Γλωσσικές Διαταραχές σε Παιδιά με Αναπτυξιακές Δυσκολίες Αργυρώ Ελευθεριάδου Λογοπεδικός ΜRCSLT

Ένα παιδί με αναπτυξιακές δυσκολίες ενδέχεται να υπολείπεται στην/ στο : Επικοινωνία Λόγο Ομιλία

Διαταραχές στην Επικοινωνία Το παιδί με αναπτυξιακές δυσκολίες από πολύ νωρίς (από τη βρεφική ηλικία) μπορεί να έχει περιορισμένες επικοινωνιακές δεξιότητες: Δεν εγκαθιδρύει οπτική επαφή Δεν συμμετέχει σε παιχνίδια «εναλλαγής σειράς» Δεν δείχνει για να προσελκύσει ή να κατευθύνει την προσοχή του ενήλικα ή να εκφράσει την επιθυμία του και σε μεγαλύτερη ηλικία: Δεν κατανοεί και δεν χρησιμοποιεί εκφράσεις του προσώπου Δεν κατανοεί και δεν χρησιμοποιεί χειρονομίες ή άλλες μορφές της γλώσσας του σώματος

Διαταραχές στο λόγο Σε ηλικία των 2-3χρόνων ένα παιδί με φυσιολογική εξέλιξη αναμένεται να έχει αναπτύξει: Κατανόηση Έκφραση 300+ λέξεις Εντολές 2-3 βημάτων Απλές ιστορίες 200+ λέξεις Προτάσεις με 2-3 λέξεις Όμως σε πολλά παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες ο λόγος καθυστερεί σημαντικά να αναπτυχθεί και η αδυναμία τους να επικοινωνήσουν οδηγεί σε πολλά προβλήματα.

Διαταραχές στο λόγο Δυσκολίες στην κατανόηση Παραδείγματα πιθανών δυσκολιών: - στην αναγνώριση απλών αντικειμένων (από 18 μηνών) - στην κατανόηση απλών εντολών (από 2 χρονών) - στην κατανόηση των εννοιών, λεξιλογίου, συντακτικών και γραμματικών δομών (από 3 χρονών) Δυσκολίες στην έκφραση Μπορεί να αφορούν: - μορφή (σύνταξη, μορφολογία, γραμματική, φωνολογία) - περιεχόμενο (λεξιλόγιο, έννοιες) - χρήση του λόγου (χρήση ακατάλληλη στη κοινωνική και επικοινωνιακή περίσταση) Διαταραχές του λόγου πιθανό να οφείλονται σε απώλεια της ακοής όταν αυτή συνυπάρχει

Θεραπεία των Διαταραχών του Λόγου και της Επικοινωνίας Η Λογοθεραπευτική παρέμβαση στοχεύει στην ανάπτυξη: Γνωστικών/Αντιληπτικών Δεξιοτήτων Επικοινωνιακών Δεξιοτήτων Λεκτικών Δεξιοτήτων (εκφραστικών και αντιληπτικών)

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (1) Η χρήση εναλλακτικών μεθόδων επικοινωνίας στηρίζουν, αυξάνουν ή/και συμπληρώνουν την επικοινωνία των παιδιών που δυσκολεύονται στην ομιλία. Π.χ. Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON, PECS (Σύστημα Επικοινωνίας μέσω της Ανταλλαγής Εικόνων), Σύστημα Συμβόλων Rebus κ.α.

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (2) Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON Βασίζεται στη χρήση νοημάτων και γραφικών συμβόλων που συνοδεύονται-υποστηρίζονται από τον προφορικό λόγο Στοχεύει στην ανάπτυξη της κατανόησης, της έκφρασης, της συντακτικής δομής της γλώσσας Μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα περιβάλλοντα δηλαδή στο σπίτι, στο σχολείο κ.λπ.

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (3) Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON Σε παιδιά με περιορισμένο λόγο – Οπτικοποιούν: βασικό λεξιλόγιο για λειτουργική επικοινωνία π.χ. μαμά μπαμπά θέλω τουαλέτα ναι όχι κ.α. βασικές πράξεις π.χ. τρώω πίνω κοιμάμαι πηγαίνω κ.α. βασικές χωρικές και γενικές έννοιες π.χ. πάνω κάτω μέσα μεγάλο μικρό βρώμικο καθαρό ανοιχτό κλειστό

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (4) Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON Σε παιδιά με λόγο σε εξέλιξη: παράδειγμα χρήσης συμβόλων για δόμηση και αύξηση της πρότασης 1ο Βήμα εγώ τρώω κοτόπουλο 2ο Βήμα εγώ τρώω κοτόπουλο με ρύζι 3ο Βήμα εγώ τρώω κοτόπουλο με ρύζι και σαλάτα

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (5) Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON Σε παιδιά με αυξημένο λόγο :παράδειγμα χρήσης συμβόλων για περιγραφή γεγονότων σε αλληλουχία Το πρωί εγώ σηκώνομαι κάνω ντους πίνω γάλα ντύνομαι και πάω σχολείο

Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (6) Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON Σε παιδιά με αυξημένο λόγο :παράδειγμα χρήσης συμβόλων στην αφήγηση Το Καλοκαίρι κάνει ζέστη τρώω παγωτό πίνω κρύο νερό και πορτοκαλάδα κάνω διακοπές φοράω μαγιό και καπέλο πάω στη θάλασσα και κολυμπάω

Βιβλίο επικοινωνίας (Communication book) Εναλλακτικά Συστήματα Επικοινωνίας (7) Βιβλίο επικοινωνίας (Communication book) Αποτελείται από εικόνες-σύμβολα Είναι φτιαγμένο ξεχωριστά για το κάθε παιδί Οργανώνεται συνήθως σε λεξιλογικές κατηγορίες (φαγητά, παιχνίδια, τοποθεσίες κ.λ.π) Το παιδί δείχνει την εικόνα που αντιστοιχεί σε αυτό που ζητάει, ρωτάει ή νιώθει Σε ορισμένα βιβλία δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να σχηματίσει πρόταση με τα σύμβολα Η χρήση του βιβλίου δεν περιορίζει την ανάπτυξη της ομιλίας, αντίθετα μπορεί και να την ενισχύσει

Διαταραχές στην ομιλία (1) Πολλά παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες παρουσιάζουν δυσνόητη ομιλία. Οι δυσκολίες αυτές είναι αρθρωτικές και διακρίνονται στη: Δυσαρθρία : οφείλεται σε νευρολογική ή μυϊκή βλάβη και προκαλεί υποτονία, υπερτονία ή έλλειψη αίσθησης στους μύες τους στόματος Δυσπραξία : δυσκολία στον προγραμματισμό και εκτέλεση αρθρωτικών κινήσεων, απουσία μυϊκής βλάβης. Αρθρωτικές Διαταραχές λόγω ανατομικών ανωμαλιών (πχ. σχιστία υπερώας, χασμοδοντία, χαλινός).

Διαταραχές στην ομιλία (2) Μαζί με τις αρθρωτικές διαταραχές μπορεί να εμφανίζονται… Εξελικτική Φωνολογική Διαταραχή: μη καθαρή, δυσνόητη ομιλία. Οφείλεται σε ανωριμότητα ή διαταραχή του φωνολογικού συστήματος. π.χ. «ρολόι → λολόι», «θέλω → φέλω», «κρεβάτι→ κεβάτι», «δελφίνι → βεφίνι», «σπίτι→ πίτι»

Θεραπεία διαταραχών ομιλίας (1) Στοματοπροσωπικές ασκήσεις στο πρόσωπο, στη σιαγόνα, στα χείλη, στη γλώσσα, στη μαλακή υπερώα Έλεγχο της αναπνοής Ανάπτυξη των δεξιοτήτων ακουστικής διάκρισης Καλλιέργεια της φωνολογικής επίγνωσης (συνειδητοποίηση των φωνολογικών μερών του λόγου: φώνημα, συλλαβή, ρίμα) Διαβάθμιση των αρθρωτικής-φωνολογικών θεραπευτικών δραστηριοτήτων (μεμονωμένοι ήχοι, λέξεις ΣΦ, λέξεις ΣΦΣΦ, λέξεις ΣΦΣ, πολυσύλλαβες λέξεις, λέξεις με συμπλέγματα συμφώνων, φράσεις και προτάσεις, συνεκτικός λόγος) Εξάσκηση της διαδοχοκίνησης των μέσων άρθρωσης (π.χ. πα-τα-κα)

Θεραπεία διαταραχών ομιλίας (2) Στοματοπροσωπικές ασκήσεις Περιλαμβάνουν: Ασκήσεις Εύρους κίνησης και Διατατικές Ασκήσεις π.χ. Ασκήσεις Χειλιών: χαμογελώ, δίνω φιλί, μαζεύω τα χείλη για το «ο», απλώνω τα χείλη για το «ι», κ.α. Ασκήσεις Γλώσσας: πάνω από το άνω χείλος, πάνω από το κάτω χείλος, προς το αριστερό μάγουλο, προς το δεξί μάγουλο, πίσω από τα πάνω δόντια, πίσω από τα κάτω δόντια κ.α. Ασκήσεις προσώπου: ανοίγω πολύ το στόμα, δείχνω δόντια, φουσκώνω μάγουλα, σπρώχνω το στόμα αριστερά, σπρώχνω το στόμα δεξιά κ.α. Οι στοματοπροσωπικές ασκήσεις συστήνεται να γίνονται πριν από τις αρθρωτικές ασκήσεις

Θεραπεία διαταραχών ομιλίας (3) Κάθε φώνημα (ήχος) αντιπροσωπεύεται από μια χειρονομία. Η χειρονομία βασίζεται στο πώς και πού στη στοματική κοιλότητα παράγεται το φώνημα και εάν είναι ηχηρό ή άηχο Δίνουν οπτικά και κιναισθητικά ερεθίσματα Οι χειρονομίες βοηθούν τα παιδιά να διακρίνουν όμοιους ήχους (π.χ. φ – θ, χ - γ), να τους επεξεργαστούν, να τους αποθηκεύσουν, να τους ανακαλέσουν και έπειτα να τους αρθρώσουν Για τα παιδιά που δυσκολεύονται να παράγουν ήχους δίνουν πληροφορίες στον ακροατή για να καταλάβει

Για να βοηθήσετε την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού σας (1) Στο παιδί με περιορισμένες γλωσσικές δεξιότητες… Μιλήστε απλά και καθαρά Χρησιμοποιείστε νοήματα και χειρονομίες για να ενισχύσετε την έκφραση και την κατανόησή του Επαναλάβετε σωστά αυτό που σας λέει, μην διορθώνετε, δείξτε ότι καταλαβαίνετε τις φράσεις του και αναπτύξτε τις Κάνετε ερωτήσεις που του ζητούν να επιλέξει Αυξήστε το λεξιλόγιό του Διαβάστε του παιδικά βιβλία Βοηθείστε το παιδί σας να ακούσει και να ακολουθήσει απλές οδηγίες

Για να βοηθήσετε την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού σας (2) Στο παιδί με περισσότερες γλωσσικές δεξιότητες… Βοηθείστε το παιδί σας να αφηγείται. Χρησιμοποιείστε βιβλία και εικόνες. Δείξτε ενδιαφέρον όταν σας μιλάει. Μιλήστε για αντικείμενα ή εικόνες αντικειμένων. Ονομάστε τα και αναφέρετε πως τα χρησιμοποιείτε. Βάλτε τα σε κατηγορίες. Διαβάστε του μεγάλες ιστορίες. Επιβραβεύστε τις προσπάθειές του. Εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του με κάθε ευκαιρία. Βοηθείστε το παιδί σας να ακολουθήσει σύνθετες οδηγίες.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας