ΓΛΩΣΣΑ Ορισμός Χαρακτηριστικά Παράγοντες γλωσσικής ποικιλίας Γλωσσική κρίση

Χαρακτηριστικές επισημάνσεις για τη σημασία της γλώσσας: «Πολιτισμοί δίχως γλώσσα δεν πλάθονται, αλλά και γλώσσες χωρίς πολιτισμούς δεν πλάθονται.» Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος «Όσο μικρότερη η κλίμακα επιλογής λέξεων, τόσο μικρότερος ο πειρασμός να σκεφτείς.» Τζώρτζ Όργουελ

Ορισμός Ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα σύστημα σημείων με το οποίο τα μέλη μιας κοινότητας ανταλλάσσουν σκέψεις, μηνύματα και πληροφορίες. «Γλώσσα είναι … η έκφραση του εσωτερικού μας κόσμου, κύμα ζωής, άνοιγμα και επαφή ψυχών, ανταλλαγή αισθημάτων και σκέψεων (…). Γλώσσα είναι ολόκληρος ο λαός, λέει ένα φλαμανδικό ρητό.» Μ. Τριανταφυλλίδης

Βασικά χαρακτηριστικά της γλώσσας Πολιτιστική κατάκτηση μόνο του ανθρώπου Συμβατικότητα, άρα μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες της κοινωνίας Καθρέφτης του πολιτισμού ενός λαού Η μεγαλύτερη απόδειξη για την κοινωνικότητα του ανθρώπου (Αριστοτέλης)

Η σημασία της γλωσσικής καλλιέργειας Μέσο επικοινωνίας Ουσιαστικότερη γνώση του κόσμου Συναισθηματικός πλούτος Κοινωνικοποίηση του ατόμου Εθνική αφύπνιση Καλλιέργεια της σκέψης «Χωρίς τη γλώσσα δεν θα ήταν δυνατόν να συγκροτηθούν ανθρώπινες κοινωνίες και δεν θα μπορούσαμε να σκεφτούμε χωρίς αυτήν.»

Παράγοντες διαμόρφωσης της γλωσσικής ποικιλίας Ο γεωγραφικός τόπος – δημιουργία ιδιωμάτων Η ηλικία Η μόρφωση Η κοινωνική ομάδα Το φύλο: ευγένεια – αγένεια σε συνάρτηση της κοινωνικής ελευθερίας Οι κοινωνικές περιστάσεις

Η κρίση της γλώσσας Πρόκειται για φαινόμενο που εντοπίζεται σε όλες τις γλώσσες, που παρουσιάζουν ένα υψηλό επίπεδο καλλιέργειας. Το πρόβλημα επικεντρώνεται: στη συρρίκνωση των γλωσσικών εκφραστικών μέσων, στην αποδυνάμωση και στη βαθμιαία μείωση του λεξιλογικού πλούτου.

Τα κύρια αίτια της γλωσσικής κρίσης 1. Η έλλειψη επικοινωνίας ως αποτέλεσμα: της αλλοτρίωσης και της απομόνωσης του σύγχρονου Έλληνα της υποβάθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων· τυπικές σχέσεις χωρίς περιεχόμενο σημαίνουν τυπική, ισχνή γλώσσα. της αστυφιλίας που εξανάγκασε ανθρώπους με διαφορετική καταγωγή, νοοτροπία να συνυπάρξουν χωρίς να έχουν συλλογικότητα, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας. της ιδιοτέλειας και του ατομικισμού της εποχής μας· ο άνθρωπος δεν ενεργεί πλέον ως «κοινωνικό ον».

2. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης εμπορευματοποίηση· σκοπός το μικρότερο κόστος παραγωγής και μεταβίβασης των μηνυμάτων και των πληροφοριών. η διαφήμιση χρησιμοποιεί συνθηματικό λόγο εις βάρος της λογικής επεξεργασίας· η γλώσσα υποβαθμίζεται σε συμπλήρωμα της εικόνας, οι λέξεις χάνουν την ακρίβεια και τη σαφήνειά τους.

Άλλα αίτια της γλωσσικής κρίσης Η πρόοδος της τεχνολογίας και η εισβολή των ξενικών όρων. Η εξειδίκευση και ο τεχνοκρατικός χαρακτήρας της εποχής μας. Η «ξύλινη» γλώσσα των πολιτικών, η κομματική συνθηματολογία που προϋποθέτει ηχηρές εκφράσεις, ενώ παραμελεί τον διάλογο. Η ευθύνη των λογοτεχνών και των εν γένει πνευματικών ανθρώπων, που συχνά οδηγούνται σε γλωσσικές ακρότητες, δημιουργώντας μια δήθεν «κουλτουριάρικη» γλώσσα, ελάχιστα κατανοητή από την πλειονότητα των ανθρώπων.

Οι αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος Η ξενομανία και ο μιμητισμός του Έλληνα. Η επιδίωξη της διαφορετικότητας, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους: προσπάθεια διαφοροποίησης από τον κόσμο των μεγάλων λανθασμένη μορφή αμφισβήτησης στις κατεστημένες αξίες· ένδειξη αποστροφής προς τον συντηρητισμό η τυποποιημένη ζωή, η ανάγκη ομοιομορφίας.

Συνέπειες της γλωσσικής κρίσης Πνευματική σύγχυση: η σκέψη αποπροσανατολίζεται, υποβαθμίζεται ακολουθώντας την γλωσσική παρακμή. Συρρίκνωση της γλώσσας ισοδυναμεί με συρρίκνωση της σκέψης. Κοινωνική φθορά: Ο άνθρωπος, που υιοθετεί μια τυπική γλώσσα στην καθημερινή επικοινωνία με τους άλλους, χάνει την ευαισθησία του, ναρκώνεται συναισθηματικά. Κρίση πολιτισμού με κοινωνικές και εθνικές επιπτώσεις.

Προτεινόμενες λύσεις Καλύτερη γλωσσική παιδεία στο σχολείο. Βελτίωση της ποιότητας του λόγου στα ΜΜΕ· έμφαση στον γραπτό τύπο. Επιλεκτική χρήση των ΜΜΕ Περιορισμός των ξένων λέξεων Η προώθηση του λογοτεχνικού βιβλίου