Περιμένοντας τα Χριστούγεννα Ήθη κι έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα «Σ΄αυτό το σπίτι που ’ ρταμε πέτρα να μη ραγίσει κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει. Αφέντη, αφέντη, ολάφεντε, αφέντη φημισμένε, στην ξενιτιά και τη Φραγκιά, στον κόσμο ξακουσμένε....» Κάλαντα Κεφαλονιάς Περιμένοντας τα Χριστούγεννα Ήθη κι έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα

Ο πίνακας του Λύτρα «Τα κάλαντα» Ο πίνακας του Λύτρα «Τα κάλαντα» «...Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας. Ας πούμε της κυράς μας. Κυρά χρυσή και λυγερή, κυρά χαριτωμένη, με φρονιμάδες κι ευμορφιές εσύ ΄σαι στολισμένη.»

Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας Δημοτικού Ελληνικής Κοινότητας Γκρενόμπλ Γαλλίας Βιωματική προσέγγιση εθίμων του Δωδεκαήμερου ή Δωδεκάμερου Παρουσίαση εθίμων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας στα πλαίσια του εορτασμού των Χριστουγέννων. Εκμάθηση παραδοσιακών τραγουδιών και καλάντων . Βιωματική προσέγγιση των εθίμων και δραματοποίηση στα πλαίσια της χριστουγεννιάτικης γιορτής.

Ήπειρος - Κεντρική Ελλάδα «Το αμίλητο νερό» ή «τάισμα της βρύσης» Ήπειρος - Κεντρική Ελλάδα «Το αμίλητο νερό» ή «τάισμα της βρύσης» Την παραμονή των Χριστουγέννων, στην Ήπειρο, οι κο- πέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση, για να πάρουν το αμίλητο νερό. Όταν φτάνουν στη βρύση, τη φιλεύουν με διάφορες λιχουδιές, γεμίζουν έπειτα το κανάτι τους με νερό και το φέρνουν σπίτι, δίχως να πουν κουβέντα. Με εκείνο το αμίλητο νερό ζυμώνουν το προζύμι του ψω- μιού ολόκληρης της χρονιάς. Το πρώτο προζύμι είναι το χριστόψωμο.

Το αμίλητο νερό «όπως τρέχει το νερό στη βρύση μας, να τρέχουν και σε μας τα καλά».

Κεντρική Ελλάδα-Κρήτη Κεντρική Ελλάδα-Κρήτη Στην Κεντρική Ελλάδα το «τάισμα της βρύσης» γίνεται τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων από νεαρά κορίτσια. Πηγαίνουν στη βρύση για να πάρουν το αμίλητο νερό. Τα κορίτσια αφήνουν τα φιλέματά τους, όπως βούτυρο ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς λέγοντας: «Όπως τρέχει το νερό στη βρύση μας, να τρέχουν και σε μας τα καλά». Παίρνουν, έπειτα, το νερό χωρίς να μιλήσουν και γυρίζουν αμίλητες στο σπίτι. Από το νερό αυτό πίνουν όλοι και ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, για να έρθουν μέρες καλύτερες.

«Το χριστόψωμο» Μια από τις προετοιμασίες της παραμονής είναι το ζύ- μωμα και το στόλισμα του χριστόψωμου. Το χριστό- ψωμο είναι το ψωμί που θα ευλογηθεί και θα πλαισιώ- σει το χριστουγεννιάτικο γεύμα. Φτιάχνεται από ζύμη και η διακόσμησή του εξαρτάται από τις ασχολίες της κά- θε οικογένειας. Στις οικογένειες των βοσκών για παρά- δειγμα η διακόσμηση του χριστόψωμου γίνεται με προ- βατάκια από ζύμη, σταυρούς και σφραγίδες. Οι Σαρακατσάνοι φτιάχνουν δύο χριστόψωμα. Το πρώτο είναι για τον Αη Βασίλη, «για να τους φυλάει και να τους βλογάει».

«Το χριστόψωμο» Το άλλο είναι για τα πρόβατα. Εχει παραστάσεις από τη ζωή της στάνης, πρόβατα, βοσκούς και μία μάντρα. Στην Κρήτη οι γυναίκες πλάθουν το ζυμάρι και παίρ- νουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες από τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Στην υπόλοιπη επι- φάνεια σχεδιάζουν λουλούδια, φύλλα, καρπούς, πουλά- κια.

«Το χριστόψωμο» Στη Ρούμελη, το πρωί των Χριστουγέννων καλούν τον παπά να περάσει από το σπίτι για να ευλογήσει ένα μεγάλο πιάτο με άβραστο ψάρι και το χριστόψωμο. Έπειτα παίρνει το χριστόψωμο, το βάζει στο κεφάλι του και το σπάζει στα δύο. Αν το μεγαλύτερο κομμάτι πέσει κατά το δεξί του χέρι, μαντεύουν πως το χρόνο που έρχεται θα γίνουν πολλά σιτάρια. Αν πάλι, πέσει κατά το αριστερό, τότε θα γίνουν πιο πολλά καλα- μπόκια.

Πελοπόννησος «το σπάσιμο του ροδιού» Πελοπόννησος «το σπάσιμο του ροδιού» Το ρόδι σύμφωνα με τις ελληνικές παραδόσεις, είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος, το ρόιδι κρεμιέται στο σπί- τι πριν από την Πρωτοχρονιά, ώστε ο καινούριος χρό- Νος που θα’ρθει να’ναι καλότυχος και το σπιτικό «να’ναι γιομάτο σαν το ρόιδι». Παραθέτουμε το αίνιγμα που σχετίζεται με το ρόδι: «Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ’ ένα ράσο τυλιγμένοι.» Τι είναι;

Πελοπόννησος «το σπάσιμο του ροδιού» Πελοπόννησος «το σπάσιμο του ροδιού» Στην Πελοπόννησο ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, η οι- κογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόιδι, για να το λειτουρ- γήσει. Γυρνώντας στο σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας- δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- κι έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από

«το σπάσιμο του ροδιού» «το σπάσιμο του ροδιού» την εξώπορτα και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».

Το ρόδι στην ελληνική παράδοση Το ρόδι στην ελληνική παράδοση «Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ’ ένα ράσο τυλιγμένοι» Τι είναι;

Βιωματική προσέγγιση θεατρικό παιχνίδι - δρώμενα Βιωματική προσέγγιση θεατρικό παιχνίδι - δρώμενα Η Ελληνική Παράδοση, όντας ανεξά- ντλητη πηγή έμπνευσης λόγω της ποικιλίας και του όγκου των εθίμων που περιλαμβάνει, αποτελεί σημείο αναφοράς για τον Εκπαιδευτικό που θέλει να φέρει τους μαθητές με τρό- πο δημιουργικό και ευχάριστο κοντά της. Προτάσεις Μπορούμε να στήσουμε το εργαστήρι μας, σε μια γωνιά της σχολικής αίθου- σας και να αρχίσουμε τις προετοιμα- σίες. Οι μαθήτριες πηγαίνουν στη βρύ- ση τα φιλέματα και φέρνουν στο σπίτι το αμίλητο νερό. Μ΄ αυτό η γιαγιά ζυμώνει το προζύμι. Οι μαθητές μπορούν να ζυμώ- σουν το χριστόψωμο, να φτιάξουν μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Παράλληλα, ακούγονται παραδο- σιακά κάλαντα από διάφορες πε- ριοχές της Ελλάδος. Τραγουδάμε όλοι μαζί.

Κουραμπιέδες Χριστουγεννιάτικα έθιμα

Βιωματική προσέγγιση Μπορούμε να διανθίσουμε τη χριστουγεννιάτικη γιορτή μας με παραδοσιακά έθιμα μέσα από θεατρικό παιχνίδι και δραματοποίηση. Οι μαθητές τραγουδούν παραδοσιακά κάλαντα και χορεύουν παραδοσιακούς χορούς.

Χρήσιμες πηγές www. paidika Χρήσιμες πηγές www.paidika.gr Περιοδικό «Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού»