Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Εισαγωγή στην Οικονομική Αξιολόγηση Dr.  Βασίλειος Φραγκουλάκης, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου Αθήνα, 2014

Potential Conflict of Interest (last 5 years) Έχω λάβει (έμμεσα ή άμεσα) αποζημίωση για την εκπόνηση φαρμακο-οικονομικών μελετών ή εκπαίδευση στελεχών που αφορούν τις κάτωθι εταιρίες: Genesis Pharma Vifor Pharma Celgene Ltd Astra Ζeneka Sanofi-Aventis Amgen Hellas Pfizer Hellas MSD Novartis Hellas Boehringer Ingelheim NovoNirdisk Merck Serono Greece Merck Serono NL Roche Hellas Σύνδεσμό Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ)

Δομή Παρουσίασης Διεθνείς εξελίξεις (Αναγκαιότητα Τεκμηρίωσης) Τύποι οικονομικής αξιολόγησης Μεθοδολογικά ζητήματα στην εφαρμογή Παραδείγματα εφαρμογής Συμπεράσματα

Οικονομική Αξιολόγηση και τεκμηρίωση στην Υγεία. Διεθνείς Εξελίξεις Οικονομική Αξιολόγηση και τεκμηρίωση στην Υγεία. Υπάρχει λόγος;

Τhe right to life Social Security Οπωσδήποτε, γιατί η παροχή κατάλληλης περίθαλψης σε όλους είναι κατοχυρωμένο ανθρώπινο δικαίωμα… www.youthforhumanrights.org. Human Right #3 Τhe right to life Human Right #22 Social Security December 10, 1948, Universal Declaration of Human Rights, United Nations

Στόχοι των συστημάτων υγείας Εξασφάλιση ισότιμης και άμεσης πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες Μεγιστοποίησης της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας και την ζωής των πολιτών Κατανομή των πόρων ορθολογικά, δίκαια και σε χρήσεις ώστε να βελτιστοποιείται η αποδοτικότητα και το όφελος από την ανάλωση τους

Μετά τα οικονομικά, η υγεία αποτελεί προτεραιότητα για τους πολίτες

Μετά τα οικονομικά, η υγεία αποτελεί προτεραιότητα για τους πολίτες

Προκλήσεις και Οικονομικό Πρόβλημα Δημογραφικές εξελίξεις Τεχνολογικές εξελίξεις Σύγχρονος τρόπος ζωής Ιατρικά σφάλματα/Αβεβαιότητα παρέμβασης/Aδυναμίες του συστήματος Αύξηση των αναγκών και της κατανάλωσης υπηρεσιών υγείας Περιορισμένοι οικονομικοί πόροι Βασικό Οικονομικό Πρόβλημα

Πληθυσμός 10

Πληθυσμός 11

Επιπολασμός χρόνιων νόσων Prevalence of Chronic Disease Rate Through 2030 As the baby boomers age, the number of people living with chronic conditions will grow dramatically. Sources: 1S. Wu and A. Green, Projection of Chronic Illness Prevalence and Cost Inflation, Rand Corporation, 2000; 2G. Anderson, "Chronic Conditions: Making the Case for Ongoing Care," John Hopkins University, 2007. 12

Δαπάνη και αριθμός παθήσεων Average Yearly Per Capita Health Care Spending for Persons with Chronic Diseases Number of Chronic Conditions Source: G. Anderson, analysis of the 2004 MEPS (prepared for PhRMA 13 13

Τεχνολογική επανάσταση

% of population with specified chronic condition Πολλοί ασθενείς δεν θεραπεύονται καθόλου ή δεν τους διαχειριζόμαστε αναποτελεσματικά % of population with specified chronic condition Hypertension (65 million people) Diabetes (20 million people) Hyperlipidemia (75 million people) Source: PhRMA analysis of CDC, “National Health and Nutrition Examination Survey 2003–2004.” 16 16

Μη αποτελεσματική «συμμόρφωση»

Επιπτώσεις των ιατρικών σφαλμάτων

Source: Eurobarometer Survey, Autumn 2008

Ελλάδα: H Πρωταθλήτρια…στο Κάπνισμα!! Eurobarometer Study 2008 20

Source: Eurobarometer Survey, Autumn 2008

Trends in health care expenditure

Τάσεις στις φαρμακευτικές δαπάνες

How Less Health Care Can Result in Better Health Less Is More!!!! Vol. 170 No. 9, May 10, 2010 How Less Health Care Can Result in Better Health Deborah Grady, MD, MPH; Rita F. Redberg, MD, MSc,  Editor Arch Intern Med. 2010;170(9):749-750. Author Affiliations: Department of Medicine (Dr Grady) and School of Medicine (Dr Redberg), University of California, San Francisco, and General Internal Medicine Section, San Francisco Veterans Affairs Medical Center (Dr Grady), San Francisco. Αntidepressants Treating asymptomatic women with postmenopausal hormone therapy 25

Συμπερασματικά: Μεγαλύτερη δαπάνη δεν συνεπάγεται “καλύτερη υγεία” 26

Ο κύκλος της τεχνολογίας Παραδοσιακός χώρος παρέμβασης του κράτους Ανακάλυψη Ανάπτυξη Έγκριση Τιμολόγηση Χρήση Αποζημίωση Νέος χώρος παρέμβασης του κράτους

Κριτήρια αξιολόγησης στην Υγεία Επιπτώσεις Ασθένειας Για να αποφασίσουμε που να επενδύσουμε τα χρήματα που διαθέτουμε για την υγεία, στην καρδιολογία, στην ογκολογία, στην ψυχιατρική? Όφελος Θεραπείας Για να αποφασίσουμε με καθαρά κλινικούς όρους που να επενδύσουμε τα χρήματα που διαθέτουμε για την υγεία Κόστος Θεραπείας Για να ξέρουμε πόσο στοιχίζει πραγματικά, και τις επιπτώσεις έχει στο σύστημα υγείας και ασφάλισης . Ένα φάρμακο π.χ. μπορεί να στοιχίζει, αλλά μπορεί να μειώνει την νοσηλεία ή την χρήση άλλων φαρμάκων Κόστος / Όφελος Θεραπείας Για να ξέρουμε ένα αξίζει να επενδύσουμε στο φάρμακο, να κάνουμε επιλογές ανάμεσα σε εναλλακτικά φάρμακα, και να βελτιστοποιούμε τις συνθήκες χρήσεως τους Επιπτώσεις Θεραπείας στον Προϋπολογισμό Για να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις της επιλογής συγκεκριμένων φαρμάκων στον συνολικό προϋπολογισμό μας, ανάλογα με τα διάφορα σενάρια διείσδυσης του

Χαρακτηριστικά της Ελληνικής αγοράς Μόνο το φάρμακο (ΤΙΜΗ) αποτελεί κεντρικό στόχο ελέγχου από τις κυβερνήσεις Δεν υπάρχει μηχανισμός ελέγχου των δαπανών Η μηχανοργάνωση των υπηρεσιών είναι υποτυπώδης (έλλειψη πληροφορίας) Οι αποφάσεις λαμβάνονται κυρίως με βάση το ιστορικό και πολιτικό υπόβαθρο της χώρας και λιγότερο με βάση την τεκμηριωμένη στρατηγική υγείας Οι αλλαγές στη πολιτική ηγεσία συνεπάγονταν την ασυνέπεια των παρεμβάσεων Η χώρα έχει κακό ιστορικό ανεφάρμοστων στρατηγικών παρέμβασης στο σύστημα 29

Επομένως, δεδομένων των… Δημογραφικών Προβλημάτων (αύξηση του προσδόκιμου, μείωση θνησιμότητας) Ακριβών τεχνολογιών υγείας (οι νέες τεχνολογίες είναι ακριβότερες) Περιορισμένων διαθέσιμων πόρων Αβεβαιότητας της υγειονομικής παρέμβασης (παρέμβαση ≠ υγεία) Πληθώρας εναλλακτικών επιλογών (αυξημένος ανταγωνισμός) Αυξανόμενων Προσδοκιών από τα συστήματα υγείας 30

Απαιτούνται απαντήσεις σε ερωτήματα … Ποιες τεχνολογίες θα πρέπει να αποτιμήσουμε; Θα πρέπει μια τεχνολογία να υιοθετηθεί ή όχι με βάση τη διαθέσιμη πληροφορία; Πόση αβεβαιότητα συνδέεται με αυτή μας την απόφαση; Υπάρχουν επαρκή κριτήρια που να στηρίζουν την απόφασή μας; Απαιτείται περαιτέρω συλλογή στοιχείων ή όχι; Ποιες κλινικές στρατηγικές είναι συμφέρουσες για τον ασθενή, το σύστημα υγείας, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τη βιομηχανία; Οι επιλογές μας είναι οικονομικά ανεκτές με βάση τον προϋπολογισμό και τις επιλογές τις κοινωνίας; 31

Άρα η Επένδυση Στην Υγεία… Κόστος… (όχι τιμή!!) Όφελος!!! Υποχρεούται να στοχεύει στην μεγιστοποίηση του υγειονομικού οφέλους ανά μονάδα κόστους 32

Ορισμός της Οικονομικής Αξιολόγησης HTA: Health Technology Assessment Η χρήση εφαρμοσμένων αναλυτικών τεχνικών που αποσκοπεί στην συστηματική αξιολόγηση του συνολικού ΚΟΣΤΟΥΣ και του ΟΦΕΛΟΥΣ που προκύπτει από νέες τεχνολογίες HTA: Health Technology Assessment Χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί: H τιμή μιας τεχνολογίας Το επίπεδο Αποζημίωσης Η έκδοση κατευθυντήριων αποφάσεων και οδηγιών 33

Οργανισμοί που εφαρμόζουν HTA στην Ευρώπη

Γίνονται και στην Ελλάδα προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση…

Γίνονται και στην Ελλάδα προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση…

Γίνονται και στην Ελλάδα προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση…

Evidence Based Medicine Φύση της Ασθένειας Κίνδυνοι, Παρενέργειες Προσδόκιμο Ζωής Ποιότητα Ηθικά Ζητήματα Προϊόντα Παρέμβαση η Όχι; Έλεγχος ή Όχι; Ποια στρατηγική, ποιο τεστ, ποια παρακολούθηση; Αγορές Απόφαση Πολιτικές 38

Evidence based health economics Φύση της Ασθένειας Κίνδυνοι, Παρενέργειες Προσδόκιμο Ζωής Ποιότητα Ηθικά Ζητήματα + Κόστος Άμεσο-Έμμεσο Προϊόντα Παρέμβαση η Όχι; Έλεγχος ή Όχι; Ποια στρατηγική, ποιο τεστ, ποια παρακολούθηση; Αγορές Απόφαση Πολιτικές 39

Οικονομική Αξιολόγηση (σύγχρονη προσέγγιση) Η επιστήμη των Οικονομικών της Υγείας απαντά στα εξής ερωτήματα: Safety Efficacy Quality 4. Affordability

Οι Τύποι της Οικονομικής Αξιολόγησης Μερική Ανάλυση Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (cost minimisation) € που εξοικονομήθηκαν Πλήρης Οικονομική Ανάλυση Ανάλυση Κόστους-αποτελεσματικότητας (cost effectiveness) € ανά επιπλοκές που απόφευχθηκαν Ανάλυση Κόστους-χρησιμότητας (cost utility) € ανά QALY που κερδήθηκε Aνάλυση κόστους οφέλους (cost benefit) σύγκριση νομισματικών αξιών Συμπληρωματική Ανάλυση Ανάλυση προϋπολογισμού (budget impact) 41

Προσδιορισμός του κόστους για την οικονομική αξιολόγηση Direct Costs Indirect Costs Intangible Costs Άμεσο ιατρικό κόστος Άμεσο μη ιατρικό κόστος Έμμεσο κόστος Αόρατο κόστος Αρχικό φάρμακο, συν-χορηγούμενα φάρμακα και αναλώσιμα Μετακίνηση του ασθενούς από και προς νοσοκομεία, κλινικές και ιατρεία Απώλεια ή μείωση εισοδήματος οφειλόμενη σε πρόσκαιρη, μερική ή μόνιμη ανικανότητα προς εργασία Υποβάθμιση ποιότητας ζωής Εργαστηριακές και διαγνωστικές εξετάσεις Μετακίνηση και διαμονή μελών της οικογένειας Απώλεια εισοδήματος και μείωση παραγωγικότητας μελών της οικογένειας για τη φροντίδα κατ’ οίκον του ασθενούς Κοινωνικά και επαγγελματικά προβλήματα Διαχείριση επιπλοκών θεραπείας Οικιακή βοήθεια και νοσηλευτική φροντίδα Απώλεια και μείωση της παραγωγικότητας εργαζομένων και της παραγωγής των εργοδοτών και της κοινωνίας Δυσχερείς ψυχοκοινωνικές συνθήκες Χρόνος ιατρικού προσωπικού και άλλων επαγγελματιών υγείας Ίδιες πληρωμές από τον ασθενή για συσκευές Διαταραχή οικογενειακής συνοχής Διαμονή και εξυπηρέτηση

Οπτική της οικονομικής αξιολόγησης Πεδία Οπτικής της Ανάλυσης Προσδιορισμός των Οικονομικών Επιπτώσεων Κοινωνία Όλα τα είδη ιατρικού και μη ιατρικού κόστους. Απώλειες παραγωγής και παραγωγικότητας. Αόρατο (κρυφό) κόστος Κοινωνική ασφάλιση ή ιδιωτική ασφάλιση Επιβαρύνσεις σχετικές με την αποζημίωση των προμηθευτών και χρηστών Μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας Διάφορα είδη μεταβλητού κόστους τα οποία επιδρούν στη δαπάνη περίθαλψης Ασθενής Όλα τα είδη κόστους με έμφαση στις ίδιες πληρωμές και την απώλεια παραγωγικότητας Εργοδότης-Επιχείρηση Επιβαρύνσεις σχετικές με το κόστος της ασφάλισης και την απώλεια παραγωγής

Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (Cost Minimisation Analysis) $AVE… Χαρακτηριστικό: Όταν οι τεχνολογίες έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα ή υποθέτουμε ότι έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα, τότε συγκρίνουμε μόνο το κόστος και επιλέγουμε την τεχνολογία με το χαμηλότερο συνολικό κόστος θεραπείας 44

Παράδειγμα μελέτης Cost-minimization 45

Το δείγμα αναφοράς 46

Καμιά διαφορά στην Επιβίωση…άρα Cost-minimization 47

Oι τιμές 48

Αποτελέσματα 49

Αποτελέσματα 50

Αποτελέσματα 51

Συμπεράσματα Καμία διαφορά στην Επιβίωση Διαφορά στο κόστος Διαφορά στις παρενέργειες και την ποιότητα ζωής Απαιτείται ένα περαιτέρω κριτήριο για την τελική απόφαση 52

2. Ανάλυση Κόστους Αποτελεσματικότητας (Cost Effectiveness Analysis) “Is the incremental cost of treatment X, compared to treatment Y, worth the additional benefits it provides?” : Κόστος (cost) Αποτέλεσμα (effect) 53

Πως ορίζεται η «αποτελεσματικότητα» Έτη ζωής Μείωση του HbA1c Μείωση του βάρους ή του ΒΜΙ Blood Pressure Reduction (Oι μονάδες μέτρησης έχουν φυσική σημασία)

Στην Οικονομική αξιολόγηση η «αποτελεσματικότητα» μετατρέπεται σε «έτη ζωής» και αποτιμάται σε €

2. Ανάλυση Κόστους Αποτελεσματικότητας (Cost Effectiveness Analysis) Όφελος Α (μέσο όφελος) - Επιβίωση - Ποιότητα Ζωής Θεραπεία Α Κόστος Α - Θεραπείας - Επιπλοκών Επιλογή Όφελος B - Επιβίωση - Ποιότητα Ζωής Θεραπεία Β Κόστος B - Θεραπείας - Επιπλοκών Κόστος Β – Κόστος Α Ι.C.E.R = ---------------------------------- = Κόστος/κερδισμένο έτος ζωής (ICER=ΔC/ΔE) Όφελος Β - Όφελος Α 2. λ= πόσο είναι διατεθειμένη να πληρώσει η κοινωνία για ένα κερδισμένο έτος ζωής 3. Εάν λ>ΙCER, τότε η νέα θεραπεία είναι cost-effective 56

2. Ανάλυση Κόστους Αποτελεσματικότητας (Cost Effectiveness Analysis) Παράδειγμα Ο ICER υπολογίζεται σε μονάδες κόστους ανά έτος ζωής Παράδειγμα: ICER= ΔC/ΔE ή ICER= (3.000-2.000)/(5-4)= €1,000 ανά LY (Life Year) Εάν λ>ΙCER, τότε η νέα θεραπεία είναι cost-effective Επιβίωση σε έτη Κόστος Θεραπεία Α 5 3.000€ Θεραπεία Β 4 2.000€

Συγκρίσεις μεταξύ επιλογών Μια θεραπεία θα πρέπει να συγκρίνεται με μια εναλλακτική Εναλλακτική θεραπεία θα μπορούσε να είναι: Η μη θεραπεία η θεραπεία με το χαμηλότερο κόστος Η επικρατούσα θεραπεία Αυτή με το μεγαλύτερο όφελος 58

Cost – Effectiveness Analysis Reject Reject Accept -Effect +Effect Reject Accept Accept -Cost

Πόσο κοστίζει ένα έτος ζωής σε (€)? Before reviewing the ICD incremental cost effectiveness results, it is helpful to understand the results of other common therapies used to treat heart disease and learn more about the range of incremental cost effectiveness results. As stated earlier, most medical interventions result in increased costs. These overheads identify the “acceptability” of these additional costs, as well as examples of therapies that fit into each acceptability category. These categories were developed based on the results of thousands of incremental cost effectiveness studies done over the last 20 years. 60 60

Πότε μια τεχνολογία η παρέμβαση είναι ελκυστική στην Αγγλία Source: Devlin and Parkin. Health Economics 2004; 13: 437-452.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από την ύπαρξη ενός κριτηρίου αποδοχής Προάγει την συνέπεια στις επιλογές Προάγει την διαφάνεια Ένα κριτήριο αποδοχής υπάρχει ούτος ή άλλως, απλώς εδώ προσδιορίζεται επακριβώς. Μειονεκτήματα: Είναι δύσκολο να υπολογισθεί ποιο είναι «το σωστό» Δεν περιλαμβάνει τα κόστη ευκαιρίας από την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Πηγή: Drummond F. Michael, 2008 Presentation at a Forum in Athens, March 28,2008 62

Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας Cost-utility analysis (CUA): παρεμφερής μέθοδος ανάλυσης με την CEA (μερικοί συγγραφείς δεν τις διαχωρίζουν καν) διαφορά: η εκτίμηση γίνεται με τρόπο που να εκφράζει τις προτιμήσεις των ασθενών σε κάθε κατάσταση υγείας

Χρησιμότητα: Υποκειμενική εκτίμηση της αξίας ενός προϊόντος, υπηρεσίας, κατάστασης κτλ 100% χρησιμότητα? 0% χρησιμότητα?

3. Ανάλυση Κόστους Χρησιμότητας (Cost Utility Analysis) QALYs: quality adjusted life years, ποιοτικώς προσαρμοσμένο έτος ζωής Tο QALY αποτελεί ένα εργαλείο μέτρησης των καταστάσεων υγείας health outcomes Δύναται να καταγράψει ταυτόχρονα οφέλη λόγω μειωμένης νοσηρότητας (quality gains) και μειωμένης θνησιμότητας (quantity gains) Το QALY μπορεί να λάβει διάφορες τιμές που κυμαίνονται από 0-1, με το 0=θάνατος και το 1=άριστη υγεία Το QALY μπορεί να αξιολογηθεί με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα το ερωτηματολόγιο EuroQoL-5D

Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας Ο ICUR υπολογίζεται σε μονάδες κόστους ανά κερδισμένο QALY Παράδειγμα: ICUR=(3.000-2.000)/(2,5-2.4)= 10.000 ανά QALY Επιβίωση σε έτη Ποιότητα ζωής Χρησιμότητα (QALYs) Κόστος Θεραπεία Α 5 0,5 2,5 3.000€ Θεραπεία Β 4 0,6 2,4 2.000€

Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας Τρόποι μέτρησης-αξιολόγησης της χρησιμότητας (των προτιμήσεων) Οπτική αναλογική κλίμακα (visual analogue scale) ή κλίμακα κατάταξης H απλούστερη μέθοδος εκτίμησης της χρησιμότητας Σε μια γραφική απεικόνιση, ασθενής καλείται να σημειώσει στην κλίμακα το σημείο το οποίο θεωρεί ότι αντικατοπτρίζει την κατάσταση της υγείας του Συγκρίσεις μεταξύ των απαντήσεων εκφράζουν μεταβολές της αξιολόγησης χρησιμότητας μεταξύ των διαφόρων καταστάσεων υγείας

Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας Αντίρροπο χρόνου (time trade-off) Ο ασθενής καλείται να επιλέξει το σχετικό χρόνο που θα επιθυμούσε να βιώσει μεταξύ διαφορετικών καταστάσεων υγείας (Χ έτη σε πλήρη υγεία ή Υ έτη στην παρούσα κατάσταση) Όταν ο ερωτώμενος αδιαφορήσει μεταξύ των δύο επιλογών, η βαθμολογία προτίμησης (βαθμός χρησιμότητας) για την παρούσα κατάσταση δίνεται από το κλάσμα Χ/Υ

Ένα απλό παράδειγμα κατανόησης Για λόγους απλότητας της παρουσίασης έχει υποτεθεί ότι τα είδη του κόστους που συμπεριλαμβάνονται στην ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας είναι τα ίδια που θα συμπεριληφθούν και στην ανάλυση προϋπολογισμού. Αυτό μπορεί να μην ισχύει.

Αποτελέσματα Ανάλυσης Είναι εμφανές ότι: Α) Τα αποτελέσματα και οι υποθέσεις του υποδείγματος είναι ξεκάθαρα σε κάποιον μη-ειδικό ή σε κάποιον policy-maker Β) Υπάρχει εύκολη δυνατότητα προγραμματισμού του υποδείγματος σε ένα spreadsheet (συνίσταται από τα guidelines) Γ) Παρότι το ICER είναι εξαιρετικά χαμηλό, δεν ήμαστε σίγουροι αν ο budget holder είναι σε θέση να διαθέσει αυτά τα επιπλέον 227 εκ σε μια τριετία

Πηγές δεδομένων Κλινικές δοκιμές Μετα-αναλύσεις Βάσεις δεδομένων ασφάλισης Κλινικές βάσεις δεδομένων (ειδικές) Ιατρικοί φάκελοι Γνώμη των ειδικών

Ηθικά Ζητήματα που σχετίζονται με την Οικονομική Αξιολόγηση Ηθικά Ζητήματα που σχετίζονται με την Οικονομική Αξιολόγηση Η μεγιστοποίηση της ωφέλειας του ατόμου έναντι της κοινωνίας Επιλογή θεραπευτικών παρεμβάσεων και κοινωνική χρησιμότητα Δεοντολογικά ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα των ασθενών και την ορθή κλινική πρακτική. 82

Τι πρέπει να θυμόμαστε… Η πολυπλοκότητα των συστημάτων υγείας επιβάλει την ανεξάρτητη, επιστημονική, τυποποιημένη τεκμηρίωση και αποτίμηση εναλλακτικών παρεμβάσεων. Ο χώρος της υγείας αποτελείται από πολλά ενδιαφερόμενα μέρη που το καθένα προασπίζει διαφορετικές απόψεις, χρήσιμες για την επιβίωσή του σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η προσέγγισή της Οικονομικής αξιολόγησης συμβάλει στην Τεκμηριωμένη Ιατρική, καθώς είναι αρκετά ευρεία ώστε να συμπεριλαμβάνει όλες τις επιπτώσεις στο σύστημα και δεν εστιάζεται στις τιμές των τεχνολογιών μόνο. Παρόλα αυτά είναι μόνο ένα εργαλείο και όχι μια ολοκληρωμένη διαδικασία κατανομής των πόρων, καθώς αδυνατεί να λάβει υπόψη της όλους τους σχετικούς παράγοντες (ζητήματα ηθικής κτλ). This section has provided an introduction to the commonly used concepts and tools of health economic/health outcomes analysis. Conclusions Health economic/health outcomes evaluation considers the relationship between costs and consequences (outcomes). Various tools have been developed to facilitate the comparison of costs and outcomes. Many factors influence the cost effectiveness of an intervention and the cost effectiveness of an intervention can vary from country to country. 83

vfragoulakis@esdy.edu.gr This section has provided an introduction to the commonly used concepts and tools of health economic/health outcomes analysis. Conclusions Health economic/health outcomes evaluation considers the relationship between costs and consequences (outcomes). Various tools have been developed to facilitate the comparison of costs and outcomes. Many factors influence the cost effectiveness of an intervention and the cost effectiveness of an intervention can vary from country to country. 84