Πληθωρισμός και Ανεργία Οικονομικές Διακυμάνσεις

Δυνητικό ΑΕΠ Δυνητικό ΑΕΠ Η μέγιστη διατηρήσιμη ποσότητα προϊόντος που μπορεί να παραγάγει η οικονομία. Potential GDP Το δυνητικό ΑΕΠ δεν είναι η απολύτως μέγιστη ποσότητα που θα μπορούσε να παραγάγει η οικονομία βραχυχρόνια. Το δυνητικό ΑΕΠ προσδιορίζεται απο την παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας, η οποία εξαρτάται απο τους συντελεστές παραγωγής (έδαφος, εργασία, κεφάλαιο) και την τεχνολογική αποδοτικότητα της οικονομίας. Α.Γ.Λ.

Δυνητικό και πραγματικό ΑΕΠ Το δυνητικό ΑΕΠ τείνει να αυξάνεται σταθερά, γιατί οι παράγοντες που το επηρεάζουν μεταβάλλονται αργά. Αντιθέτως, το πραγματικό ΑΕΠ υπόκειται στις σχετικά μεγάλες διακυμάνσεις των οικονομικών κύκλων. Α.Γ.Λ.

Απλή μακροοικονομική ισορροπία Οι δυνάμεις της συνολικής ζήτησης, AD (= aggregate demand) και της συνολικής προσφοράς, AS (= aggregate supply) καθορίζουν το σημείο μακροοικονομικής ισορροπίας, Ε. PQ0 Στην τιμή 1P0, οι επιχειρήσεις θέλουν να πουλήσουν την ποσότητα Γ, ενώ οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν μόνο την ποσότητα Β. Το πλεόνασμα οδηγεί σε μείωση της παραγωγής και του επιπέδου τιμών, μέχρι να επιτευχθεί ισορροπία στο σημείο Ε. Α.Γ.Λ.

Οικονομικές διακυμάνσεις ή Οικονομικοί κύκλοι Βραχυπρόθεσμες (2-10 έτη), επαναλαμβανόμενες μεταβολές στην οικονομική δραστηριότητα, όπως αυτή εκφράζεται απο την παραγωγή, το εισόδημα και την απασχόληση. Business cycles Οικονομική ανάπτυξη Μακροπρόθεσμες τάσεις στην παραγωγή και στο επίπεδο διαβίωσης. Economic growth Α.Γ.Λ.

Φάσεις του οικονομικού κύκλου Η καμπύλη ΑΒ αντιπροσωπεύει την οικονομική ανάπτυξη. Η διαρκής ασύμμετρη εναλλαγή κρίσεων (κορυφών) και υφέσεων (πυθμένων) απεικονίζει τον οικονομικό κύκλο. Α.Γ.Λ.

Ύφεση Εκτεταμένη ανεργία Έλλειψη επενδύσεων Ανεπαρκής ζήτηση καταναλωτικών αγαθών Πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα Χαμηλή παραγωγή Πτώση ή σταθερότητα των τιμών Μικρή κερδοφορία Απαισιοδοξία για το μέλλον Α.Γ.Λ.

Άνοδος (ανάκαμψη, άνθηση) Αύξηση της παραγωγής Μείωση της ανεργίας Αύξηση της συνολικής ζήτησης Αύξηση των κερδών Αύξηση των επενδύσεων Μικρές αυξήσεις των τιμών Α.Γ.Λ.

Κρίση Η οικονομία πλησιάζει στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης Έντονες ανοδικές πιέσεις των τιμών Στενότητα στην αγορά εργασίας (έλλειμμα εργατικού δυναμικού) Αύξηση του κόστους Α.Γ.Λ.

Κάθοδος (Πτώση) Μείωση της συνολικής ζήτησης Μείωση των επενδύσεων Πτώση της παραγωγής Αύξηση της ανεργίας Α.Γ.Λ.

Διάρκεια και Έκταση Οι οικονομικοί κύκλοι είναι ασύμμετροι, δηλαδή διαφέρουν ως προς την διάρκεια και έκταση των φαινομένων της κάθε φάσης τους. Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός και Ανεργία Αίτια των οικονομικών κύκλων

Εξωγενή Μεταβολές παραγόντων έξω απο το οικονομικό σύστημα. Πόλεμοι, επαναστάσεις, εκλογές Τιμές πετρελαίου, μετανάστευση Επιστημονικές ανακαλύψεις, τεχνολογικές καινοτομίες Κερδοσκοπικές φούσκες Α.Γ.Λ.

Ενδογενή Μηχανισμοί εντός του οικονομικού συστήματος προκαλούν αυτοτελώς τους οικονομικούς κύκλους. Νομισματικές θεωρίες, που αποδίδουν τις διακυμάνσεις στην επέκταση ή συρρίκνωση της προσφοράς χρήματος και πιστώσεων (Friedman) Επενδυτικές θεωρίες, που στηρίζονται στην αλληλεπίδραση μεταξύ της ανάπτυξης της παραγωγής και των επενδύσεων (Samuelson) Θεωρίες της αγοράς εργασίας, που αποδίδουν τις οικονομικές διακυμάνσεις σε δυσκαμψία των τιμών (μισθών – ημερομισθίων) στην αγορά εργασίας (Lucas) Μετατοπίσεις της καμπύλης Συνολικής Προσφοράς Μετατοπίσεις της καμπύλης Συνολικής Ζήτησης Όλες αυτές οι θεωρίες περιέχουν στοιχεία αλήθειας, χωρίς καμμία απ’ αυτές να είναι απο μόνη της συνολικά αξιόπιστη. Α.Γ.Λ.

Μετατοπίσεις της συνολικής ζήτησης Η μετατόπιση της συνολικής ζήτησης στην θέση AD2 φέρνει την οικονομία σε ισορροπία δεξιά του δυνητικού ΑΕΠ, PQ και πάνω απο τις μακροχρόνιες δυνατότητές της. Έχουμε άνοδο των τιμών και του ΑΕΠ (της παραγωγής). Όσο όμως η συνολική προσφορά, AS, γίνεται πιό κάθετη, μικρές αυξήσεις του ΑΕΠ οδήγούν σε υπερβολικές αυξήσεις των τιμών. Η οικονομία εισέρχεται στη φάση της κρίσης. Αντιθέτως, η μετατόπιση της συνολικής ζήτησης στην θέση AD1, φέρνει την οικονομία σε ισορροπία αριστερά του δυνητικού ΑΕΠ, προκαλώντας μείωση της παραγωγής και των τιμών. Όσο η συνολική προσφορά γίνεται πιο οριζόντια, μικρές μειώσεις των τιμών προκαλούν δυσανάλογες μειώσεις της παραγωγής. Η οικονομία εισέρχεται στη φάση της ύφεσης. Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός και Ανεργία

Πληθωρισμός Ορισμός Παρατήρηση Ρυθμός του πληθωρισμού Η τάση για συνεχή άνοδο του γενικού επιπέδου των τιμών. Inflation Παρατήρηση Πληθωρισμός δεν είναι οι υψηλές τιμές, αλλά η αύξηση των τιμών. Ρυθμός του πληθωρισμού Η ποσοστιαία μεταβολή του επιπέδου τιμών σε μια ορισμένη χρονική περίοδο. Rate of inflation Α.Γ.Λ.

Συνέπειες στη διανομή εισοδήματος Άρα, κάθε αύξηση του επιπέδου τιμών μεγαλύτερη απο την αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος, μειώνει το πραγματικό εισόδημα. Α.Γ.Λ.

Σταθερά εισοδήματα Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός πλήττει κυρίως τα σταθερά εισοδήματα, δηλαδή μισθωτούς και συνταξιούχους οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αναπροσαρμόζουν την αμοιβή τους όποτε και όσο χρειάζεται. Τυχόν προβλέψεις για αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) δεν είναι πάντοτε επαρκείς. Ο πληθωρισμός δεν πλήττει τόσο πολύ τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις, γιατί αυτοί έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να αυξήσουν τις τιμές και να περάσουν ένα μέρος του πληθωρισμού στους καταναλωτές. Α.Γ.Λ.

Παράδειγμα Εργαζόμενος αμοίβεται €800 μηνιαίως τον τελευταία χρόνο. Η πραγματική μηνιαία αμοιβή του αν ο πληθωρισμός ήταν σ’ αυτό το διάστημα 4,5%: Αν αυτό φαίνεται λίγο, τότε μπορούμε να υπολογίσουμε πως μ’ αυτόν τον ρυθμό του πληθωρισμού στο τέλος του τρίτου έτους θα αμοίβεται €701, δηλαδή απώλεια €99. Α.Γ.Λ.

Εφαρμογή Έστω μηνιαίο εισόδημα οικογένειας με δύο εργαζόμενους και δύο παιδιά €1.600. Αν το καλάθι της νοικοκυράς κοστίζει €20 ημερησίως, δηλαδή €600 το μήνα, αγοράζει εφέτος Αν ο ρυθμός του πληθωρισμού είναι 4,5%, του χρόνου θα αγοράζει Α.Γ.Λ.

Αποταμιευτές Ο πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική αξία των αποταμιεύσεων. Πλήττει κυρίως τους μικροαποταμιευτές που δεν έχουν την τεχνογνωσία και τη δυνατότητα της έγκαιρης και ασφαλούς επένδυσης των κεφαλαίων τους. Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός και Ανεργία Αίτια του πληθωρισμού

Πληθωρισμός ζήτησης O πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα υπερβάλλουσας συνολικής ζήτησης. Η συνολική ζήτηση αυξάνεται πιο γρήγορα απο την παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας, έλκοντας τις τιμές προς τα επάνω, ώστε να εξισορροπήσουν η συνολική προσφορά και ζήτηση. Demand pull inflation Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός κόστους Πληθωρισμός που προέρχεται απο ανερχόμενο κόστος σε περιόδους υψηλής ανεργίας και υποαπασχόλησης πόρων, ονομάζεται πληθωρισμός κόστους. Η συνήθης αιτιολόγηση του πληθωρισμού κόστους είναι η δυσκαμψία των τιμών της αγοράς εργασίας (μισθών, ημερομισθίων) προς τα κάτω. Η πίεση του εργατικού κόστους προς τα πάνω μεταβιβάζεται απο ολιγοπωλιακές ή μονοπωλιακές επιχειρήσεις στον καταναλωτή, ή σε άλλες επιχειρήσεις. Πληθωρισμός κόστους μπορεί να προκύψει και απο ελλείψεις στις διεθνείς αγορές ενέργειας. Cost push inflation Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός αδρανείας Οι πληθωριστικές πιέσεις μπορούν να προέλθουν απο τις προσδοκίες για άνοδο των τιμών και των ημερομισθίων. Inertial inflation Α.Γ.Λ.

Στασιμοπληθωρισμός. Καμπύλη Phillips Ο πληθωρισμός συνδέεται με τη φάση της άνθησης, ενώ η ανεργία με τη φάση της ύφεσης. Περισσότερος πληθωρισμός σημαίνει λιγότερη ανεργία και το αντίθετο. Phillips curve Α.Γ.Λ.

Στατιστικά δεδομένα Στοιχεία για την Ελλάδα. Πηγή: Λιανός, Θ. κ.ά., «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας», Βιβλίο Καθηγητή, ΟΕΔΒ 2002. Α.Γ.Λ.

Βραχυχρόνια καμπύλη Phillips Α.Γ.Λ.

Στασιμοπληθωρισμός Χάρις στον OPEC (Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών), η σχέση του Phillips διαταράχθηκε. Την δεκαετία το 1970, ο πληθωρισμός και η ανεργία άρχισαν να αυξάνονται ταυτόχρονα. Η ταυτόχρονη αύξηση ανεργίας και πληθωρισμού, ή η συνύπαρξη υψηλής ανεργίας και υψηλού πληθωρισμού ονομάζεται στασιμοπληθωρισμός. Α.Γ.Λ.

Μακροχρόνια καμπύλη Phillips Βραχυχρόνια, δεν αλλάζει τίποτα. Μακροχρόνια όμως, η καμπύλη Phillips στη σύγχρονη εκδοχή της (Friedman και Phelps) είναι κάθετη στον οριζόντιο άξονα της ανεργίας, u. Α.Γ.Λ.

Ρυθμός ανεργίας μη επιταχυνόμενου πληθωρισμού Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μακροχρόνια υπάρχει ένας ελάχιστος ρυθμός ανεργίας ο οποίος συμβαδίζει με σταθερό πληθωρισμό. Αυτός είναι ο ρυθμός ανεργίας μη επιταχυνόμενου πληθωρισμού (ΡΑΜΕΠ, NAIRU). Στον ΡΑΜΕΠ οι ανοδικές και πτωτικές πιέσεις στον πληθωρισμό βρίσκονται σε ισορροπία και δεν υπάρχει τάση αλλαγής του πληθωρισμού. Nonaccelerating inflation rate of unemployment (NAIRU) Α.Γ.Λ.

Μακροχρόνια καμπύλη Phillips Μετατόπιση της βραχυχρόνιας καμπύλης Phillips χωρίς αλλαγή του NAIRU και επίτευξη νέας μακροχρόνιας ισορροπίας. Αύξηση του πληθωρισμού, χωρίς αύξηση της ανεργίας. Οι μετατοπίσεις της βραχυχρόνιας και της μακροχρόνιας καμπύλης Phillips μπορούν να εξηγήσουν την ταυτόχρονη αύξηση ανεργίας και πληθωρισμού που παρατηρείται στον στασιμοπληθωρισμό. Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός και Ανεργία

Ορισμοί Εργατικό δυναμικό Απασχολούμενοι Άνεργοι Αυτοί που και μπορούν και θέλουν να εργαστούν. Το εργατικό δυναμικό ονομάζεται και οικονομικά ενεργός πληθυσμός. Απασχολούμενοι Το τμήμα του εργατικού δυναμικού που εργάζεται. Άνεργοι Το τμήμα του εργατικού δυναμικού που ψάχνει, αλλά δεν μπορεί να βρεί απασχόληση. Εργατικό δυναμικό = Απασχολούμενοι + Άνεργοι Α.Γ.Λ.

Μέτρηση της Ανεργίας Η ανεργία μετράται ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού: Α.Γ.Λ.

Πληθωρισμός και Ανεργία Είδη Ανεργίας

Εποχιακή ανεργία Μεταβολές της απασχόλησης εξ’ αιτίας συστηματικών μεταβολών στην παραγωγική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του έτους. Π.χ. αγροτικές και τουριστικές επιχειρήσεις. Seasonal unemployment Α.Γ.Λ.

Ανεργία τριβής Αδυναμία της αγοράς να απορροφήσει ανέργους, παρ’ ότι υπάρχουν κενές θέσεις και οι άνεργοι έχουν τα προσόντα. Οφείλεται σε: Ελλειπή επικοινωνία αναφορικά με τις κενές θέσεις εργασίας και την ύπαρξη ανέργων και Μικρή γεωγραφική κινητικότητα των ανέργων. Ένα ποσοστό ανεργίας τριβής είναι φυσιολογικό ακόμα και σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης της οικονομίας. Frictional enemployment Α.Γ.Λ.

Διαρθρωτική ανεργία Ενώ υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας, οι άνεργοι δεν μπορούν να απασχοληθούν σ’ αυτές γιατί δεν έχουν τα απαραίτητα προσόντα. Δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων. Οφείλεται σε: Τεχνολογικές μεταβολές που δημιουργούν νέα επαγγέλματα και αχρηστεύουν άλλα και σε Αλλαγές στη διάρθρωση της ζήτησης που μειώνουν τη ζήτηση ορισμένων προϊόντων και αυξάνουν τη ζήτηση άλλων. Μπορεί να μειωθεί με: Την διαρκή επιμόρφωση των απασχολουμένων και Την επανεκπαίδευση των ανέργων. Μπορεί να διαρκέσει πολύ, αν τα μέτρα που θα ληφθούν δεν είναι αποτελεσματικά. Σύμφωνα με μια σχολή σκέψης, οι υπερβολικές κοινωνικές παροχές λειτουργούν ως αντικίνητρο στην επανεκπαίδευση και ως εκ τούτου παρατείνουν την διαρθρωτική ανεργία. Structural unemployment Α.Γ.Λ.

Ανεργία ανεπαρκούς ζήτησης Οφείλεται στην πτώση της οικονομικής δραστηριότητας κατά τις φάσεις της καθόδου και της ύφεσης του οικονομικού κύκλου. Έχει επαναλαμβανόμενη μορφή και η διάρκειά της εξαρτάται απο αυτήν του οικονομικού κύκλου. Cyclical unemployment Α.Γ.Λ.

Συνέπειες της ανεργίας Απώλεια παραγωγικών δυνάμεων. Απώλεια εισοδήματος για τους ανέργους. Επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού λόγω παροχής επιδομάτων στους ανέργους. Κοινωνικές συνέπειες Μειώνει τον αυτοσεβασμό και την κοινωνική θέση του ανέργου Έλλειψη εισοδήματος και προστριβές στην οικογένεια Αύξηση της εγκληματικότητας Α.Γ.Λ.

Καταπολέμηση της ανεργίας Μέτρα αύξησης της συνολικής ζήτησης: Δημοσιονομικά: Αύξηση κρατικών δαπανών για δημόσια έργα και προώθηση μεγάλων επενδύσεων. Νομισματικά: Μείωση των επιτοκίων για ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων και συνεπώς της παραγωγής και της απασχόλησης. Μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης. Α.Γ.Λ.