Λύκειο Σερίφου Τάξη: Ά Λυκείου Ο Χορός Στην Ελληνική Παράδοση Ερευνητική Εργασία Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ολυμπιάδα Κελαϊδή Υπεύθυνοι Μαθητές: Φούκουτου Ελισάβετ , Μονοβάσιος Άγγελος

Η Ελλάδα έχει μια μεγάλη ιστορία που ξεκινάει πριν 3 Η Ελλάδα έχει μια μεγάλη ιστορία που ξεκινάει πριν 3.000 χρόνια και υπολογίζεται ως η παλιότερη και μακροβιότερη όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα ανήκε στο τρίπτυχο της «τέχνης των Μουσών», την μουσική την ποίηση και τον χορό με προστάτιδα Μούσα την Τερψιχώρη. Η μακρόχρονη ιστορία του χορού στον Ελλαδικό χώρο γέννησε εκατοντάδες είδη και στο πέρασμα του χρόνου διαπιστώνουμε την διάσωση τετρακοσίων περίπου χορών (διαφορετικών μεταξύ τους) μαζί με τις παραλλαγές τους.

Στον Όμηρο τον , Πλάτωνα τον Λουκιανό, στους Λυρικούς και τραγικούς ποιητές στον Ξενοφώντα, στον Πλούταρχο, σε όλα τα σημαντικότερα κείμενα της αρχαιοελληνικής παράδοσης , περιγράφονται και αναλύονται ποικίλες μορφές χορού, υπαίθριοι, αστικοί, καθαρτικοί, πολεμικοί, καλλιτεχνικής έκφρασης και διασκέδασης, παιδαγωγίας και μύησης στα μυστήρια της ζωής και της φύσης.

Στην Μινωική Κρήτη όπως και στην Μυκηναϊκή και Αρχαϊκή εποχή, ο χορός παίζει αποφασιστικό ρολό στην οργάνωση της κοινωνικής συνοχής. Οι Μινωικές τοιχογραφίες, οι σφραγιδόλιθοι και τα ειδώλια με ανάλογες χορευτικές παραστάσεις φανερώνουν τον θρησκευτικό, τελετουργικό, επικλητικό χαρακτήρα του χορού.

Στην κλασική εποχή η «χορεία», ο όρος που χρησιμοποιείται από τον Πλάτωνα για τη χορική δραστηριότητα, είναι ο συνδυασμός του χορού, του ρυθμού και της κίνησης. Η λέξη μουσική σημαίνει αποκλειστικά τραγούδι, ποίηση και ρυθμική κίνηση, όπως φαίνεται σε αγγεία της ύστερης Γεωμετρικής περιόδου.

Η ρυθμική κίνηση με τη σειρά της συνδέεται με την χειρονομία, ένα είδος μουσικής σημειολογικής γλώσσας που θυμίζει τις ινδικές «Μούντρα» (Μούντρα, μεταφράζεται από τα σανσκριτικά ως στάση ή συμβολική χειρονομία). Για τον ρυθμό και την κίνηση χρησιμοποιείται ο όρος «φοραί» και για τις χειρονομίες ο όρος «σχήματα».

Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα είναι μια υψηλή μορφή ομαδικής λατρείας. Είναι μια πολιτισμική μορφή παιχνιδιού η οποία σε συνδυασμό με το τραγούδι και την θυσία γίνεται τελετουργική δραστηριότητα, απαραίτητη για κάθε μέλος της κοινότητας είναι ευκαιρία του κύκλου για ομαδική λατρεία και του ατόμου για παράθεση των ικανοτήτων του. Στην ουσία η λέξη <<χορός και το ρήμα χορεύω>> ,σημαίνουν <<χορεύω χορικό η κυκλικό χορό>> . Με την χορογραφική δραστηριότητα εκφράζεται όλη η λατρεία θεοτήτων όπως ο Διόνυσος, ο Απόλλων, η Άρτεμης κ.λ.π. Οι θεοί είναι συνδεδεμένοι με αθλητικές και αγωνιστικές εκδηλώσεις (Παναθήναια, Δήλια, Διονύσια, Βραυρώνεια κ.α) προσδίδοντας στις μορφές χορού τον μυητικό χαρακτήρα, της προετοιμασίας των νέων αγοριών και κοριτσιών για την ενηλικίωση, τον πόλεμο, τον γάμο κλπ.

Ανάλογα με το χαρακτήρα κάθε χορού ο Πλάτωνας τους διαιρεί σε τρεις βασικές κατηγορίες: Α) Πολεμικοί: α) Ο χορός των «Κουρητών». Είναι ο αρχαιότερος χορός και σύμφωνα με τη μυθολογία διδάχθηκε από τους ίδιους τους θεούς στους ανθρώπους. Οι χορευτές εδώ κρατούν όπλα και χτυπούνε το έδαφος με τα πηδήματά τους με σκοπό την πρόκληση θορύβου, ενθουσιασμού και πολεμικού μένους.

β) Ο «Πυρρίχιος». Κατά τον Πλάτωνα ο χορός αυτός μιμείται και με τις κινήσεις του αναπαριστά φάσεις του πολέμου, συνοδεία αυλού ή λύρας και τραγουδιών. Οι χορευτές χορεύουν πάνοπλοι με κινήσεις ρυθμικές προσαρμοσμένες στον ήχο που προκαλούν τα χτυπήματα των όπλων (κλαγγή).

γ) Ο Γυμνικός χορός Λεγόταν και Γυμνοπαιδιά και χορευόταν στη Σπάρτη από χορό γυμνών, άοπλων παιδιών και ανδρών , συνοδεία <<Παιάνων>> (Θρησκευτικά τραγούδια)

Β) Οι Θρησκευτικοί: α) Ο Γέρανος. Σύμφωνα με την παράδοση τον εφηύρε ο Θησέας και ήταν χορός που τα βήματά του απομιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά. β) Ο Παιάν. Αρχαία ελληνική σύνθεση – ιερό τραγούδι. Συνοδευόταν από χορό για την αποτροπή ασθενειών ,αλλά και για να υμνήσει την νικηφόρα έκβαση ενός πολέμου. γ) Το Υπόρχημα. Ήταν ζωηρό άσμα που συνοδευόταν από χορό και έμοιαζε σε αρκετά σημεία με τον Παιάνα.

Γ) Ειρηνικοί Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Χοροί Θεάτρου Χοροί του Ιδιωτικού Βίου Λαϊκοί χοροί

1) Χοροί Θεάτρου: α) Η Εμμέλεια Συμπεριελάμβανε έναν κώδικα συμβολικών χειρονομιών, μέσω του οποίου ο χορευτής μπορούσε να δώσει μια ολόκληρη ιστορία ενός δραματικού έργου χωρίς να μιλήσει. β) Ο Κόρδαξ και ο Κώμος που ήταν χαρακτηριστικοί χοροί της κωμωδίας και έχουν περιγραφεί ως πρόστυχοι και άσεμνοι όπου περιλάμβαναν περιστροφές του σώματος με υπονοούμενα. γ) Ο Σίκιννης ήταν ο αντιπροσωπευτικός χορός των ελληνικών σατυρικών έργων του 6ου αι. π.χ. Ήταν ζωηρός, ρωμαλέος, άσεμνος, με πολλές χειρονομίες και ακροβατικά.

2) Χοροί του ιδιωτικού βίου: Πολλοί και ποικίλοι χοροί που αφορούσαν εκδηλώσεις καθημερινού ιδιωτικού βίου όπως ήταν τα συμπόσια, ο γάμος, το πένθος κ.λ.π

3) Λαϊκοί χοροί α) Τα ‘Ανθεμα ήταν ένας ζωηρός και εύθυμος λαϊκός χορός με τον οποίον γιορταζόταν ο ερχομός της άνοιξης και το άνθισμα των λουλουδιών. β) Ο ‘Ορμος φαίνεται να ήταν ο αρχαίος συρτός χορός. γ) Ο Επιλήνιος χορός ή Τριγητός αφορά τον χορό με συνοδεία τραγουδιού που χορευόταν κατά την περίοδο του τρύγου. Αυτός ο χορός του τρύγου έχει μείνει ως τις μέρες μας και χορεύεται σε φεστιβάλ όπως αυτό του ‘Ολύμπου και σε πολλά άλλα δημοτικά πανηγύρια. δ) Ο χορός των Πεπλοφόρων ήταν χορός που χορευόταν από νεαρές παρθένες προς τιμή της θεάς Δήμητρας. Ας αναφέρουμε και κάποιους άλλους χορούς που χορεύονταν από νεαρές παρθένες προς τιμή άλλων Θεοτήτων όπως ήταν τα Παρθένια, ο χορός του Καλαθίσκου και ο χορός των Καρυάτιδων.

Οι Λαϊκοί χοροί της αρχαιότητας, οι σχηματισμοί τους, οι βηματισμοί, πολλές χειρονομίες καθώς και ρυθμοί απόκτησαν μια διαχρονικότητα διότι ανέκαθεν αποτελούσαν το προσφορότερο μέσον ψυχαγωγίας των πλατιών λαϊκών στρωμάτων και καλλιεργήθηκαν σε όλες τις εποχές της ιστορίας της ελληνικής κοινωνίας. Βυζαντινοί και νεότεροι χρόνοι Αρχαίοι ρυθμοί επιβίωσαν και ενσωματώθηκαν από τα λαϊκά στρώματα στις καθημερινές τους εκδηλώσεις. Οι χοροί αυτής της περιόδου εξακολουθούν να παραμένουν «κύκλιοι» με στοιχεία που παραπέμπουν άμεσα στην σημερινή παραδοσιακή χορευτική πρακτική. Ο «συρτός» των Βυζαντινών για παράδειγμα, χορευόταν από πολλούς χορευτές, με λαβή από τις παλάμες ή με μαντίλια ενδιάμεσα και με τον καιρό εξελίχτηκε σε μικτό χορό.

O σπειροειδής Γέρανος , χορός που κρατά μέχρι τις μέρες μας, Άλλοι χοροί που επιβιώνουν από την αρχαιότητα όπως είναι ο Πυρρίχης κι ο Κόρδακας , θρησκευτικοί χοροί όπως αυτός του Ησαϊα, χοροί κοσμικοί που συνθέτονται αυτή την περίοδο κι εκφράζουν ποικίλες πτυχές του δημόσιου κι ιδιωτικού βίου. Την περίοδο μετά την άλωση και επί τουρκοκρατίας γεννιόνται και νέα είδη χορών που περιγράφουν ηρωικά κατορθώματα και μεγάλες στιγμές της Ελλάδας, τονίζοντας περισσότερο την ηθική αντίσταση των υπόδουλων. Ο χορός, σε συνδυασμό με το αναπόσπαστο κομμάτι τους, το δημοτικό τραγούδι, αποτέλεσε ένα ισχυρό όπλο ενάντια στην αλλοτρίωση και την απώλεια της Εθνικής συνείδησης. Καινούργιοι χοροί όπως: ο Καγκελευτός στην Χαλκιδική, η Μακρινίτσα στην Νάουσα, ο χορός του Ζαλόγγου στην Ήπειρο και οι κλέφτικοι χοροί κάνουν την περίοδο αυτή την εμφάνισή τους.

Γενικές κατηγορίες νεοελληνικών χορών: Oι «πηδηχτοί», οι «συρτοί» και παραλλαγές αυτών. Η ονομασία κάθε χορού προκύπτει: α) από την ονομασία της περιοχής που χορεύεται β) από τα λόγια του τραγουδιού που συνοδεύουν το χορό γ) από την τοποθέτηση των χορευτών δ) από τη λαβή των χεριών ε) από κάποια αντικείμενα που χρησιμοποιούνται (πχ μαντίλι)

Πανελλήνιους ή εθνικούς Tα σχήματα των Ελληνικών χορών είναι: Το Κυκλικό, Το Διπλοκάγκελο, Η Ευθεία Γραμμή, (π.χ. στον «Αργό Χασάπικο» ή στο «Φυσούνι»), Το Ζευγαρωτό Το Αντικριστό σχήμα Ο Λαβύρινθος (Λαβυρινθοειδείς σχηματισμοί) Ανάλογα με το φύλλο διακρίνονται σε ανδρικούς, γυναικείους και μεικτούς. Ανάλογα με τον τόπο, χωρίζονται σε: Πανελλήνιους ή εθνικούς Τοπικούς

Πανελλήνιοι χοροί: Συρτός (Καλαματιανός) Βασική μορφή:Ρυθμός 7/8. 12 Βήματα, από τα οποία τα επτά πρώτα είναι προς τα εμπρός και τα υπόλοιπα πέντε επί τόπου. Χαρακτηριστικά του συρτού Καλαματιανού απεικονίζονται σε πολλά αρχαία αγγεία, αναθηματικές στήλες και πήλινα ειδώλια.

Ζεϊμπέκικος Περίτεχνοι αυτοσχέδιοι βηματισμοί και παραλλαγές σε ρυθμό 9/8. Κατάγεται από τους Ζεϊμπέκηδες (έλληνες από τη Θράκη που στρατολογήθηκαν από τους Τούρκους και εξισλαμίστηκαν) Το χαρακτηριστικό του ζεϊμπέκικου είναι ότι είναι μονήρης χορός και δεν έχει βήματα, αλλά μόνο φιγούρες. Κάθε χορευτής κάνει τις προσωπικές του φιγούρες και χορεύει ένα συγκεκριμένο τραγούδι, συνήθως μόνο μία φορά. Δεν είναι ο ρυθμός που διαφοροποιεί τα είδη ζεϊμπέκικου, αλλά το ύφος.

Καρσιλαμάς,καμηλιέρικο,απτάλικο Ο καρσιλαμάς είναι ένας χορός σε ρυθμό 9/8. Χορεύεται αντικριστά και παίρνει το όνομα του από αυτή την ιδιαιτερότητα, αφού καρσί στα τουρκικά σημαίνει απέναντι. Ο Καρσιλαμάς, εκτός από τα παράλια της Μικράς Ασίας, χορευόταν στη Θράκη και στη Λέσβο.

Χασάπικος Ο χασάπικος έχει πολίτικη καταγωγή. Ο χασάπικος είναι ένας χορός σε 2/4 που χορεύεται από δυο-τρία άτομα, άντρες και γυναίκες, με βήματα και φιγούρες που απαιτούν συγχρονισμό, πειθαρχία και ακρίβεια, αντίθετα με τον αυτοσχεδιαστικό και ελευθεριάζοντα ζεϊμπέκικο.

Χασαποσέρβικος Το χασαποσέρβικο αποτελεί μετασχηματισμένο και διευρυμένο χορευτικό μοτίβο τού ήδη γηγενούς χασάπικου και διαμορφώθηκε από τις επιδράσεις άλλων λαών της βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης.

Συρτάκι Δημιουργήθηκε το 1964 για την κινηματογραφική ταινία Ζορμπάς ο Έλληνας (Zorba the Greek) από αργές και γρήγορες κινήσεις του χασάπικου. Η μουσική γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη. Κύριο χαρακτηριστικό του χορού αυτού είναι η επιτάχυνση στο ρυθμό. Το μέτρο είναι 4/4, αυξάνεται σταδιακά (με συρτά βήματα) και φτάνει στα 2/4 στο γρηγορότερο μέρος (με πηδηχτά βήματα)

Τσιφτετέλι Το τσιφτετέλι , από το τουρκικό ciftetelli: δύο χορδές, επειδή αρχικά ήταν μια μελωδία που την παίζανε σε δίχορδο βιολί . Διαδόθηκε στην Ελλάδα μετά το 1923. Χορός που παραπέμπει στη λαγνεία γι αυτό και βασίζεται στο παλλόμενο στήθος, στο λίκνισμα των γοφών στο σπάσιμο της μέσης, στις γιρλάντες των χεριών, εν ολίγοις στα σημεία του σώματος που θεωρούνται ενδεικτικά της γυναικείας θηλυκότητας.

Τσάμικος Παίρνει το όνομα του από έναν ποταμό της Ηπείρου τον Καλαμά αλλιώς και «Τσάμης». Λέγεται και Κλέφτικος επειδή αγαπήθηκε και χορεύτηκε πάρα πολύ από τους κλέφτες. Χορεύεται σ' όλη τη Στεριανή Ελλάδα με κάποιες ιδιαιτερότητες. Ενδεικτικά, στις περιοχές της Ρούμελης και του Μωριά, χαρακτηριστικό της μουσικής είναι ο πιο γρήγορος ρυθμός, στα 3/4. Της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, ο ρυθμός είναι τα 6/8. Η έκφραση των χορευτών επηρεάζεται και από τα λόγια του τραγουδιού. Τα βήματα μένουν τα ίδια καθόλη τη διάρκεια. Ενώσω ο κορυφαίος θα βάζει τις προσωπικές του κινήσεις και φιγούρες, ο υπόλοιπος χορός τον υποστηρίζει μένοντας στάσιμος.

Ζωναράδικος Είναι μεικτός χορός (χορεύεται από άντρες και γυναίκες), κυκλικός, με μεγάλη διάδοση σε όλη τη Θράκη. Τον έφεραν στην Ελλάδα πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία. Είναι γνωστός με διάφορες ονομασίες που δηλώνουν τον τρόπο που πιάνονται οι χορευτές (ζωναράτος), τον τρόπο που τον χορεύουν (ντούζκος = ίσια στρωτά), ή τσέστος (μικρά και σβέλτα βήματα). Ο «ντούζκος» και ο «τσέστος» χορεύεται από άντρες.

Πεντοζάλης (Πεντοζάλι) Ένας χορός ιδιαίτερα διαδεδομένος σε ολόκληρη την Κρήτη, χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Συνοδεύεται από πλήθος μελωδιών, τις γνωστές κοντυλιές. Πήρε τ' όνομά του από τα πέντε ζάλα του (βήματα). Καθαρά πολεμικός χορός διαδηλώνει τον ξεσηκωμό, τη λεβεντιά, τον ηρωισμό και την ελπίδα. Έχει παλιές ρίζες και σχέση με την αρχαία Πυρρίχη (ένοπλο χορό ανδρών της αρχαίας δωρικής πολιτείας). Αποτελείται από την εισαγωγή (Σιγανός) -ήρεμα βασικά βήματα συνοδεία μαντινάδων και εξελλίσεται σε γρήγορο με πηδηχτά βήματα.

Μαλεβιζιώτικος (Καστρινός) Πηδηχτός χορός της κεντρικής Κρήτης. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες, οι οποίοι σχηματίζουν κύκλο και πιάνονται από τους καρπούς με τους αγκώνες λυγισμένους. Το όνομά του δηλώνει προέλευση από το Κάστρο (Ηράκλειο) ή από την επαρχία Μαλεβιζίου του νομού Ηρακλείου. Σούστα «Παγκρήτιος» χορός που έχει την καταγωγή του από το νομό Ρεθύμνης .Τα τρία βασικά βήματά του μοιάζουν με πηδηματάκια και κάνουν τα σώματα των χορευτών να μοιάζουν σαν να ωθούνται από κάποιο ελατήριο (να «σουσταρίζουν») Είναι ζευγαρωτός χορός, χορεύεται από ζεύγη άνδρα και γυναίκας, ιδιαίτερα ερωτικός, με πολλές φιγούρες των χεριών ενώ τα βήματα των ποδιών παραμένουν σχεδόν πάντα ίδια (ή γίνονται σταυρωτά για λίγη ώρα, ως φιγούρα).

Μπάλος Είναι νησιώτικος αντικριστός χορός. Πρόκειται για ένα χορό που εκφράζει την ερωτική έλξη, γι' αυτό και είναι χωρίς απότομες κινήσεις, ενώ υπάρχει αρκετή ελευθερία όσο αφορά τόσο στις κινήσεις όσο και στις φιγούρες. Ικαριώτικος Προέρχεται από την Ικαρία και χορεύεται σε όλα τα νησιά του κεντρικού Αιγαίου. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες με λαβή κυρίως από τους ώμους. Στο πρώτο μέρος έχουμε περπατητά βήματα, ενώ στο δεύτερο που ζωντανεύει ο ρυθμός έχουμε γρήγορα βήματα και κινητικότητα τόσο των ποδιών όσο και του σώματος.

Κερκυραϊκός Ροδίτικος πηδηχτός Ο χορός λέγεται και ρούγα, από τα λόγια του τραγουδιού που τον συνοδεύει. Ο κερκυραϊκός χορός χαρακτηρίζεται από ελαφράδα, χάρη και έντονο λυρικό στοιχείο. Χορεύεται σε ζευγάρια που έχουν μέτωπο προς τη φορά του χορού. Ο χορός αποτελείται από 12 βήματα. Ο πηδηχτός είναι από τους πιο αντιπροσωπευτικούς χορούς της Ρόδου και όλων των Δωδεκανήσων. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Είναι χαρούμενος, ερωτικός χορός, όπου o πρωτοχορευτής καλεί τη ντάμα του να χορέψουν στο κέντρο του κύκλου. Τα χέρια συνδέονται από τις παλάμες, με τους αγκώνες λυγισμένους. Ο χορός αποτελείται από δύο στροφές, κάθε μια από τις οποίες αποτελείται από δώδεκα βήματα.

Ποντιακός Οι ποντιακοί χοροί χορεύονται σε κύκλο από άντρες και γυναίκες, που κρατούν το σώμα στητό, τα πόδια λίγο ανοιχτά, πιάνονται από τους καρπούς και έχουν τα χέρια άλλοτε υψωμένα κι άλλοτε με λυγισμένους αγκώνες προς τα κάτω. Τα μικρά βήματα των χορευτών τα ακολουθούν πιστά ρυθμικές και συγχρονισμένες κινήσεις των μελών του σώματος, ιδίως των γλουτών. Οι χοροί συνοδεύονται με την ποντιακή λύρα (κεμεντζέ),το τουλούμ ή ασκί (γκάιντα) και ζουρνά-νταούλι. Ο αντιπροσωπευτικότερος ποντιακός χορός είναι η «Σέρα » (ή Τρομαχτόν ή Λάζικον). ~Πολλοί τον ταυτίζουν με τον αρχαίο πυρρίχιο. Πρόκειται για πολεμικό ανδρικό χορό, που τον χόρευαν με την παραδοσιακή μαύρη στολή τους, με το κεφάλι σκεπασμένο με ένα μαύρο μαντήλι χαρακτηριστικά δεμένο, και με όπλα. Έχει ομαδικό χαρακτήρα και χορεύεται από άνδρες. Άλλα χαρακτηριστικά του ποντιακού χορού: Η εκστατική κίνηση του κεφαλιού, που άλλοτε στήνεται ψηλά, άλλοτε σκύβει χαμηλά, άλλοτε στρέφεται δεξιά και άλλοτε γυρνάει αριστερά. Το «τρόμαγμαν», δηλαδή η τρεμουλιαστή κίνηση ολόκληρου του κορμιού ή μόνο των ώμων, το βίαιο ανεβοκατέβασμα των χεριών, μαζί με, ή χωρίς κραυγές, το σφιχτό πιάσιμο των ώμων από τα διασταυρωμένα χέρια, το εκστατικό ύφος των χορευτών, που τους κάνει συχνά να μοιάζουν σαν υπνωτισμένοι, ή αντίθετα, η ζωηρή κίνηση των χεριών μπρος-πίσω, το βρόντημα του παδαριού στο έδαφος, ο μετεωρισμός άλλοτε του δεξιού ποδιού κι άλλοτε του αριστερού, τα ελαφρά πηδήματα η τα ζωηρά άλματα εναλλασσόμενοι ρυθμοί, άλλοτε αργοί κι άλλοτε ζωηροί στον ίδιο χορό.

Τοπικοί ελληνικοί χοροί Θράκη Οι χοροί συνοδεύονται από την τσαμπούνα (γκάιντα) και τη λύρα. ΧΟΡΟΙ: Συγκαθυστός Μεικτός, αντικριστός, κατά ζεύγη Ταπεινός Γαμήλιος Κουσεφτός με βήματα τρεχάτα Χορός της παλαίστρας Σουφλιουτούδα Χοροί Αναστεναρίων.

Κρήτη Οι χοροί συνοδεύονται από την κρητική λύρα,την βιολόλυρα, την ασκομπαντούρα, το ούτι (λαούτο), το βιολί, τη φλογέρα (θιαμπόλι) και το μαντολίνο. ΧΟΡΟΙ: Ανωγειανός (Μυλοποταμιτικος) Πηδηχτός Απανωμερίτης Αράπικος Εθιανός Πηδηχτός Ζερβόδεξος Κατσαμπαδιανός Λασιθιώτικος πηδηχτος Ντάμες Σιγανός Ρουμαθιανη σουστα Αγκαλιαστος. Μικρό μικράκι

Πόντος Οι χοροί συνοδεύονται από την ποντιακή λύρα (κεμετζές), τον ζουρνά, το ταλούμ (νταούλι) και τέλος το καβάλι (είδος φλογέρας). ΧΟΡΟΙ: Γετίερε ή Γεντί- Αράτς Ατσαπάτ Γιουβαρλαντούμ Διπάτ’ Ανεφορίτ’ σσα Κιζέλα Από Παν’ και Κατ’ ή Τικ Αρματσούκ ή Ελματσούκ Αρχουλαμάς Γέμουρα Κοτσάκι Ματήλια Σαμψόν Τικ τρομαχτόν Τικ τρυγονα Χερενίτσα Καταγράφονται και άλλοι περίπου 36 χοροί.

Ήπειρος Οι χοροί συνοδεύονται από τον ήχο του κλαρίνου, του λαουτιού, του βιολιού, του σαντουριού, του ντεφιού και του ζουρνά. ΧΟΡΟΙ: Φυσούνι Μενούσης Ζαγορίσιος Συγκαθιστός Μετσόβο και Συρράκου Πώς το τρίβουν το πιπέρι Λυποθυμιάρικος ή Χορός της Νύφης Γκέκας Γιατρός Συρτός στα δυο (Πωγωνίσιος) Συρτός στα τρία Παλαμάκια Ρόβας Καγκελάρης Γάιτα Μονή και διπλή Κλέφτες Καταγράφονται περίπου 10 χοροί ακόμα.

Θεσσαλία Καραγκούνα Πηλιορείτικος Σβανιάρα Θεσσαλικός (Γιούρια στα Παλιούρια) Πέρα στον πέρα μαχαλά Τάι-Τάι Κλειστός Αργιθέας Καγκέλι Αρβανιτοβλάχικο Ρουγκατσιάρικος Μπεράτι

Μακεδονία Καστοριανός Τρία πάτα ‘Εντεκα Μακρυνίτσα Σύρε-Σύρε Ράϊκο Μακεδονικός χορός (Μακεδονία ξακουστή) Λεβέντικος Συρτός Μακεδονίας (Καπουτζήδων) Γερακίνα Νικολός Η Σταμούλω ή Στάνκαινα Ομορφούλα Χορός της Σαμαρίνας Παρδαλά Τσουράπια Καστοριανός Τρία πάτα ‘Εντεκα Μακρυνίτσα Σύρε-Σύρε Ράϊκο Ο Καγκελευτός Μακεδονικός κλέφτικος Καταγράφονται 12 ακόμα τοπικοί χοροί της Μακεδονίας

Στερεά Ελλάδα (Ρούμελη) Συρτοκαλαματιανός Κουλουριώτικος Χορός της Τράτας Χατζηχρήστος Πελλοπόνησος Τσακώνικος Αραχωβίτικος (χορός των Καρυάτιδων) Μανιάτικος Επτάνησα Άη Γιώργης

Νησιά του Αιγαίου Κύπρος Σούστα Κώ Γαϊτανάκι Ρόδου Χιώτικος χορός Χορός Πάτμου Χρός Νισύρου Χορός Καλύμνου Ζεϊμπέκικος Κύπρου Κυπριακή Σούστα Χορός Δρεπανιού Τάτσια ή Σίτα Μασιέρι (Μαχαίρι ή Τσιάκκιν) Καντήλι (Ποτήρι) Καρσιλαμάς Κύπρου

Χοροί Σαρακατσάνων -Βλάχων Κάτσα Καλτσάδικος Νυφιάτικος Κτσάδικος Σταυρωτός Τσάμικος γυναικείος Τζαμάρα (σαρακατσάνικη φλογέρα) ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Διαδυκτιακές πηγές πληροφοριών (Διευθύνσεις) ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ http://www.hellinon.net/NeesSelides/Kriti/Xoros.htm Χείλων – ιστολόγιο ιστορικών αναδρομών και προβληματισμού Ο χορός στην Αρχαία Ελλάδα- http://www.projethomere.com http://el.wikipedia.org/wiki Ο Χορός στην αρχαία Ελλάδα - Βικιπαίδεια http://www.pare-dose.net/85 http://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/91-2.pdf http://el.wikipedia.org/wiki - ο χορός στο Βυζάντιο