Ορισμός εννοιολογικού χάρτη Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελεί μια γραφική αναπαράσταση εννοιών, όπου κόμβοι αντιπροσωπεύουν τις έννοιες και συνδέσεις τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών. Οι συνδέσεις μεταξύ των εννοιών γίνονται με τόξα ή γραμμές και μπορεί να είναι μονόδρομες, αμφίδρομες ή μη κατευθυντικές.

Ένας εννοιολογικός χάρτης Εννοιολογικοί Χάρτες Ένας εννοιολογικός χάρτης έννοιες συνδετικές φράσεις σχέσεις αποτελείται από δείχνει ανάμεσα σε

Εννοιολογικοί Χάρτες Έννοια 1 διασύνδεση Έννοια 2

Βασικά στοιχεία στους χάρτες εννοιών κόμβος Κόμβοι : περιέχουν έννοιες Σχέσεις (σύνδεσμοι): γραμμές με μορφή βέλους που απεικονίζουν σχέσεις ή αιτίες μεταξύ των εννοιών. Μπορεί να συνοδεύονται από λέξεις (ετικέτες) που δείχνουν τη φύση της σχέσης οθόνη έχει σχέση υπολογιστής κόμβος

Αραχνοειδείς Εννοιολογικοί Χάρτες Είδη Εννοιολογικών Χαρτών Αραχνοειδείς Εννοιολογικοί Χάρτες Αυτοί οι Εννοιολογικοί Χάρτες έχουν μορφή ιστού αράχνης και τοποθετούν την κεντρική ιδέα τους, ή αλλιώς την έννοια που αποτελεί τον ενοποιητικό παράγοντα των στοιχείων του χάρτη, στο κέντρο του χάρτη. Οι υπόλοιπες έννοιες τοποθετούνται γύρω από το κέντρο ακτινικά, με φορά προς τα έξω.

Είδη Εννοιολογικών Χαρτών Ιεραρχικώς Δομημένοι Εννοιολογικοί Χάρτες Οι έννοιες αντιπροσωπεύονται από μια ιεραρχική μορφή, με τις γενικότερες έννοιες να εμφανίζονται στην κορυφή του χάρτη και τις πιο συγκεκριμένες να τακτοποιούνται ιεραρχικά κατώτερα.

Είδη Εννοιολογικών Χαρτών Πίνακες Ροής

Συστημικοί Εννοιολογικοί Είδη Εννοιολογικών Χαρτών Συστημικοί Εννοιολογικοί Χάρτες Οι συστημικοί Εννοιολογικοί Χάρτες οργανώνουν την πληροφορία κατά τρόπο παρόμοιο με τους πίνακες ροής μόνο που στα άκρα τους δηλώνουν «ΕΙΣΡΟΕΣ» (ή είσοδο, αρχή κτλ) και «ΕΚΡΟΕΣ» (ή έξοδο, τέλος κτλ)

Πώς κατασκευάζουμε ένα εννοιολογικό χάρτη

Θέμα : Τι γνωρίζω για τη γάτα;

Γράφω έννοιες που σχετίζονται με το θέμα Γράφω έννοιες που σχετίζονται με το θέμα

Συνδέω τις έννοιες και γράφω τις συνδετικές φράσεις έχει ζει κοντά γεννά τρώει

Προσθέτω νέες έννοιες στο χάρτη κατοικίδιο φίδια τρώει είναι έχει θηλαστικό γεννά είναι είναι ποντίκια ζει κοντά τρώει τρώει σκύλος

Διασταυρώνω έννοιες έχει κατοικίδιο φίδια είναι τρώει γεννά θηλαστικό ποντίκια ζει κοντά τρώει σκύλος τρώει

Ομαδοποιώ έννοιες και ιεραρχώ κατοικίδιο έχει φίδια τρώει είναι θηλαστικό γεννά είναι σκύλος ποντίκια τρώει ζει κοντά τρώει

Εφαρμογές στη διδασκαλία Δίνεται ένας ελλιπής εννοιολογικός χάρτης και ζητείται να συμπληρωθούν τα κενά. Δίνεται ένα κατάλογος εννοιών και ζητείται να δημιουργηθεί ο εννοιολογικός χάρτης. Δίνεται ένα κείμενο το οποίο περιέχει έννοιες και ζητείται να δημιουργηθεί ο εννοιολογικός χάρτης.

Εφαρμογές στη διδασκαλία Δίνεται ένας εννοιολογικός χάρτης και ζητείται να "μεταφραστεί" σε κείμενο. Δίνεται ένας κατάλογος εννοιών και οι μαθητές επιλέγουν τις έννοιες που χρειάζονται για να φτιάξουν τον εννοιολογικό χάρτη. Δίνεται ένας κατάλογος εννοιών και συνδέσεων και ζητείται να δημιουργηθεί ο εννοιολογικός χάρτης.

Γιατί είναι εφαρμόσιμοι οι χάρτες στην εκπαίδευση; Οι μαθητές δεν είναι κενά δοχεία. Οποιαδήποτε νέα γνώση πρέπει να συνδεθεί στις προϋπάρχουσες γνώσεις. Ανίχνευση αρχικών ιδεών μπορεί να γίνει με: χρήση ερωτήματος κατάλογο εννοιών Η κατασκευή χάρτη αποκαλύπτει τη γνώση – μάθηση που έχει αποκτηθεί σε συγκεκριμένο θέμα.

Εννοιολογικοί χάρτες και Αξιολόγηση Αξιολογούμε σε ένα χάρτη: τον αριθμό των εννοιών τον αριθμό των συνδέσεων την ορθότητα των συνδέσεων τη γλωσσική επάρκεια των συνδέσεων τη ροή του χάρτη

Χαρτογράφηση Εννοιών και Εκπαίδευση Ανάπτυξη κατανόησης σε σχέση με διάφορα φαινόμενα του φυσικού κόσμου Επεξεργασία εννοιολογικής δομής Συμπερίληψη και διασύνδεση πολλών συσχετιζόμενων εννοιών Μηχανισμός παρακολούθησης της εννοιολογικής αλλαγής του κάθε μαθητή Κατασκευή αρχικού εννοιολογικού χάρτη Διαρκής αναδόμηση του χάρτη

Μεταγνωστικές δεξιότητες Καθίσταται δυνατή η παρακολούθηση από τον ίδιο το μαθητή: της διαδικασίας εννοιολογικής αλλαγής της αλλαγής στην κατανόησή του σε σχέση με κάποια έννοια ή φαινόμενο Διασύνδεση νέας με προϋπάρχουσα γνώση διαγραμματική αποτύπωση των αρχικών ιδεών με μορφή εννοιολογικού χάρτη η αναδόμηση του αρχικού χάρτη προϋποθέτει τη συσχέτιση εκ μέρους του μαθητή των νέων ιδεών με τις προϋπάρχουσες

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 1.   Δημιουργία σχεδίου και καθορισμός των προοπτικών για την ανάλυση μιας περιοχής. Πριν από την έναρξη, οι μαθητές χρειάζεται να φτιάξουν ένα σχέδιο για τον εννοιολογικό χάρτη, σχετικά µε το τι ενδιαφέρονται να παρουσιάσουν, ποια σημεία θέλουν να φτιάξουν, τι είδους πληροφορίες χρειάζονται για να δημιουργηθούν αυτά τα σημεία, ποιους μαθησιακούς στόχους πρέπει να επιτύχουν.

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 2.  Καθορισμός των σημαντικών εννοιών. Για τη σωστή κατανόηση σε κάτι, βασικό ρόλο παίζουν οι έννοιες που θα χρησιμοποιηθούν. Καθώς οι μαθητές αποκτούν εμπειρία στη δημιουργία εννοιολογικών χαρτών είναι σε θέση να εντοπίζουν µόνοι τους τις κύριες έννοιες. Είναι σημαντικό να εντοπίζονται οι βασικές έννοιες που θα χρησιμοποιηθούν.

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 3.  Δημιουργία, καθορισμός και διαμόρφωση κόμβων. Για κάθε έννοια που δημιουργήθηκε στο προηγούμενο βήμα, δημιουργούμε και ονομάζουμε έναν κόμβο. Στη συνέχεια προστίθενται εικόνες, επεξηγηματικά κείμενα και συνώνυμα κατάλληλα για κάθε κόμβο.

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 4.  Δημιουργία συνδέσμων μεταξύ των εννοιών. Η κατανόηση της ακριβούς σχέσης ανάμεσα σε δύο έννοιες, δεν είναι πάντα τόσο εύκολη όσο αρχικά νομίζει κάποιος. Η διαδικασία διαμόρφωσης αυτών των συνδέσμων απαιτεί έρευνα μέσα στην ποικιλία των πιθανών σχέσεων για να καθοριστεί η συγκεκριμένη που μελετάμε. Οι έννοιες σχετίζονται μεταξύ τους µε πολλούς τρόπους, ανάλογα µε το κείμενο στο οποίο βρίσκονται.

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 5.  Επέκταση του χάρτη. Η διαδικασία σύνδεσης συνεχίζεται σε όλους ή στους περισσότερους κόμβους του χάρτη. Καθώς προχωρούν οι συνδέσεις, νέοι κόμβοι ή έννοιες προστίθενται στο χάρτη για να εξηγήσουν κάποιες από τις υπάρχουσες έννοιες. Η δυνατότητα αύξησης συνεχίζεται μέχρι να αισθανθεί ο χρήστης ότι η περιοχή που θέλει να περιγράψει επεξηγείται επαρκώς από το χάρτη και αντικατοπτρίζει ως ένα βαθμό τη φυσική απόκτηση γνώσης.

Στάδια δημιουργίας ενός χάρτη 5.  Επέκταση του χάρτη. Οι μαθητές κάνουν συνεχή ανασκόπηση του χάρτη για να βλέπουν την εξέλιξή του, κατά πόσο επιτυγχάνονται οι στόχοι, τι αλλαγές χρειάζονται, κατά πόσο απαντώνται οι ερωτήσεις που τέθηκαν στην αρχή. Εφόσον οι μαθητές τελειώσουν την εργασία τους, καλό είναι να κάνουν μια κριτική σχετικά µε το τι έμαθαν για το περιεχόμενο των εννοιών.

Χρήσεις της εννοιολογικής χαρτογράφησης Χρήσεις της εννοιολογικής χαρτογράφησης για διδασκαλία διαφόρων γνωστικών αντικειμένων, για μάθηση ως γνωστικό εργαλείο, για αξιολόγηση (μέσω σύγκρισης δύο ή περισσότερων εννοιολογικών χαρτών), για ανάδυση και καταγραφή των αναπαραστάσεων, για ανταλλαγή και επικοινωνία ιδεών, για σχεδίαση εφαρμογών υπερμέσων και γενικότερα συστημάτων πλοήγησης.

Θετικές επιδράσεις των εννοιολογικών χαρτών Βοηθούν στη βελτίωση της μάθησης και της απόδοσης των μαθητών: Στην κατανόηση / ανάγνωση κειμένων. Στις δεξιότητες σκέψης και μάθησης, όπως ιδέες οργάνωσης και επικοινωνίας, παρατήρηση προτύπων και σχέσεων, κατηγοριοποίηση ιδεών. Στη διατήρηση και ανάκληση γνώσεων. Στην επίλυση προβλημάτων.

Λογισμικά κατασκευής εννοιολογικών χαρτών Inspiration Kidspiration CmapTools

Λογισμικά Χαρτογράφησης Πλεονεκτήματα Εύκολη τροποποίηση χαρτών Δυνατότητα ενσωμάτωσης γραφικών, ήχων Δυνατότητα εισαγωγής υπερσυνδέσμων σε κάθε κόμβο παροχή επιπλέον πληροφοριών καταγραφή σημειώσεων Εύκολη προσαρμογή σε εξατομικευμένες ανάγκες