Εκπαιδευτικό Ίδρυμα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο / ΤΑΒ Π. Μ. Σ Εκπαιδευτικό Ίδρυμα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο / ΤΑΒ Π.Μ.Σ.: Επιστήμη της Πληροφορίας (Αθήνα) Σχ. Έτος: 2007-2008 Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Καθηγητής: Σαράντος Καπιδάκης Φοιτητής: Μανόλης Πεπονάκης Διαλειτουργικότητα και Διασφάλιση Ποιότητας στα Προγράμματα Ψηφιακών Βιβλιοθηκών: το παράδειγμα του NOF-digitise Η παρουσίαση βασίζεται (αλλά δεν περιορίζεται) στο άρθρο του Brian Kelly “Interoperable Digital Library Programmes? Why Must Have QA!”

Ορισμοί Διαλειτουργικότητα Διασφάλιση ποιότητας Η ικανότητα δύο ή περισσότερων συστημάτων (ή συστατικών στοιχείων συστημάτων) να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που αντάλλαξαν Διασφάλιση ποιότητας Η δραστηριότητα της προσκόμισης των αποδείξεων που απαιτούνται για την καθιέρωση ποιότητας στην εργασία και όλες εκείνες οι συστηματικές πράξεις που εξασφαλίζουν ότι το προϊόν ή η υπηρεσία θα ικανοποιεί τις δεδομένες απαιτήσεις ποιότητας Διαλειτουργικότητα 1: εγώ μιλάω εσείς καταλαβαίνετε (ένα σύστημα εγώ ένα εσείς και επικοινωνούμε). Διαλειτουργικότητα 2: μπορεί να μπει το taxis στο σύστημα της πιτσαρίας της γειτονιάς σας και να δει πόσες πίτσες φάγατε, και μετά να συνδεθεί με το νοσοκομείο και να δει αν έχετε χοληστερίνη και τελικά να σας κόψει την παραγγελία επειδή έληξε η πιστωτική σας κάρτα... (κυκλοφορούσε κάποτε ένα σχετικό e-mail) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Διασφάλιση Ποιότητας Ποιότητα: ορισμός τού “τι είναι ποιότητα” και ποιος είναι ο απαιτούμενος “βαθμός ποιότητας” Ποιος ορίζει, τι ορίζει; Διασφάλιση: περιγραφή του τρόπου με τον οποίο θα επιτευχθεί η ποιότητα και προσκόμιση όλης της απαραίτητης τεκμηρίωσης για τον τρόπο με τον οποίο τελικά επιτεύχθηκε Πώς να επιτευχθεί, αποδείξεις (;) ότι επιτεύχθηκε. Η διασφάλιση μας δίνει και τον τρόπο και τα κλειδιά για να μετρήσουμε το αν και πόσο τελικά επιτεύχθηκε. Ποιότητα: πολλές παράμετροι, τι θέλουμε, το site είναι εντυπωσιακό και ωραίο (ποιοτικό;) αλλά δεν προβλέπει πρόσβαση για τυφλούς (τελικά είναι ποιοτικό?) ποιος ορίζει το μέτρο? 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Επίπεδα Διαλειτουργικότητας Συστήματος: ασυμβατότητες σε επίπεδο λειτουργικών συστημάτων Σύνταξης: διαφορές στην κωδικοποίηση και την αναπαράσταση Δομής: ποικιλία στα μοντέλα δεδομένων, στις δομές δεδομένων και τα σχήματα Σημασιολογική: ασυνέπειες στην ορολογία και το νόημα Η διαλειτουργικότητα δεν θεωρεί ως προαπαιτούμενο την ομοιογένεια για την επίτευξη της επικοινωνίας. Μπορούμε να επικοινωνήσουμε σε διάφορους βαθμούς (Για παράδειγμα το σύστημα μιας βιβλιοθήκης μπορεί να στέλνει σε απλό κείμενο τα δεδομένα του καταλόγου σε ένα σύστημα που καταλαβαίνει μόνο το κείμενο, σε απλό Dublin Core σε ένα άλλο και σε MARC σε ένα τρίτο. Έτσι δημιουργούνται διάφορα επίπεδα επικοινωνίας και τα δεδομένα που στέλνει το πρώτο σύστημα δεν είναι κατ’ ανάγκη κωδικοποιημένα σε κανένα από τα formats που τα στέλνει αλλά σε ένα άλλο το οποίο μεταβάλλεται δυναμικά ανάλογα με τις απαιτήσεις αυτού που ζητάει.) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

NOF-digitise Εθνικό πρόγραμμα ψηφιοποίησης στο Ηνωμένο Βασίλειο Επικεντρώνεται στην ψηφιοποίηση πόρων πολιτιστικής κληρονομιάς (στόχος η ελεύθερη διάθεση στο web) Υλοποιείται με περισσότερα από 150 επιμέρους προγράμματα σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο Χρηματοδότηση από New Opportunities Fund το οποίο υπάγεται στη “National Lottery” Ύψος συνολικής χρηματοδότησης £50.000.000 Διάρκεια έργου 4 χρόνια Απρίλιος του 2000 έως και Μάρτιος του 2004 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Συντονιστές JISC (Joint Information Systems Committee) UKOLN (United Kingdom Office for Library and Information Networking) AHDS (Arts and Humanities Data Service) MLA (Museums, Libraries and Archives Council) EPSRC (Engineering and Physical Sciences Research Council) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Η TAS και ο ρόλος της Δημιουργείται μια επιτροπή με τίτλο Technical Advisory Service (TAS) που έχει ως δραστηριότητα Να απαντάει στα τεχνικά ερωτήματα Να κάνει επιτόπιες συμβουλευτικές επισκέψεις και να συμμετέχει στα τραπέζια εργασίας Να διατηρεί ενημερωμένη την ιστοσελίδα με συνηθισμένες ερωτήσεις-απαντήσεις κτλ Να επιστατεί για τα τεχνικά πρότυπα Να συμβουλεύει το προσωπικό του NOF 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Προβλήματα Ετερόκλητοι φορείς (βιβλιοθήκες, μουσεία, αρχεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα) Διαφορετική τεχνογνωσία και προτεραιότητες ακόμη και στους ίδιους φορείς (π.χ. μεταξύ των βιβλιοθηκών) Μεγάλη ποικιλία και ετερογένεια υλικού 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Γενική προσέγγιση υλοποίησης Αναπτυξιακή vs Εστιασμένης ανά έργο Προτιμάται να δοθεί έμφαση σε γενικές αφαιρετικές οδηγίες αντί να ιδωθεί κάθε έργο διαφορετικά Κρίνεται ότι η εστιασμένη ανά έργο καθοδήγηση δεν εξυπηρετεί μακροπρόθεσμους στόχους ανάπτυξης και δεν είναι συμφέρουσα από οικονομικής άποψης 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Εγχειρίδια για Διασφάλιση Ποιότητας υπεύθυνος έκδοσης JISC Μέρος 1: ΔΠ γενικά Μέρος 2: ΔΠ για τα πρότυπα Μέρος 3: ΔΠ για την ψηφιοποίηση Μέρος 4: ΔΠ για το web και την πρόσβαση Μέρος 5: ΔΠ για τα μεταδεδομένα Μέρος 6: ΔΠ για το λογισμικό Μέρος 7: ΔΠ για την ανάπτυξη Μέρος 8: ΔΠ για νομικά θέματα Μέρος 9: ΔΠ για άλλες περιοχές 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Toolkits υπεύθυνοι δημιουργίας (UKOLN, AHDS) Web Toolkits Επιλογή Προτύπων Web – αυτόματοι έλεγχοι εγκυρότητας ιστοτόπων Προσβασιμότητα - αυτόματοι έλεγχοι προσβασιμότητας ενός ιστότοπου Χρήση μεταδεδομέων Αρχειοθέτηση (Mothballing) ιστοτόπου στο τέλος της χρηματοδότησης Paper-based versions Διασφάλιση ποιότητας (MS Word) Ψηφιοποίηση (MS Word) Παγκόσμιος ιστός (MS Word) Μεταδεδομένα (MS Word) Λογισμικό (MS Word) Ανάπτυξη υπηρεσιών (MS Word) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Προδιαγραφές διαλειτουργικότητας Ψηφιακά τεκμήρια Προδιαγραφές για δημιουργία των ιστοτόπων Έμφαση στη διαμόρφωση HTML σελίδων Προδιαγραφές για ψηφιοποίηση (μη γεννημένο ψηφιακά υλικό) Κείμενο (σάρωση στα 200 dpi) Φωτογραφίες (σάρωση στα 600 dpi, master files σε tiff, διάθεση σε jpg) Ήχος (44.1kHz) Βίντεο (master files σε MJPEG, ανάλογα με τον τρόπο διάθεσης τα άλλα formats) Μεταδεδομένα Προδιαγραφές σε υψηλό-αφαιρετικό επίπεδο Απλή αναφορά σε υποψήφια πρότυπα 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Μεθοδολογία ΔΠ Ο Κανόνας Για να υλοποιηθούν προγράμματα λειτουργικά, ευρέως αποδεκτά και διαλειτουργικά απαιτείται η τεκμηρίωση των πολιτικών και η κατοχύρωση συστηματικών διαδικασιών οι οποίες εξασφαλίζουν πως οι πολιτικές αυτές υλοποιούνται σωστά 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Μεθοδολογία ΔΠ: το παράδειγμα Περιοχή Περιβάλλον WEB Πρότυπα XHTML 1.0 Εξαιρέσεις Πόροι που προέρχονται από MS Office μπορεί να μην συμμορφώνονται πλήρως με την XHTML 1.0, λόγω του προγράμματος μετατροπής της Microsoft Αρχιτεκτονική υλοποίησης Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί PHP για την επεξεργασία. Τα PHP template files θα πρέπει να είναι συμβατά με XHTML 1.0. Έλεγχος συμμόρφωσης Όταν οι σελίδες δημιουργούνται ή ενημερώνονται ο συγγραφέας τους είναι υπεύθυνος να “τρέχει” το εργαλείο ελέγχου εγκυρότητας. Ένας batch έλεγχος του ιστοχώρου θα πραγματοποιείται τριμηνιαία. Επαλήθευση Θα κρατούνται οι αναφορές και θα γίνεται ανάλυση των logs Μή Συμμόρφωση Οι συγγραφείς των σελίδων είναι υπεύθυνοι οι σελίδες τους να συμμορφώνονται με τα πρότυπα Υπευθυνότητες Ο μάνατζερ του έργου είναι υπεύθυνος για την επιβολή της πολιτικής 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Η συνέχεια του έργου Στα πλαίσια του έργου αναπτύχθηκε μια δικτυακή πύλη η οποία παρουσίαζε τα υποέργα Ονομαζόταν EnrichUK (www.enrichuk.net/) Σύμφωνα με το “The Internet Archive” η πύλη συντηρούταν από το Φεβρουάριο του 2003 έως και το Μάιο του 2006 Κρίθηκε, όμως, προτιμότερο να μεταφερθούν οι πληροφορίες του EnrichUK μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο του Michael (Multilingual Inventory of Cultural Heritage in Europe) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης

Η αποτίμηση τα συν και τα πλην Πολύ καλά οργανωμένη η διαδικασία διασφάλισης ποιότητας όμως Μικρές απαιτήσεις ποιότητας στο θέμα της διαλειτουργικότητας Δεν υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης στο σύνολο των πόρων ή σε επιμέρους ομάδες πηγών Βέβαια μικρή σημασία για ένα έργο. Δουλεύουν πάνω σε γενικότερα σχέδια Δεν δόθηκαν περιοριστικές οδηγίες για τίποτα (ούτε καν “θέλουμε τουλάχιστον αυτό...”) πάντως Δεν εγκατέλειψαν τα παραδοτέα αλλά... (+) (-) (+) (+) 11/2/2008 Μανόλης Πεπονάκης