Κλιματικές αλλαγές Τι και γιατί; 1ο Γυμνασιο Νέας Μάκρης Περιβαλλοντική ομάδα 2010-2011 Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Βασιλοπούλου Σπυριδούλα

Ο καιρός τρελάθηκε!!! Το ακούμε συνέχεια τελευταία. Τι σημαίνει όμως αυτό; Ότι το κλίμα μας αλλάζει…

Τι σημαίνει ο όρος «κλιματικές αλλαγές»; Είναι οι μόνιμες αλλαγές των μετεωρολογικών συνθηκών, του κλίματός μας δηλαδή, που οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα!

Αποτέλεσμα; Τα καλοκαίρια γίνονται πιο θερμά οι χειμώνες πιο ήπιοι η ποσότητα και η συχνότητα των βροχών αλλάζει, προκαλώντας αλλού πλημμύρες και αλλού μεγάλες ξηρασίες οι πάγοι στους πόλους λιγοστεύουν…

Όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας.

Γιατί φτάσαμε ως εδώ; Αιτία: Η ενίσχυση και η μεγάλη ένταση του λεγόμενου «φαινομένου του θερμοκηπίου» που προήλθε όχι από φυσικά αίτια αλλά από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Ας σκεφτούμε ένα απλό θερμοκήπιο που καλλιεργούν ντομάτες. Ο ήλιος μπαίνει μέσα από τα τζάμια ή τα νάυλον, ζεσταίνει τα φυτά και η ζέστη αυτή εγκλωβίζεται μέσα στο θερμοκήπιο, δημιουργώντας περισσότερη ζέστη. Έτσι οι ντομάτες μεγαλώνουν πιο γρήγορα!

Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Το ίδιο συμβαίνει και στη Γη μας! Η ατμόσφαιρά μας έχει κάποια αέρια («αέρια του θερμοκηπίου») που παγιδεύουν θερμότητα από τον Ήλιο! Αυτό είναι πολύ καλό για εμάς, γιατί αλλιώς η μέση θερμοκρασία της γης θα ήταν περίπου 32 βαθμούς χαμηλότερη και ο πλανήτης μας θα ήταν αφιλόξενος για τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε!

Και τότε που είναι το πρόβλημα; Εμείς οι άνθρωποι με τις δραστηριότητές μας εκπέμπουμε όλο και περισσότερα από αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου. Αποτέλεσμα; Διαταράσσεται η ισορροπία του κλίματος, αυξάνεται η θερμοκρασία, κλιματικές αλλαγές!

Παραστατική απεικόνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου

Τον 20ο αιώνα η μέση θερμοκρασία της γης αυξήθηκε κατά 0,6 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που κατατάσσει τον αιώνα αυτό ως τον θερμότερο τα τελευταία χίλια χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι πως τα τελευταία 12 έτη, συγκαταλέγονται ανάμεσα στα 13 θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ!

Μεταβολή της θερμοκρασίας του πλανήτη 1000-2004 και προβλέψεις μέχρι το 2100 (Πηγή: Έκθεση IPCC)

Ποια είναι όμως αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου; Και πως τα παράγουμε; Διοξείδιο του άνθρακα [CO2]: εκλύεται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων άνθρακα, πετρελαίου, φυσικού αερίου) αλλά και από άλλες βιομηχανικές διεργασίες (π.χ. παραγωγή τσιμέντου και ασβέστη) και τη χρήση διαλυτών.

Ποια είναι όμως αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου; Και πως τα παράγουμε; Μεθάνιο [CH4]: Ο τομέας των αποβλήτων, που περιλαμβάνει τα στερεά απορρίμματα και τα υγρά απόβλητα είναι η μεγαλύτερη ανθρωπογενής πηγή μεθανίου. Ακολουθεί ο τομέας της γεωργίας, που περιλαμβάνει τις εντερικές ζυμώσεις των ζώων, τη διαχείριση ζωικών απορριμμάτων και τις καλλιέργειες, ενώ εκλύσεις μεθανίου έχουμε και από τον ενεργειακό τομέα (διαφυγές αερίων κατά την αποθήκευση και διανομή υγρών/αερίων καυσίμων).

Ποια είναι όμως αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου; Και πως τα παράγουμε; Υποξείδιο του αζώτου [N2O]: Το υποξείδιο του αζώτου παράγεται κατ’ αρχήν με φυσικό τρόπο στα διάφορα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα. Παράγεται, επίσης, από την αντίδραση μεταξύ αζώτου και οξυγόνου κατά τη διάρκεια των καύσεων. Ο αγροτικός τομέας – κυρίως λόγω της χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων - είναι η κύρια πηγή υποξειδίου του αζώτου και ακολουθούν οι τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας.

Ποια είναι όμως αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου; Και πως τα παράγουμε; Βιομηχανικά φθοριούχα αέρια [F-gases]: Στην κατηγορία αυτή υπάγονται αρκετές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία (π.χ. στην παραγωγή αλουμινίου) και σε καταναλωτικά αγαθά (π.χ. ως ψυκτικά, διογκωτικά και προωθητικά αέρια). Τα πιο σημαντικά είναι οι υδροφθοράνθρακες [HFCs].

Ποιες είναι όμως εκείνες οι ανθρώπινες δραστηριότητες που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου και αλλάζουν το κλίμα; Πηγές αερίων του θερμοκηπίου κατά κατηγορία (Ελλάδα, 2006) Παραγωγή ενέργειας 42% Μεταφορές 18% Βιομηχανία & κατασκευές 17% Νοικοκυριά & Υπηρεσίες 11% Αγροκτηνοτροφία 9% Απορρίμματα 3%

Συμπέρασμα; Η παραγωγή ενέργειας μας κοστίζει πολύ σε περιβάλλον…

Το κλίμα μας αλλάζει… Όλα γύρω μας αλλάζουν! Η αλλαγή του κλίματος δε σημαίνει ότι απλά θα έχουμε περισσότερη ζέστη κατά μερικούς βαθμούς. Το παγκόσμιο κλίμα είναι μια ευαίσθητη ισορροπία και μια αποσταθεροποίησή του – ιδίως μέσα σε μόλις λίγες δεκαετίες- θα έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις στο πού και πώς θα ζουν οι άνθρωποι!

Χαρακτηριστικό για το τι σημαίνει μια άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά έστω και 3ο C είναι πως από την τελευταία εποχή των παγετώνων μέχρι σήμερα, η μέση θερμοκρασία της γης έχει ανέβει κατά «μόλις» 5ο C.

Αν δεν πάρουμε άμεσα μέτρα, η αλλαγή του κλίματος μέσα στον αιώνα μας θα έχει ως αποτέλεσμα:

Αύξηση στη συχνότητα και στην ένταση ακραίων καιρικών φαινομένων Μείωση των βροχοπτώσεων και της παροχής των ποταμών κοντά στον Ισημερινό και αύξηση των βροχοπτώσεων και των πλημμύρων μακριά από αυτόν

Δυσκολότερη πρόσβαση στο νερό για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους Επαπειλούμενη εξαφάνιση του 30% των ειδών του πλανήτη Μείωση της αγροτικής παραγωγής, μέχρι και κατά 50% σε περιοχές της Αφρικής Αυξημένες καταστροφές από πλημμύρες και διάβρωση σε παράκτιες περιοχές όπου το 30% των βιότοπων θα χαθεί Περισσότεροι θάνατοι από καύσωνες, πλημμύρες, ξηρασίες, αλλά και αυξημένη εμφάνιση υποσιτισμού, διάρροιας, μεταδοτικών ασθενειών και επέκτασης των ορίων εμφάνισης τροπικών ασθενειών.

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Φυσικά! Είναι πιθανόν να βιώσετε συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα στα χρόνια που έρχονται (καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες, τυφώνες κ.τ.λ.)

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Όσον αφορά το μέλλον, στις χώρες της νότιας Ευρώπης αναμένεται να παρατηρηθεί όλο και μεγαλύτερη μείωση των βροχοπτώσεων και αύξηση της θερμοκρασίας (π.χ. έως και 4,5ο C πάνω από το μέσο όρο στην Ισπανία το 2080), ενώ στις βόρειο -ευρωπαϊκές χώρες η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι ελαφρώς μικρότερη (περίπου 1,5-2ο C το 2080) και οι βροχοπτώσεις θ’ αυξηθούν.

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Αν τυχαίνει να ζείτε σε παράκτιες περιοχές, ίσως παρατηρήσετε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ίσως, επίσης, πληγείτε από τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών, εάν εργάζεστε στη γεωργία, τη δασοκομία και τη φύση, αφού η χλωρίδα και η πανίδα θα μεταναστεύσουν από τις παραδοσιακές περιοχές τους σε ψυχρότερα κλίματα.

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Κατά την επιλογή των τόπων διακοπών σας, ίσως στο μέλλον να προτιμήσετε διαφορετικούς προορισμούς απ’ ότι σήμερα, επειδή ορισμένοι από αυτούς τους προορισμούς θα είναι υπερβολικά θερμοί ή ασταθείς.

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Επίσης, ίσως δείτε τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές, π.χ. ενίσχυση των αντιπλημμυρικών έργων, νέους οικοδομικούς κώδικες, αλλαγή καλλιεργειών για τους αγρότες.

Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Εάν τα πράγματα γίνουν πραγματικά άσχημα, εάν η κοινωνία δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό των κλιματικών αλλαγών ή εάν οι συνέπειές τους αποδειχθούν σοβαρότερες από τις σημερινές προβλέψεις των επιστημόνων, ίσως επηρεαστείτε από μια γενική οικονομική ύφεση και ίσως η χώρα σας αναγκαστεί να επέμβει σε συγκρούσεις για τα τρόφιμα και το νερό σε τρίτες χώρες, να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια και να δεχθεί κύματα προσφύγων.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Να νοιαστούμε για τον κόσμο μας, για τη ζωή μας… Να μάθουμε τι πρέπει να αλλάξουμε.. Και να το αλλάξουμε… Μαζί με τα μυαλά και τις συνήθειες των μεγάλων!

Σώζουμε τον πλανήτη!