι – πηγή (0.5 κιλό/άτομο/ημέρα) http://www.uest.gr/comwaste

Κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων Κομποστοποιητές για μικρές κοινότητες Διαλογή οργανικού στο σπίτι-πηγή Χωρητικότητα 2-10 τόνοι Παράλληλα συστήματα για μεγαλύτερη χωρητικότητα www.uest.gr/Morocomp

Οικιακή ξήρανση βιοαποβλήτων Οικιακός Ξηραντήρας Ξήρανση οικιακών τροφικών υπολειμμάτων Δεν εκλύει δυσάρεστες οσμές Μείωση της μάζας και του όγκου μεγαλύτερη από 85% κ.β. και 60% κ.ο. αντίστοιχα Μείωση δρομολογίων αποκομιδής >30%, Χρήση βιομάζας για παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας (π.χ. βιοκαυσίμων & πράσινης ενέργειας) www.uest.gr/drywaste Αρχική Τελική Μάζα (%) Αρχικός Τελικός Όγκος (%)

Παράδειγμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ISWM-TINOS : Κύριος στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων για την Τήνο, σε συμφωνία με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98/ΕΕ και το Νόμο 4042/2012. Προβλέπεται η οργάνωση ξεχωριστής συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο) καθώς και η ξεχωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων και η μετέπειτα αερόβια βιολογική επεξεργασία τους με κομποστοποίηση στην Τήνο. Παράλληλα, θα διερευνηθεί η δυνατότητα αναερόβιας επεξεργασίας «συνθετικού» δείγματος οργανικών αποβλήτων http://uest.ntua.gr/iswm-tinos

Συμπεράσματα Τα απορρίμματα πρέπει να θεωρηθούν υλικά τα οποία στο μεγαλύτερο ποσοστό τους μπορούν να αξιοποιηθούν. Η ανακύκλωση οδηγεί σε μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων που καταλήγουν σε ταφή, ενώ παράλληλα συνεισφέρει στην αποδοτικότητα των πόρων. Η νέα τάση στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων δεν απαιτεί μόνο μηδενικά ποσοστά ταφής απορριμμάτων, αλλά επίσης και την πλήρη ανάκτηση των υλικών, μεταβαίνοντας έτσι σε πρότυπα κυκλικής οικονομίας (circular economy patterns).

Συμπεράσματα Ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης: Ως φορέας διαχείρισης των απορριμμάτων επιβάλλεται να αναπτύξει τα κατάλληλα σχέδια έτσι ώστε να μειωθεί η παραγωγή των απορριμμάτων (σχέδια πρόληψης) αλλά και να αναπτύξει συστήματα ανάκτησης υλικών (αποδοτικότητα των πόρων). Είναι απαραίτητο να υιοθετηθούν οι βέλτιστες πρακτικές για την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης. Οι πρακτικές αυτές βασίζονται στη Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) με στόχο την παραγωγή προϊόντων υψηλής καθαρότητας. Είναι σημαντικό να συνειδητοποίησουμε όλοι μας – επιχειρήσεις, ιδιώτες, πολίτες, τοπική αυτοδιοίκηση – την ατομική και συλλογική ευθύνη μας και να συνεργαστούμε με στόχο την ελαχιστοποίηση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των απορριμμάτων.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Additional information Communication (2011) 21: “A resource-efficient Europe – Flagship initiative under the Europe 2020 Strategy” Communication (2011) 571: “Roadmap to a Resource Efficient Europe” and accompanying documents “Analysis associated with the Roadmap to a Resource Efficient Europe Part II” Zero Waste conference “Beyond Recycling: Best practices on Resource and Waste management” , European Parliament, Brussels 7-8 March 2013 European Environment Agency (2012) “Material Resources And Waste — 2012 Update” The aim of the conference was to bring in front of decision‐makers practical examples of how it is possible to transition from a wasteful society to a resource efficient economy in only a few years, Proving that it is possible to achieve high recycling rates and reduce waste generation provided the political will and the right policies are in place,