Εργασιακό άγχος και Εκτίμηση κινδύνου Εργασιακό άγχος και Εκτίμηση κινδύνου Ευρωπαϊκή εκστρατεία για την εκτίμηση κινδύνου

Εργασιακό άγχος – ένα μείζον πρόβλημα Το άγχος είναι το δεύτερο σε συχνότητα αναφερόμενο πρόβλημα υγείας Το άγχος επηρεάζει σχεδόν έναν στους τέσσερεις εργαζομένους στην ΕΕ Σύμφωνα με μελέτες, ποσοστό από 50% έως 60% του συνόλου των χαμένων εργάσιμων ημερών σχετίζονται με αυτό Το 2002 υπολογίστηκε ότι το ετήσιο οικονομικό κόστος του εργασιακού άγχους (ΕΑ) στην ΕΕ των 15 ανήλθε στα 20 δισ. ευρώ Ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ΕΑ είναι πιθανό να αυξηθεί. Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στη διεύθυνση: http://osha.europa.eu/topics/stress

Γιατί αποτελεί ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα; Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επηρεάζονται από το ΕΑ για τους εξής λόγους: Αλλαγές στο σχεδιασμό, στην οργάνωση και στη διαχείριση της εργασίας Επισφαλείς συμβάσεις εργασίας Εργασιακή ανασφάλεια Αύξηση του φόρτου εργασίας και των ρυθμών εργασίας Υψηλές συναισθηματικές απαιτήσεις από τους εργαζομένους Βία και ψυχολογική παρενόχληση Ανισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Τι είναι το εργασιακό άγχος; Οι άνθρωποι νιώθουν άγχος όταν αντιλαμβάνονται μια ανισορροπία μεταξύ: των απαιτήσεων που αντιμετωπίζουν και των μέσων που έχουν στη διάθεσή τους για να ανταποκριθούν σε αυτές τις απαιτήσεις Το άγχος μετατρέπεται σε κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία όταν παρατείνεται. Το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικά και σωματικά προβλήματα υγείας.

Ποιος επηρεάζεται; Το εργασιακό άγχος μπορεί να επηρεάσει: οποιονδήποτε σε οποιοδήποτε επίπεδο οποιονδήποτε τομέα Οποιουδήποτε τύπου επιχείρηση. Το άγχος επηρεάζει: την υγεία και την ασφάλεια των ατόμων την υγεία των επιχειρήσεων την υγεία των εθνικών οικονομιών. Το άγχος μπορεί να απειλήσει την ασφάλεια στο χώρο εργασίας και να συμβάλει στην εμφάνιση άλλων προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία, όπως οι μυοσκελετικές παθήσεις. Το άγχος επηρεάζει σημαντικά τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων.

Συμπτώματα εργασιακού άγχους (1) Σε επίπεδο επιχείρησης:  παρατεταμένες απουσίες από την εργασία  σημαντική απώλεια προσωπικού προβλήματα πειθαρχίας βία και ψυχολογική παρενόχληση μειωμένη παραγωγικότητα σφάλματα και ατυχήματα αυξημένες δαπάνες για αποζημίωση ή υγειονομική περίθαλψη

Συμπτώματα εργασιακού άγχους (2) Σε ατομικό επίπεδο: συναισθηματικές αντιδράσεις (οξυθυμία, ανησυχία, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, υποχονδρία, αποξένωση, επαγγελματική εξουθένωση, προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις) γνωστικές αντιδράσεις (δυσκολία στη συγκέντρωση, στην ανάκληση στη μνήμη, στην εκμάθηση νέων πραγμάτων, στη λήψη αποφάσεων) προβλήματα συμπεριφοράς (κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, οινοπνευματωδών και καπνού, καταστρεπτική συμπεριφορά) φυσιολογικές αντιδράσεις (προβλήματα στη σπονδυλική στήλη, μειωμένη ανοσία, πεπτικό έλκος, καρδιακά προβλήματα, υπέρταση).

Το νομικό πλαίσιο – ευθύνες των εργοδοτών Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να διαχειρίζονται το ΕΑ σαν οποιοδήποτε άλλο κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας Το ΕΑ μπορεί να προληφθεί με την ανάληψη της κατάλληλης δράσης Το κλειδί είναι η Εκτίμηση κινδύνου (ΕΚ) Οι εργοδότες έχουν τη νομική υποχρέωση να διεξάγουν τακτικές ΕΚ στο χώρο εργασίας.

Τι είναι η εκτίμηση κινδύνου; Η ΕΚ είναι η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων που προκύπτουν από υπαρκτούς κινδύνους στο χώρο εργασίας. Πρόκειται για μια συστηματική εξέταση όλων των πτυχών της εργασίας η οποία μελετά: τι μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό ή βλάβη Κατά πόσον μπορούν να εξαλειφθούν οι υπαρκτοί κίνδυνοι, και εάν όχι, ποια μέτρα πρόληψης ή προστασίας πρέπει να θεσπιστούν για τον έλεγχο των πιθανών κινδύνων. Η ΕΚ αποτελεί τη βάση για την επιτυχή διαχείριση του εργασιακού άγχους.

Εκτίμηση κινδύνου για το άγχος (1) Ανεξάρτητα από το ποιος διεξάγει την ΕΚ, (οι ίδιοι οι εργοδότες, κάποιος εργαζόμενος που έχει ορίσει ο εργοδότης ή εξωτερικοί εκτιμητές), είναι απαραίτητο να ζητείται η γνώμη των εργαζομένων αλλά και οι ίδιοι να συμμετέχουν στη διαδικασία. Οι εργαζόμενοι: Γνωρίζουν το χώρο εργασίας τους Είναι εκείνοι που θα πρέπει να υλοποιήσουν τυχόν αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες/ πρακτικές Ο βαθμός του άγχους που μπορεί να προκληθεί από μια κατάσταση, δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί μόνο από αυτή.

Εκτίμηση κινδύνου για το άγχος (2) Η ΕΚ για το άγχος διέπεται από τις ίδιες βασικές αρχές και διαδικασίες με τις ΕΚ που ισχύουν για άλλους επαγγελματικούς κινδύνους Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι. Όμως για τις περισσότερες επιχειρήσεις, μια απλή και ξεκάθαρη προσέγγιση σε πέντε βήματα λειτουργεί ικανοποιητικά: Εντοπισμός των υπαρκτών κινδύνων και εκείνων που κινδυνεύουν Εκτίμηση και καθορισμός προτεραιοτήτων ως προς τους πιθανούς κινδύνους Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση Ανάληψη δράσης Έλεγχος και παρακολούθηση της κατάστασης

Βήμα 1: Εντοπισμός των υπαρκτών κινδύνων και εκείνων που κινδυνεύουν (1) Στους παράγοντες που σχετίζονται με το άγχος περιλαμβάνονται οι εξής: ο υπερβολικός φόρτος εργασίας ή η έκθεση σε φυσικούς κινδύνους ο έλεγχος που έχουν οι εργαζόμενοι στον τρόπο εκτέλεσης της εργασίας τους Κατά πόσον οι εργαζόμενοι κατανοούν τον ρόλο τους οι διαπροσωπικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων όπως η παρενόχληση και η βία η στήριξη που παρέχεται από συναδέλφους και προϊσταμένους, και η κατάρτιση που χρειάζονται οι εργαζόμενοι για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Βήμα 1: Εντοπισμός των υπαρκτών κινδύνων και εκείνων που κινδυνεύουν (2) Είμαστε όλοι ευάλωτοι, ανάλογα με την πίεση την οποία υφιστάμεθα σε μια δεδομένη χρονική στιγμή Οι ακόλουθοι παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στον προσδιορισμό των εργαζομένων ή των ομάδων εργαζομένων που απειλούνται περισσότερο: Παρατεταμένες απουσίες από την εργασία, απώλεια προσωπικού, επιθετικότητα, ατυχήματα, ψυχοκοινωνικά προβλήματα, προβλήματα υγείας, παράπονα από τους εργαζομένους, κ.λπ. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε ομάδες εργαζομένων οι οποίοι μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, π.χ. εργαζόμενοι με αναπηρίες, μετανάστες εργαζόμενοι, νεαροί και ηλικιωμένοι εργαζόμενοι.

Καταγραφή των κινδύνων ανάλογα με τη σημασία τους Βήμα 2: Εκτίμηση και καθορισμός προτεραιοτήτων ως προς τους πιθανούς κινδύνους Εκτίμηση των πιθανών κινδύνων που απορρέουν από τους προσδιορισμένους υπαρκτούς κινδύνους, εξετάζοντας τα εξής: Πόσο πιθανόν είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος να προκαλέσει βλάβη Πόσο σοβαρή ενδέχεται να είναι η βλάβη Πόσο συχνά εκτίθενται στον κίνδυνο οι εργαζόμενοι (και πόσοι από αυτούς). Καταγραφή των κινδύνων ανάλογα με τη σημασία τους Χρήση του καταλόγου για τη διαμόρφωση σχεδίου δράσης.

Βήμα 3: Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση (1) Η πρόληψη των συνεπειών του εργασιακού άγχους είναι προτιμότερη από την αντιμετώπιση μετά την εμφάνισή τους. Το κλειδί για την πρόληψη του ΕΑ βρίσκεται στην επιχείρηση και στη διαχείριση της εργασίας. Μερικά αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του ΕΑ είναι τα εξής: η παροχή επαρκούς χρόνου στους εργαζομένους για την εκτέλεση των καθηκόντων τους η σαφής περιγραφή της εργασίας η ανταμοιβή της καλής επίδοσης των εργαζομένων η παροχή στους εργαζομένους της δυνατότητας να εκφράζουν παράπονα και η σοβαρή αντιμετώπισή τους η παροχή ελέγχου στους εργαζομένους επί της εργασίας τους.

Βήμα 3: Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση (2) Μερικά αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του ΕΑ είναι, επίσης, τα εξής: ελαχιστοποίηση των φυσικών κινδύνων η συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων που τους επηρεάζουν η αντιστοιχία του φόρτου εργασίας προς τις δυνατότητες και τα μέσα κάθε εργαζομένου ο σχεδιασμός των καθηκόντων με τρόπο που να τα καθιστά ενδιαφέροντα ο σαφής καθορισμός εργασιακών ρόλων και αρμοδιοτήτων η παροχή ευκαιριών για κοινωνικές σχέσεις και επαφές, και η εξάλειψη αμφιβολιών και ασάφειας σε θέματα η εργασιακής ασφάλειας και επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Βήμα 4: Ανάληψη δράσης Θέσπιση μέτρων πρόληψης και προστασίας. Η αποτελεσματική εφαρμογή περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός σχεδίου το οποίο θα καθορίζει: Ποιος κάνει τι Πότε πρέπει να ολοκληρωθεί μια εργασία Τα διαθέσιμα μέσα για την υλοποίηση των μέτρων.

Βήμα 5: Έλεγχος και παρακολούθηση της κατάστασης Η αποτελεσματικότητα των μέτρων πρόληψης ή μείωσης του ΕΑ πρέπει να παρακολουθείται Η εκτίμηση πρέπει να αναθεωρείται: όταν συντελούνται σημαντικές αλλαγές στο σχεδιασμό, στην οργάνωση και στη διαχείριση της εργασίας σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ισχύοντα μέτρα πρόληψης κρίνονται ανεπαρκή ή απηρχαιωμένα σε περιοδική βάση ώστε να διασφαλίζεται ότι τα πορίσματα της ΕΚ είναι πάντα σε ισχύ.

Καταγραφή της εκτίμησης Η εκτίμηση κινδύνου πρέπει να καταγράφεται Μια τέτοια καταγραφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για: διαβίβαση πληροφοριών στα άτομα τα οποία αφορούν οι κίνδυνοι (εργαζόμενοι, εκπρόσωποι ασφάλειας, διευθυντές, κ.λπ.) αξιολόγηση του κατά πόσο έχουν θεσπιστεί τα απαραίτητα μέτρα αποδεικτικά στοιχεία για προσκόμιση σε εποπτικές αρχές αναθεώρηση μέτρων σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών.

Πού να απευθυνθείτε Στο δικτυακό τόπο του Οργανισμού μπορείτε να βρείτε πολλές χρήσιμες πληροφορίες και οδηγίες: Μια ενότητα για τις ΕΟ με δημοσιεύσεις και παραδείγματα καλής πρακτικής από όλη την ΕΕ: http://osha.europa.eu/topics/stress Μια ενότητα για την ΕΚ που περιέχει εργαλεία και καταλόγους ελέγχου ΕΚ: http://osha.europa.eu/topics/riskassessment Πληροφορίες για το ΕΑ, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις: http://sme.osha.europa.eu/products/stress_at_work Πληροφορίες σχετικά με την εκστρατεία ΕΚ: http://hw.osha.europa.eu

http://hw.osha.europa.eu Οφέλη για εσένα προσωπικά. Οφέλη για τις επιχειρήσεις. Ευρωπαϊκή εκστρατεία για την εκτίμηση κινδύνου